احکام شرعی رهبرانقلاب درباره اعتکاف
پاسخ مقام معظم رهبری به سوالات‌شرعی درباره اعتکاف را در اینجا بخوانید.
به گزارشحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛پاسخ مقام معظم رهبری به سوالات شرعی درباره اعتکاف را در اینجا بخوانید.
زمان و مدت اعتكاف
استفتائات جدید
تعریف:
اعتكاف، در لغت به معناى توقف در جايى است و در اصطلاح فقهى، عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند، با شرايطى كه خواهد آمد.
س. چه زمانى اعتكاف مستحب مؤكد است؟ و به عبارت ديگر در چه اوقاتى اعتكاف مستحب است؟
ج: اعتكاف وقت خاصى ندارد، هرچند اعتكاف در ده روز آخر ماه مبارك رمضان فضيلت بيشترى دارد.
س. آيا اعتكاف در ماه رجب مستحب است؟
ج: دليل خاصى بر استحباب اعتكاف در خصوص ماه رجب نيافتيم.
س. آيا شخص معتکف مى‌تواند در ابتداى اعتکاف هنگام نيت کردن شرط کند که اگر براى او عذرى پيش آيد حتى در روز سوم هم دست از اعتکاف بردارد؟
ج: بله مى‌تواند.
س. معتكفى مى‌خواهد سه روز اعتكاف كند و مدّت 72 ساعت اعتكاف انجام دهد، اگر اعتكافش را از بعد از طلوع فجر ـ مثلاً از ظهر ـ شروع كند و ظهر هم به پايان برساند به‌گونه‌اى كه مجموع آن 72 ساعت شود، آيا اين اعتكاف صحيح است؟
ج: اعتكاف بايد از شروع روز اول تا پايان روز سوم باشد و تلفيق كردن ـ بدين‌گونه كه جزئى از روز اول را با جزئى از روز آخر يك روز كامل به حساب بياورد ـ صحيح نيست.
س. اگر معتكف مثلاً يك ساعت از ابتداى روز ـ بعد از طلوع فجر ـ تأخير كند آيا اين روز به عنوان روز اول اعتكاف حساب مى‌شود؟ چه تأخير عمدى باشد يا اضطرارى؟
ج: در اعتكاف بايد از ابتداى روز اول شروع كرد، لذا روزى كه ناقص مانده جزو اعتكاف محسوب نمى‌شود هرچند كه تأخير از روى اضطرار باشد.
س. اگر انسان نذر کند دو روز معتکف شود نه بيشتر از آن، آيا نذرش منعقد مى‌شود؟
ج: منعقد نمى‌شود.
س. اگر کسى نذر کند سه روز منفصل معتکف شود، آيا نذرش منعقد مى‌شود؟
ج: منعقد نمى‌شود.
س. آيا بيشتر از سه روز مى‌توان معتکف بود به‌طورى که آن زياده بخشى از يک روز يا شب باشد؟
ج: اعتکاف بيشتر از سه روز جايز و صحيح است و در طرف زياده حدّى ندارد، ولى زياد کردن بخشى از روز يا بخشى از شب به نيت اعتکاف محل اشکال است.
س. اگر معتكف نيّت چهار روز اعتكاف كند، آيا روز چهارم هم جزو اعتكاف است يا اين‌كه بايد شش روز را تكميل كند تا روز چهارم به حساب آيد؟
ج: روز چهارم نيز داخل در اعتكاف است، و اگر پنج روز اعتكاف كند، واجب است روز ششم را كامل كند.
شرائط اعتكاف و معتكف
استفتائات جدید
س. آیا اعتکافی که رجائا انجام می‌شود، احکام شرعی اعتکاف بر آن بار می‌شود؟ مثلا حرمت بیع در آن جاریست؟
ج. برای انجام اعتکاف رجائی، رعایت همه شرایط و احکام لازم است.
س. آيا بيمار و کسى که روزه برايش ضرر دارد مى‌تواند معتکف شود و اگر در اعتکاف باشد و روزه بگيرد ثوابى مى‌برد؟
ج: با علم و يا احتمال عقلايىِ ضرر داشتنِ روزه، اعتکاف صحيح نيست.
س. آيا بيمار و کسى که روزه برايش ضرر دارد مى‌تواند معتکف شود و اگر در اعتکاف باشد و روزه بگيرد ثوابى مى‌برد؟
ج: با علم و يا احتمال عقلايىِ ضرر داشتنِ روزه، اعتکاف صحيح نيست.
س. چه نوع روزه‌هايى را نمى‌توان در اعتکاف گرفت؟
ج: هر نوع روزهاى را در اعتکاف مى‌توان گرفت.
س. آيا زن‌ها مى‌توانند معتکف شوند؟
ج: اعتکاف اختصاص به مردان ندارد ولى چنانچه اعتکاف وى موجب از بين رفتن حق شوهر باشد بنا بر احتياط واجب بايد از او اجازه بگيرد.
س. آيا اعتكاف بچه مميّز صحيح است؟
ج: اعتكاف او نيز صحيح است.
س. آيا مشغول بودن به عبادات بر معتكف واجب است يا صِرف ماندن در مسجد كافى است؟
ج: عبادات مستحبى، فى نفسه بر معتكف واجب نيست.
س. آيا عدالت امام جماعت مسجد جامع در صحّت اعتكاف شرط است؟
ج: عدالت امام جماعت مسجد در صحّت اعتكاف شرط نيست.
نيت اعتكاف
استفتائات جدید
س. زمان نيت اعتکاف چه وقت است آيا مى‌توان اول شب نيت کرد؟
ج: وقت نيت اعتکاف، اول طلوع فجر روز اول است و نيت اول شب در صورتى صحيح است که اول شب شروع در اعتکاف نموده باشد.
س. آيا قصد وجه* در اعتکاف لازم است؟
ج: لازم نيست.
قصد وجه: نيت از جهت استحباب يا وجوب عمل
س. آيا تجديد نيت در روز سوم اعتکافِ مستحب لازم است؟
ج: لازم نيست، گرچه بهتر است.
س. آيا مى‌توان به علّتى يا بدون علّت در روز اول يا دوم، اعتكاف را قطع نمود؟ و اگر در قطع نمودن اعتكاف ترديد كنم آيا نيّت اعتكاف به‌هم مى‌خورد و در نتيجه اعتكاف باطل مى‌شود؟ و آيا لازم است كه نيّت مستمر باشد؟
ج: در اعتكاف مستحبى جايز است كه در روز اول و دوم اعتكاف قطع شود و نيّت اعتكاف بايد تا پايان روز سوم ادامه پيدا كند.
س. آيا در اعتکاف نيازى به قصد نمودن عبادت ديگرى هم هست؟
ج: نيازى نيست.
مكان اعتكاف
استفتائات جدید
س. آيا مى‌توان نذر کرد در شهر خاصى معتکف شد؟
ج: اگر اعتکاف در آن شهر، به نحوى رجحان داشته باشد، اشکال ندارد.
س. آيا اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه جايز است؟ و نيّت آن چگونه مى‌باشد؟
ج: اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه* (اعم از جامع و غير آن) به قصد رجاء مطلوبيت (به اميد اين‌كه مطلوب خداوند واقع شود) مانعى ندارد.
