به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،طرح بهشت‌آباد عنوانی است که برای انتقال آب از چهار محال و بختیاری به اصفهان به کار برده می‌شود. این طرح بزرگ احداث تونل بهشت‌آباد بود که با ظرفیت انتقال سالانه یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب، آب را به فلات مرکزی منتقل می‌کند.

طرح بهشت‌آباد در نهایت در میان مخالفت کارشناسان، مسئولان، نمایندگان و مهم‌تر از همه افکار عمومی استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری، در آستانه استیضاح نامجو وزیر نیرو و با فشار مسئولان و نمایندگان استان‌های مرکز کشور، به ویژه اصفهان، در شورای عالی آب تصویب شد و وزارت نیرو اعلام کرد در هفته دولت سال ۱۳۹۰ طرح بهشت آباد کلنگ زنی می‌شود.

این در حالی است که سازمان حفاظت محیط زیست کشور در سال ۱۳۸۶، مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۳۸۷ و سازمان مدیریت منابع آب ایران به عنوان متولی آب کشور در تیر ماه سال جاری به این طرح اشکالات فراوانی گرفتند و آن را تأیید نکردند.

هدف اصلی این طرح توسعه کشاورزی است و با اجرای طرح بهشت‌آباد آب صنعت و کشاورزی اصفهان، یزد و کرمان تا ۲۰ سال آینده تأمین می‌شود این در حالی است که بسیاری از مناطق استان خوزستان از کم آبی رنج می‌برند.

مخالفان این طرح مدعی هستند که این طرح بدون مطالعه همه‌جانبه مصوب شده و تنها منافع طرح برای استان اصفهان پرداخته شده و به مصارف حوزه‌های پایین دست توجهی نشده‌است.

در پی اعلام خبر کلنگ‌زنی طرح انتقال آب بهشت‌آباد نمایندگان استان چهارمحال و بختیاری نیز در مجلس تحصن کردند. هر چند خوزستانی‌ها انتظار داشتند که نمایندگان آنها در مجلس هم به جمع نمایندگان چهار محال و بختیاری بپیوندند، اما نمایندگان خوزستان در اعتراض به این طرح تهدید به استعفای دسته جمعی را مطرح کردند و بهشت‌آباد به صورت موقت، تا بررسی مجدد متوقف شد.

*دلیل اجرای طرح

این طرح در سال ۸۴ توسطِ مجلس کد اجرایی خورد اما با روی کار آمدنِ دولتِ نهم متوقف شد. تخصیص اولیه طرح، انتقال حدود ۱ میلیارد متر مکعب آب در دولتِ هشتم بود که در مطالعاتِ اخیر در دولت دهم به ۵۸۰ میلیون متر مکعب کاهش یافت.

هدف این طرح رفع کمبودِ آبِ آشامیدنی و صنعتیِ استانهای اصفهان، یزد، کرمان و چهارمحال بختیاری است. این طرح شامل احداث سد ذخیره‌ای-مخزنی به ارتفاع حدود ۱۸۰ متر در محل تقاطع رودخانه‌های کوهرنگ و بهشت آباد است.

حجم مخزن این سد حدود ۱میلیارد و ۸۰۰میلیون متر مکعب است. این سد آب بهار و زمستانه این دو رودخانه را تنظیم می‌کند. البته پیش از رسیدن آب به فلات مرکزی سهمِ استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری داده خواهد شد.

ممتازپور مدیر طرح انتقال آب بر آن است که انتقال آب با در نظر گرفتنِ تامین نیاز بالادست رودخانه در استانهای چهارمحال بختیاری و خوزستان انجام خواهد شد و هیچ تاثیر منفی به شکل معناداری در پی نخواهد داشت.

این در حالی است که در سه کیلومتری سد یک رودخانه ده متر مکعب در ثانیه‌ای یعنی ۳۰۰میلیون متر مکعبی به رودخانه بهشت آباد منتقل می‌شود و ده کیلومتر بعد نیز یک رودخانه بزرگتر وارد می‌شود.

به گفته وی در این طرح تمام مصارف فعلی و آتی استان چهارمحال بختیاری تا نیم قرن آینده در نقطه‌ای که سد زده می‌شود پیش بینی شده است. از آنجا که متوسط میزان آب رودخانه کارون ۳۰میلیارد متر مکعب است برداشت نزدیک به نیم میلیارد متر مکعب تاثیر منفی معناداری بر کارون نخواهد گذاشت.

وی اظهارداشته اجرایی شدن پروژه انتقال آب به فلات مرکزی نه تنها برای استان اصفهان بلکه برای استان چهارمحال و بختیاری نیز سودمند است که دلیلی وجود ندارد تا این حجم آب که می‌تواند مشکل کم آبی بسیاری از استانها را رفع کند به رودخانه کارون و پس از آن به خلیج فارس سرازیر شود.

