گزارش؛
چرخش "قطبنمای سیاسی آنکارا" به سمت شرق
ظرف چند روز گذشته، واشنگتن مجبور به خروج تسليحات هسته‌ای خود از پایگاه اینجرلیک ترکيه شده است.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، همانگونه که میدانیم، ترکیه یکی از متحدان راهبردی و دیرینه ایالات متحده در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود. کما اینکه آنکارا در کوران جنگ سرد نقش بسزایی در استراتژی کلان واشنگتن ایفا نمود. اما مناسبات طرفین در چند سال اخیر با فراز و فرودهایی همراه بوده است و آنطور که در ظاهر امرجلوه کرده فارغ از تنش و اختلاف نیست. شاید اولین نشانه جدی تعارض میان این دو در پی استقرار نیروهای نظامی ترکیه در قبرس شمالی در اواسط دهه 70میلادی به وجود آمد و در جریان آن، آمریکا ترکیه را تحریم تسلیحاتی نمود.
لیکن پنتاگون در آن زمان به ترکیه احتیاج داشت، لذا تحریمها را لغو کرد. در نهایت منافع امنیتی آمریکا و منافع اقتصادی و سیاسی ترکیه از جمله دلایلی می‌باشد که طرفین برای اجتناب از هرگونه تنش در روابط در نظر می گیرند؛ زیرا در ادبیات روابط دو کشور گفته می‌شود که ترکیه یک سرمایه امنیتی برای آمریکاست. موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه این کشور و مجاورت آن با شوروی در زمان جنگ سرد و بحران خیزترین مناطق دنیا (بالکان، خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز و مدیترانه شرقی)، آمریکا را نیازمند صرف ترکیه کرد.
در دوره پیش رو، با روی کار آمدن دولت اردوغان، شاید رویکردهای اسلامگرایانه وی چندان به مذاق مقامات آمریکایی خوش نیامده باشد. از طرفی با رژیم صهیونیستی هم بدلیل موضوع مهم فلسطین تا چندی پیش روابط دو طرف رو به سردی گراییده بود. اما از آنجایی که ثبات و امنیت هیچ کشوری (البته سوای رژیم اشغالگر قدس) در اولویت کاخ سفید قرار ندارد، آمریکا دولت اسلامی ترکیه را بر نتافته و اقدام به توطئه علیه متحد منطقهای خود کرد. شایان ذکر است تغییر مواضع آنکارا در قبال موضوع تروریسم، شاید یکی از اصلیترین دستاویزهای کاخ سفید بهمنظور براندازی حکومت قانونی در ترکیه باشد. از این رو غالب تحلیلگران سیاسی، افزایش تنش در روابط طرفین را پیشبینی میکنند.
اولین ترکش بحران میان آنکارا - واشنگتن؛ آمریکا پشت دربهای بسته اینجرلیک
ظرف چند روز گذشته، واشنگتن مبادرت به خروج تسليحات هسته‌ای خود از ترکيه به رومانی کرده است. اين انتقال به لحاظ فنی و سياسی بسيار چالش برانگيز است. پس از دوران جنگ سرد، حدود 50 سلاح هسته ای آمريکا در پايگاه هوايی اينجرليک ترکيه مستقر شد.
در پی کودتای نافرجام در ترکيه و تيره شدن رابطه اين دو کشور، قدرت اينجرليک شکسته شد و آنکارا پرواز هواپيماهای آمريکا را از اين پايگاه ممنوع کرد. در حالی که گفته می‌شود تسليحات اتمی آمريکا از ترکيه در حال انتقال به پايگاه هوايی دوسلو در رومانی است، وزارت امور خارجه رومانی اين خبر را تکذيب کرد.
