پرونده سکونت‌گاه‌های غیر مجاز همچنان باز است/حاشیه‌هایی که حاشیه‌نشینی می‌سازد
بحران و معضل حاشیه نشینی از نمونه ناهنجاری هایی به شمار می رود که در ارزیابی های لحاظ شده،به عنوان یکی از جدی ترین معضلات و نارسایی اجتماعی کشور مطرح است.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،طبق آخرین سرشماری های انجام شده جمعیت کشور،بیش از 79 میلیون نفر تخمین زده می شود،اینکه از میزان مورد اشاره چه تعداد مرفه هستند چه تعداد طبقه متوسط و چه تعدادی در طیف نیازمندان قرار دارند مشخص و محرز نیست.
آنچه که مبرهن است معطوف به این موضوع می شود که اساسا افراد و گروه های آسیب پذیر و کم درآمد،ساکن سکونت گاه های غیر رسمی و یا حاشیه های شهر می شوند،مناطقی که از آن تحت عنوان حاشیه نشینی یاد می شود و بر اساس مطالعات کارشناسی جامعه شناختی و اجتماعی، از عوامل مخاطره آفرین به شمار می رود که می تواند منحصرا به عاملی مولد برای ظهور و بروز دیگر آسیب های اجتماعی مبدل شود.
* 18 میلیون نفر حاشیه نشین
در طول سنوات گذشته،اعداد و ارقام متعددی در خصوص میزان کثرت حاشیه نشین ها مطرح شده،برخی آن را ده میلیون نفر،برخی دیگر11 تا 14 میلیون نفر و اخیرا به عدد 18 میلیون نفری اشاره شده است.
این عدد و رقم از زمانی بر سر زبان ها افتاد که وزیر راه و شهرسازی از حاشیه نشینی تعریفی متفاوت ارائه کرد،به اعتقاد آخوندی،هر نوع دوری از جامعه حتی در مناطق مرکزی شهر،حاشیه نشینی محسوب می شود و با چنین مختصاتی می توان به این جمع بندی رسید که از 55 میلیون نفر جمعیت شهرنشین کشور،بالغ بر 18 میلیون نفر در مناطق و سکونت گاه های غیر رسمی سکونت دارند.
کمبود امکانات،ضعف های زیرساختی،فقر امکانات بهداشتی،درمانی،فرهنگی وآموزشی تنها بخشی از ابعاد کاستی های سکونت در مناطق حاشیه ای است.
کاهش سن امید به زندگی،تقابل فرهنگی،ناهمخوانی وناهمسویی فرهنگ ها،عدم رعایت حقوق یکدیگر از نمونه نارسایی ها و چالش های سکونت در چنین مناطقی محسوب می شود.
*حاشیه نشینی جزء 5 آسیب اجتماعی اصلی کشور
چندی پیش اخباری در رسانه ها منتشر شد که مسئولان ذیربط،گزارشی از آسیب های اجتماعی را در محضر رهبر معظم انقلاب قرائت کردند،گزارشی که بعد از مطرح شدن آن،از حاشیه نشینی به عنوان یکی از 5 مشکل و آسیب های اصلی اجتماعی کشور نامبرده شد.
* نظام بودجه ریزی و برنامه ریزی غلط،عامل اصلی حاشیه نشینی
وزیر کشور معتقد است ریشه اصلی این ناهنجاری را باید در نظام بودجه ریزی و برنامه ریزی غلط جستجو کرد،به واقع توزیع نامتوازن امکانات،شرایطی را فراهم ساخته که امکانات در برخی از کلانشهرها متمرکز شود و از سوی دیگر در مناطق حاشیه ای شهرها،رشد فزاینده سکونت گاه،فضا و شرایطی را ایجاد کرده که خارج از چارچوب ها و قالب های استاندارد بخش های قابل توجه از مردم در حاشیه های شهرها سکونت می ورزند.
در واقع عدم توانایی برخی از طیف های جمعیتی برای حضور در کلانشهرها و مناطقی که از امکانات کافی برخوردارند آنها را به سمت حاشیه نشینی سوق داده است.
با نیم نگاهی به ویژگی های و مشخصات جمعیتی مناطق حاشیه نشین به روشنی در می یابیم که خاستگاه اصلی و عمده ساکنان مناطق حاشیه نشین ،روستاها و برخی از شهرهای دور افتاده از مرکزیت شهرها و استان ها هستند که به مناطق حاشیه نشین مهاجرت کرده اند.
