به گزارش حوزه تئاتر گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از روابط عمومی بنیاد فرهنگی روایت فتح؛ سوگواره «رکعت به رکعت عاشقی» که از 31 شهریور مصادف با اول محرم آغاز شده بود، دیشب با اجرای تعزیه «بازار شام» به کار خود پایان داد.

در این سوگواره هر شب یک مجلس تعزیه به کارگردانی سیاوش طهمورث اجرا می‌شد و هنرمندان بسیاری از جمله: حسام‌الدین سراج، مسعود فروتن، رضا بنفشه خواه، حسین مسافرآستانه، علی پویان، مهرداد رایانی مخصوص، شیوا خسرومهر، محمدعلی ساربان، منظر لشگری، مجید قناد، کریم اکبری مبارکه، مریم معترف، جلیل فرجاد، حسین ناصربخت، مهدی شفیعی، رحمت امینی، محمدرضا خاکی، محسن نفر، نصرالله قادری، آتش تقی پور، هوشنگ توکلی، عطاءالله کوپال، قاسم زارع، محمدرضا ورزی، هوشنگ جاوید، شهرام منظمی، میلاد اکبرنژاد و... در این سوگواره حضور یافتند.

در ایام محرم معمولاً اخباری از گوشه و کنار کشور درباره برپایی مجالس تعزیه به گوش می‌رسد. شاید بسیاری از مجالس تعزیه به طور پیوسته و در زمان خاصی هر ساله در نقطه مشخصی از کشور برپا می شود و چه بسا که این شمع با گذشت روزهای محرم، به دست فراموشی سپرده شود.

اهمیت و کارکرد تعزیه را بیش از همه هنرمندان درک می‌کنند و لازم است که مسئولان نسبت به این مقوله توجه بیشتری نشان دهند.

مهدی شفیعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی، در پاسخ به این سوال که تعزیه چه جایگاهی میان مردم و هنرمندان دارد، گفت: این شب ها مردم مثل هر سال، عزاداری می کنند و هنرمندان تئاتر هم به شکل سنتی، آیین‌ها و مناسک محرم را به جا می‌آورند. تعزیه، از جمله نمایش‌هایی است که ریشه‌های کهنی دارد. اگر تعزیه ما به شکل امروزی آن حفظ نمی‌شد، خیلی از گوشه های موسیقی ما به نسل امروز منتقل نمی‌شد و ما سرمایه امروزی هنر را نداشتیم.

سیروس همتی کارگردان و بازیگر تئاتر هم درباره تعزیه می‌گوید: من برای نمایش «قربانی» به جشنواره روهر آلمان دعوت شدم. وقتی دلیل این انتخاب را جویا شدم، دبیر این جشنواره گفت دلیل آن استفاده من از هنر تعزیه برای القای مفاهیم آیینی و سنتی بوده است و چیزی که در کشورهای غربی کم دارند، هنر ایرانی است.

همتی گفت: فکر می کنم درباره تعزیه هنوز حق مطلب ادا نشده است. فکر می کنم اگر اجرای تعزیه‌هایی مانند «رکعت به رکعت عاشقی» تداوم داشته باشد، اتفاق مهمی افتاده؛ وگرنه این تعزیه هم سوسوی نوری بوده است که لحظاتی تابیده و بعد از بین رفته است.

سید علی تدین صدوقی کارگردان، نویسنده و منتقد تئاتر درباره اهمیت تعزیه، به اهداف تئاتر در دنیا پرداخت و گفت: نمایش تعزیه یکی از نمایش های مدرن دنیا است. تئاتر دنیا به دنبال چیست؟ از دهه 60 به بعد تئاتر به دنبال ارتباط با تماشاگر بوده است. تمام بزرگان تئاتر به دنبال ایجاد ارتباط درست و پویا با مخاطب بوده‌اند. این ارتباط به درستی در تعزیه‌های ایرانی دیده می شود، دلیل تماشای این تعزیه های تکراری که از کودکی دیده ایم و با موضوع آن آشناییم این است که با آنها ارتباط برقرار می کنیم.

رضا بنفشه‌خواه هم درباره هنر تعزیه گفت: تعزیه یک نمایش سنتی است و تا جایی که من اطلاع دارم، از زمان صفویه این آیین به وجود آمده است. تعزیه مردم را با تاریخ و اتفاقاتی در 1400 سال پیش اتفاق افتاده است، آشنا می کند. به خصوص این تعزیه که از لحاظ هنری کار جالبی بود. بازی حضرت عباس و شمر را خیلی دوست داشتم؛ زیرا خیلی هنرمندانه بود و طراحی جالبی داشت. برای همین از دوست دیرینه‌ام سیاوش طهمورث تشکر می کنم.

