چالش‌های اجرای یک سند؛ مشکلات مالی یا نفوذ سکولارها کدام یک مانع هستند؟

به گزارش خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ "سکولارهای نفوذ کرده در نظام آموزشی که مدتی قبل به دنبال اجرای سند 2030 بودند، امروز مانع اجرای سند تحول در آموزش و پرورش هستند" علیرضا سلیمی عضو کمیسیون آموزش مجلس در حالی این اعتقاد را دارد که از سوی دیگر مهدی نوید ادهم، دبیر شورای عالی آموزش و پروش عنوان کرده "وزارت آموزش و پرورش قادر به تامین هزینه زیرساخت‌های مورد نیاز سند تحول در آموزش و پرورش نیست"؛ در این شرایط سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که آیا سند تحول در آموزش و پرورش به دلیل کمبود منابع مالی تاکنون اجرایی نشده و یا اینکه نفوذی‌ها جلوی اجرایی شدن این سند را گرفته‌اند؟

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش سندی رسمی، پایه و نقشه‌ای مدون است که برای ترسیم حرکت نظام آموزشی کشور در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ تدوین شده و شامل بیانیه ارزش‌ها، بیانیه مأموریت‌، چشم انداز، اهداف کلان، راهبردهای کلان و اهداف عملیاتی و راه‌کارهاست.

سند تحول در آموزش و پرورش در پیچ و خم دولت‌ها

از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تغییر در ساختار نظام آموزش و پرورش همواره از دغدغه‌های کشور بوده است و از همان ابتدا تاکید می‌شدآموزش و پرورش با ساختاری عظیم و فرسوده و مشابه نسخه‌های قدیمی نظام آموزشی کشورهای غربی، نمی‌تواند سازمانی چابک برای تعلیم و تربیت نسل‌های آتی کشور باشد.

در حقیقت قرار است  سند تحول در آموزش و پرورش ملاک و راهنمای تصمیم‌گیری‌های اساسی برای هدایت و نظارت آموزش و پرورش باشد.

 مطالعات در خصوص تغییر در نظام تعلیم و تربیت کشور از اواسط دهه٦٠ شروع و سرانجام «کلیات طرح تغییر بنیادی نظام آموزش‌وپرورش» در تیرماه ١٣٦٨ به تأوید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسید.

اجرای این برنامه از اوایل دهه ٧٠ شروع و بیشتر دوره متوسطه را شامل می‌شد تا آن که در شهریور ماه ١٣٨٠ کمیته اصلاحات آموزش‌وپرورش تاسیس و به پیشنهاد این کمیته، همایش ملی مهندسی اصلاحات در خرداد ١٣٨١ برگزار شد.

یکی از دستاوردهای این همایش پیش‌نویس اول سند اصلاح نظام آموزش‌وپرورش در آذرماه ١٣٨١ بود، یک سال بعد پیش‌نویس دوم آن هم از سوی کمیته پژوهشکده تعلیم و تربیت تدوین شد و در نهایت با دو سال تاخیر در تاریخ 1383/7/22 طرح تدوین سند ملی آموزش‌وپرورش با نگاه راهبردی و در راستای چشم‌انداز ٢٠ساله در هیئت دولت به تصویب رسید.

اما این پایان ماجرا نبود و در حالی که گفته می‌شد تدوین این سند تنها به یک سال نیاز داشته باشد، وقفه‌ای 5 ساله، موجب شد تا سرانجام در دی ماه ١٣٨٨ پیش‌نویس اولیه سند به شورای عالی آموزش و پرورش تحویل داده شود.

در حالی که به نظر می رسید این طرح قابلیت اجرایی شدن را پیدا کرده است، در زمان وزارت حاجی‌بابایی در دولت دهم، این سند دچار تغییرات شگرفی شد و عنوان آن به «سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش» تغییر کرد. سندی که پس از بررسی و تصویب در شورای‌ عالی آموزش‌و‌پرورش، در جلسات 681 تا 697 در تاریخ‌های 89.11.12 تا 90.7.5 به تصویب شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی رسید.

هر چند سند تحول در دولت‌‌های یازدهم و دوازدهم، دستخوش تغییرات چندانی نشده است اما این دولت‌ها هم به دلایل متعددی بخش‌های زیادی از این سند را اجرایی نکرده‌اند.

سندتحول درگیر کمبود منابع مالی

گرچه تردیدی نیست که جابه‌جایی دولت‌ها و تغییرات اساسی در برنامه‌های هر یک از وزرای آموزش و پرورش موجب بر زمین ماندن اجرای این سند شده است اما برخی نبود اعتبارات کافی را دلیل اصلی عدم پیشرفت در اجرای این سند می‌دانند.

در همین راستا، محمد باسط درازهی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفته بود: ما برای هر فازی که بخواهیم کار کنیم نیاز به اعتبارات خاص داریم، اما متاسفانه امروز در آموزش و پرورش با وضعیتی مواجه هستیم که نیروی حق‌التدریس حدود یک سال حقوق نگرفته است. یکی از دلایل عدم اجرای سند تحول بنیادین، کمبود منابع و مشکلات مالی است.

