به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛قرآن سرتاسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی است. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتما اثرات آن را خواهیم دید. برای آگاهی‌ و فهم بهتر و بيشتر آيات قرآن كريم هر شب تفسير آياتی از اين معجره الهی را برای شما آماده می‌كنيم. در این گزارش تفسیرآیات231-233سوره بقره را می‌خوانید:

وَإِذَا طَلَّقْتُمُ الْنِّسآءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَلَا تُمْسِکُوهُنَّ ضِرَاراً لِتَعْتَدُواْ وَمَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَلَا تَتَّخِذُواْ ءَایَتِ اللَّهِ هُزُواً وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَمَا أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ مِنَ الْکِتَبِ والْحِکْمَةِ یَعِظُکُمْ بِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ

و هنگامی که زنان را طلاق دادید و به پایان مهلت (عدّه) رسیدند، پس یا به طرز شایسته آنها را نگاه دارید (و آشتی کنید) و یا آنها را به طرز پسندیده ای رها سازید. و برای آزار رسانیدن، آنان را نگاه ندارید تا (به حقوقشان) تعدّی کنید و کسی که چنین کند، به خویشتن ظلم کرده ومبادا آیات خدا را به مسخره بگیرید. ونعمتی ر ا که خداوند به شما داده و کتاب آسمانی و حکمتی را که بر شما نازل کرده و شما را با آن پند می دهد، یاد کنید و از خدا پروا داشته و بدانید خداوند به هر چیزی آگاه است. (231)

هر کجا زمینه ی انحراف و ظلم و خطر بیشتر است، هشدارها و سفارش ها نیز باید بیشتر باشد. با آنکه در دو آیه ی قبل فرمود: (فامساک بمعروف او تسریح باحسان) بار دیگر در این آیه می فرماید: (فامسکوهنّ بمعروف او سرّحوهنّ بمعروف) زیرا شرایط روحی زن و مرد در موقع جدایی، عادّی نیست و زمینه ی انتقام و آزار رسانی بسیار وسیع و خطر ظلم و تعدّی فراوان است.

در ظلم و تعدی به حقوق زن، خود مرد نیز زجر می کشد. زن و مرد در نظام آفرینش جزء یک پیکرند وظلم به عضوی، ظلم به تمام اعضا است. کسی که به زن ظلم کند به استقبال کیفر الهی رفته و لذا به خودش نیز ظلم کرده است.

پیام ها:
1- اسلام، زندگیِ همراه با صفا و محبّت را می خواهد، نگاهداری همسر به قصد آزار او حرام است. (ولاتمسکوهنّ ضراراً لتعتدوا)
2- کسانی که با همسر خود بدرفتاری می کنند، متجاوزند.آنان که متجاوز به حدود و حقوق دیگران باشند، مورد مهر و محبّت خداوند قرار نمی گیرند. (انّ اللّه لایحّب المعتدین) بقره، 190. (لتعتدوا)
3- ظلم به زن، ظلم به خویشتن است. (فقد ظلم نفسه)
4- ازدواج، یکی از آیات بزرگ الهی است(و من ایاته ان خلق لکم من أنفسکم أزواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودّة و رحمةً) از آیات الهی آن است که برای شما از خودتان، همسرانی آفرید تا وسیله آرامش شما باشند و بین شما و آنان موّدت و رحمت قرار داد. روم، 21. و نباید با طلاق های بی مورد یا نگاهداری همسر به قصد آزار او، این قانون مقدّس استهزا شود. (ولا تتخذوا آیات اللّه هزواً)
5 - به جای کینه ها و ضعف ها وتلخی ها از نعمت ها یاد کنید. مشکلات اندک خانوادگی را در کنار میلیون ها نعمت الهی چیزی نشمارید. (واذکروا نعمت اللّه علیکم)
6- برای بهبود روابط زناشویی، توجّه به احکام و مواعظ کتاب آسمانی وتقوا لازم است. (واذکروا... ما انزل علیکم من الکتاب و الحکمة یعظکم به واتقوا اللّه)
7- کسی که خود را در محضر خدا بداند، از گناه پرهیز می کند. (واتقوا اللّه واعلموا ان اللّه بکل شی ء علیم)
8 - اگر هدفتان از طلاق، ظلم به همسر و سوء استفاده باشد، باید بدانید که خداوند آگاه است. (انّ اللّه بکل شی ء علیم)

