به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ نياز گسترده انسان به منابع انرژی همواره از مسائل اساسی در زندگی بشر بوده و تلاش برای دستيابی به يك منبع تمام نشدنی انرژی از آرزوهای ديرينه انسان محسوب می شود. انسان همواره در تصورات خود نيروی تمام نشدنی را جستجو مي كرد كه در هر زمان و مكان در دسترس او باشد.

با پيشرفت تمدن بشری، گياهان به ويژه درختان(چوب) و پس ازآن زغال سنگ، نفت و گاز وارد بازار انرژی شد، اما به دلایلی چون: نياز روز افزون به انرژی، محدوديت منابع فسيلی و آلودگی های زيست محيطی ناشی از سوزاندن و متصاعد شدن گازهای سمی حاصل از آن ( كه موجب مشكلات تنفسی، افزايش دمای هوا و تغييرات گسترده آب و هوايی می شود) صاحبنظران و كارشناسان بر آن شدند كه با استفاده از انرژی های پاك نظير انرژی خورشيدی، بادی، زمين گرمايی، هيدروژنی و غیره به جای انرژی های محدود فسيلی، از خطرات و چالش های ايجاد شده ممانعت كنند. اين امر سبب شده است كه كشورهای توسعه يافته با جديت هر چه تمام تر استفاده از ساير انرژی های موجود در طبيعت، به خصوص انرژی های  تجديد شونده را مورد توجه قرار دهند.

 

انرژی تجدیدپذیر  که انرژی برگشت‌ پذیر نیز نامیده می‌شود، انواعی از  انرژی می‌گویند که منبع تولید آن نوع انرژی، بر خلاف انرژی‌ های تجدیدناپذیر (فسیلی)، قابلیت آن را دارد که توسط طبیعت در یک بازه زمانی کوتاه مجدداً به وجود  آمده یا به عبارتی تجدید شود.

در سال‌های اخیر با توجه به این که منابع انرژی تجدید ناپذیر رو به اتمام هستند این منابع مورد توجه قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۸٪  از انرژی مصرفی جهانی از راه انرژی‌ های تجدید پذیر بدست آمد. سهم زیست‌ توده به‌طور سنتی حدود ۱۳٪، که بیشتر جهت حرارت دهی و ۳۳٪ انرژی آبی بود. ۲/۴٪  باقی‌ مانده شامل نیروگاهای آبی کوچک، زیست توده مدرن، انرژی بادی، انرژی خورشیدی،انرژی زمین‌ گرمایی و سوخت های زیستی است که به  سرعت در حال گسترش هستند.

استفاده از انرژی بادی با رشدی سالانه حدود ۳۰٪ با ظرفیت نصب شده ۱۵۷۹۰۰ مگاوات در سال ۲۰۰۹، به صورت وسیعی  در اروپا، آسیا و ایالات متحده به چشم می‌خورد. درپایان سال ۲۰۰۹ میلادی مجموع  انرژی  تولیدی به وسیله فتوولتاییک به بیش از ۲۱۰۰۰۰ مگاوات رسید. ایستگاهای انرژی گرما-خورشیدی در آمریکا و اسپانیا مشغول به کار هستند که بزرگترین آنها با ظرفیت ۳۵۴ مگاوات در بیابان موهاوی در حال کار است.

 

بیشترین پروژه‌ها و محصولات انرژی‌ های نو در مقیاس بزرگ موجود است، ولی انرژی‌ های نو را می‌توان در مقیاس‌ های کوچک (نیروگاه کوچک خارج مدار یا نیروگاه کوچک مدار بسته) هم استفاده کرد. به این دلیل که منابع انرژی‌ های تجدیدپذیر در تمام نقاط کره ی زمین در دسترس است، در حواشی و در جاهای دور افتاده، نقش انرژی‌ های نو به‌خوبی نمایان می‌شود، در حالی که منابع سوخت‌های فسیلی (نفت، گاز، و زغال‌سنگ) فقط در کشورهای خاصی یافت می‌شود. کنیا دارای بالاترین نرخ سالانه فروش سیستم‌های کوچک خورشیدی (۲۰-۱۰۰۰ وات) به میزان ۳۰۰۰۰ سیستم در سال است.

 

نگرانی درباره ی تغییرات زیست محیطی در کنار افزایش قیمت روزافزان نفت و اوج تولید نفت و حمایت دولت‌ها،  باعث رشد روزافزون وضع  قوانینی می‌شود که بهره‌برداری و تجاری سازی این منابع سرشار تجدیدپذیر را تشویق می‌کنند.