مقام روسی: انتقال بمبهای اتمی آمریکا از ترکیه نشانه بیاعتمادی است
"انور محموداوف" عضو کمیسیون امور بین المللی مجلس دوما در روسیه گفت: اقدام نامنتظره آمریکا در خارج کردن جنگ افزارهای اتمی خود از پایگاه اینجرلیک ترکیه، نشانه بیاعتمادی در روابط دو کشور است که متحد هم بشمار می روند. وی با اشاره به برنامه در حال اجرای انتقال تسلیحات اتمی از انبارهای زرادخانه آمریکا در اینجرلیک به یک پایگاه نظامی در رومانی گفت: اقدام واشنگتن نشانه دیگری از بیاعتمادی به آنکارا است.
انتقال تسلیحات اتمی از ترکیه به خارج از این کشور تصمیمی است که آمریکاییها در یک اقدام پیشدستانه و فرار رو به جلو میخواهند به زعم خود نشان دهند که در حال اتخاذ یک موضع سرسختانه در مقابل آنکارا هستند.
رویکرد انتقال تسلیحات اتمی به رومانی نشان میدهد، ایالات متحده دیگر به ترکیه به عنوان یک متحد اطمینان ندارد و این همان چیزی است که؛ ترکیه در رویکرد جدید سیاست خارجی خود دنبال میکند. اکنون با توجه به شرایط پیش آمده بین آنکارا و واشنگتن، روسیه که دارای ثبات خوبی است، می تواند شریک مهمی برای ترکیه باشد و به این کشور برای توسعه یاری رساند.
پس از کودتای شکست خورده ترکیه که رسانهها و گزارشهای کارشناسی، شواهدی مبنی بر حمایت ضمنی آمریکا و اتحادیه اروپا از این اقدام مطرح کردند و همچنین حاضر نشدند مانند بسیاری از کشورهای جهان در ساعات اولیه و به سرعت عملیات براندازی دولت رجب طیب اردوغان را محکوم کنند، روابط آنکارا با غرب متحد سیاسی نظامی خود سرد و پرتنش شده است.
ترکيه گزينه همکاری نظامی با روسيه را بررسی میکند
وزير خارجه ترکيه با اشاره به عدم تمايل ائتلاف نظامی ناتو به همکاری همه جانبه با آنکارا گفت : کشورش گزينه همکاری نظامی با روسيه را مدنظر قرار میدهد. «مولود چاووش اوغلو» وزير امور خارجه ترکيه با اشاره به عدم تمايل «سازمان پيمان آتلانتيک شمالی»- ناتو به همکاری همه جانبه با آنکارا، اين ائتلاف نظامی را مورد انتقاد قرار داد و خاطرنشان کرد که ترکيه گزينه نظامی با روسيه را مدنظر قرار می دهد.
طبق اظهارات چاووش اوغلو، آنکارا از عدم تمايل ناتو برای همکاری همه جانبه با ترکيه در حوزه هايی همچون تبادل فناوری و سرمايه گذاريهای مشترک به خوبی آگاه است. وی در ادامه افزود که ترکيه قصد دارد صنايع دفاعی خود را توسعه داده و سامانه پدافندی خود را تقويت نمايد. وزير امور خارجه ترکيه در مورد امکان همکاری ترکيه با روسيه در حوزه دفاعی گفت که در صورت تمايل مسکو، آنکارا برای بررسی گزينه همکاری دوجانبه در بخش دفاعی آمادگی دارد.
از این رو به نظر میرسد، آنکارا در آسیب شناسی سیاست خارجی خود به این نتیجه دست یافته است که؛ ایالات متحده در داراز مدت نه نتها منافع کشورش را تامین نکرده بلکه با عملکرد خود نشان داد که تمایل به تغییر رژیم سیاسی ترکیه از طریق کودتا در منطقه را دارد. لذا با چرخشی آشکار در مواضع خود در پی احیای مناسبات و روابط خارجی با کرملین بر آمده است.
