به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، به نقل از بانک مرکزی، علیرضا قائدی با بیان اینکه یکی از ابزارهای مهم برای بررسی عوامل موثر برعملکرد برنامه‌های توسعه و تحلیل آثار کلان سیاست­ های مختلف اقتصادی، جداول «داده ـ ستانده» است، گفت: ساخت و به ­کارگیری جداول (عرضه ـ مصرف) و به تبع آن جدول متقارن «داده ـ ستانده» یکی از مراحل اصلی و تکمیلی نظام حساب­ های ملی است. جداول «داده ـ ستانده» چارچوبی را ایجاد می­ کنند که برمبنای آن می ­توان به تولید ناخالص داخلی از روش‌های مختلف تولید، هزینه و درآمد ملی و به صورت هم­زمان دست یافت.

وی افزود: به بیان بهتر این جداول از یک سو تصویری واضح از عرضه کالاها و خدمات تولید شده و یا وارد شده به داخل کشور و از سوی دیگر مصرف کالاها و خدمات واسطه­ ای و نهایی را ارایه می­ کند. درتحلیل­ های «داده ـ ستانده»، ارتباط بین داده ­ها و ستانده ­های یک اقتصاد به شکل آمار و اطلاعات مبسوط و نیز به تفکیک بخش ­ها و فعالیت­ های اقتصادی مشخص می‌شود.

معاون اداره حساب های اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: جدول «داده ـ ستانده» اقتصادی در اصل یک تکنیک آماری قوی و موثر است که در قالب آن تحلیل اقتصادی متکی بر تئوری تعادل عمومی، مطرح می‌شود. جداول «داده ـ ستانده» به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های حسابداری اقتصادی، چگونگی ارتباط و تعامل متقابل میان رشته فعالیت‌های مختلف را در درون یک نظام اقتصادی نشان می دهد. درگذر زمان روابط بین فعالیت‌های مختلف اقتصادی تحت تأثیر توسعه فن‌آوری، اعمال سیاست‌های جدید اقتصادی و تغییر در قیمت‌های نسبی دچار تغییراتی می‌شوند و روش «داده ـ ستانده» چارچوب تحلیلی مناسبی را برای مطالعه این تغییرات فراهم می‌آورد.

وی در خصوص اینکه تهیه و تدوین جداول «داده – ستانده» با چه روشی انجام می­ شود؟، گفت: تهیه جداول «داده ـ ستانده» به دو روش آماری و نیمه آماری انجام می‌شود. منظور از جداول آماری، جداولی است که اطلاعات مندرج در آن مبتنی بر ارقام ثبتی، سرشماری ها، طرح‌های آماری و یا صورت های مالی است. به عبارت دیگر در جداول آماری از تمامی اطلاعات و ظرفیت های موجود در نظام آماری کشور استفاده می­ شود.

قائدی ادامه  داد: اما در جداول نیمه آماری، بخشی از اطلاعات جداول «داده ـ ستانده» بر اساس روش های تکنیکی و استفاده از ضرایب و اطلاعات جداول آماری سال پایه تهیه می شود. اهمیت تدوین جداول‌ «داده­ ـ ستانده»، در ارایه تصویر روشن­ تر از سطح تفصیل بخش واقعی اقتصاد و بررسی روابط بین فعالیت­ ها و بخش­ های مختلف اقتصادی است که حسابداران ملی را به تدوین جداول فوق مبتنی بر پایه ­های آماری، در فاصله­ های زمانی مناسب مقید می­ کند. جداول «داده ـ ستانده» با نمایان‌کردن تعاملات میان بخش­ ها در تفصیلی‌ترین سطح ممکن، امکان تحلیل روابط بین بخشی و اتخاذ راهبردهای توسعه­ ای مناسب را فراهم می­ کند.

معاون اداره حساب های اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که کشورهای دیگر از چه تجربه ای در انتشار جداول «داده ـ ستانده» برخوردارند؟، افزود: در دهه­ های اخیر کشورها به ­طور قابل ملاحظه­ ای وقفه زمانی انتشار جداول «داده ـ ستانده» ‌ را کاهش داده‌اند. از آنجا که تهیه جداول «داده ـ ستانده» آماری مستلزم صرف زمان طولانی و نیز تخصیص منابع مالی و نیروی انسانی قابل توجهی است، از این رو عموماً پس از تهیه یک جدول جامع آماری می­توان با استفاده از تکنیک ­های نیمه آماری اقدام به به هنگام سازی جداول «داده ـ ستانده» کرد.

وی ادامه داد: به همین دلیل نیز سازمان‌های بین‌المللی، به هنگام سازی این جداول را در دستور کار خود قرار داده­ اند و تلاش­ های بسیاری برای بهبود این روش­ ها انجام داده‌اند. به منظور تهیه جداول مکمل «داده ـ ستانده» آماری بین سال های انتشار، انطباق ­پذیری‌آن با واقعیت‌های موجود اقتصادی و همچنین با استفاده ازآخرین ارقام حساب‌های ملی سالانه، روش­های مناسب برای به هنگام سازی به کار گرفته می شود.

