از سال 1988 تا 1997 حدود 390 هزار تن در اثر بلايای طبيعی در جهان كشته شدند كه 58 درصد مربوط به سيلاب است.

به گزارش خبرنگار حوزه شهری گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ روز جمعه 25 فروردین ماه امسال بود که خبری تلخ جامعه ایران را در بر گرفت. این خبر نه زلزله بود و نه ریزش ساختمان و نه سرقت؛ موضوع تلخ‌تر از این حرف‌ها بود. آری؛ خبر حاکی از سیلی عظیم بود که آذربایجان را شست و با خود برد.

بر اساس اعلام سازمان هواشناسی بارش متوسط در حدود ۴۰ میلی‌متر بوده که طی ۱۵ سال قبل از آن بی‌سابقه گزارش شده است. تعداد کشته شدگان و مفقودان این حادثه ۴۸ تن اعلام شده که بیشترین تلفات و مفقودی‌های این سیل از شهرستان‌های عجب‌شیر و آذرشهر گزارش شده است.

چه صحنه‌های تلخ و زجرآوری در مقابل دیدگان مردم به وقوع پیوست و چه زجه‌هایی که شنیده شد؛ اما توان یاری نبود، چرا که سیل همه چیز را برد و همگان با چشم حسرت فقط گریستند.

سیل؛ پدیده‌ای که راه فراری از آن نیست و باید در مقابل آن ایستاد

از سال 1988 تا 1997 حدود 390 هزار تن در اثر بلايای طبيعی در جهان كشته شدند كه 58 درصد مربوط به سيلاب، 26 درصد در اثر زلزله، 16 درصد در اثر طوفان و بلايای ديگر بوده است. خسارات كل در اين 10 سال حدود 700 ميليارد دلار بوده كه به ترتيب 33، 29، 28 درصد مربوط به سيلاب، طوفان و زلزله بوده است. در اين رابطه نكته نگران‌كننده، روند افزايشی تلفات و خسارات سيلاب در جهان در دهه‌های اخير بوده است.

اما به راستی چرا سیل به راه می‌افتد

طغیان آب یا سیل زمانی اتفاق می‌افتد که آب نتواند با سرعت کافی در رودخانه‌ها جریان یابد. آب در مناطق صخره‌ای بدون منفذ، با سرعت بسیار بالا در زمین جاری و باعث می‌شود که رودها و رودخانه‌ها خیلی زود طغیان کنند. همچنین از دلایل دیگر طغیان سیل، آب شدن برف‌های زمستانی در بهار است.

سیل؛ پدیده‌ای که راه فراری از آن نیست و باید در مقابل آن ایستاد

بلایای طبیعی همواره كره زمین را تحت تأثیر قرار داده و سبب وارد آمدن آسیب به مردم نظیر جراحت، بیمـاری سـوء تغذیه، فشار های روحی ـ روانی ومرگ می‌شوند. زلزله و سیل به عنوان مهم‌ترین بلایای طبیعی در كـشور مـا مطـرح هـستند و آنچه كه از این بلایا فاجعه می‌سازد عدم آگاهی برای مقابله با عواقب آن و پیشگیری از تـأثیر سـوء وقـایع طبیعـی بـر اركـان تندرستی - اقتصادی و محیطی است.

باران شدید، ذوب برف‌ها، تغییر بستر رودخانه‌ها و تخریب سدها و آب‌بندها، از جمله عواملی هستند كه ممكن است باعث بروز سیل شوند.

شهرسازی‌ها و حذف گیاهان باعث کاهش مقدار آب نفوذی و افزایش آب سطحی می‌شود. حجم زیاد آب از یک طرف بر بزرگی طغیان می‌افزاید و از طرفی با افزایش فرسایش، رسوباتی به وجود می‌آورد که با برجای گذاشتن آن‌ها ظرفیت بستر اصلی رود کاهش می‌یابد. موارد پیش معمولاً تاثیر تدریجی دارند، اما سیل‌های ناگهانی و فاجعه‌آمیز اغلب بر اثر تخریب سدها و بندها، ایجاد می‌شوند.

سیل؛ پدیده‌ای که راه فراری از آن نیست و باید در مقابل آن ایستاد

 معمولاً سیل در اثر عوامل زیر ایجاد می‎شود

1. ریزش سریع نزولات آسمانی و عدم گنجایش محل نزول
2. عدم نفوذپذیری زمین محل و ذوب سریع برف‎ها
3. عدم گنجایش و عدم طراحی صحیح مسیر رودخانه‎ و سیل‎ها
4. عدم استفاده از سیل بند و دیوارهای محافظ در مناطق سیل‎خیز
5. عدم گنجایش صخره‎ها و جوی‎ها جهت عبور آب در مناطق شهری و مسدود شدن رودخانه‎ به علت ریزش  کوه
6. عدم لایروبی رودخانه و تجمع رسوبات سنگین و غیرطبیعی پشت سدها
7. خرابی سیل‎بندها، سدها و مخازن آب 