"حسین کنعانی مقدم" کارشناس سیاست خارجی، در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان، پیرامون اقدام آمریکا برای خروج تسلیحات هسته‌ای خود از پایگاه اینجرلیک ترکیه و انتقال آن به رومانی، گفت:
پس از کودتای نافرجام در ترکیه، شواهد و قرائنی که بعد از بازجویی‌ها از عاملان کودتا بدست آمد مشخص نمود؛ هواپیماهای آمریکایی در اینجرلیک در ابتدای کودتا وارد عملیات شده‌اند و نیز خلبان‌هایی که هواپیماهای جنگی را هدایت می‌کردند با چراغ سبز کاخ سفید از این پایگاه پرواز کرده‌اند.
وی تصریح کرد: با توجه آشکار شدن نقش مهم کاخ سفید در دسیسهچینی علیه دولت قانونی آنکارا، می‌توان گفت پایان روابط استراتژیک ترکیه با آمریکا در حال رقم خوردن است. از این جهت در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود؛ علاوه بر انتقال سایر تسلیحات و ادوات نظامی که در ترکیه دارد کل پایگاه اینجرلیک رو به تعطیلی رود.
این کارشناس سیاست خارجی در ادامه افزود: نظر به تیرگی روابط آنکارا - واشنگتن، دولت آمریکا در اقدامی شتابزده بهدنبال خروج سلاح‌های هسته‌ای خود از خاک ترکیه است و پس از آن پیشبینی می‌شود، سایر ادوات نظامی خود را از سرزمین ترکها منتقل کنند. این موضوع نشان دهنده آن است که آنکارا سیاست‌های نظامی خود را از واشنگتن جدا کرده و با توجه به پیمان مشترکی که فیمابین ایران، ترکیه، آذربایجان، سوریه و عراق وجود دارد؛ ترکیه عملا در یک پیمان نظامی به نفع محور سوریه حضور پیدا کرده و به طور کلی روابط سیاسی خود را با آمریکا به حداقل رسانده است.
کنعانی مقدم در مورد شکلگیری یک ائتلاف جدید در منطقه در برابر ائتلاف ناتو اظهار داشت: در عرصه سیاسی با توجه به همکاریهای مستمر و نیز وجود نقاط مشترک میان تهران و مسکو برای برون رفت از بحرانهای منطقه، به نوعی مدلی از معاهده ورشو در مقابل ائتلاف ناتو بمثابه سپر دفاعی در برابر زیاده خواهی و کارشکنیهای آمریکا در حال پایهگذاری است.
وی گفت: از این جهت کاخ سفید بشدت در تلاش است، ترکیه را به هر نحوی در پیمان آتلانتیک شمالی حفظ کند که در این راه از باجدهی به مقامات ترک هم استنکاف نخواهد داشت. لیکن اسبابکشی نظامی ایالات متحده از پایگاه راهبردی اینجرلیک حکایت از آن دارد، پنتاگون در صدد بکارگیری پایگاه نظامی بگرام در افغانستان و همچنین پایگاه نظامی عربستان سعودی است و احتمال اینکه سایر تجهیزات نظامی آمریکا به این دو پایگاه منتقل شود وجود دارد. این اقدام آمریکا عقب نشینی ناتو به سمت شرق ارزیابی می‌شود. در حالی که کشورهای منطقه مثل آذربایجان و ترکیه یکی از مهمترین نقاط پیوند ناتو با خاورمیانه بودند که در حال حاضر فرایند از دست دادن جایگاه واقعی خود را سپری میکنند.
وی در پاسخ به سوالی پیرامون بازدهی و کارایی پایگاه نظامی رومانی، مقصد بعدی جنگ افزارهای هسته‌ای آمریکا گفت: ناتو به حد کافی در اروپا دارای پایگاه‌های نظامی است. مضاف براینکه یکی از مهمترین امتیازات پایگاه اینجرلیک ترکیه نزدیکی به مرزهای ایران، خاورمیانه و افغانستان بود که می‌توانست یک پایگاه استراژیک برای ناتو و ایالات متحده منظور گردد. اما اینکه ادوات تسلیحات هسته‌ای آمریکا به یک پایگاه نظامی در رومانی منتقل می‌شود، خود در آینده با چالش‌های سیاسی - نظامی روبرو خواهد بود.