* مسجد الحرام، مسجد النبى (صلى الله عليه وآله وسلّم)، مسجد كوفه و مسجد بصره
س. آيا اعتكاف در مسجدى غير از مسجد جامع باطل است و آيا ممكن است هر محله و حومه‌اى، مسجد جامعى غير از مسجد جامع شهر يا روستا داشته باشد؟ و آيا ممكن است كه در شهر چند مسجد جامع باشد؟
ج: قبلاً گذشت كه اعتكاف در هر مسجدى جايز است مشروط به اين‌كه در غير مساجد اربعه به قصد رجاء باشد يعنى به اميد اين‌كه مطلوب خداوند واقع شود و مختص به مسجد جامع نيست و ممكن است كه يك شهر يا روستا چند مسجد جامع داشته باشد.
س. اگر در يک شهر دو يا چند مسجد جامع وجود داشته باشد مى‌توان در هر کدام که خواست معتکف شد؟
ج: به قصد رجاء اشکال ندارد.
س. مسجد جامع چيست؟ و راه تشخيص آن را بگوييد.
ج: مسجد جامع، مسجدى است که براى اجتماع عامه مردم شهر، بنا شده، بدون اين که اختصاص به گروه و محله خاصى پيدا کند.
س. اعتکاف در مساجد دانشگاه‌هاى سراسر کشور چه حکمى دارد؟
ج: به قصد رجاء اشکال ندارد.
س. اعتکاف در مکان‌هايى که شک است که آيا جزء مسجد است يا نه، چه حکمى دارد؟
ج: غير از سرداب و محراب و پشت بام مسجد، در جاهاى ديگرى که معلوم نباشد جزو مسجد است يا نه، اعتکاف صحيح نيست.
س. آيا پشت بام مسجد تابع مسجد است يا بستگى به وقف كننده دارد؟
ج: پشت بام مسجد در حكم مسجد است مگر اين‌كه احراز شود كه هنگام وقفِ مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است.
س. اعتکاف در حياط مسجد چه حکمى دارد؟
ج: اگر جزو مسجد نباشد، اعتکاف صحيح نيست.
س. آيا گذاشتن وسايل يا نوشتن نام موجب سبقت در محلى از مسجد مى‌شود؟
ج: بنا بر احتياط واجب گذاردن وسائلى مانند كيف موجب حق سبقت مى‌شود به شرط آن که از زمان گذاردن آن وسيله تا آمدن شخص زياد فاصله نشود، به نحوى كه منجر به تعطيلى مكان شود.
س. اگر کسى جاى شخصى را که معتکف بوده غصب کند در صورتى که جاهل بوده و يا عامد آيا ضررى به اعتکافش مى‌زند؟ و اگر ضرر مى‌زند آيا شامل کفاره و... مى‌باشد.
ج: گرچه بنابر احتياط مرتكب خلاف شده ولى اعتکاف صحيح است و کفاره هم ندارد.
س. الف) اگر در مسجدى که معتکف شده مانعى از ادامه دادن اعتکاف در آن مسجد برايش پيش آيد، آيا اعتکافش باطل مى‌شود؟
ب) چنانچه آن اعتکاف واجب باشد بايد در مسجدى ديگر معتکف شود و يا بعداً قضا کند؟
ج) اگر مانع برطرف شد آيا بايد به مسجد قبلى بازگردد؟
جواب: الف: باطل مى‌شود.
ب: واجب است اعتکاف را در مسجدى ديگر يا همان مسجد بعد از رفع مانع، شروع کرده و يا قضا نمايد.
ج: لازم نيست.
خروج معتكف از مسجد
استفتائات جدید
س. اگر داخل مسجد امکان وضو گرفتن باشد (مثل مسجد امام حسن عسگری قم علیه السلام) ولی معتکف به خاطر ندانستن مسأله، بعد از قضای حاجت در بیرون مسجد وضو نیز میگرفته است، اعتکاف او چه حکمی دارد؟
ج. اگر وضو گرفتن در آنجا رجحان داشته باشد، اشکال ندارد.
س. حکم ادامه دادن اعتکاف در مسجد دوم در صورتی که مسجدها به هم متصل بوده و یا به جهت مجوزشرعی از مسجد خارج شده و فاصله تا مسجد دوم به همان مقدار و یا کمتر باشد و ادامه اعتکاف در مسجد اول به جهت خوف خرابی مسجد ممکن نباشد چیست؟
ج. صحیح نیست.
س.رفتن به سرويس‌هاى بهداشتى متعلق به مسجد كه در خارج از مسجد است در موارد زير چه حكمى دارد؟
الف: براى حمام كردن(نظافت)؛
ب: براى غسل مستحب؛
ج: براى اين‌كه با وضو باشد؛
د: وضو گرفتن براى خواندن قرآن يا نماز مستحبى؛
هـ: براى شستن دندان‌ها و دست‌ها.
ج: خارج شدن از مسجد به دلايل مذكور اشكال ندارد، ولى بايد به قدر حاجت اكتفا كند و طول ندهد.
س. آيا در اعتكاف با بودن آب در مسجد مى‌توان براى وضو به خارج از مسجد رفت؟
ج: در فرض مذكور معتكف نبايد از مسجد خارج شود.
س. آيا در هنگام اعتكاف، بيرون رفتن از مسجد براى غذا خوردن جايز است؟ و اگر خير، آيا خوردن در داخل مسجد جايز است؟
ج: خروج براى تهيه غذاى مورد نياز و يا غذا خوردن در بيرون اشكال ندارد؛ همان‌طور كه غذا خوردن در داخل مسجد فى حدّ نفسه منعى ندارد.
س. با توجه به مشکلاتى که صرف غذا در مسجد دارد، آيا صرف غذا در سالن غذاخورى که در محوطه مسجد قرار دارد براى معتکفين جايز است؟
ج) چنانچه عرفاً ضرورت دارد که براى صَرف غذا از مسجد بيرون رود جايز است، اما زياد معطّل نشود و اگر ضرورت عرفى ثابت نباشد، جايز نيست.
س. هيأت برگزارى اعتكاف كه متشكل از تعدادى از معتكفين است، وظيفه خدمت به معتكفين و فراهم كردن نيازمندى‌هاى آنها را بر عهده دارد لذا بايد نيازمندى‌هاى معتكفين مثل افطارى و سحرى را خريدارى كند، آيا اين مسئله به اعتكاف آنها ضرر نمى‌رساند؟
ج: خارج شدن از مسجد براى خريد چيزهاى ضرورى مثل غذا و غيره اگر در ضمن آن نيازمندى‌هاى خود را نيز تهيه مى‌كنند، اشكال ندارد؛ البته با رعايت قيودى که در استفتاى «خريد و فروش توسط معتكف» خواهد آمد.
س. حكم رفتن به حياط بيرونى كه ملحق به مسجد است چيست؟
ج: رفتن به جاهايى كه در حكم مسجد است، اشكال ندارد اما رفتن به خارج از مسجد جايز نيست مگر مواردى كه خروج از مسجد به خاطر آنها جايز است.
س.هنگام خروج از مسجد براى امور ضرورى، انتخاب کوتاه‌ترين راه و رفتن زير سايه چه صورتى دارد؟
ج: احتياط واجب آن است که نزديکترين راه را انتخاب کند و واجب است در صورت امکان زير سايه ننشيند لکن راه رفتن زير سايه اشکال ندارد؛ گرچه احتياط مستحب ترك آن است.