وَإِذَا طَلَّقْتُمُ الْنِّسَآءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ یَنْکِحْنَ أَزْوَ جَهُنَّ إِذَا تَرَ ضَوْا بَیْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ ذ لِکَ یُوعَظُ بِهِ مَنْ کَانَ مِنْکُمْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْأَخِرِ ذَ لِکُمْ أَزْکَی لَکُمْ وَأَطْهَرُ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

و هنگامی که زنان را طلاق دادید و مهلت (عدّه) خود را بپایان رساندند، مانع آنها نشوید که با همسران (سابق) خویش ازدواج کنند، البتّه در صورتی که میان آنها به طرز پسندیده ای، توافق برقرار گردد. هر کس از شما که ایمان به خدا و روز قیامت دارد، به این دستورات پند داده می شود. (مراعات) این امر مایه ی پیرایش و پاکی بیشتر شما است و خداوند می داند و شما نمی دانید. (232)

 اگر زنان مطلّقه، با همان شوهران سابق خود توافق کرده و ازدواج کنند، در پاکی و تزکیه فرد و جامعه، تأثیر بسیار دارد. (ذلکم ازکی لکم واطهر) زیرا در این نوع ازدواج، اسرار یکدیگر مخفی مانده و فرزندان به آغوش والدین و سرپرست واقعی خود برمی گردند و چون زن و شوهر طعم تلخ طلاق را چشیده اند، از جدائی مجددّ نگرانند.

پیام ها:
1- رأی زن مطلقه، در انتخاب شوهر محترم است و در ازدواج مجدّد، اجازه از دیگری لازم نیست. (فلاتعضلوهنّ)
2- با یک طلاق، برای همیشه بدبین نباشید. چه بسا بعد از طلاق، دو طرف پشیمان شده و آماده زندگی مجدّد به نحو شایسته ای باشند. (ینکحهنّ ازواجهنّ)
3- شرط اصلی ازدواج، رضایت طرفین است. (تراضوا بینهم)
4- توافق بر ازدواج، باید بر اساسی عقلایی وعادلانه باشد. (تراضوا بینهم بالمعروف)
5 - کسانی که در راه ازدواجِ مشروع دیگران، کارشکنی ومشکل آفرینی می کنند، باید در ایمان خود نسبت به خدا و قیامت شکّ کنند. (لا تعضلوهنّ... ذلک یوعظ به من کان منکم یؤمن باللّه والیوم الاخر)
6- از جاذبه های طبیعی و مشروع، جلوگیری نکنید. چه بسا زن و مردی که میان آنها طلاق جدایی افکنده، از یکدیگر خاطرات شیرینی نیز داشته باشند و گاه و بیگاه آن خاطرات را یاد بیاورند که اگر به طور طبیعی و مشروع به هم نرسند، خطر انحراف وجود دارد. (ینکحهنّ ازواجهنّ... ذلکم ازکی لکم و اطهر)
7- برای حفظ سلامتی جامعه، زنان مطلقه نباید بی همسر بمانند. (ینکحن... ذلکم ازکی لکم و اطهر)
8 - برکات ازدواج مجدّد و بازگشت به همسر اوّل و همچنین مفاسد طلاق و بی همسری، فوق درک بشر است. (واللّه یعلم وانتم لا تعلمون)