کنعانی مقدم در پایان خاطر نشان کرد: از طرفی، اتحادیه اروپا بر توسعه پایگاه‌های نظامی در کشورهای اروپایی حساسیت ویژه‌ای دارد، چرا که غیر از کشورهای عضو ناتو معتقدند مأموریت‌هایی در اروپا است که باید در اختیار و کنترل خود کشورهای اروپایی باشد نه اینکه آمریکا به طور مستقل پایگاه تأسیس کند.
امروز پایگاه‌های نظامی آمریکا در آلمان و بسیاری از کشورهای دیگر در معرض تعطیلی می‌باشد. سایر پایگاه‌های نظامی آمریکا مانند اینجرلیک در ترکیه بازدهی مطلوب استراتژیک برای آمریکا در این منطقه را نخواهد داشت. به علاوه اینکه پایگاه نظامی رومانی با مدل سپر دفاعی موشکی است و قابلیت انباشت تسلیحات هسته‌ای را ندارد.
آنچه که آنکارا از سیاست آموخت: نظام سلطه حتی به دوستان هم رحم ندارد
هر اندازه ترکیه در مناسبات خود با آمریکا به نفع این کشور یک قدم عقب نشینی میکند، دولتمردان آمریکایی گامهای بیشتری را برای معماری حکومت ترکیه با تفکرات خود برمیداشتند. آمریکا و ترکیه علاوه بر آنچه که ذکر شد، در بسیاری از حوزههای دیگر با یکدیگر در تضاد هستند. کاخ سفید همواره مخالفان کرد دولت آنکارا را مورد حمایت قرار داده است و این موضوع جدیترین محل مناقشه بین طرفین است.
حتی زمانی که نظامیان ترک به مقابله با گروهکهایی که اتفاقا دارای سبقه قوی تروریستی هم هستند میپردازد، مورد انتقاد شدیدالحن واشنگتن قرار میگیرد. اما شاید بارزترین موضوعی که شکاف بین دو کشور را تعمیق بخشیده، حمایت همه جانبه آمریکا از فتح الله گولن سرکرده تئوریک مخالفان ترک است.
در حالی که دولت ترکیه بارها فتح الله گولن را عامل اصلی وقوع کودتای 15 جولای معرفی کرده است و خواستار استرداد وی از آمریکا شده ولی گولن این اتهامات را رد کرده و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را طراح اصلی این کودتا معرفی کرده تا به بهانه آن، مخالفان و منتقدان دولت را سرکوب و پاکسازی نماید. مقام‌های ارشد دولت ترکیه به خصوص رجب طیب اردوغان رئیس جمهور، بارها خواستار استرداد فتح الله گولن توسط آمریکا شده‌اند.
مجموعه این عوامل موجب شده تا روابط خارجی آنکارا - واشنگتن امروز در بالاترین سطح تنش قرار بگیرد. در روزهای گذشته مقامات ترکیه به این نتیجه رسیدهاند که؛ همتای آمریکایی دیگر متحد قبال اعتمادی نخواهد بود. شاید نزدیکی اردوغان به پوتین و تمایل برای بسط مناسبات خود با تهران مبین این ادعا باشد. مطمئنا مسیر شرق بسیار هموارتر و مسالمتآمیزتر از راه سنگلاخی غرب برای آنکارا خواهد بود.
گزارش از محمدرضاشجاعیان
انتهای پیام/
در باشگاه خبرنگاران جوان پیگیری شد؛
معلمان نهضت سوادآموزی چگونه میتوانند استخدام آموزشوپرورش شوند؟