معاون اداره حساب های اقتصادی بانک مرکزی با بیان اینکه استفاده از روش­ های نیمه آماری به­ منظور به هنگام سازی با این پیش‌فرض انجام می‌شود که ضرایب «داده - ‌ستانده» در طول زمان، حداقل در بازه زمانی دو تا پنج سال، ثابت هستند، گفت: بنابراین در هنگام استفاده از جداول به روزشده باید در نظرداشت که ضرایب «داده ـ ستانده» نسبت به سال پایه تا چه میزان تغییر یافته است و در صورت تغییر ضرایب فوق باید تعدیلات لازم در هنگام بکارگیری این روش‌ها لحاظ شود.

وی افزود: لازم به ذکر است که جداول به هنگام شده به هیچ عنوان نمی توانند جایگزینی برای جداول آماری باشند، بنابراین در شرایطی که جداول آماری موجود نیست، این روش­ ها کارآیی مناسبی برای تجزیه و تحلیل اقتصادی دارند. از این رو در بسیاری از کشورها تهیه جداول «داده ـ ستانده» آماری هر ۵ یا ۱۰ سال یک بار در دستور کار قرار گرفته و در فواصل زمانی بین انتشار این جداول، به تهیه جداول نیمه آماری و به روز شده مبادرت می‌شود.

قائدی در خصوص اینکه از چه روشی برای به هنگام سازی جدول «داده ـ ستانده» اقتصاد ایران در سال ۱۳۸۹ استفاده شده است؟ اظهار داشت: کشورها در تلاش هستند در بین انواع مختلف روش­ های به هنگام سازی، روشی را برگزینند که به حجم کم­تری از اطلاعات آماری نیاز داشته و در عین حال دقت برآورد آن بالا باشد. در این میان روش راس (RAS) به­ دلیل سادگی محاسبات و نیاز به حداقل آمار و اطلاعات، بیش از سایر روش ­های به هنگام سازی مورد توجه و مقبولیت نهادهای بین­ المللی قرار گرفته است. هدف از به‌کارگیری این روش، به روزرسانی ماتریس «داده ـ ستانده» یک کشور از سال پایه (مبدا) به سال هدف (مقصد) بدون نیاز به تدوین مجموعه کاملی از آمارهاست.

معاون بانک مرکزی ادامه داد: لازم به ذکر است که جدول «داده ـ ستانده» آماری سال ۱۳۸۳ مبتنی بر آخرین دستورالعمل‌های استاندارد تهیه وتدوین این جداول از سوی سازمان ملل متحد(سال ۱۹۹۹) و نظام حساب های ملی (سال های۱۹۹۳و ۲۰۰۸)، پیش از این و توسط بانک مرکزی پردازش شده و در دی ماه سال ۱۳۹۳ انتشار یافته است. جداول مذکور حاوی ماتریس عرضه و مصرف به ابعاد ۱۰۸ محصول در ۵۲ فعالیت و همچنین جدول متقارن «داده ـ ستانده» با تکنولوژی فعالیت و به ابعاد ۵۲ سطر و ستون است. براساس جدول آماری سال ۱۳۸۳ به قیمت‌های پایه، به هنگام سازی جدول «داده ­ـ ستانده» سال ۱۳۸۹ در دستور کار قرار گرفت. این جدول متقارن نیز با ابعاد ۵۲ سطر و ستون و با فرض تکنولوژی فعالیت تهیه و تدوین شده است.

وی افزود: همانطورکه پیش از این نیز ذکر شد، روش های متنوعی برای به هنگام سازی جداول «داده ـ ستانده» وجود دارد. اما با توجه به استانداردها وتوصیه سازمان‌های بین‌المللی و با در نظر گرفتن تمامی وجوه و نقاط قوت و ضعف در هر یک از روش‌های مذکور و نیز جمع بندی‌های صورت گرفته؛ روش متعارف «راس» (RAS ) برای به هنگام سازی جدول نیمه آماری سال ۱۳۸۹ انتخاب شد. براین اساس و با استفاده از نرم افزار Matlab و به روزرسانی آخرین آمار و اطلاعات در دسترس، جدول به هنگام شده سال ۱۳۸۹ تهیه و پردازش شده است.
 

قائدی در پاسخ به این پرسش که بانک مرکزی برای تهیه و تدوین جداول «داده ـ ستانده» چه برنامه ای را در آینده در دستور کار دارد؟ گفت: استفاده از روش‌های نیمه آماری به ­منظور به هنگام ­سازی این جداول با پیش‌فرض ثابت بودن ضرایب «داده ـ ‌ستانده» در طول زمان و یا حداقل در بازه زمانی کوتاه مدت و میان مدت انجام می شود. بدین منظور بانک مرکزی در حال حاضر برنامه ریزی های اولیه را برای تهیه و تدوین جداول «داده – ستانده» آماری سال ۱۳۹۵ برمبنای استفاده از آخرین آمار و اطلاعات اخذشده از منابع آماری و همگام با انتقال سال پایه حساب های ملی به (۱۰۰=۱۳۹۵) در دستور کار خود قرار داده است.

 

انتهای پیام/