365
اغلب سیل‎ها در اثر بارندگی شدید، آب شدن برف‌ها و تكه یخ‎های بزرگ و یا طغیان رودخانه‎ها جاری می‎شوند. بعضی از رودخانه‎ها هر ساله به طو  ر منظم طغیان می‎كنند و از گزارش‎های سال‌های گذشته می‎توان زمان وقوع و ارتفاع بالاآمدن آب را پیش‎بینی كرد. سیل‎های غیرقابل پیش‎بینی در اثر باران‎های سیل‎آسای غیرطبیعی روی زمین لخت، خیس و یا یخ‎زده جاری می‎شوند. بعضی سیل‎ها در اثر امواج كنار دریا جاری می‎شوند. در یک موج مدی توده عظیمی از آب دریا، كه گاه 6 تا 9 متر ارتفاع دارد، ناحیه‎ گسترده‎ای از زمین ساحلی را كه ممكن است حد آن به 80 تا 100 كیلومتری كناره دریا برسد فرا می‎گیرد. اغلب این امواج مد دریا در اثر زلزله‎های زیر دریایی اتفاق می‎افتند ولی گاهی به دنبال طوفان نیز حادث می‎شوند.

سیل‌ها می‌توانند بسیار خطرناکتر از طغیان رودخانه‌ها عمل کنند؛ زیرا فشار بسیار بیشتری دارند و می‌توانند بسیار قدرتمند باشند. سنگینی آب جریان یافته، بسیارخطرناک است و از آنجایی که عمیق به نظر نمی‌رسد می‌تواند بشر را به اشتباه بیندازد، زیرا با اینکه آب در اقیانوس‌ها بسیار مقدار بیشتری دارد اما فشار بیش از حد آب هنگام به راه افتادن سیل است که بیشترین تخریب را به همراه خود دارد و می‌تواند به راحتی اتومبیل‌ها را حرکت داده و خانه‌ها را تخریب کند. به همین علت است که شما می‌توانید درآب اقیانوس و دریا شنا کنید اما به سختی می‌توانید از سیل جان سالم به در ببرید حتی اگر شناگر ماهری باشید.

سیل؛ پدیده‌ای که راه فراری از آن نیست و باید در مقابل آن ایستاد

تجربه نشان داده است که زمانی که در منطقه‌ای سیل به وقوع می‌پیوندد ممکن است هر فردی با رفتن به طبقات بالای ساختمان بتواند خود را از خطر غرق شدن نجات دهد؛ اما این آب پر فشار خسارات فراوانی به بار آورده است که مهمترین آن‌ها گل و لایی است که با خود به داخل خانه‌ها می‌آورد که حتی اگر آب‌ها هم به مرور زمان خشک شوند اما بقایای گل و لای همچنان باقی می‌ماند.

یکی دیگر از فجایعی که سیل‌ها با خود به همراه می‌آورند بیماری‌هایی است که معمولا جان انسان‌ها را به خطر می‌اندازد. زیرا معمولا انواع بیماری‌ها از طریق آبی که مانند رودخانه‌ای در شهر جریان یافته است به راحتی منتقل می شوند و به همین علت شیوع بیماری در هنگام سیل بیداد می کند.

بشر تاکنون با وجود پیشرفت‌های بی‌شماری که در علم شهرسازی و جلوگیری از بلایای طبیعی داشته است هنوز نتوانسته است راه حل مناسب و کارآمدی برای جلوگیری از این واقعه طبیعی پیدا کند. سيلاب زمانی روی می‌دهد كه خاک و گياهان نتوانند بارش را جذب کرده و در نتيجه كانال طبيعی رودخانه كشش گذردهی روان‌آب ايجاد شده را نداشته باشد. روش‌های اصلی مهار سيلاب شامل احيا جنگل‌ها، احداث سيل بندها، سدها، مخازن و كانال‌های سيلاب بر هستند.

سیل؛ پدیده‌ای که راه فراری از آن نیست و باید در مقابل آن ایستاد

حال جای بسی تامل است که بی‌توجهی مسئولان ذی‌ربط به مسائلی از قبیل مدیریت صحیح، برداشت غیر اصولی مصالح رودخانه‌ها، عدم رعایت حریم رودخانه‌ها و سیل راه‌ها، کاربری اراضی حاشیه رودخانه‌ها، تخریب سواحل رودخانه و توسعه مناطق شهری و روستایی منجر شده تا در سال‌های اخیر هزینه‌های هنگفتی بر مردم و دولت متحمل شود تا آن‌ها بتوانند خسارات حاصل از این ویرانه‌ها را مرتفع سازند.

گزارش از حمیدرضا قربانی

انتهای پیام/
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۲۸ ۳۰ فروردين ۱۳۹۶
اگه به حد کافی سد سازی بشه, اینجور سیل نمیاد. شرایط مملکتمون حکم میکنه که به تعداد کافی سد داشته باشیم. در مملکت ما یه دفعه حجم زیادی آب میاد و چند سال خشکسالی داریم. سد هم جلوی سیل رو میگیره و هم ذخیره آب کافی برای شرب فراهم میکنه.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۱۶ ۳۰ فروردين ۱۳۹۶
این چه حرفیاست که راه فراری برای جلوگیری از سیل نیست! شما بایستی بررسی نماپید که سیل را چگونه مهار نماپید مثلا با هدایت آب به مسیل هاپی که قبلا آنها را تهیه نموده اید و این سیل را در این مسیل ها به بشت سدها هدایت نماپید. دیگر در حال حاظر هیچ سیلی وجود نخواهد داشت که به آدم ها صدمه بزند مگر اینکه آن آدم ها شعورشان نرسد.!!!
آخرین اخبار