س. در صورت نزديک بودن مکانی جهت قضاء حاجت يا وضو گرفتن يا مسواک زدن مسلم است که بايد به مکان نزديک‌تر برود؛ حال اگر مکان نزديک مستلزم صف ايستادن و معطّل شدن شود و مکان ديگری با فاصله‌ی کمی بيشتر باشد که معطّلی نداشته و زمان کمترى گرفته می‌شود تکليف چيست؟ (مثلاً سرويس بهداشتی در جنب شبستان اعتکاف هست ولی شلوغ است اما در وسط حياط مسجد حوض هست و می‌توان آنجا بدون معطلی وضو گرفت) آيا بايد به مکان دوم برود؟ يا مستحب است؟ يا به‌خاطر فاصله بيشتر، رفتن به مکان دوم جايز نيست؟
ج: رفتن به مکان دوم در فرض سؤال اشکالى ندارد.
س. آيا رفتن به تشييع جنازه در هنگام اعتكاف مدّت زمان مشخص دارد؟ حكم رفتن زير سايه در اين هنگام ـ چه در ماشين و يا غير آن ـ چيست؟
ج: زمان مشخصى ندارد و رفتن به تشييع جنازه در صورتی که ضرورت عرفی به‌حساب آيد و آن‌قدر طولانى نشود كه باعث محو صورت اعتكاف شود، اشكال ندارد و در صورت امكان واجب است كه زير سايه ننشينند و احتياط مستحب اين است كه زير سايه حركت نكند.
س. نظر مبارک‌تان را در مورد «شرکت در امتحان براى معتکفين» بيان فرماييد.
ج: اگر شرکت در امتحان ضرورت ندارد خارج نشوند و براى افرادى که شرکت در امتحان ضرورت عرفى دارد مانع ندارد ولى خروج از مسجد نبايد به حدّى برسد که صورت اعتکاف محو شود.
س. آيا شخص معتکف براى شرکت در نماز جمعه مى‌تواند از مسجد محل اعتکاف خارج شود؟
ج: با انتخاب نزديکترين راه و معطّل نشدن در بين راه اشکال ندارد؛ ولى نبايد خروج او به مقدارى باشد كه صورت اعتكاف به‌هم بخورد.
س. آيا مى‌توان براى غسل امّ داوود از محل اعتکاف خارج شد؟ بر فرض خروج (سهواً يا عمداً) آيا باعث ابطال اعتکاف مى‌شود؟
ج: با مراعات آنچه در جواب سؤال قبل گفته شد، اشکال ندارد.
س. آيا اشخاصى که مشغول کارند اعم از کارمندان، کارگران و معلمان و... مى‌توانند در ايام کار معتکف شوند و در عين اعتکاف به محل کار رفته و بعد از اتمام کار به محل اعتکاف برگردند؟
ج: نمى‌توانند.
س. اگر مكان‌هايى براى وضو و شستن دست‌ها و دندان‌ها در خارج از مسجد فراهم شده باشد، آيا واجب است مكان خاصى در داخل مسجد تهيه شود تا معتكف از مسجد خارج نشود؟
ج: صِرف نياز به خروج از مسجد براى طهارت و نظافت ـ براى جواز خروج ـ كافى است و تهيه مكانى در داخل مسجد واجب نيست.
س. اگر کسى سهواً به غير از جهاتى که تجويز شده براى بيرون رفتن از مسجد در هنگام اعتکاف بيرون رود، آيا اعتکافش باطل مى‌شود؟
ج: اگر به جهت فراموشى خارج شود و خروجش زياد طول نكشد، اعتکافش باطل نمى‌شود.
مبطلات و محرمات اعتكاف
استفتائات جدید
س. كارهاى حرام در هنگام اعتكاف چيست؟
ج: معتكف بايد از اين كارها پرهيز كند:
* بوييدن چيزهاى خوشبو و عطريّات حتى گياهان خوشبو، همراه با لذّت؛ پس براى كسى كه حس بويايى ندارد اشكال ندارد.
* خريد و فروش
* ساير انواع تجارت؛ مثل صلح و اجاره و مضاربه و غير اين‌ها (بنابر احتياط واجب).
* مجادله و جدال ـ چه در امور دينى و چه دنيوى ـ به قصد غلبه بر ديگرى و اظهار فضل و برترى بر او؛ اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طريق باطل باشد، مانعى ندارد.
* امور جنسى و شهوت‌آميز مانند بوسه، لمس و آميزش.
* استمناء(1) (بنا بر احتياط واجب)
ــــــــــــــ
(1) گرچه استمناء در هر حال حرام و از گناهان بزرگ است ولى در حال اعتكاف گناهى بزرگتر است.
س. اگر معتكف به گمان اين‌كه مكانى تابع مسجد است، به آن مكان برود و بعد معلوم شود كه آنجا جزو مسجد نبوده، حكم اعتكافش چيست؟
ج: خروج عمدى از مسجد ـ ولو از روى جهل ـ اعتكاف را باطل مى‌كند.
س. اگر معتكف مبتلا به مرضى شود كه مجبور به افطار روزه است چه بايد بكند و حكم اعتكاف او چيست؟
ج: اعتكاف بدون روزه صحيح نيست لذا با افطار روزه، اعتكاف باطل مى‌شود.
س. آيا در صورت ضرورت يا عدم ضرورت مى‌توان شخصاً در ايام اعتکاف خريد و فروش نمود و يا بايد توکيل يا نقل به غير بيع نمود؟
ج) خريد و فروش بر معتکف حرام است ولى هرگاه براى تهيه مواد خوراکى ناچار از خريد و فروش شود و شخص غيرمعتکفى که اين کار را انجام دهد، نيابد و تهيه اجناس مذکور بدون خريد نيز امکان نداشته باشد، در اين صورت خريد و فروش مانعى ندارد.
س. آيا جايز است كه معتكف كسى را براى خريد ـ چه ضرورى و چه غير ضرورى ـ وكيل نمايد؟
ج: اگر براى خريد نيازمندى‌هاى هنگام اعتكاف باشد، اشكال ندارد و اما در غير آن موارد اگر وكيل كردن در هنگام اعتكاف باشد، اشكال دارد.
س. موارد ضرورى كه خريد و فروش در آنها براى معتكف جايز است چيست؟
ج: مواردى كه در هنگام اعتكاف براى خودش و نفقه خانواده‌اش به آن نياز دارد.
س. آيا اجاره و ديگر معاملات غير از خريد و فروش در هنگام اعتكاف جايز است؟
ج) ساير معاملات (غير از خريد و فروش) بنابر احتياط واجب در هنگام اعتكاف جايز نمى‌باشد.
س. آيا اجراى عقود و ايقاعات (غير از معاملات) در هنگام اعتكاف جايز است؟
ج: مانعى ندارد.
س. آيا گفتگو در مورد چيزهاى مباح هنگام اعتكاف جايز است؟
ج: اشكال ندارد.
س. انجام غسل براى معتکف در مسجد چه حکمى دارد و آيا فرقى بين غسل واجب و مستحب مى‌باشد؟
ج: غسل جنابت و حيض در دو مسجد شريف مکّه و مدينه، مطلقاً جايز نيست بلکه بايد تيمّم نموده فوراً خارج شود و در مساجد ديگر نيز اگر غسل، موجب درنگ کردن و يا آلودگى مسجد شود، جايز نمى‌باشد و ساير اغسال واجب و يا مستحب در صورت امکان و عدم مزاحمت براى ديگران اشکال ندارد.