انرژی آبی (نیروی برق‌آبی) انرژی بادی انرژی خورشیدی انرژی زمین‌گرمایی انرژی زیست توده (زیست‌سوخت) انرژی امواج و جزر و مد

 

قانون عضویت دولت ایران در آژانس بین‌المللی انرژی‌ های  تجدیدپذیر  پس از تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان در ۱۴ خرداد ۱۳۹۱ از سوی رئیس جمهور ابلاغ شد. بر اساس این قانون، دولت اجازه خواهد داشت در آژانس بین‌المللی انرژی‌ های  تجدیدپذیر عضویت یابد و نسبت به پرداخت حق عضویت مربوط اقدام کند. انرژی های  تجدید پذیر شامل منابع متنوع و مختلفی بوده که از انرژی های طبیعی و قابل دسترس به وجود می آیند با توجه به اینکه این انرژی ها  صورتی  آرمانی ندارند اما استفاده از آن ها موجب کاهش مصرف فرآورده های نفتی و اشتغال زایی شده و میزان آلایندگی محیط زیست را نیز کاهش می دهد. چشم انداز استفاده از این انرژی در کشور ما نیز همانند سایر کشورهای توسعه یافته از اهمیت قابل توجهی برخوردار بوده به گونه ای که دولت در برنامه پنجم توسعه برنامه ریزی لازم را صورت داده لذا با توجه به سیاست های جهانی توسعه این انرژی ها در كشور ما به منظور حل مشکلات و ایجاد اشتغال اجتناب ناپذیر خواهد بود بررسی های صورت گرفته در این رابطه حاکی از این بوده که توسعه استفاده از انرژی های نو می تواند نقش بسزایی در افزایش درجه امنیت سیستم انرژی کشور ایفا کند.

 

1- انرژی های تجديد ناپذير : منابع هيدرو كربنی، زنده (گياهان)، غير زنده (مواد معدني مثل زغال سنگ، نفت، گاز ) كه به سوخت های فسيلی معروف هستند.

2- انرژی های تجديد پذير: انرژی خورشيد، باد، انرژی زمين گرمايی، انرژی هيدروژنی و  پيل های سوختی،  بيوگاز، امواج  كه در منابع مختلف تحت عنوان انرژی های  نو از آن ها ياد می شود.

انرژی های تجديد ناپذيرمانند، سوخت های  فسيلی  همچون زغال سنگ و نفت از بقايای گياهان و جانورانی  كه در زير درياها در زمانهای قديم مدفون شده اند به وجود می آيند و به طور طبيعی، به صورت مواد جامد، مايع و گاز يا مخلوطی از آن ها در معادن یافت می شوند.

 

انرژی باد نظير ساير منابع انرژی تجديدپذير از نظر جغرافيايی گسترده و عين حال به صورت پراكنده و غير متمركز محسوب می شود که تقريباً هميشه در دسترس است.

 

 

خورشيد نه تنها خود منبع عظيم انرژی است، بلكه سر آغاز حيات و منشا تمام انرژی های ديگر است. طبق برآوردهای علمی، حدود 600 ميليون سال از تولد اين منبع عظيم می گذرد و در هر ثانيه 2/4 ميليون تن از جرم خورشيد به انرژي تبديل مي شود. با توجه به وزن خورشيد كه حدود 333 هزار برابر وزن زمين است اين كره نورانی را می توان به عنوان منبع عظيم انرژی تا 5 ميليارد سال آينده به حساب آورد.

 

 

مركز زمين (به عمق تقريبي 6400 كيلومتر) که در حدود 4000 درجه سانتی گراد حرارت دارد، به عنوان يك منبع حرارتی عمل نموده و موجب تشكيل و پيدايش مواد مذاب با درجه حرارت 650 تا 1200 درجه سانتی گراد در اعماق 80 تا 100 كيلومتری از سطح زمين می شود. به طور ميانگين ميزان انتشار اين حرارت از سطح زمين كه فرايندی مستمر است معادل 82 ميلي وات در واحد سطح است كه با در نظر گرفتن مساحت كل سطح زمين، مجموع كل اتلاف حرارت از سطح آن، برابر با 42 ميليون مگاوات است. در واقع اين ميزان حرارت غير عادی، عامل اصلی پديده های زمين شناسی از جمله فعاليتهای آتشفشانی، ايجاد زمين لرزه ها، پيدايش رشته كوه ها ( فعاليتهاي كوه زايي) و همچنين جابجايی صفحات تكتونيكی است  كه كره زمين را به يك سيستم ديناميك تبديل کرده و پيوسته آن را تحت تغييرات گوناگون قرار می دهد.