وی در ادامه گفت: بسته‌ای از سوی دولت برای استانداری ارسال شده است که در آن برای اجرای پروژه‌های آبرسانی استان اصفهان از جمله طرح بهشت‌آباد به وزارت نیرو اجازه فروش ۳۸ میلیارد تومان اوراق قرضه داده شده است.

*-عوارض و خسارات

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در فروردین سال ۱۳۸۷، گزارشی تحت عنوان «انتقال آب بین حوضه‌ای بهشت‌آباد، به فلات مرکزی» منتشر کرد.

در این گزارش محورهای اصلی شامل انتقال آب حوضه‌ای در گستره جهانی، معیارهای ارزیابی در طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، انتقال آب بین حوضه‌ای در ایران، تحلیل اجمالی انتقال آب بهشت‌آباد به زاینده‌رود، چالش‌های انتقال آب حوضه به حوضه، ضرورت‌ها و توصیه‌ها و سؤال‌های مطرح در مورد طرح بهشت‌آباد، مطالب بسیار مهم و ارزشمندی ارائه شد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ایران با این طرح مخالفت کرده و با معرفی کردن بحران دریاچه ارومیه به عنوان نمود عینی طرح‌های آبی بی‌برنامه از ادامه این طرح ابراز نگرانی کرد.

چرا که در پروژه انتقال آب بهشت آباد نه تنها اصول زیست‌محیطی برقرار کننده تعادل بوم شناختی مناطق مبدأ و مقصد مد نظر قرار نگرفته بلکه تحت تأثیر تصمیماتی غیرفنی و آلوده به سیاست، ملاحظات فنی هم در احداث سد و نحوه انتقال آب رعایت نشده و این پروژه را هم از نظر ملاحظات زیست‌محیطی و هم استانداردهای فنی مردود کرده است.

بر اساس مطالعات صورت گرفته و داده‌هایی که از طریق اکتشافات سطحی و زیر سطحی زمین در منطقه اردل به دست آمده است؛ عامل اصلی وقوع لغزش در این منطقه، فشار آب از طریق افزایش سطح آب‌های زیرزمینی و یا تماس با آب سطحی است که با احداث سد بهشت آباد در این منطقه، تمامی توده‌های مارنی دچار لغزش‌های شدید شده و تمامی منطقه را با کانون‌های جدیدی از لغزش مواجه کرده و حتی میلیاردها تومان هزینه‌های سال‌های گذشته که برای مهار لغزش زمین در این منطقه حساس صورت گرفته بود به هدر رفته و خسارت‌های جبران ناپذیری را در تنوع زیستی منطقه، در هر دو حوزه گیاهی و جانوری برجای خواهد گذاشت.

 البته علاوه بر مشکلات فنی این پروژه، خسارت‌های ناشی از آن در تمامی حوزه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی همواره مورد تأکید نهادهایی مانند مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۳۸۷، شرکت مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست کشور بوده است.

*انتقال آب بهشت آباد ازطریق تونل راهکار مناسبی نیست

اردیبهشت سال 93 حمید چیت‌چیان درباره انتقال آب از یک حوزه به حوزه دیگر برای جبران کمبود آب، گفت: کارشناسان مدیریت آب در جهان بر این باور هستند که انتقال آب یک راه‌حل اساسی نیست و یک راه‌حل اضطراری است و باید برای حل مشکل آب با توجه به پتانسیل‌های آب هر منطقه تصمیم‌هایی اتخاذ کرد.

وی ادامه داد:ما در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار داریم و در شمال و جنوب از نعمت دریا برخوردار هستیم که باید از این نعمت استفاده کنیم اما شیرین‌سازی آب هزینه‌های زیادی دارد.

وزیر نیرو  با بیان اینکه در انتقال آب باید به مسایل زیست‌محیطی و اجتماعی توجه کنیم، اظهار داشت:شرایط دریای عمان و خلیج فارس از دریای خزر متفاوت است و پساب تاسیسات آب شیرین‌کن که آب شور غلیظی است و موجب تغییر درجه حرارت آب می‌شود، تا یک شعاعی حیات ماهی‌ها را به خطر می‌اندازد.

چیت چیان تاکید کرد: دست‌کاری زیاد طبیعت خود مشکلات زیست‌محیطی زیادی به‌وجود می‌آورد که گاهی بری حل آن مشکل زیست‌محیطی، به هزینه‌های زیادی نیاز است ضمن آنکه طرح‌هایی که به دست‌کاری زیاد طبیعت متکی است، اغلب به نتیجه نمی‌رسند.