س. عطر و گلاب زدن و يا بو کردن عطر و گلاب اعتکاف را باطل مى‌کند يا نه؟ اگر سهواً باشد چه‌طور؟
ج: در صورتى که عطر يا گلاب را براى لذت بردن بو کند، بنا بر احتياط واجب اگر اعتکاف واجب معيّن باشد بايد اعتکاف را به پايان ببرد و قضاى آن را به‌جا آورد؛ و در واجب غيرمعيّن، اگر در دو روز اول باشد بايد اعتکاف را از سر بگيرد و اگر روز سوم باشد اعتکاف را اتمام و سپس از سر بگيرد و در اعتکاف مستحب قبل از اتمام روز دوم چيزى بر عهده او نيست و اگر روز سوم باشد بايد دوباره اعتکاف را از سر بگيرد و در آنچه ذکر شد بنا بر احتياط واجب فرقى بين عمد و سهو وجود ندارد.
س. کفّاره هر يک از مُحرّمات را به‌طور جداگانه بيان کنيد؟
ج: اگر اعتکاف واجب را با آميزش جنسى (جماع) هرچند در شب باطل نمايد کفّاره بر او واجب مى‌شود اما در اعتکاف مستحب (در دو روز اول) اگر با اين عمل قصد دارد که از اعتکاف صرف‌نظر نمايد کفاره ندارد و در غير اين صورت بنا بر احتياط واجب کفاره ثابت است لکن انجام ساير مُحرّمات کفّاره ندارد گرچه احتياط مستحب پرداخت کفّاره مى‌باشد و کفّاره ابطال اعتکاف (در موارد وجوب کفّاره) کفّاره ابطال روزه ماه رمضان است.
س. با توجه به اينکه بوی خميردندان بوی خوشی است آيا مسواک زدن با خميردندان در حين اعتکاف مخلّ به اعتکاف هست؟
ج: مسواک زدن با آن مانع ندارد و آنچه حرام است بوييدن بوى خوش است.
س. اگر در مکانی از مسجد بوی خوشی می‌آمد آيا ترک آنجا لازم است؟ اگر وضوخانه بود و بوی خوش به سبب خميردندان يا صابون بود چه بايد کرد؟
ج: اگر بودن در آن مکان مستلزم بوييدن بوى خوش است بايد آنجا را ترک کند.
احكام مخصوص بانوان در اعتکاف
استفتائات جدید
س. حكم اعتكاف زنى كه در ايام اعتكاف ـ چه در روز اول يا دوم يا سوم ـ حيض يا استحاضه بر او عارض شده، چيست؟
ج: در صورت حائض‌شدن حتى اگر در ساعات آخر روز سوم باشد اعتكاف باطل مى‌شود و بايد فوراً از مسجد خارج شود؛ ولى در صورت استحاضه اگر به وظيفه مستحاضه نسبت به روزه‌اش عمل كند، اعتكافش صحيح است.
س. من در سال گذشته در ايام البيض در مسجدى معتكف شدم، پس از اتمام روز دوم اعتكاف، حائض شدم. با توجه به اين امر كه اعتكاف بر من واجب شده است، آيا قضاى آن حتماً بايد در ايام البيض ماه رجب و در همان مسجد باشد يا اين‌كه زمان و مكان آن مهم نيست؟
ج: با پيداشدن حيض ولو در بعض روز سوم اعتكاف باطل مى‌شود و قضا ندارد و اگر از قبل اعتكافى به سبب نذر بر او واجب شده قضاى آن را مى‌تواند در هر مسجدى و در هر زمانى به‌جا آورد مگر آن‌كه در نذر، اعتكاف در مسجد خاص و زمان خاصى را ملحوظ داشته باشد كه در اين صورت بايد بر طبق همان نذر خود عمل كند.
س. حكم اعتكاف زنى كه شك در حيض يا استحاضه دارد، چه در روز اول يا دوم يا سوم، چيست؟
ج: اگر قبلاً پاك بوده، به شكش اعتنا نكند.
س. اگر زن در روزهاى عادت قرض بخورد تا از حالت عادت خارج شود مى‌تواند روزه بگيرد؟
ج: اشکال ندارد.
س. آيا غسل‌هاى استحاضه شرط صحّت اعتكاف است؟
ج: اين غسل‌ها شرط صحّت اعتكاف نيست، مگر غسل‌هايى كه در صحّت روزه معتبرند.
قضاى اعتكاف
استفتائات جدید
س. اگر قضاى اعتكاف به علت بطلان، واجب باشد و ده روز پايانى ماه رمضان تمام شود. آيا جايز است كه براى درك فضيلت، قضاى اعتكاف را در ماه رمضان آينده به‌جا آورد يا اين‌كه بايد فوراً قضا نمايد؟
ج: قضا در هر ماهى كه خواست اشكال ندارد، مگر اين‌كه نذر كرده باشد كه در ماه خاصى اعتكاف نمايد.
اعتكاف مسافر
استفتائات جدید
س. آيا مى‌توان براى شركت در مراسم اعتكاف به شهر ديگرى كه بيش از چهار فرسخ با ما فاصله دارد مسافرت كرد و اعتكاف در صورت سفر صحيح است؟
ج: اگر قصد اقامت ده روز و يا نذر روزه در سفر نباشد، روزه در سفر صحيح نيست و با عدم صحّت روزه، اعتكاف هم صحيح نيست.
س. آيا انسان مى‌تواند در شهر ديگرى معتکف شود؟
ج: اگر مسافر باشد نمى‌تواند مگر اينکه نذر کرده باشد در سفر روزه بگيرد؛ و بنا بر احتياط واجب اين نذر بايد قبل از شروع سفر انجام گيرد.
س. من علاقه زيادى دارم كه در مراسم اعتكاف در مركز استان شركت كنم ولى چون در شهرستان زندگى مى‌كنم و اگر بخواهم به مركز استان بروم بايد نماز خود را شكسته بخوانم، آيا از اين نظر مشكلى نخواهم داشت؟
ج: كسى كه بخواهد در سفر معتكف شود، مى‌تواند نذر كند كه در سفر روزه بگيرد و مى‌تواند اعتكاف نمايد.
س. اگر كسى بخواهد در خارج از شهر خود اعتكاف كند، به‌طور مثال در مكّه مكرّمه و از ساكنين مكّه نباشد و قصد ده روز هم نكند، آيا نذر كافى است؟ و صيغه آن چيست؟
ج: نذر روزه در سفر مانعى ندارد و با اين نذر روزه و اعتكافش صحيح است، ولى احتياط واجب آن است كه نذر قبل از شروع مسافرت باشد و صيغه آن عبارت است از: «لله علىّ أن اصوم في سفري إلى كذا».(1)
ــــــــــــــ
1- و مى‌تواند ترجمه آن را بگويد كه عبارت است از: « براى خدا بر من است كه در سفر به فلان مكان روزه بگيرم»
مسائل متفرقه
استفتائات جدید
س. آيا اعلام عمومى اعتكاف در محافل عمومى با اخلاص منافات دارد؟
ج: اعلام اعتكاف اگر براى تشويق مردم باشد، مانعى ندارد.
س. اگر از معتكف سؤال شود كه آيا جزء معتكفين است بهتر است پنهان كند يا آشكار نمايد؟
ج: آشكار كردن مانعى ندارد، مگر اين‌كه براى ريا باشد
س. آيا جايز است دانشجويان معتكف درس‌هاى دانشگاهى خود را مرور كنند؟
ج: اشكال ندارد.
س. گفتگو با تلفن همراه در صورت ضرورت و يا عدم ضرورت در ايام اعتکاف چه حکمى دارد؟
ج) ضررى به اعتکاف نمى‌زند.