همچنین؛ صدرالدین زاهد کارگردان، نویسنده و مترجم تئاتر درباره تعزیه گفت: من متخصص تعزیه نیستم و دلیل اصلی اینکه به تماشای این تعزیه نشستم، جنبه های نمایشی آن بود؛ زیرا از کودکی به دیدن تعزیه‌هایی که در گوشه و کنار تهران برگزار می‌شد، می رفتم.

وی افزود: اگر ریشه های تئاتر ایرانی قطع نمی شد، تعزیه می توانست به رشد و نمو برسد. تعزیه همیشه سعی می کند به مسائلی بپردازد که نادیده گرفته شده است و می خواهد آنها را نمایان کند.

منظر لشگری هم به مانند برخی هنرمندان دیگر پای ثابت مجالس تعزیه «سوگواره رکعت به رکعت عاشقی» بود. او درباره تعزیه و جایگاه آن در تئاتر امروز گفت: آنچه پیداست این است که در این سال‌ها به تعزیه توجه کافی نمی شود. شما ببینید در گذشته ما چندین تکیه داشته‌ایم که محل برگزاری مجالس تعزیه بوده است؛ اما حالا از آن تکایا و محل های برگزاری تعزیه چه باقی مانده است؟ ساختن تکایا برای برگزاری تعزیه کوچکترین کاری است که ما می توانیم برای احیای تعزیه انجام دهیم.

وی بیان کرد: تعزیه تبدیل به هنر مهجوری شده است که تنها راه انتقال و حفظ آن به نسل های بعد انتقال سینه به سینه و آموزش از طریق خانواده است. یعنی پسر تنها از طریق پدر یا یکی از آشنایانش می تواند این هنر را فرا بگیرد.

هوشنگ توکلی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون درباره اهمیت آموزش تعزیه به نسل‌های بعد گفت: تعزیه باید خیلی جدی‌تر مورد توجه قرار می‌گرفت. متاسفانه امروزه با خطر انحراف و نابودی آن روبرو هستیم. شاید این تعزیه‌خوان‌ها آخرین نسل‌های باقی مانده هنر تعزیه باشند. باید به همین تعداد اندکی که از هنرمندان و علاقه‌مندان به تعزیه باقی مانده است، رسیدگی کنیم. این گروه‌ها به حمایت و درخواست‌های سازمانی برای تولید و خلاقیت نمایشی نیازمندند. همچنین کلاس‌های آموزشی باید برای حفظ این هنر نمایشی برگزار شود. نبود آموزشگاه ها و حتی پژوهشگاه ها که نسخ اصلی تعزیه را به دست تعزیه خوان برساند و یا برگزاری کلاس های آموزشی و پژوهشی برای تعزیه خوان های حرفه ای سبب گشته که در برخی موارد با روایاتی از ائمه مواجه شویم که درباره صحت و سقم آن جای تردید وجود دارد.

توکلی در این مورد می گوید: « حمایت از گروههای تعزیه و راه‌اندازی یک سازمان مدیریتی قدرتمند برای پرداخت تخصصی به این هنر می‌تواند، از انحراف و نابودی آن جلوگیری و به رشد و تعالی تعزیه کمک کند. چرا که برخی با وارد کردن رفتارهای غیر نمایشی در تعزیه موجب آسیب آن می شوند.

قاسم زارع که در شب نهم این سوگواره در بین هنرمندان حاضر در مجلس تعزیه «شهادت امام حسین(ع)» حضور داشت، برای جلوگیری از انحراف هنر تعزیه می‌گوید: همین اقدام کوچ در برگزاری تعزیه، قدمی در راستای حفظ این هنر از انحراف است. با این حال لازم است تکنیک‌های نمایشی و شیوه اندیشیدن حسینی بیشتر خود را نشان دهد. ما باید یاد بگیریم که امام حسین علیه السلام چگونه می‌اندیشید که امروز پس از 1400 سال هنوز در دل‌های مردم زنده مانده است.

مظفر قربان نژاد از جمله تعزیه خوانان پیشکسوت، در این ده شب شبیه امام حسین (ع)، حر بن یزید ریاحی، مسلم بن عقیل (ع) و ... را اجرا می کرد. او درباره توجه نکردن به تعزیه از سوی مسئولان گفت: تعزیه غریب بود، غریب است و خواهد ماند. تعزیه یک سنت اصیل این کشور است. باید به این کار که ثبت جهانی و ملی شده است، بها داده شود. تعزیه بودجه دارد اما به تعزیه‌خوان‌ها نمی‌رسد!

داوود فتحعلی بیگی چند روز پیش در رسانه‌ها اعلام کرد که بیش از 500 نسخه تعزیه داریم که به علت اجرا نشدن ممکن است، از بین بروند. بدون شک تعزیه نیاز به یک متولی جدی دارد. کاری که بیش از همه برعهده مرکز هنرهای نمایشی است.

انتهای پیام/

تعزیه غریب بود، غریب است و غریب خواهد ماند