وی درباره تغییر تشکیلات سازمانی برای بهبود شرایط آب در کشور، گفت: ما این تجربه را در کشور داریم که در جایی که مشکلاتی وجود دارد، به سمت تغییر تشکیلاتی می‌رویم درحالی که مشکل این نیست و ما باید به سمت رفع مشکل اصلی برویم.

وزیر نیرو افزود: اتاق فکر آب در وزارت نیرو تشکیل شده است که استادان برجسته و کارشناسان خبره و شماری از وزیران پیشین نیرو و کشاورزی در نشست‌های آن حضور دارند و نتایج خوبی تاکنون از برگزاری این نشست‌ها حاصل شده است.

وی افزود: در نشست آخر به نتیجه رسیدیم که امکان مصرف نامحدود آب در بخش‌های مختلف حذف شود و در ۶۰۹ دشت موجود در کشور، میزان برداشت مجاز برای هر بخش مشخص شود و آن را برای اجرا به مسئولان هر بخش اعلام کنیم.

چیت چیان افزود: ما برای حل این موضوع، به همکاری نزدیک سازمان‌های ذیربط نیاز داریم که خوشبختانه در سال‌های گذشته شورای‌عالی آب با ریاست رئیس‌جمهوری یا معاون اول وی برگزار می‌شود و در این شورا تا حدودی هماهنگی‌ها با سایر دستگاه‌ها به‌وجود می‌آید.

وزیر نیرو درباره جداسازی مصرف شرب از مصارف بهداشتی نیز، گفت: در این مورد، مطالعه‌هایی در حال انجام بوده و فعالیت‌هایی در شهر قم صورت گرفته است و اجرای آن به منطقه جغرافیایی بستگی دارد.

به‌گفته وی، یکی از راهکارهای مدیریت مصرف، جداسازی شبکه شرب از شبکه بهداشتی است که برای اجرای این طرح در حال انجام مطالعه هستیم.

*موضوع خشک شدن چشمه ها را بر اساس مطالعات کارشناسی منتفی است

لطف الله ضیایی مشاور داخلی و مجری پروژه بهشت آباد تاکید کرد: این پروژه با مشارکت یک مشاور معتبر و با تجارب بین المللی از کشور فرانسه و مشاور مطرح داخلی مطابق با استانداردهای فنی مطالعه و طراحی شده است.

وی با بیان اینکه نتایج مطالعات در کمیته های تخصصی استانی و در وزارت نیرو مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار گرفته و به تصویب رسیده است، ادامه داد: در همین راستا وزارت نیرو با به کار گیری یک شرکت اتریشی تأثیر احتمالی تونل بر چشمه ها را مورد بررسی مجدد قرار داده که حاصل این بررسی نیز تأیید نتایج مطالعات مصوب اولیه بوده است.

مشاور داخلی و مجری پروژه بهشت آباد اضافه کرد: پس از طی مراحل بررسی و تصویب طرح تشریفات انتخاب پیمانکار با تأیید وزارت نیرو انجام و عملیات اجرایی پروژه آغاز شد که براساس زمانبندی مصوب اجرای کامل پروژه در مدت ۷ سال پیش بینی شده و توسط پیمانکار تعهد شده است. وی در خصوص مشکلات به وجود آمده در اجرای تونل کوهرنگ ۳ گفت: در پروژه تونل سوم کوهرنگ از دستگاه TBMبا تکنولوژی ۷۰ سال پیش استفاده شد که در عبور از "زون" خرد شده با فشار آب و گل و لای ۳۰ اتمسفر قادر به حفاری نبود و طبیعتا با آن تکنولوژی ابتدا جداره تونل از طریق تزریق می بایست تحکیم و بعد حفاری می شد که این روند زمان بر بود.

*انتقال آب تونل بهشت آباد تهدیدی بر حیات رو به مرگ کارون

مدیرعامل شبکه سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان خوزستان گفت: انتقال آب تونل بهشت آباد، تحت اثر تبعیض های سیاسی و محیط زیستی بر حیات اکوسیستم بزرگ آبی رودخانه کارون تحمیل و تهدید بزرگی برای آن است.

هژیر کیانی مدیر عامل شبکه سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص طرح انتقال تونل بهشت آباد اظهار داشت: انتقال آب تونل  بهشت آباد، در محدوده ی کوهرنگ و اردل استان چهارمحال و بختیاری به منظور انتقال آب سرشاخه های کارون به فلات مرکزی و آب رسانی به استان های کرمان، یزد و اصفهان از سال ها پیش مطرح شده است که تحت اثر تبعیض های سیاسی و محیط زیستی برحیات اکوسیستم بزرگ آبی رودخانه کارون تحمیل شده است.

 وی افزود: اگر چه توجیه سیاستگذاران و مجریان انحصاری سد و تونل سازی در ایران، تامین آب آشامیدنی هم وطنانمان است اما واقعیت موضوع دیگری است و این طرح به نام آشامیدنی و به کام صنایع و کشاورزی می شود.

