به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سال‌ها مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 بر سر موضوع فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان نهایتا در روز 23 تیر ماه سال 1394 به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ختم شد.


*قطعنامه‌ای برای تمام فصول

قطعنامه 2231 شورای امنیت نیز چند روز بعد از برجام و در روز 20 جولای 2015 یعنی 29 تیر 1394 تصویب شد. برای اولین بار در تاریخ سازمان ملل، کشوری با گرفتن قطعنامه‌های متعدد و تحریم‌های شدید اقتصادی، نظامی، نفتی و موارد مرتبط با کالاهایی با کاربرد دوگانه ذیل فصل ۷ منشور ملل متحد، توانسته بدون حتی یک روز اجرای این قطعنامه‌ها - هرچند به‌طور مشروط - همه قطعنامه‌های قبلی را لغو و از ذیل فصل ۷ منشور خارج شود. در متن قطعنامه تصریح شد که این یک تغییر بنیادین در رابطه ایران با شورای امنیت سازمان ملل است.

اما برجام و تصویب قطعنامه 2231 به بهانه‌گیری‌های برخی کشورهای غربی‌ها در مورد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پایان نداد و آن‌ها که دیگر نمی‌توانستند به صورت مستقیم فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان را مورد انتقاد قرار دهند، این بار فعالیت‌های موشکی را به عنوان دستاویزی برای ادعاها و حملات خود به ایران انتخاب کردند.

*یک توطئه

در تازه‌ترین ادعا آن هم در آستانه یک سالگی برجام، سخنان بان‌کی مون دبیر کل سازمان ملل در روز پنجشنبه (17 تیرماه ) بود، وی طی گزارشی که البته تنها به رویت رویترز رسیده بیان داشت: شلیک موشک‌های بالستیک ایران با روح سازنده توافق هسته‌ای میان تهران و قدرت‌های جهانی، همخوانی ندارد اما این وظیفه شورای امنیت سازمان ملل متحد است تا درباره اینکه آیا شلیک این موشک‌ها نقض قطعنامه بوده است، تصمیم‌گیری کند.

"آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان نیز در همان روز ادعا کرد: فعالیت‌های موشکی ایران در تناقض با قطعنامه شورای امنیت ادامه دارد و ایران مقررات شورای امنیت سازمان ملل در مورد توقف برنامه موشکی نظامی خود را نقض کرده است.

"علی‌اکبر صالحی" معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنش به همزمانی ادعاهای آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و اظهارات بان‌کی‌مون دبیرکل سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران، این امر را حاکی از ایجاد توطئه‌ای جدید علیه کشورمان دانست و بر جلوگیری به‌ هنگام از آن تاکید کرد.

وی تصریح کرد: البته بنده برای صحبت کردن در این مورد احتیاط می‌کنم و نگرانم که بگویند بحث سیاسی است، اما احساس می‌کنم اتفاقاتی در حال روی دادن است زیرا آقای بان‌کی‌مون و خانم مرکل حرف‌های عجیبی زده‌اند.

رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین با اشاره به انجام تعهدات ایران در چارچوب برجام گفت: بدعهدی آمریکایی‌ها در اجرای برجام، هزینه سنگینی برای آنان برجای خواهد گذاشت اگر طرف مقابل در نقض برجام دست به کاری بزند همگان متضرر می‌شوند، ما برجام را قبول داریم و آغاز کننده نقض آن نخواهیم بود و امیدوارم آنها نیز عاقل باشند و آن را نقض نکنند.


*واکنش وزارت خارجه

"بهرام قاسمی" سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در واکنش به اظهارات صدراعظم آلمان در مورد برنامه‌های موشکی ایران، آن را غیرسازنده توصیف و رد کرد، همچنین در ادامه تاکید کرد: جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده که برنامه موشکی کشور کاملا جنبه دفاعی داشته و به هیچ‌وجه به منظور حمل کلاهک هسته‌ای طراحی نشده است؛ لذا ناقض قطعنامه 2231 شورای امنیت نیست و هیچ ارتباطی با برجام ندارد.

 وی همچنین بیان داشت: جمهوری اسلامی ایران بار دیگر اعلام می‌کند، برنامه موشکی خود را بر اساس دکترین‌های دفاعی و محاسبات امنیت ملی خود با قوت تمام ادامه می‌دهد و این‌گونه اظهارات هیچ تاثیری بر برنامه موشکی مشروع کشور نخواهد داشت.

این ادعاها در سالگرد یک سالگی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در صورتی مطرح می‌شود که در متن برجام به هیچ عنوان فعالیت‌های موشکی ایران منع نشده است.

