ارگ راین یک چهارم ارگ بم وسعت دارد و یک فضای چهار هکتاری با زیربنای ۲۲ هزار متری را در بر می‌گیرد. برخی قلعه‌ای در افغانستان را دومین بنای خشتی جهان می‌دانند در صورتی که بنای ارگ راین وسعت بیشتری نسبت به آن دارد. پس هنوز افتخار داشتن بزرگترین بناهای خشتی جهان در اختیار کرمانی هاست.

ارگ راین در شهر راین و بر بلندای تپه‌ای با ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا به صورت مربعی شکل قرار گرفته است. دور تا دور این قلعه ساسانی را خندق فرا گرفته بود و ۱۶ برج داشته که ۱۲ برج آن بیرونی بوده است مهمترین برج آن هم برج مادر است که اطلاعاتش را از برج‌های اطراف می‌گرفته و به سربازخانه و بعد به قلعه حکومتی انتقال می‌داده است.

بیشتر ساختمان‌های مجموعه دو تا سه طبقه بوده‌اند و خشت خام نیز برای ساخت آن به کار رفته است و تا ۱۵۰ سال پیش محل سکونت افرادی بود که وضع مالی مناسبی نداشتند این قلعه در زمان اسلام قلعه حفاظتی مردم راین بوده است و کسی در آن زندگی نمی‌کرد.

تنها وقتی که احتمال خطر برای مردم وجود داشت به داخل قلعه حکومتی هجوم می‌بردند. این قلعه شامل قسمت‌های مختلفی از جمله بازار، گذرگاه اصلی، مکتب خانه، بارانداز قلعه حکومتی، عامه نشین اعیانی، اصطبل و... است. مردم راین در زمان‌های گذشته معمولا فلزکاری انجام می‌دادند و نمونه آن نیز به همان سبک و سیاق قدیمی اکنون در ارگ راین به نمایش گذاشته شده است اما غیر از فلزکاری و ساخت چاقو و شمشیر و... که تاریخی سه هزار ساله در میان مردم راین دارد آنها می‌توانستند سلاح‌های خودشان را نیز تهیه کنند. شاید به همین دلیل که مهارت آنها در ساخت سلاح بوده که این قلعه هیچ وقت تصرف نشد.

ارگ راین در نوع خود وسعت زیادی دارد و مرمت آن هم هزینه بر است مرمتی که باید طبق اصول میراثی انجام شود تا این پرونده را بتوان زمانی در فهرست میراث جهانی ثبت کرد. البته این مرمت باید اساسی باشد نه اینکه بخش‌هایی از آن را با کاشی و سرامیک و بخش‌هایی دیگر را از سر رفع تکلیف صرفا کاه گل کرد!

دراین باره سید وحید طاهری نماینده میراث فرهنگی در شهر راین به خبرنگار مهر می‌گوید: طبق مطالعات انجام شده اعتباری که نیاز است تا مرمت قلعه تکمیل شود ۲۶ تا ۳۰ میلیارد تومان است و تاکنون نیز حدود ۴۵ درصد از قلعه به غیر از برج‌ها به واسطه مرمت‌های انجام گرفته سالم‌سازی شده است.

طاهری همچنین از نورپردازی مجموعه خبر می‌دهد و می‌گوید یک بار نورپردازی سردر تاریخی و بخش حکومتی در سال ۸۸ و ۸۹ انجام شده و در نظر دارند تابخش‌های دیگر را هم نوپردازی کنند.

این مجموعه همیشه پر است از گردشگران خارجی. گردشگران این بنای تاریخی اگر از کشورهای دیگر بیایند باید ۱۵ هزار تومان هزینه بلیت ورودی بدهند. تعداد آنها کم نیست. در یک روز ممکن است تعدادشان به ۱۰۸ نفر نیز برسد. در مقابل اما گردشگران ایرانی کمتر از این ارگ دیدن می کنند.

طاهری می‌گوید که گردشگران کمتر از راهنمای گردشگری استفاده می‌کنند از هر ۷ هزار نفر ۱۵۵ گردشگر بدون راهنما به ارگ می‌روند. با این وجود توانسته‌اند ۷۸ راهنمای محلی را آموزش دهند تا در زمانی که نیاز بود از این نیروهای داوطلب استفاده کنند.

قرار است امکاناتی هم به قلعه اضافه شود از جمله مرکز اقامتی، موزه مردم شناسی و شربت خانه. این امکانات توسط بخش خصوصی پیشنهاد شده است اما اجرایی شدن آن بستگی به این دارد که اعتبارت به مجموعه ارگ راین برسد. چون اکنون اعتبارات آن تنها صرف مرمت ارگ می‌شود به‌عنوان مثال سال ۹۴ تنها ۱۵۰ میلیون تومان به مجموعه قلعه اعتبار داده شد اما اگر امسال اعتباری دریافت کنند آن را صرف مرمت سربازخانه خواهند کرد.

صنایع دستی مردم راین پارچه بافی و فلزکاری بوده است. آنها با مصری‌ها تجارت پارچه انجام می‌داند چون راین در سر یک چهارراه تجاری قرار داشت و کاروان‌های زیادی از آنجا عبور می‌کردند و پارچه راینی را به مصر می‌بردند اما اکنون در راین کسی نیست که صنعت پارچه بافی راین را ادامه دهد.

فلزکاری اما هنوز در میان مردم رواج دارد. هنوز هم ۵۶ هنرمند در کارگاه‌های فلزکاری فعالیت می‌کنند که از این تعداد ۳۵ نفرشان استاد کار هستند اما با وجود اینکه فلزکاری مردم راین در فهرست میراث ملی ثبت شده و هنرمندانش مهر اصالت یونسکو را دارند اما به خارج از کشور صادر نمی‌شود و مشتریان آن گردشگران این شهر و قلعه راین هستند.

بیرون از قلعه راین اتاقکی همانند خانه‌ای کوچک قراردارد که اکنون محل استقرار نیروهای یگان حفاظت قلعه است اما در گذشته محل قرنطینه افرادی بوده که برای اولین بار می‌خواستند وارد قلعه شوند و باید طبق ضوابط یکی دو شب قبل در قرنطینه می‌ماندند و یا محل استقرار بیماران بوده است. در این مکان می‌توان نیروهای یگان را مشاهده کرد که برخی از آن‌ها به صورت شبانه روزی در محل ارگ نگهبانی می‌دهند و دوربین های مداربسته ارگ را نیز کنترل می‌کنند.

  

اما در نزدیکی این قلعه می‌توان رد درختان تنومندی را دید که بیش از ۶۰ سال از عمر آنها می‌گذرد این درختان و پارک را اولین شهردار راین به نام افلاطون خان ساخته است و هنوز هم این یادگار باقی مانده است و هر سال طبیعت راین را زیباتر می‌کند.

همچنین در نزدیکی قلعه حمام قدیمی و قناتی وجود داشته که زلزله آن را خشک می کند غیر از این تنها در ارگ راین و بخش حکومتی آن می توان حمام قدیمی مشاهده کرد که البته آن حمام اکنون به سرویس بهداشتی تبدیل شده است.

منبع:مهر