پژوهشگر و مخترع در بخش محیط زیست ادامه داد: حتی با فرض تامین آب آشامیدنی که کارشناسان معتقدند در این سطح ایجاد تغییر در یک اکوسیستم حیاتی مانند کارون که چند میلیون نفر به شکل مستقیم حیات و آینده نسل هایشان به آن وابسته است یک اشتباه اکولوژیک و خسارت هایش جبران ناپذیر خواهد بود.

کیانی در خصوص تبعات منفی انتقال آب سرشاخه های کارون تصریح کرد: پیامدهای منفی و غیر قابل جبرانی چون تضعیف معیشت مردم در استان خوزستان و تشدید مهاجرت ها سبب بروز مشکلات فراوانی برای حوزه ی مبدأ و مقصد خواهد شد که این نوع رفتار با وجود راه های جایگزینی چون شیرین سازی آب دریاهای آزاد که ظرفیت مطلوب و قابل توجهی در سواحل ایران وجود دارد، باید آخرین راه حل باشد.

وی اذعان داشت: انتقال آب سرشاخه های کارون علاه بر  هدر دادن بیت المال، سبب نابودی اکوسیستم رودخانه کارون ، تضعیف توان باروری جلگه خوزستان و تضعیف معیشت پایدار مردم خوزستان و از بین بردن توان تولیدی ملی بخش کشاورزی خوزستان خواهد شد.

پژوهشگر و مخترع در حوزه محیط زیست با  بیان اینکه گستره ای حدود یک میلیون هکتار از اراضی کشاورزی خوزستان  تشنه آب هستند،افزود :این استان همواره مقام اول و دوم تولیدات کشاورزی را دارد، آیا با گرفتن  حقابه طبیعی کارون همچنان این مقام را حفظ خواهد کرد؟؟ حتی طرح 550 هزار هکتاری خوزستان نیز برای تامین آب در آینده دچار مشکل خواهد شد.

کیانی تاکید کرد: برآوردها نشان می دهد خسارات ملی طرح بهشت آباد بسیار گسترده خواهد بود و فکر می کنم این روند تدریجی، تخریبی کمتر از فاجعه ی گتوند نخواهد داشت ،علاوه بر آن طرح بهشت آباد ارزیابی محیط زیستی و پیوست ارزیابی اجتماعی ندارد.

وی با بیان اینکه  ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در اسفندماه 94 دستور توقف عملیات اجرایی را صادر کرده بود افزود :در حال حاضر عملیات اجرایی این طرح آغاز شده است.

مدیرعامل شبکه سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان خوزستان  تصریح کرد : معتقدیم ارزیابی های زیست محیطی  باید  به شکل کاملا علمی ،دقیق و مستقل انجام شود و مردم و به طور مشخص، سازمان های مردم نهاد محیط زیستی و اجتماعی در این ارزیابی عضویت داشته و با حق رای، تصمیم گیرنده باشند وگرنه شاهد فجایعی مانند سد نمک ساز گتوند و یا فاجعه آواراگی چند هزار نفری در جریان سد کارون 3 4 و گتوند خواهیم بود.

کیانی گفت: اما از آنجا که این سد یعنی بهشت آباد بر سرشاخه های کارون احداث می شود و در طول مسیر تونل ها نیز سبب نابودی چشمه ها و تخریب محیط زیست خواهد شد به مراتب خساراتی گسترده تر و در ابعاد مختلف اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی بر جای خواهد گذاشت ،که هر کدام نیازمند مطالعات دقیقی برای برآورد میزان خسارت این طرح بزرگ ضد محیط زیستی هستند.

وی ادامه داد: تداوم این بدعت و تبعیض های محیط زیستی سبب شده تا دولت ها و برخی وکلای مردم به جای تامین آب به روش های پایدار و جایگزین، به نوعی در مزایده های سیاسی و بده و بستان هایی از این دست و تحت تاثیر صاحبان صنایع و طالبان ثروت به هر قیمتی اقدام به تقسیم آب سرشاخه های کارون کنند و اینها مسائلی  است که در اثر این رویه خطرناک پایداری ایران را تهدید می کند.

 پژوهشگر و مخترع در حوزه محیط زیست گفت :انتقال آب بین حوزه ای را می توان محصول نگاه یک جانبه نگرانه و تبعیض آمیز به مناطق و مبحث توسعه دانست که بخش مهمی از آن را باید در مدیریت ناصحیح وزارت نیرو بر منابع آب کشور و عدم اصلاح شیوه های بهره برداری های سنتی در کشاورزی ایران که مسئولیت آن بر عهده وزارت جهاد کشاورزی ست، جستجو کرد.

انتهای پیام/