بحث فعالیت‌ و آزمایش‌های موشکی جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای شکل‌گیری برجام بارها و بارها مورد انتقاد کشورهای غربی قرار گرفت و آن‌ها هر بار ادعا کردند که ایران با این اقدام خود برجام را نقض کرده است و هر بار نیز مسئولان کشورمان این ادعاها را با قاطعیت رد کرده و اعلام داشتند که جمهوری اسلامی ایران طبق قطعنامه  2231 شورای امنیت به آزمایش‌های موشکی خود ادامه داده و این امر هیچ ارتباطی با برجام ندارد.

البته در کنار پاسخ مقامات وزارت خارجه ایران به ادعاهای غربی‌ها در مورد نقض برجام به واسطه فعالیت‌های موشکی؛ فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در مقاطع مختلف اعلام کردند که برنامه موشکی ایران ناقض برجام نیست.

*موضع قطعنامه جدید در مورد صنایع موشکی

براساس قطعنامه ۲۲۳۱ و در بخشی که ذیل ماده ۷ منشور قرار دارد اشاره‌ای به صنایع متعارف نظامی ایران و موشک‌های بالستیک این کشور نشده است. این قطعنامه در پیوست دوم صرفا از ایران "درخواست" کرده که هیچ فعالیتی در ارتباط با موشک‌های بالستیکی که "برای برخورداری از قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای طراحی می‌شوند" صورت ندهد. ایران می‌گوید که چون بنا ندارد از سلاح‌های متعارفش برای حمل سلاح هسته‌ای استفاده کند، این بند از درخواست شورای امنیت عملا بلاموضع است.

موضوع درخواست شورا از ایران در ارتباط با موشک‌های بالستیک در سند توافق جامع و در قطعنامه ۲۲۳۱ ذیل ماده ۴۱ گنجانده نشده و صرفا در بخش پیوست قطعنامه آمده و به لحاظ فنی "یک درخواست غیرالزام‌آور" است. بنابراین اجرا نکردن آن از سوی ایران نقض توافق جامع هسته‌ای نیست و به دلیل اینکه جزو تعهدات ایجاد شده برای ایران از سوی شورای امنیت هم نیست، اجرا نکردن آن نقض فاحش قطعنامه محسوب نمی‌شود.

با این وجود مسئله تحریم‌های مرتبط با برنامه موشکی ایران همواره از سوی کنگره آمریکا و برخی کشورهای غربی دنبال شده است تا جایی که اوایل سال 1395 سه کشور غربی عضو دایم شورای امنیت به همراه آلمان با ارسال نامه‌ای به سفیر اسپانیا در سازمان ملل به عنوان رییس دوره ای شورای امنیت خواستار رسیدگی به آزمایش‌های موشکی اخیر ایران از سوی این شورا شدند.

جمهوری اسلامی ایران بار دیگر در مقابل ادعای این چهار کشور اعلام کرد که انجام آزمایش‌های موشکی بالستیک حق مشروع در راستای استراتژی دفاع ملی بوده و با توجه به توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 مساله قابل حمل بودن کلاهک‌های هسته‌ای در موشک‌های بالستیک خود به خود منتفی شده است زیرا با وجود برجام و منتفی شدن اتهامات واهی درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، مساله کلاهک‌های هسته‌ای قابل حمل خود به خود منتفی شده و جایی برای نگرانی از قابلیت موشک‌های بالستیک ایران نیست.


*یک قطعنامه‌ و دو تفسیر

شاید بتوان اذعان کرد که زبان مبهم قطعنامه 2231 شورای امنیت است که نتوانسته به این ادعاهای کشورهای غربی در رابطه با فعالیت‌های موشکی ایران پایان دهد و یا شاید به عقیده کشورهای غربی ارسال کننده نامه منع انجام آزمایش‌های موشکی بالستیک بر اساس قطعنامه 2231 یک تعهد الزام‌آور سیاسی برای ایران است و براساس آن در نامه خود عنوان کردند که از اظهارات فرماندهان نظامی ایران مبنی براینکه طراحی این موشک‌ها به دلیل هدف قرار دادن رژیم صهیونیستی، نگرانی دارند.                  

یکی از نگرانی‌هایی که در رابطه با آینده برجام طی این یک سال وجود داشته همین بهانه‌گیری‌های کشورهای غربی در مورد فعالیت‌های موشکی جمهوری اسلامی ایران بوده است و اینکه بخواهند تحریم‌هایی را مرتبط با آن وضع کنند و  انجام هرگونه تحریمی علیه ایران می‌تواند برجام را منتفی کند زیرا براساس نامه مقام معظم انقلاب به رئیس جمهور در مورد الزامات اجرای برجام "در سراسر دوره‌ هشت‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساختهی تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظّف است طبق بند ۳ مصوّبه‌ی مجلس، اقدامهای لازم را انجام دهد و فعّالیّت‌های برجام را متوقّف کند".

انتهای پیام/