انتهای پیام/
زمان و مدت اعتكاف
استفتائات جدید
تعریف:
اعتكاف، در لغت به معناى توقف در جايى است و در اصطلاح فقهى، عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند، با شرايطى كه خواهد آمد.
س. چه زمانى اعتكاف مستحب مؤكد است؟ و به عبارت ديگر در چه اوقاتى اعتكاف مستحب است؟
ج: اعتكاف وقت خاصى ندارد، هرچند اعتكاف در ده روز آخر ماه مبارك رمضان فضيلت بيشترى دارد.
س. آيا اعتكاف در ماه رجب مستحب است؟
ج: دليل خاصى بر استحباب اعتكاف در خصوص ماه رجب نيافتيم.
س. آيا شخص معتکف مى‌تواند در ابتداى اعتکاف هنگام نيت کردن شرط کند که اگر براى او عذرى پيش آيد حتى در روز سوم هم دست از اعتکاف بردارد؟
ج: بله مى‌تواند.
س. معتكفى مى‌خواهد سه روز اعتكاف كند و مدّت 72 ساعت اعتكاف انجام دهد، اگر اعتكافش را از بعد از طلوع فجر ـ مثلاً از ظهر ـ شروع كند و ظهر هم به پايان برساند به‌گونه‌اى كه مجموع آن 72 ساعت شود، آيا اين اعتكاف صحيح است؟
ج: اعتكاف بايد از شروع روز اول تا پايان روز سوم باشد و تلفيق كردن ـ بدين‌گونه كه جزئى از روز اول را با جزئى از روز آخر يك روز كامل به حساب بياورد ـ صحيح نيست.
س. اگر معتكف مثلاً يك ساعت از ابتداى روز ـ بعد از طلوع فجر ـ تأخير كند آيا اين روز به عنوان روز اول اعتكاف حساب مى‌شود؟ چه تأخير عمدى باشد يا اضطرارى؟
ج: در اعتكاف بايد از ابتداى روز اول شروع كرد، لذا روزى كه ناقص مانده جزو اعتكاف محسوب نمى‌شود هرچند كه تأخير از روى اضطرار باشد.
س. اگر انسان نذر کند دو روز معتکف شود نه بيشتر از آن، آيا نذرش منعقد مى‌شود؟
ج: منعقد نمى‌شود.
س. اگر کسى نذر کند سه روز منفصل معتکف شود، آيا نذرش منعقد مى‌شود؟
ج: منعقد نمى‌شود.
س. آيا بيشتر از سه روز مى‌توان معتکف بود به‌طورى که آن زياده بخشى از يک روز يا شب باشد؟
ج: اعتکاف بيشتر از سه روز جايز و صحيح است و در طرف زياده حدّى ندارد، ولى زياد کردن بخشى از روز يا بخشى از شب به نيت اعتکاف محل اشکال است.
س. اگر معتكف نيّت چهار روز اعتكاف كند، آيا روز چهارم هم جزو اعتكاف است يا اين‌كه بايد شش روز را تكميل كند تا روز چهارم به حساب آيد؟
ج: روز چهارم نيز داخل در اعتكاف است، و اگر پنج روز اعتكاف كند، واجب است روز ششم را كامل كند.
شرائط اعتكاف و معتكف
استفتائات جدید
س. آیا اعتکافی که رجائا انجام می‌شود، احکام شرعی اعتکاف بر آن بار می‌شود؟ مثلا حرمت بیع در آن جاریست؟
ج. برای انجام اعتکاف رجائی، رعایت همه شرایط و احکام لازم است.
س. آيا بيمار و کسى که روزه برايش ضرر دارد مى‌تواند معتکف شود و اگر در اعتکاف باشد و روزه بگيرد ثوابى مى‌برد؟
ج: با علم و يا احتمال عقلايىِ ضرر داشتنِ روزه، اعتکاف صحيح نيست.
س. آيا بيمار و کسى که روزه برايش ضرر دارد مى‌تواند معتکف شود و اگر در اعتکاف باشد و روزه بگيرد ثوابى مى‌برد؟
ج: با علم و يا احتمال عقلايىِ ضرر داشتنِ روزه، اعتکاف صحيح نيست.
س. چه نوع روزه‌هايى را نمى‌توان در اعتکاف گرفت؟
ج: هر نوع روزهاى را در اعتکاف مى‌توان گرفت.
س. آيا زن‌ها مى‌توانند معتکف شوند؟
ج: اعتکاف اختصاص به مردان ندارد ولى چنانچه اعتکاف وى موجب از بين رفتن حق شوهر باشد بنا بر احتياط واجب بايد از او اجازه بگيرد.
س. آيا اعتكاف بچه مميّز صحيح است؟
ج: اعتكاف او نيز صحيح است.
س. آيا مشغول بودن به عبادات بر معتكف واجب است يا صِرف ماندن در مسجد كافى است؟
ج: عبادات مستحبى، فى نفسه بر معتكف واجب نيست.
س. آيا عدالت امام جماعت مسجد جامع در صحّت اعتكاف شرط است؟
ج: عدالت امام جماعت مسجد در صحّت اعتكاف شرط نيست.
نيت اعتكاف
استفتائات جدید
س. زمان نيت اعتکاف چه وقت است آيا مى‌توان اول شب نيت کرد؟
ج: وقت نيت اعتکاف، اول طلوع فجر روز اول است و نيت اول شب در صورتى صحيح است که اول شب شروع در اعتکاف نموده باشد.
س. آيا قصد وجه* در اعتکاف لازم است؟
ج: لازم نيست.
قصد وجه: نيت از جهت استحباب يا وجوب عمل
س. آيا تجديد نيت در روز سوم اعتکافِ مستحب لازم است؟
ج: لازم نيست، گرچه بهتر است.
س. آيا مى‌توان به علّتى يا بدون علّت در روز اول يا دوم، اعتكاف را قطع نمود؟ و اگر در قطع نمودن اعتكاف ترديد كنم آيا نيّت اعتكاف به‌هم مى‌خورد و در نتيجه اعتكاف باطل مى‌شود؟ و آيا لازم است كه نيّت مستمر باشد؟
ج: در اعتكاف مستحبى جايز است كه در روز اول و دوم اعتكاف قطع شود و نيّت اعتكاف بايد تا پايان روز سوم ادامه پيدا كند.
س. آيا در اعتکاف نيازى به قصد نمودن عبادت ديگرى هم هست؟
ج: نيازى نيست.
مكان اعتكاف
استفتائات جدید
س. آيا مى‌توان نذر کرد در شهر خاصى معتکف شد؟
ج: اگر اعتکاف در آن شهر، به نحوى رجحان داشته باشد، اشکال ندارد.
س. آيا اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه جايز است؟ و نيّت آن چگونه مى‌باشد؟
ج: اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه* (اعم از جامع و غير آن) به قصد رجاء مطلوبيت (به اميد اين‌كه مطلوب خداوند واقع شود) مانعى ندارد.
* مسجد الحرام، مسجد النبى (صلى الله عليه وآله وسلّم)، مسجد كوفه و مسجد بصره
س. آيا اعتكاف در مسجدى غير از مسجد جامع باطل است و آيا ممكن است هر محله و حومه‌اى، مسجد جامعى غير از مسجد جامع شهر يا روستا داشته باشد؟ و آيا ممكن است كه در شهر چند مسجد جامع باشد؟
ج: قبلاً گذشت كه اعتكاف در هر مسجدى جايز است مشروط به اين‌كه در غير مساجد اربعه به قصد رجاء باشد يعنى به اميد اين‌كه مطلوب خداوند واقع شود و مختص به مسجد جامع نيست و ممكن است كه يك شهر يا روستا چند مسجد جامع داشته باشد.