کلید اصلی سند تحول دست روحانی

محمود فرشیدی، وزیر سابق آموزش و پرورش نیز مشکل اصلی در عدم اجرای سند تحول در آموزش و پرورش را عدم حمایت دولت دانست و با بیان اینکه مهم‌ترین کلید اصلی در دست جناب آقای روحانی است گفت: به نوعی رمز موفقیت یا عدم موفقیت وزرا بستگی به حمایت مالی یا عدم حمایت مالی رئیس دولت از آنان دارد، چنانکه در دولت یازدهم حمایت‌های بی‌دریغ رئیس جمهور از وزارت بهداشت به موفقیت آن وزارت خانه در طرح سلامت منجر شد. بنابر این حل مشکلات اقتصادی آموزش و پرورش نیز بستگی به وعده و اقدام رئیس جمهور در این زمینه دارد.

سکولارها در ادامه سند 2030 می‌خواهند سند تحول اجرایی نشود

علاوه بر کمبود منابع مالی، برخی اظهار نظرها نشان می‌دهد کسانی هم هستند که تمایل چندانی به اجرا شدن این طرح ندارند؛ علیرضا سلیمی عضو کمیسون آموزش مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با انتقاد از کارشکنی‌های برخی افراد در اجرای سند تحول در آموزش و پرورش گفت: عده‌ای در ادامه بحث‌ سند 2030 می‌خواهند سند تحول اجرایی نشود، اینها همان سکولارهایی هستند که در اداره کشور نفوذ کرده و اقدامات خود را به شدت دنبال می‌کنند.

نماینده مردم محلات و دلیجان با بیان اینکه وابستگان فکری غرب آرام آرام تلاش خود را می‌کنند تا کشور را به شدت وابسته غرب کنند اظهار کرد: صنعت کشور را که این گونه با مونتاژکاری وابسته به غرب کرده‌اند؛ در بخش فرهنگی هم می‌خواهند با جدا کردن اسلام و فرهنگ ایرانی، کشور را تقدیم غرب کنند.

نباید در مدرسه امر قدسی انجام شود!

از سوی دیگر اسدالله مرادی عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در اظهارنظری کاملا متضاد با این نظرات در برنامه زاویه شبکه 4 با انتقاد از طرح مباحث دینی در سند تحول در آموزش و پرورش گفته است: چالش اصلی آموزش و پرورش این است که اصلاً چطور می‌توانیم تربیت دینی داشته باشیم. نباید در مدرسه امر قدسی انجام شود، حکومت باید از نگاه آمرانه دست بردارد!

به هرحال محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش معتقد است، این سند تاکنون محافظه‌کارانه اجرا شده؛ موضوعی که حمیدرضا حاجی‌بابایی با آن مخلاف است و معتقد است که نه تنها این سند محافظه‌کارانه اجرا نشده بلکه اصلا اجرا نشده است و می‌گوید دلیل این امر هم این است کهچون برخی دوستان اساسا به آن اعتقاد نداشتند و تحت عناوین مختلف از آن طفره می‌رفتند.

تداوم شرایط فعلی آموزشی تاکی؟

می‌توان گفت عدم اجرای سند تحول به معنی تداوم شرایط فعلی آموزشی است و دانش آموزانی که در مدرسه تنها به بُعد آموزشی آنها توجه می‌شود در موضوع رشد شخصیتی به مشکل برخواهند کرد. جعفر بای جامعه‌شناس و محقق در زمینه آسیب‌های اجتماعی معتقد است که دانش‌آموز نظام آموزشی فعلی، مغزش پر از حفظیات و اطلاعات علمی است ولی در تعاملات اجتماعی و در زمان تصمیم‌گیری‌های اساسی در زندگی به مشکل بر می‌خورد.

مقام معظم رهبری در آخرین اظهار نظر در زمینه سند تحول در آموزش و پروش در دیدار با فرهنگیان در اردیبهشت ماه امسال، ضمن گلایه از مسئولان در اجرای این سند فرمودند: یک مسئله مهم دیگر، این مسئله سند تحول است. تا کِی باید نشست تا این نظام‌نامه‌هایی که گفته می‌شود در ذیل سند تحول باید تحقق پیدا کند، تنظیم بشود؟ این کار باید زود انجام بگیرد. معلوم می‌شود شور و شوقِ لازم نیست، انگیزه لازم نیست. بنده جدا از وزیر محترم و مسئولان محترم می‌خواهم که مسئله تحول را جدی بگیرند.

در شرایطی که اجرای سند تحول در آموزش و پرورش، استخدام معلمین حق التدریس، طرح لغو کنکور، حل مشکلات دانشجو معلمان، نوسازی مدارس کپری در کشور و تحقق عدالت آموزش از طرح‌های بر زمین مانده آموزش و پرورش است، به نظر می‌رسد حل مشکلات متعدد این وزارت خانه از جمله اجرای سند تحول نیاز به عزم جدی دولتمردان داشته باشد، موضوعی که باید منتظر ماند و دید چه زمانی توسط مسئولین دولتی اجرایی خواهد شد. 

انتهای پیام/