*مردم حاشیه نشین،قربانی دشواری زندگی
حبیب جباری،جامعه شناس وآسیب شناس اجتماعی و استاد دانشگاه در گفتگویی با رسانه ها،مردم مناطق حاشیه ای را نه مزاحم شهرها می پندارد و نه به آنها به دیده آسیب می نگرد,بلکه آنها را قربانی شرایط دشوار زندگی قلمداد می کند که فقر،بیکاری و پدیده های طبیعی همچون خشکسالی برای آنها ایجاد کرده،وی معتقد است،علاج حاشیه نشینی را باید در معیشت پایدار و رونق اقتصادیِ مناطق مبدا جستجو کرد.
به تعبیر جباری در صورت اعمال مدیریت صحیح و اصولی شهری و نادیده نگرفتن مردم ضعیف و مشکل دار و البته لحاظ شدن سیاستگذاری های اجتماعی صحیح،حاشیه نشینی و تبعات و معضلات آن کمرنگ خواهد شد.
* حاشیه نشینی درد مشترک تمامی کشورهای توسعه یافته
برخی گمان می کنند،ظهور و بروز پدیده حاشیه نشینی تنها در کشورهای در حال توسعه یا جهان سومی قابل لمس و رصد خواهد بود،اما واقعیت امر چیز دیگری است،به واقع تمامی کشورهای توسعه یافته و پیشرفته دنیا،کم و بیش با این معضل و چالش دست به گریبان هستند واین پدیده نتیجه اقتصادی است که در فرآینده زمان،مسبب عوارض و تبعاتی می شود که یکی از مظاهرآن در شیوع سکونت گاه های غیر رسمی یا حاشیه نشینی نمود پیدا می کند.
* چه باید کرد؟
نگاه واقع بینانه به دنبال حذف حاشیه نشینی نیست،کارشناسان و صاحبنظران مطرح دنیا معتقدند،مقابله با حاشیه نشینی امری ضروری است که نیازمند سعه صدر،برنامه ریزی مدون و اصولی و اجرای گام به گام و هدفمند برنامه ها و تدابیر تنظیم و طراحی شده است.
بدون تردید رفع حاشیه نشینی بسیار دشوار است اما غیر ممکن نخواهد بود،راهکار حصول اهداف مورد نظر در این بخش را باید در اشتغالزایی و توسعه زیرساخت های فرهنگی،اجتماعی و رفاهی در مناطق حاشیه نشین جستجو کرد.
آموزش و توانمند سازی ساکنان مناطق حاشیه نشین،یکی از اصول اساسی رفع این معضل اجتماعی است و در پایان نباید از نظر دور داشت،ارائه تسهیلات ویژه به این قشر،از دیگر راهکار ها و الزاماتی است که می طلبد با نگاهی ویژه آن را لحاظ کرد.
انتهای پیام/
آنچه که مبرهن است معطوف به این موضوع می شود که اساسا افراد و گروه های آسیب پذیر و کم درآمد،ساکن سکونت گاه های غیر رسمی و یا حاشیه های شهر می شوند،مناطقی که از آن تحت عنوان حاشیه نشینی یاد می شود و بر اساس مطالعات کارشناسی جامعه شناختی و اجتماعی، از عوامل مخاطره آفرین به شمار می رود که می تواند منحصرا به عاملی مولد برای ظهور و بروز دیگر آسیب های اجتماعی مبدل شود.
* 18 میلیون نفر حاشیه نشین
در طول سنوات گذشته،اعداد و ارقام متعددی در خصوص میزان کثرت حاشیه نشین ها مطرح شده،برخی آن را ده میلیون نفر،برخی دیگر11 تا 14 میلیون نفر و اخیرا به عدد 18 میلیون نفری اشاره شده است.
این عدد و رقم از زمانی بر سر زبان ها افتاد که وزیر راه و شهرسازی از حاشیه نشینی تعریفی متفاوت ارائه کرد،به اعتقاد آخوندی،هر نوع دوری از جامعه حتی در مناطق مرکزی شهر،حاشیه نشینی محسوب می شود و با چنین مختصاتی می توان به این جمع بندی رسید که از 55 میلیون نفر جمعیت شهرنشین کشور،بالغ بر 18 میلیون نفر در مناطق و سکونت گاه های غیر رسمی سکونت دارند.
کمبود امکانات،ضعف های زیرساختی،فقر امکانات بهداشتی،درمانی،فرهنگی وآموزشی تنها بخشی از ابعاد کاستی های سکونت در مناطق حاشیه ای است.
کاهش سن امید به زندگی،تقابل فرهنگی،ناهمخوانی وناهمسویی فرهنگ ها،عدم رعایت حقوق یکدیگر از نمونه نارسایی ها و چالش های سکونت در چنین مناطقی محسوب می شود.