وَالْوَ لِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلَدَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یُتِمَّ الْرَّضَاعَةَ وَعَلَی الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لَاتُکَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَهَا لَا تُضَآرَّ وَلِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ وَعَلَی الْوَارِثِ مِثْلُ ذَلِکَ فَإِنْ أَرَادَا فِصَالاً عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَ تَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا وَإِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُواْ أَوْلَادَکُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ إِذَا سَلَّمْتُمْ مَا ءَاتَیْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ

مادرانی که می خواهند دوران شیردهی را کامل سازند، دو سال تمام فرزندانشان را شیر دهند. و خوراک وپوشاک این مادران، به وجهی نیکو بر عهده (پدر و) صاحب فرزند است. هیچ کس جز به قدر توانش مکلف نمی شود. هیچ مادری به خاطر فرزندش ونیز هیچ پدری به خاطر فرزندش نباید دچار ضرر شود. و (اگر پدر نباشد، هزینه خوراک و پوشاک مادر) بر عهده وارث اوست. و اگر پدر و مادر با توافق و مشورت یکدیگر بخواهند کودک را (زودتر از دو سال) از شیر بازگیرند، گناهی بر آنها نیست. واگر (به جهت عدم توانایی یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه ای برای فرزندانتان بگیرید، گناهی بر شما نیست، به شرط اینکه آنچه را به وجهی پسندیده قرار گذاشته اید بپردازید. و از خدا پروا داشته و بدانید خدا به آنچه انجام می دهید بیناست. (233)

در مورد پدر و مادر و فرزند، در این آیه کلمات «أب» و «اُمّ» نیامده، بلکه «والد» و «والده» آمده است. زیرا کلمات «أب» و«امّ» شامل عمو، معلّم و پدر زن می شود. همانگونه که زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم امّهات مؤمنین هستند، نه والدات آنها.
چون آیات قبل مربوط به طلاق و جدایی زن و شوهر از یکدیگر بود، لازم است تکلیف کودکان و نوزادان نیز روشن شود، تا آنان فدای اختلافات پدر و مادر نشوند. توجّه به عواطف مادر، اهمیّت شیر مادر، مقدار نیاز طبیعی نوزاد به شیر و مدّت آن، در این آیه مطرح شده است.

پیام ها:
1- اسلام، دینی جامع است. حتّی برای تغذیه مناسب نوزاد با شیر مادر، برنامه دارد. (والوالدات یرضعن)
2- حتّی مادرِ طلاق داده شده، در شیر دادن نوزادش بر سایرین اولویّت دارد. (والوالدات یرضعن)
3- مدّت شیر دادن کامل دو سال است. (حولین کاملین)
4- باید حقوق مالی و مادّی مادر و دآیه در برابر شیر دادن فرزند پرداخت شود.(وعلی المولود له رزقهن و کسوتهن... اذا سلّمتم ما آتیتم)
5 - مقدار خرجی باید بر اساس عرفِ شناخته شده و به قدر توانایی باشد. (بالمعروف لا تکلّف نفس الاّ وسعها)
6- تکلیف، براساس قدرت وبه اندازه ی توانایی انسان است. (لا تکلّف نفس الاّ وسعها)
7- فرزند نباید اسباب ضرر به والدین شود. (لا تضارّ والدة بولدها)
8 - باید زندگی مادر در دوران شیردهی تأمین شود، هرچند پدر فرزند از دنیا رفته باشد. (وعلی الوارث مثل ذلک)
9- از شیر گرفتن کودک، نیاز به مشورت وتوافق والدین دارد. (و ان ارادا فصالا عن تراض منهما و تشاور)
10- زن و شوهر درباره امور نوزاد باید مشورت کنند. (تشاور)
11- در شیر دادن، اوّل مادر بعد دایه. (والوالدات یرضعن... ان اردتم أن تسترضعوا اولادکم)
12- رعایت تقوا در تغذیه کودکان، بر عهده والدین است. (...واتقوا اللّه)

انتهای پیام/

تفسیرنور سوره بقره آیات 231-233