س. اگر در يک شهر دو يا چند مسجد جامع وجود داشته باشد مى‌توان در هر کدام که خواست معتکف شد؟
ج: به قصد رجاء اشکال ندارد.
س. مسجد جامع چيست؟ و راه تشخيص آن را بگوييد.
ج: مسجد جامع، مسجدى است که براى اجتماع عامه مردم شهر، بنا شده، بدون اين که اختصاص به گروه و محله خاصى پيدا کند.
س. اعتکاف در مساجد دانشگاه‌هاى سراسر کشور چه حکمى دارد؟
ج: به قصد رجاء اشکال ندارد.
س. اعتکاف در مکان‌هايى که شک است که آيا جزء مسجد است يا نه، چه حکمى دارد؟
ج: غير از سرداب و محراب و پشت بام مسجد، در جاهاى ديگرى که معلوم نباشد جزو مسجد است يا نه، اعتکاف صحيح نيست.
س. آيا پشت بام مسجد تابع مسجد است يا بستگى به وقف كننده دارد؟
ج: پشت بام مسجد در حكم مسجد است مگر اين‌كه احراز شود كه هنگام وقفِ مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است.
س. اعتکاف در حياط مسجد چه حکمى دارد؟
ج: اگر جزو مسجد نباشد، اعتکاف صحيح نيست.
س. آيا گذاشتن وسايل يا نوشتن نام موجب سبقت در محلى از مسجد مى‌شود؟
ج: بنا بر احتياط واجب گذاردن وسائلى مانند كيف موجب حق سبقت مى‌شود به شرط آن که از زمان گذاردن آن وسيله تا آمدن شخص زياد فاصله نشود، به نحوى كه منجر به تعطيلى مكان شود.
س. اگر کسى جاى شخصى را که معتکف بوده غصب کند در صورتى که جاهل بوده و يا عامد آيا ضررى به اعتکافش مى‌زند؟ و اگر ضرر مى‌زند آيا شامل کفاره و... مى‌باشد.
ج: گرچه بنابر احتياط مرتكب خلاف شده ولى اعتکاف صحيح است و کفاره هم ندارد.
س. الف) اگر در مسجدى که معتکف شده مانعى از ادامه دادن اعتکاف در آن مسجد برايش پيش آيد، آيا اعتکافش باطل مى‌شود؟
ب) چنانچه آن اعتکاف واجب باشد بايد در مسجدى ديگر معتکف شود و يا بعداً قضا کند؟
ج) اگر مانع برطرف شد آيا بايد به مسجد قبلى بازگردد؟
جواب: الف: باطل مى‌شود.
ب: واجب است اعتکاف را در مسجدى ديگر يا همان مسجد بعد از رفع مانع، شروع کرده و يا قضا نمايد.
ج: لازم نيست.
خروج معتكف از مسجد
استفتائات جدید
س. اگر داخل مسجد امکان وضو گرفتن باشد (مثل مسجد امام حسن عسگری قم علیه السلام) ولی معتکف به خاطر ندانستن مسأله، بعد از قضای حاجت در بیرون مسجد وضو نیز میگرفته است، اعتکاف او چه حکمی دارد؟
ج. اگر وضو گرفتن در آنجا رجحان داشته باشد، اشکال ندارد.
س. حکم ادامه دادن اعتکاف در مسجد دوم در صورتی که مسجدها به هم متصل بوده و یا به جهت مجوزشرعی از مسجد خارج شده و فاصله تا مسجد دوم به همان مقدار و یا کمتر باشد و ادامه اعتکاف در مسجد اول به جهت خوف خرابی مسجد ممکن نباشد چیست؟
ج. صحیح نیست.
س.رفتن به سرويس‌هاى بهداشتى متعلق به مسجد كه در خارج از مسجد است در موارد زير چه حكمى دارد؟
الف: براى حمام كردن(نظافت)؛
ب: براى غسل مستحب؛
ج: براى اين‌كه با وضو باشد؛
د: وضو گرفتن براى خواندن قرآن يا نماز مستحبى؛
هـ: براى شستن دندان‌ها و دست‌ها.
ج: خارج شدن از مسجد به دلايل مذكور اشكال ندارد، ولى بايد به قدر حاجت اكتفا كند و طول ندهد.
س. آيا در اعتكاف با بودن آب در مسجد مى‌توان براى وضو به خارج از مسجد رفت؟
ج: در فرض مذكور معتكف نبايد از مسجد خارج شود.
س. آيا در هنگام اعتكاف، بيرون رفتن از مسجد براى غذا خوردن جايز است؟ و اگر خير، آيا خوردن در داخل مسجد جايز است؟
ج: خروج براى تهيه غذاى مورد نياز و يا غذا خوردن در بيرون اشكال ندارد؛ همان‌طور كه غذا خوردن در داخل مسجد فى حدّ نفسه منعى ندارد.
س. با توجه به مشکلاتى که صرف غذا در مسجد دارد، آيا صرف غذا در سالن غذاخورى که در محوطه مسجد قرار دارد براى معتکفين جايز است؟
ج) چنانچه عرفاً ضرورت دارد که براى صَرف غذا از مسجد بيرون رود جايز است، اما زياد معطّل نشود و اگر ضرورت عرفى ثابت نباشد، جايز نيست.
س. هيأت برگزارى اعتكاف كه متشكل از تعدادى از معتكفين است، وظيفه خدمت به معتكفين و فراهم كردن نيازمندى‌هاى آنها را بر عهده دارد لذا بايد نيازمندى‌هاى معتكفين مثل افطارى و سحرى را خريدارى كند، آيا اين مسئله به اعتكاف آنها ضرر نمى‌رساند؟
ج: خارج شدن از مسجد براى خريد چيزهاى ضرورى مثل غذا و غيره اگر در ضمن آن نيازمندى‌هاى خود را نيز تهيه مى‌كنند، اشكال ندارد؛ البته با رعايت قيودى که در استفتاى «خريد و فروش توسط معتكف» خواهد آمد.
س. حكم رفتن به حياط بيرونى كه ملحق به مسجد است چيست؟
ج: رفتن به جاهايى كه در حكم مسجد است، اشكال ندارد اما رفتن به خارج از مسجد جايز نيست مگر مواردى كه خروج از مسجد به خاطر آنها جايز است.
س.هنگام خروج از مسجد براى امور ضرورى، انتخاب کوتاه‌ترين راه و رفتن زير سايه چه صورتى دارد؟
ج: احتياط واجب آن است که نزديکترين راه را انتخاب کند و واجب است در صورت امکان زير سايه ننشيند لکن راه رفتن زير سايه اشکال ندارد؛ گرچه احتياط مستحب ترك آن است.
س. در صورت نزديک بودن مکانی جهت قضاء حاجت يا وضو گرفتن يا مسواک زدن مسلم است که بايد به مکان نزديک‌تر برود؛ حال اگر مکان نزديک مستلزم صف ايستادن و معطّل شدن شود و مکان ديگری با فاصله‌ی کمی بيشتر باشد که معطّلی نداشته و زمان کمترى گرفته می‌شود تکليف چيست؟ (مثلاً سرويس بهداشتی در جنب شبستان اعتکاف هست ولی شلوغ است اما در وسط حياط مسجد حوض هست و می‌توان آنجا بدون معطلی وضو گرفت) آيا بايد به مکان دوم برود؟ يا مستحب است؟ يا به‌خاطر فاصله بيشتر، رفتن به مکان دوم جايز نيست؟
ج: رفتن به مکان دوم در فرض سؤال اشکالى ندارد.