*حاشیه نشینی جزء 5 آسیب اجتماعی اصلی کشور
چندی پیش اخباری در رسانه ها منتشر شد که مسئولان ذیربط،گزارشی از آسیب های اجتماعی را در محضر رهبر معظم انقلاب قرائت کردند،گزارشی که بعد از مطرح شدن آن،از حاشیه نشینی به عنوان یکی از 5 مشکل و آسیب های اصلی اجتماعی کشور نامبرده شد.
* نظام بودجه ریزی و برنامه ریزی غلط،عامل اصلی حاشیه نشینی
وزیر کشور معتقد است ریشه اصلی این ناهنجاری را باید در نظام بودجه ریزی و برنامه ریزی غلط جستجو کرد،به واقع توزیع نامتوازن امکانات،شرایطی را فراهم ساخته که امکانات در برخی از کلانشهرها متمرکز شود و از سوی دیگر در مناطق حاشیه ای شهرها،رشد فزاینده سکونت گاه،فضا و شرایطی را ایجاد کرده که خارج از چارچوب ها و قالب های استاندارد بخش های قابل توجه از مردم در حاشیه های شهرها سکونت می ورزند.
در واقع عدم توانایی برخی از طیف های جمعیتی برای حضور در کلانشهرها و مناطقی که از امکانات کافی برخوردارند آنها را به سمت حاشیه نشینی سوق داده است.
با نیم نگاهی به ویژگی های و مشخصات جمعیتی مناطق حاشیه نشین به روشنی در می یابیم که خاستگاه اصلی و عمده ساکنان مناطق حاشیه نشین ،روستاها و برخی از شهرهای دور افتاده از مرکزیت شهرها و استان ها هستند که به مناطق حاشیه نشین مهاجرت کرده اند.
*مردم حاشیه نشین،قربانی دشواری زندگی
حبیب جباری،جامعه شناس وآسیب شناس اجتماعی و استاد دانشگاه در گفتگویی با رسانه ها،مردم مناطق حاشیه ای را نه مزاحم شهرها می پندارد و نه به آنها به دیده آسیب می نگرد,بلکه آنها را قربانی شرایط دشوار زندگی قلمداد می کند که فقر،بیکاری و پدیده های طبیعی همچون خشکسالی برای آنها ایجاد کرده،وی معتقد است،علاج حاشیه نشینی را باید در معیشت پایدار و رونق اقتصادیِ مناطق مبدا جستجو کرد.
به تعبیر جباری در صورت اعمال مدیریت صحیح و اصولی شهری و نادیده نگرفتن مردم ضعیف و مشکل دار و البته لحاظ شدن سیاستگذاری های اجتماعی صحیح،حاشیه نشینی و تبعات و معضلات آن کمرنگ خواهد شد.
* حاشیه نشینی درد مشترک تمامی کشورهای توسعه یافته
برخی گمان می کنند،ظهور و بروز پدیده حاشیه نشینی تنها در کشورهای در حال توسعه یا جهان سومی قابل لمس و رصد خواهد بود،اما واقعیت امر چیز دیگری است،به واقع تمامی کشورهای توسعه یافته و پیشرفته دنیا،کم و بیش با این معضل و چالش دست به گریبان هستند واین پدیده نتیجه اقتصادی است که در فرآینده زمان،مسبب عوارض و تبعاتی می شود که یکی از مظاهرآن در شیوع سکونت گاه های غیر رسمی یا حاشیه نشینی نمود پیدا می کند.
* چه باید کرد؟
نگاه واقع بینانه به دنبال حذف حاشیه نشینی نیست،کارشناسان و صاحبنظران مطرح دنیا معتقدند،مقابله با حاشیه نشینی امری ضروری است که نیازمند سعه صدر،برنامه ریزی مدون و اصولی و اجرای گام به گام و هدفمند برنامه ها و تدابیر تنظیم و طراحی شده است.
بدون تردید رفع حاشیه نشینی بسیار دشوار است اما غیر ممکن نخواهد بود،راهکار حصول اهداف مورد نظر در این بخش را باید در اشتغالزایی و توسعه زیرساخت های فرهنگی،اجتماعی و رفاهی در مناطق حاشیه نشین جستجو کرد.
آموزش و توانمند سازی ساکنان مناطق حاشیه نشین،یکی از اصول اساسی رفع این معضل اجتماعی است و در پایان نباید از نظر دور داشت،ارائه تسهیلات ویژه به این قشر،از دیگر راهکار ها و الزاماتی است که می طلبد با نگاهی ویژه آن را لحاظ کرد.
انتهای پیام/
