به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان؛ به نقل از روزنامه فرهیختگان، غار علیصدر همدان که بزرگ‌ترین غار آبی جهان به شمار می‌رود، به دلیل سیاست‌های نادرستی که در چند سال گذشته برای بهره‌برداری از آن اعمال شده این روزها با افت تراز آب روبه‌رو شده است. بزرگ‌ترین غار آبی جهان که هویتش وابسته به آب است به خشکسالی نزدیک می‌شود.

آنچه در نگاه اول از غار علیصدر ذهن مخاطب را درگیر می‌کند هیچ‌شباهتی به یک غار آبی و آهکی ندارد، گرانیت از در ورودی علیصدر شروع می‌شود و تاچند صدمتر بعد، یعنی تا محلی که قایق‌های تفریحی غار برای سوار کردن مسافران این غار آبی ایستاده‌اند، ادامه دارد و ظاهری شبیه به ایستگاه مترو یا ترمینال اتوبوسرانی به علیصدر بخشیده و دیگر خبری از حالت بکر و طبیعی آن نیست.

 سیل قایق‌های تفریحی که پشت سر هم روانه آب می‌شوند نیز در بعضی از تنگه‌های این غار آنقدر فشرده می‌شود که تردد را مشکل می‌کند. قایق‌ها مملو از بازدیدکنندگانی است که گاهی نمی‌توانند هیجان‌شان را کنترل کنند و صدای دست و سوت‌شان فضای غار را پر می‌کند. کسی هم نیست که تذکر جدی بدهد، تنها قایقران است که از آنها می‌خواهد آرام بنشینند اما صدایش به جایی نمی‌رسد و میان انبوه همهمه گم می‌شود. بزرگ‌ترین غار آبی جهان حالا تنها یک غار توریستی است و به اعتقاد غارشناسان علیصدر از نظر علمی و اکتشافی یک غار از دست رفته به شمار می‌رود. این غار هیچ راهنمای تخصصی یا حتی بومی ندارد و قایقران‌ها حکمران بی‌همتای آنجا هستند.

جواد نظام‌دوست، عضو سابق انجمن غار و غارشناسی، درباره مشکلاتی که غار علیصدر در حال حاضر با آن روبه‌رو است، گفت: «در حال حاضر مشکل اصلی این غار افت تراز آب است. در سال‌های دور این غار یکی از منابع آبی برای مردم روستای کبودرآهنگ به شمار می‌رفت اما در حال حاضر با مشاهده خطوطی که رد آب را نشان می‌دهد، متوجه می‌شویم که به دلیل خشکسالی سطح آب غار، بین یک تا 60 سانتی‌متر پایین آمده که شاید لازم شود برای ادامه حیات غار، آب از بیرون و از طریق حفر چاه به آن تزریق شود.»

  رشد باکتری‌های زیان‌آور در غار

نظام‌دوست علت کاهش سطح آب را ناشی از معضل دیگر غار علیصدر که همان تعداد زیاد بازدید‌کنندگان یا به اصطلاح علمی «ظرفیت برد غار» دانست و بیان کرد: «یکی از عواملی که سبب کاهش سطح آب دریاچه غار شده حضور بیش از حد گردشگران است، چراکه این اتفاق سبب ایجاد گرما می‌شود. تمرکز هر صد نفر در یک مکان سبب می‌شود دمای محیط یک درجه افزایش پیدا کند، حال اگر تصور شود به‌طور میانگین 300 نفر از غار بازدید کنند، به همین میزان سه درجه افزایش دمای فضای درونی علیصدر را خواهیم داشت که این امر می‌تواند سبب بروز تغییراتی از جمله کاهش سطح تراز آب شود.»

عضو سابق انجمن غار و غارشناسی درباره نورپردازی غار علیصدر نیز افزود: «تا چندی پیش نورپردازی زرد غار علیصدر به صورت شبانه‌روزی بود که بعد از اعلام تذکرهای فراوان غارشناسان این نورها به صورت هوشمند و سفید شد تا از رشد خزه بر بدنه و دیوار غار جلوگیری کند. نورپردازی دائمی سبب شد تا بسیاری از موجودات زنده که ساکنان غار بودند به مرور زمان از بین بروند و در مقابل، حرارت ناشی از آن باعث رشد باکتری‌های زیان‌آور در غار شود. اما با وجود این گمان‌ها بر این است که در غار علیصدر موجوداتی زندگی می‌کنند که هنوز شناسایی نشده‌اند و نیاز به بررسی‌های علمی در این زمینه حس می‌شود.»

  آیین‌نامه‌ای که به داد علیصدر نرسید

بهره‌برداری غیراصولی از غار علیصدر در سال‌های گذشته در شرایطی است که چندسال از عمر تشکیل کارگروه غارشناسی کشور می‌گذرد. کارگروهی که با هدف نظارت بر چگونگی بهره‌برداری از غارها با حضور 13 دستگاه دولتی تشکیل شد. به موازات آن آیین‌نامه «حفاظت و بهره‌برداری از غارهای کشور» نیز تنظیم شده که آخرین ویرایش آن به سال 1389 باز می‌گردد و قرار بود از خرداد امسال به استانداری‌ها ابلاغ شود تا پیش از این بهره‌برداری از غارها اصولی‌تر باشد.

اصغر مبارکی، رئیس موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت از محیط‌زیست با اعلام اینکه آیین‌نامه یادشده به استانداری‌ها ابلاغ شده است، به «فرهیختگان» گفت: «متولی اجرای این آیین‌نامه تمامی سازمان‌های دولتی از جمله وزارت دفاع هستند. تاکید اصلی آیین‌نامه بر اهمیت غارها به‌عنوان زیستگاهی خاص برای گونه‌های ویژه است. در برخی غارها بدون توجه به جنبه‌های زیستگاهی از غارها بهره‌برداری می‌شود؛ غاری را که جنبه اکتشافی دارد به صورت گردشگری استفاده می‌کنند که این امر سبب می‌شود ساختار غار تغییر کند. با توجه به این شرایط کارگروه غارشناسی شکل گرفت تا بر نحوه بهره‌برداری از غارها نظارت کند.»

مبارکی درباره چگونگی عملکرد این کارگروه در غار علیصدر افزود: «غار علیصدر ویژگی‌های طبیعی و اکتشافی خود را از دست داده است. به عبارتی می‌توان گفت اجرای این آیین‌نامه برای غار علیصدر دیر شده و فایده‌ای ندارد.» چند سال پیش بود که در غار علیصدر کافی‌شاپ و قلیان‌سرا راه‌اندازی شده بود اما حالا اگرچه بساط این مشکلات از غار جمع شده، مشکلات تازه‌تر و جدی‌تری پیش رویش قرار گرفته است؛ از جمله کاهش سطح تراز آب که برای بزرگ‌ترین غار آبی جهان، قدم به قدم به نابودی نزدیک شدن است.