امروزه با بهره گيری از فن آوری استخراج آن، قادر خواهد بود قسمت اعظم نيازهای  انرژی  امروز و آينده بشر را تأمين كند. طبق محاسبه ها، مشخص شده است كه انرژی حرارتی ذخيره شده در 11 كيلومتر فوقانی  پوسته زمين معادل پنجاه هزار برابر كل انرژی  به دست آمده از منابع نفت و گاز شناخته شده امروز جهان است. البته عمق مخزن زمين گرمای  نبايد بيش از سه هزار متر باشد زيرا بهره برداری از انرژی آن با فناوری كنونی بشر توجيه اقتصادی ندارد. با افزايش عمق زمين درجه حرارت افزايش می يابد. اين افزايش حرارت را شيب حرارتی مي نامند. تمام منابع انرژی زمين گرمايي در نقاطي واقع شده اند كه از شيب حرارتی بالايی برخوردارند.

 

مزيت های كاربرد انرژي زمين گرمايی عبارتند از:

1- عدم آلودگي هوا

2- توليد CO2 كم، توليدH2S پايين و عدم توليد NOx

3- عدم آلودگی منابع آب های زيرزمين

4- عدم نياز به زمين وسيع

5- صرفه جويی در مصرف سوخت های فسيلی

6- طولاني بودن زمان دسترسی

7- گستردگی موارد كاربرد

8- مستقل بودن از شرايط جوی

9- امكان توليد برق به وسيله واحد های قابل حمل

 

 

 

درياها و اقيانوس ها با عوامل مختلف فيزيكی، انرژی را دريافت و ذخيره نموده و سپس آن را از دست مي دهند. اين انرژی به صورت موج، جزر و مد، اختلاف درجه حرارت آب است كه می توان از هر يك از آنها بهره برداری كرد.

انرژی امواج درياها و اقيانوس ها: در اثر انتقال انرژی مكانيكی باد به دريا امواج به وجود می آيند. ميزان انتقال اين انرژی بستگی به سرعت باد و مسافتی كه باد در طول دريا طی كرده دارد. امواج به خاطر جرم آبی كه نسبت به سطح متوسط دريا جابه جا شده، انرژی پتانسيل و به خاطر سرعت ذرات آب، انرژی جنبشی را با خود حمل می كنند. انرژی ا مواج حاصله در مناطق ساحلی در حدود 2 تا 3 ميليون مگاوات برآورد می شود. موج های بزرگ در آب های عميق انرژی خود را آهسته از دست می دهند در نتيجه سيستم های امواج بسيار پيچيده هستند و اغلب از باد های محلی و طوفانهایی كه روزها قبل در دور دست اتفاق افتاده اند سرچشمه می گيرند.

 

 

 

انرژی های نو زمینه گسترش همکاری های مشترک صندوق ملی محیط زیست ایران و ایتالیا مدیرعامل صندوق ملی محیط زیست ایران گفت: انرژی ها نو به واسطه نقشی که در کاهش آلایندگی های مختلف، کمک به حفظ محیط زیست و اقتصاد ملی دارند، یکی از زمینه های مهم برای بسط همکاری های محیط زیستی ایران و سایر کشورها هستند.

هومن لیاقتی مدیرعامل صندوق ملی محیط زیست ایران انرژی ها نو را یکی از زمینه های مهم برای بسط همکاری های محیط زیستی ایران و سایر کشورها برشمرد و گفت: این اهمیت به واسطه نقش این حوزه در کاهش آلایندگی های مختلف، کمک به حفظ محیط زیست و اقتصاد ملی است.

ماهیت آنچه که یک منبع انرژی را در دسته انرژی های جایگزین قرار می دهد، در طول زمان تغییر کرده است. امروزه به علت تنوع منابع انرژی و اهداف مختلفی که حامیان هر یک از این انرژی ها دنبال می کنند، تعریف بسیاری از انواع انرژی به عنوان انرژی جایگزین محل مجادله است.

 

توسعه انرژی‌ های نو با توجه به عوامل مختلف بویژه هزینه اولیه و قیمت تمام شده بالا و نبود سیاست‌ های حمایتی، با مشکلاتی مواجه‌ است.    

 

گزارش از تینا همتی

 

انتهای پیام/