در ۵۲ کیلومتری جنوب غربی ایلام و در ۵ کیلومتری جنوب شرقی صالح آباد درست در شهرستان مهران یعنی جایی که مردم ایران بیشتر آن را با همجواری‌اش با کشور عراق و تردد در مرز مهران در زمان سفرهای عتبات عالیات می‌شناسند، جاذبه‌ای گردشگری وجود دارد که جز مردم استان ایلام و فعالان گردشگری کمتر کسی به تماشای آن می‌رود.

استان ایلام به رغم جاذبه‌های طبیعی خود هنوز گردشگری زیادی ندارد و همین موجب شده تا طبیعت این استان همچنان بکر و سالم بماند و حتی برخی از جاذبه‌های گردشگری آن از چشم بسیاری از افراد پنهان بماند. آنهایی که کمی شهرت دارند هم بیشتر میزبان اهالی استان است تا مردم استان‌های دیگر.

 

یکی از این جاذبه‌ها تنگه‌ای است که بیشتر از آن به‌عنوان غار یاد می‌کنند. تنگه زینگان یکی از عجایب زمین است که کیلومترها از شهر فاصله دارد به همین دلیل باید برای رفتن به آنجا تا شهرستان مهران سفر کرد و از آنجا به صالح آباد رفت.

در صالح آباد همه زینگان را می‌شناسند. حتی با خودروی شخصی می‌توان تا محل امامزاده صالح رفت و همان جا دمی استراحت کرد و پس از آن از رانندگان خودروهای سنگین مانند نیسان خواست تا افراد را تا نزدیکی تنگه ببرد. این خودروها را در روزهای تعطیل به خصوص ایام نوروز راحت‌تر می‌توان پیدا کرد چون بسیاری از آن‌ها منتظر حضور گردشگر هستند و از هر نفر بابت طی این مسیر چیزی حدود هزار تومان کرایه می‌گیرند در این میان می‌توان تراکتورهایی را هم دید که مردم را از این مسیر عبور می‌دهند.

حدود ۴۰ دقیقه‌ای باید با این وسایل حمل و نقل جاده‌ای خاکی را پشت سر گذاشت و از مسیر رودخانه عبور کرد تا به فضایی بهشت مانند رسید. از در ورودی تنگه، دمای هوا به فاصله چند قدم تا ۳۰ درجه تغییر می‌کند. هوای گرم این روزها تنها با سه قدم به هوایی خنک و حتی سرد تبدیل می‌شود. از همان ابتدای ورود به تنگه زیبایی مسحور کننده‌ای اطراف را فرا می‌گیرد. کش و قوس‌های دیواره با سبزه‌ها و گیاهان خودرو پوشیده شده و از گوشه و کنارها قطرات آب می چکد. انگار باران بر زمین می‌بارد.

 

بوی سبزه و گل‌ها در میان نیزارها با آبچک‌های طبیعی کنار دهلیزهای آبگیر و قندیل‌هایی که آب خنک را از زیرکف پای گردشگران جاری می‌سازد، به حدی شگفت انگیز است که از آن به بهشت تعبیر می‌شود. گاهی قوس‌های تنگه چنان زیبا به نظر می‌رسند که هر کسی می ایستد تا آن زیبایی را ثبت کند. همه نمی‌توانند ۵ کیلومتر طول این تنگه را طی کنند. گاهی افراد تنها تا آبشار می‌روند. در همان هنگام رسیدن به آبشار جاذبه‌ای را خواهند دید. سنگی بزرگ که میان دو دیوار تنگه معلق روی هواست و افراد یا زیرش عکس یادگاری می‌گیرند و یا افرادی مانند زنان و دختران هنگام عبور از زیر این سنگ معلق ناخوداگاه احتیاط می کنند مبادا این سنگ بیفتد!

در بخش دیگری از این تنگه، آبی از دیواری بیرون می‌آید که شیرین، سرد و گواراست و گردشگران خستگی راه را با آن به در می‌کنند و از آن می‌نوشند. هر چند که در زیر پایشان نیز آبی خنک در جریان است. نکته قابل توجه در گذر از این تنگه آن است که همه بازدیدکنندگان و گردشگران چه محلی و چه از استان‌های دیگر وقتی به این تنگه می رسند کفش‌ها را درآورده و دمپایی می‌پوشند. چون راه رفتن برای آن‌ها با دمپایی خیس روی تکه سنگ‌ها و آب روان راحت تر از راه رفتن با کفش‌هایی است که حتما درون آنها آب می‌رود.

نکته جالب توجه برای بازدید از این تنگه آن است که کسی در شهرستان مهران آن را با نام تنگه نمی‌شناسد. از مدتها پیش غلط مصطلحی رواج پیدا کرده که به این جاذبه غار گفته می‌شود هر چند که شاخصه‌های غار را ندارد.

جواد نظام دوست از غارنوردان حرفه‌ای ایران و دبیر سابق انجمن غارنوردی به خبرنگار مهر می‌گوید: به این تنگه زیبا به اشتباه غار اطلاق می‌شود، چون نه در تعریف علمی غار می‌گنجد و نه المان‌های لازم یک غار مصنوعی را داراست. تعریفی که زمین شناسان از غار دارند، شکافی است که در سنگ‌ها تشکیل می شود و به اندازه ورود یک فرد عادی امکان‌پذیر است. چنین شکافی را غار می‌گویند. بنابراین درز و شکاف‌هایی که در بسترهای سنگی تشکیل می‌شود را به عنوان غار می‌شناسند و حدود ۹۰ درصد سنگ پایه و یا سنگ میزبان آنها نیز آهکی است و معمولا سقف دارند. اما در این مکان یک دره وجود دارد که مشخصه غار را ندارد و تنها می‌توان گفت دره زیبایی است که جریان عبور آب در آن باعث شده نهشته‌هایی آهکی به وجود بیاید. شاید به علت زیبایی‌هایی که این نهشته‌ها بوجود آورده‌اند است که مردم به آن غار می‌گویند. اما این نامگذاری برای زینگان اشتباه است مانند بسیاری از اسامی دیگر که در مرور زمان به اشتباه جا افتاده است مثل غار علیصدر که در متون قدیمی نام درستش علیسرد بوده است اما در گذر زمان به علیصدر تغییر پیدا کرده است.

 

یکی از المان‌های غار بسته بودن فضای درونی غار است اما در این مکان کمتر جایی دیده می‌شود سقف آن بسته باشد. در تمام طول مسیر سقف این جاذبه باز است و گاهی دیوارها به هم می‌رسند. این جاذبه طبیعی توسط اداره کل میراث فرهنگی استان ایلام ثبت خواهد شد.

عبدالمالک شنبه‌زاده مدیرکل میراث فرهنگی استان ایلام با بیان اینکه دیگر همه این مکان را به نام غار می‌شناسند و ما هم باید از آن به‌عنوان غار یاد کنیم درحالی که تنگه است به خبرنگار مهر می‌گوید: پرونده ثبت ملی این غار تهیه و ارسال شده است. غار زینگان دارای یک هزار و ۸۰۰ متر طول و عرض آن بین نیم متر تا سه متر متغیر است که می‌تواند مورد توجه گردشگران خارجی خصوصا گردشگران عرب قرار گیرد. در همین ارتباط چندی پیش گروهی از فعالان گردشگری کشور عراق به منظور آشنایی هرچه بیشتر با این غار زیبا از این منطقه بازدید کردند.