یک متخصص ژنتیک:
روش HLA، پایان انتظار بیماران پیوندی که در جستجوی یافتن گیرنده مناسب هستند
غفاری گفت: یکی از کاربردهای اصلی تعیین HLA در انسان یافتن دهنده‌های مناسب با HLA تطابق یافته جهت پیوند مغز استخوان است.
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سعیدرضا غفاری رئیس مرکز تحقیقات نسل امید و متخصص ژنتیک در همایش راه اندازی تکنیک پیشرفته HLA رویانها قبل از لانه گزینی که صبح امروز در پژوهشگاه فن آوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی ابن سینا برگزار شد، اظهار کرد: تکنیک تعیین HLA و PGD رویانها(جنین ها) قبل از لانه گزینی از ۲ تا سه سال پیش در کشور راه‌اندازی شد.
وی بیان کرد: تکنیک NGS هم از زمستان ۹۳ در کشور به کار گرفته شد. تنها ۲ تا سه کشور در دنیا از تکنیکHLA تایپینگ با روشNGS بعد از متولد استفاده می‌کنند که خوشبختانه ایران نیز از جمله کشورهایی هست که به این تکنیک دست یافته است.
تطابق یافته جهت پیوند مغز استخوان در مواردی چون بیماری‌های خونی، اختلالات متابولیکی، اختلالات نقص ایمنی و نارسایی مغز استخوان بر اثر شیمی‌درمانی است. هدف از آزمایش تعیین HLA در افراد نیازمند پیوند انتخاب دهنده‌های مناسب دارای HLA تطابق یافته با گیرنده‌های پیوند است.
وی بیان کرد: اگر میان دهنده‌های پیوند با گیرنده های پیوند تطابق لازم وجود داشته باشد احتمال موفقیت پیوند افزایش پیدا می‌کند و از سوی دیگر خطر عوارض پیوند مانند واکنش بافت دهنده علیه میزبان که گاهی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، کاهش پیدا می‌کند.
این متخصص ژنتیک، افزود: هر انسان نیمی از مارکرهای HLA را از پدر و نیمی دیگر را از مادرش به ارث می‌برد از این رو خواهر و برادرهایی که والدین یکسان دارند، به احتمال 25 درصد HLA شبیه به هم دارند بنابراین احتمال تطابق HLA دهنده با گیرنده پیوند در سایر بستگان خانواده کمتر است طبق مطالعات انجام شده تنها 30 درصد از کسانی که نیازمند پیوند مغز استخوان هستند دارای دهنده مناسب با HLA تطابق یافته در بین بستگان خود هستند و در 70 درصد باقی مانده افراد نیازمند پیوند باید از روش‌های دیگر جهت یافتن دهنده مناسب اقدام کنند.
رفعتی تأکید کرد: استفاده از روش تشخیص قبل از لانه‌گزینی به منظور بارداری و به دنیا آوردن خواهر یا برادر غیر مبتلا با HLA خاص مناسب فرد مبتلا است. با استفاده از تشخیص قبل از لانه‌گزینی ( PGD ) وضعیت HLA رویانها (جنین‌ها) قبل از انتقال به رحم مادر بررسی می‌شود و رویان‌هایی که HLA مشابه با فرد نیازمند پیوند دارند و از نظر ژنتیکی نیز غیر مبتلا به بیماری فرزند قبلی هستند، به رحم مادر منتقل می‌شوند بنابراین لازم است طی روش‌های کمک باروری ابتدا تعدادی جنین در آزمایشگاه تشکیل و سپس از هر جنین نمونه‌برداری شود همچنین باید نمونه جنین طی فرآیند (تشخیص ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی) از نظر HLA مورد بررسی قرار گیرد در این روش می‌توان جنین‌هایی را که مطابقت کامل با فرد نیازمند پیوند دارند تشخیص داد و انتخاب کرد.
وی تصریح کرد: در صورت بارداری به این روش می‌توان ضمن اطمینان از سلامت فرزند جدید حاصل از PGD، جان فرزند قبلی را از طریق فراهم کردن دهنده مناسب جهت پیوند مغز استخوان نجات داد. در سال 95 در پروژه‌ای جداگانه که به صورت مشترک بین مرکز تحقیقات نسل امید و پژوهشگاه ابن سینا انجام شد، امکان سنجی تعیین HLA با استفاده از تکنیک NGS در رویان‌های 3 تا 4 روزه برای نخستین بار در دنیا مورد آزمایش قرار گرفت تا توانایی این تکنیک در تعیین HLA رویانها قبل از لانه‌گزینی مورد ارزیابی قرار گیرد.
این متخصص ژنتیک، بیان کرد: در این پروژه پس از نمونه‌برداری از رویان‌های 3 تا 4 روزه تکثیر تمام ژنومی تک سلول انجام می‌شود سپس با استفاده از تکنیک NGS که در سال 94 جهت تعیین HLA راه‌اندازی شده بود HLA رویانها و والدین آنها بررسی شد. خوشبختانه آنالیز نتایج نهایی این پروژه مشخص نمود که تکنیک به کار گرفته شده دارای توانایی تعیین HLA رویانها قبل از لانه‌گزینی به صورت دقیق و مطابق با HLA والدین آنها است. با راه‌اندازی این تکنیک پیشرفته برای نخستین بار در دنیا که حاصل همکاری بین بخشی تخصص‌های مختلف بالینی و آزمایشگاهی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند تکثیر تمام ژنومی تک سلول و نیز نسل جدید تعیین توالی (NGS) بوده است می‌تواند نقش مؤثری در درمان بیماران نیازمند پیوند مغز استخوان که امکان یافتن دهنده مناسب را از روش‌های دیگر نداشتند، ایفا کند.
وی تأکید کرد: از آنجایی که کلیه مراحل این فناوری پیشرفته شامل درمان کمک باروری، نمونه‌برداری از جنین‌ها، تکثیر تمام ژنومی تک سلول و انجام مراحل مختلف NGS از تهیه کتابخانه تا تعیین توالی و نهایتاً آنالیز داده‌ها و تعیین HLA ، در داخل کشور راه‌اندازی و بهینه شده است، این فرصت را برای خانواده‌ها و نظام سلامت فراهم می‌کند تا بدون نیاز به ارسال نمونه یا داده‌های بیماران ایرانی به خارج از کشور از مجموعه این فناوری‌های پیشرفته بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/