س. آيا رفتن به تشييع جنازه در هنگام اعتكاف مدّت زمان مشخص دارد؟ حكم رفتن زير سايه در اين هنگام ـ چه در ماشين و يا غير آن ـ چيست؟
ج: زمان مشخصى ندارد و رفتن به تشييع جنازه در صورتی که ضرورت عرفی به‌حساب آيد و آن‌قدر طولانى نشود كه باعث محو صورت اعتكاف شود، اشكال ندارد و در صورت امكان واجب است كه زير سايه ننشينند و احتياط مستحب اين است كه زير سايه حركت نكند.
س. نظر مبارک‌تان را در مورد «شرکت در امتحان براى معتکفين» بيان فرماييد.
ج: اگر شرکت در امتحان ضرورت ندارد خارج نشوند و براى افرادى که شرکت در امتحان ضرورت عرفى دارد مانع ندارد ولى خروج از مسجد نبايد به حدّى برسد که صورت اعتکاف محو شود.
س. آيا شخص معتکف براى شرکت در نماز جمعه مى‌تواند از مسجد محل اعتکاف خارج شود؟
ج: با انتخاب نزديکترين راه و معطّل نشدن در بين راه اشکال ندارد؛ ولى نبايد خروج او به مقدارى باشد كه صورت اعتكاف به‌هم بخورد.
س. آيا مى‌توان براى غسل امّ داوود از محل اعتکاف خارج شد؟ بر فرض خروج (سهواً يا عمداً) آيا باعث ابطال اعتکاف مى‌شود؟
ج: با مراعات آنچه در جواب سؤال قبل گفته شد، اشکال ندارد.
س. آيا اشخاصى که مشغول کارند اعم از کارمندان، کارگران و معلمان و... مى‌توانند در ايام کار معتکف شوند و در عين اعتکاف به محل کار رفته و بعد از اتمام کار به محل اعتکاف برگردند؟
ج: نمى‌توانند.
س. اگر مكان‌هايى براى وضو و شستن دست‌ها و دندان‌ها در خارج از مسجد فراهم شده باشد، آيا واجب است مكان خاصى در داخل مسجد تهيه شود تا معتكف از مسجد خارج نشود؟
ج: صِرف نياز به خروج از مسجد براى طهارت و نظافت ـ براى جواز خروج ـ كافى است و تهيه مكانى در داخل مسجد واجب نيست.
س. اگر کسى سهواً به غير از جهاتى که تجويز شده براى بيرون رفتن از مسجد در هنگام اعتکاف بيرون رود، آيا اعتکافش باطل مى‌شود؟
ج: اگر به جهت فراموشى خارج شود و خروجش زياد طول نكشد، اعتکافش باطل نمى‌شود.
مبطلات و محرمات اعتكاف
استفتائات جدید
س. كارهاى حرام در هنگام اعتكاف چيست؟
ج: معتكف بايد از اين كارها پرهيز كند:
* بوييدن چيزهاى خوشبو و عطريّات حتى گياهان خوشبو، همراه با لذّت؛ پس براى كسى كه حس بويايى ندارد اشكال ندارد.
* خريد و فروش
* ساير انواع تجارت؛ مثل صلح و اجاره و مضاربه و غير اين‌ها (بنابر احتياط واجب).
* مجادله و جدال ـ چه در امور دينى و چه دنيوى ـ به قصد غلبه بر ديگرى و اظهار فضل و برترى بر او؛ اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طريق باطل باشد، مانعى ندارد.
* امور جنسى و شهوت‌آميز مانند بوسه، لمس و آميزش.
* استمناء(1) (بنا بر احتياط واجب)
ــــــــــــــ
(1) گرچه استمناء در هر حال حرام و از گناهان بزرگ است ولى در حال اعتكاف گناهى بزرگتر است.
س. اگر معتكف به گمان اين‌كه مكانى تابع مسجد است، به آن مكان برود و بعد معلوم شود كه آنجا جزو مسجد نبوده، حكم اعتكافش چيست؟
ج: خروج عمدى از مسجد ـ ولو از روى جهل ـ اعتكاف را باطل مى‌كند.
س. اگر معتكف مبتلا به مرضى شود كه مجبور به افطار روزه است چه بايد بكند و حكم اعتكاف او چيست؟
ج: اعتكاف بدون روزه صحيح نيست لذا با افطار روزه، اعتكاف باطل مى‌شود.
س. آيا در صورت ضرورت يا عدم ضرورت مى‌توان شخصاً در ايام اعتکاف خريد و فروش نمود و يا بايد توکيل يا نقل به غير بيع نمود؟
ج) خريد و فروش بر معتکف حرام است ولى هرگاه براى تهيه مواد خوراکى ناچار از خريد و فروش شود و شخص غيرمعتکفى که اين کار را انجام دهد، نيابد و تهيه اجناس مذکور بدون خريد نيز امکان نداشته باشد، در اين صورت خريد و فروش مانعى ندارد.
س. آيا جايز است كه معتكف كسى را براى خريد ـ چه ضرورى و چه غير ضرورى ـ وكيل نمايد؟
ج: اگر براى خريد نيازمندى‌هاى هنگام اعتكاف باشد، اشكال ندارد و اما در غير آن موارد اگر وكيل كردن در هنگام اعتكاف باشد، اشكال دارد.
س. موارد ضرورى كه خريد و فروش در آنها براى معتكف جايز است چيست؟
ج: مواردى كه در هنگام اعتكاف براى خودش و نفقه خانواده‌اش به آن نياز دارد.
س. آيا اجاره و ديگر معاملات غير از خريد و فروش در هنگام اعتكاف جايز است؟
ج) ساير معاملات (غير از خريد و فروش) بنابر احتياط واجب در هنگام اعتكاف جايز نمى‌باشد.
س. آيا اجراى عقود و ايقاعات (غير از معاملات) در هنگام اعتكاف جايز است؟
ج: مانعى ندارد.
س. آيا گفتگو در مورد چيزهاى مباح هنگام اعتكاف جايز است؟
ج: اشكال ندارد.
س. انجام غسل براى معتکف در مسجد چه حکمى دارد و آيا فرقى بين غسل واجب و مستحب مى‌باشد؟
ج: غسل جنابت و حيض در دو مسجد شريف مکّه و مدينه، مطلقاً جايز نيست بلکه بايد تيمّم نموده فوراً خارج شود و در مساجد ديگر نيز اگر غسل، موجب درنگ کردن و يا آلودگى مسجد شود، جايز نمى‌باشد و ساير اغسال واجب و يا مستحب در صورت امکان و عدم مزاحمت براى ديگران اشکال ندارد.
س. عطر و گلاب زدن و يا بو کردن عطر و گلاب اعتکاف را باطل مى‌کند يا نه؟ اگر سهواً باشد چه‌طور؟
ج: در صورتى که عطر يا گلاب را براى لذت بردن بو کند، بنا بر احتياط واجب اگر اعتکاف واجب معيّن باشد بايد اعتکاف را به پايان ببرد و قضاى آن را به‌جا آورد؛ و در واجب غيرمعيّن، اگر در دو روز اول باشد بايد اعتکاف را از سر بگيرد و اگر روز سوم باشد اعتکاف را اتمام و سپس از سر بگيرد و در اعتکاف مستحب قبل از اتمام روز دوم چيزى بر عهده او نيست و اگر روز سوم باشد بايد دوباره اعتکاف را از سر بگيرد و در آنچه ذکر شد بنا بر احتياط واجب فرقى بين عمد و سهو وجود ندارد.
س. کفّاره هر يک از مُحرّمات را به‌طور جداگانه بيان کنيد؟
ج: اگر اعتکاف واجب را با آميزش جنسى (جماع) هرچند در شب باطل نمايد کفّاره بر او واجب مى‌شود اما در اعتکاف مستحب (در دو روز اول) اگر با اين عمل قصد دارد که از اعتکاف صرف‌نظر نمايد کفاره ندارد و در غير اين صورت بنا بر احتياط واجب کفاره ثابت است لکن انجام ساير مُحرّمات کفّاره ندارد گرچه احتياط مستحب پرداخت کفّاره مى‌باشد و کفّاره ابطال اعتکاف (در موارد وجوب کفّاره) کفّاره ابطال روزه ماه رمضان است.
س. با توجه به اينکه بوی خميردندان بوی خوشی است آيا مسواک زدن با خميردندان در حين اعتکاف مخلّ به اعتکاف هست؟
ج: مسواک زدن با آن مانع ندارد و آنچه حرام است بوييدن بوى خوش است.
س. اگر در مکانی از مسجد بوی خوشی می‌آمد آيا ترک آنجا لازم است؟ اگر وضوخانه بود و بوی خوش به سبب خميردندان يا صابون بود چه بايد کرد؟
ج: اگر بودن در آن مکان مستلزم بوييدن بوى خوش است بايد آنجا را ترک کند.
احكام مخصوص بانوان در اعتکاف
استفتائات جدید
س. حكم اعتكاف زنى كه در ايام اعتكاف ـ چه در روز اول يا دوم يا سوم ـ حيض يا استحاضه بر او عارض شده، چيست؟
ج: در صورت حائض‌شدن حتى اگر در ساعات آخر روز سوم باشد اعتكاف باطل مى‌شود و بايد فوراً از مسجد خارج شود؛ ولى در صورت استحاضه اگر به وظيفه مستحاضه نسبت به روزه‌اش عمل كند، اعتكافش صحيح است.
س. من در سال گذشته در ايام البيض در مسجدى معتكف شدم، پس از اتمام روز دوم اعتكاف، حائض شدم. با توجه به اين امر كه اعتكاف بر من واجب شده است، آيا قضاى آن حتماً بايد در ايام البيض ماه رجب و در همان مسجد باشد يا اين‌كه زمان و مكان آن مهم نيست؟
ج: با پيداشدن حيض ولو در بعض روز سوم اعتكاف باطل مى‌شود و قضا ندارد و اگر از قبل اعتكافى به سبب نذر بر او واجب شده قضاى آن را مى‌تواند در هر مسجدى و در هر زمانى به‌جا آورد مگر آن‌كه در نذر، اعتكاف در مسجد خاص و زمان خاصى را ملحوظ داشته باشد كه در اين صورت بايد بر طبق همان نذر خود عمل كند.
س. حكم اعتكاف زنى كه شك در حيض يا استحاضه دارد، چه در روز اول يا دوم يا سوم، چيست؟
ج: اگر قبلاً پاك بوده، به شكش اعتنا نكند.
س. اگر زن در روزهاى عادت قرض بخورد تا از حالت عادت خارج شود مى‌تواند روزه بگيرد؟
ج: اشکال ندارد.
س. آيا غسل‌هاى استحاضه شرط صحّت اعتكاف است؟
ج: اين غسل‌ها شرط صحّت اعتكاف نيست، مگر غسل‌هايى كه در صحّت روزه معتبرند.
قضاى اعتكاف
استفتائات جدید
س. اگر قضاى اعتكاف به علت بطلان، واجب باشد و ده روز پايانى ماه رمضان تمام شود. آيا جايز است كه براى درك فضيلت، قضاى اعتكاف را در ماه رمضان آينده به‌جا آورد يا اين‌كه بايد فوراً قضا نمايد؟
ج: قضا در هر ماهى كه خواست اشكال ندارد، مگر اين‌كه نذر كرده باشد كه در ماه خاصى اعتكاف نمايد.
اعتكاف مسافر
استفتائات جدید
س. آيا مى‌توان براى شركت در مراسم اعتكاف به شهر ديگرى كه بيش از چهار فرسخ با ما فاصله دارد مسافرت كرد و اعتكاف در صورت سفر صحيح است؟
ج: اگر قصد اقامت ده روز و يا نذر روزه در سفر نباشد، روزه در سفر صحيح نيست و با عدم صحّت روزه، اعتكاف هم صحيح نيست.
س. آيا انسان مى‌تواند در شهر ديگرى معتکف شود؟
ج: اگر مسافر باشد نمى‌تواند مگر اينکه نذر کرده باشد در سفر روزه بگيرد؛ و بنا بر احتياط واجب اين نذر بايد قبل از شروع سفر انجام گيرد.
س. من علاقه زيادى دارم كه در مراسم اعتكاف در مركز استان شركت كنم ولى چون در شهرستان زندگى مى‌كنم و اگر بخواهم به مركز استان بروم بايد نماز خود را شكسته بخوانم، آيا از اين نظر مشكلى نخواهم داشت؟
ج: كسى كه بخواهد در سفر معتكف شود، مى‌تواند نذر كند كه در سفر روزه بگيرد و مى‌تواند اعتكاف نمايد.
س. اگر كسى بخواهد در خارج از شهر خود اعتكاف كند، به‌طور مثال در مكّه مكرّمه و از ساكنين مكّه نباشد و قصد ده روز هم نكند، آيا نذر كافى است؟ و صيغه آن چيست؟
ج: نذر روزه در سفر مانعى ندارد و با اين نذر روزه و اعتكافش صحيح است، ولى احتياط واجب آن است كه نذر قبل از شروع مسافرت باشد و صيغه آن عبارت است از: «لله علىّ أن اصوم في سفري إلى كذا».(1)
ــــــــــــــ
1- و مى‌تواند ترجمه آن را بگويد كه عبارت است از: « براى خدا بر من است كه در سفر به فلان مكان روزه بگيرم»
مسائل متفرقه
استفتائات جدید
س. آيا اعلام عمومى اعتكاف در محافل عمومى با اخلاص منافات دارد؟
ج: اعلام اعتكاف اگر براى تشويق مردم باشد، مانعى ندارد.
س. اگر از معتكف سؤال شود كه آيا جزء معتكفين است بهتر است پنهان كند يا آشكار نمايد؟
ج: آشكار كردن مانعى ندارد، مگر اين‌كه براى ريا باشد
س. آيا جايز است دانشجويان معتكف درس‌هاى دانشگاهى خود را مرور كنند؟
ج: اشكال ندارد.
س. گفتگو با تلفن همراه در صورت ضرورت و يا عدم ضرورت در ايام اعتکاف چه حکمى دارد؟
ج) ضررى به اعتکاف نمى‌زند.
انتهای پیام/
متهمان قبل از محاکمه رضایت گرفتند
قتل شوهر، مجازات حبس برای همدستی با پسرعمه
الزامات قانونی مبارزه با پولشویی؛
واریز وجه معامله به کارت بانکی نفر سوم ممنوع شد
