به گزارش خبرنگار گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران؛ یکی از خصلتهای ما ایرانیها بهخصوص جوانان در
عصر تکنولوژی این است که با آمدن خدمات شبکههای اجتماعی جدید، به سمت آن هجوم میبریم
و بعضی وقتها آنقدر درگیر آن میشویم که بهاصطلاح از آن طرف بوم میافتیم. شبکۀ
اجتماعی اینستاگرام هم از این قاعده مستثنی نبوده و بهویژه به دلیل اینکه مشمول قانون فیلترینگ نیست و بهراحتی روی گوشی نصب میشود،
طبق آمار غیررسمی حدود 5 میلیون کاربر در ایران دارد. در این مجال سعی داریم به این موضوع بپردازیم که این تعداد کاربر از اینستاگرام چه میخواهند و در آن به دنبال چه چیزی هستند؟ آیا همۀ این کاربران از
این شبکۀ اجتماعی درست استفاده میکنند؟
چه کسانی بیشترین فالوورها را در اینستاگرام
دارند؟
اگر بخواهیم از کسانی که بیشترین استفاده را از این شبکۀ اجتماعی میکنند آماری ارائه دهیم در وهلۀ اول به بازیگران و ورزشکاران سرشناس برمیخوریم. بازیگرانی مثل بهنوش بختیاری که با 2 میلیون فالور رکورد شکسته و از همه پیشی گرفته یا الناز شاکردوست که با 1.9 میلیون کاربر در رتبۀ بعدی قرار دارد. یا ورزشکارانی مثل محمد موسوی، بازیکن تیم ملی والیبال که حدود 600 هزار فالور دارد و سعید معروف که با کمی تفاوت بعد از او قرار گرفته است. اگر به صفحات اینستاگرام این اشخاص سری بزنیم میبینیم که هر روز یا هر از چندگاهی عکس یا پیغامی را به اشتراک میگذارند و زیر آن یادداشت و نوشتۀ کوتاهی را برای مخاطبان یا بهاصطلاح فالوورهایشان مینویسند. مثلاً اگر هر روز به صفحۀ اینشتاگرام بهنوش بختیاری سر بزنید میبینید که اطلاعرسانی دربارۀ حضور در کارهای خیریه، جمعآوری کمک بهنفع بیماران و ... از مطالبی است که این بازیگر در صفحۀ شخصیاش به اشتراک میگذارد که بهنظر میرسد بیشتر جنبۀ تبلیغاتی داشته باشد.
اینکه یک بازیگر به صرف سرشناس بودن و شرکت در
کارهای خیریه این تعداد فالوور را که البته تعدادی از آنها واقعی نیستند، جمع کند
تا حدودی قانعکننده است اما وقتی یک خوانندۀ زیرزمینی که سابقۀ چندان خوبی ندارد
و شاید از لحاظ اخلاقی مورد تأیید اکثریت نیست و فقط هر از چند گاهی عکسی از دست
یا پای خالکوبیشدهاش را به اشتراک میگذارد و زیر آن با ادبیاتی نهچندان شایسته
برای مخاطیان یادداشت میگذارد، 1.7 میلیون فالوور دارد جای تعجب است! و این سؤال
را به ذهن متبادر میکند که واقعاً مخاطبان چنین افرادی که کاربر اینستاگرام نیز
هستند چه هدفی از فالو کردن او دارند؟ و این فالو کردن به معنای قبول داشتن نوع
نگاه و تفکر اوست؟
زمانی داشتن ماشین مدلبالا و پوشیدن لباس فلان برند مایۀ مباهات بود اما این روزها کاربران اینستاگرام با تعداد فالوورهایشان به یکدیگر فخر میفروشند. کاربران سرشناسی که هر چقدر فالوورهای بیشتری داشته باشند یعنی محبوبیت بیشتری دارند و شاید برای جذب فالوور از هیچ کاری دریغ نکنند. البته این موضوع بهخودی خود اشکالی ندارد چرا که همین کاربران در مواقع حساس ممکن است در شبکههای اجتماعی کارهایی بکنند که پیامدهای مثبتی داشته باشد.
راهاندازی کمپینهای مختلف
یکی از کارهایی که بهطور خودجوش در شبکۀ
اجتماعی اینستاگرام صورت میگیرد، کمپینهایی است که هر از گاهی در حمایت یا
مخالفت با موضوعی اجتماعی، فرهنگی یا سیاسی به راه میافتد که غالباً نتایج مثبتی
هم داشته است. هنوز حادثۀ تلخ قتل ستایش از یادمان نرفته است. کاربران اینستاگرام
که در جریان موضوع قرار گرفتند بلافاصله کمپینی با هشتگ «من ستایش هستم» راه
انداختند و در آن خواستار پیگیری قتل او و مجازات قاتل این دختر افغانستانی شدند. یا چالش آب یخ که
در حمایت از کودکی مبتلا به بیماری ALS به راه افتاد و هدف اصلی آن جمعآوری کمک های مالی
برای این کودک و آگاهی دادن به مردم دربارۀ این بیماری بود. کمپین «خرید خودرو صفر ممنوع» کمپین دیگری بود که مردم را به نخریدن خودرو صفر کیلومتر از خودروسازان خارجی دعوت میکرد و میگفت تا زمانی که ایران خودرو و سایپا قیمت محصولات خود را کاهش
ندهند، نباید محصولی از این دو شرکت خریداری کرد. آنچه مسلم است این است که نمیتوان آثار و پیامدهای این نوع فعالیتهای خودجوش را انکار کرد. به این ترتیب، شبکههای اجتماعی بهویژه اینستاگرام که دسترسی آسانتری نسبت به بقیۀ صفحات اجتماعی دارند، در صورتی که استفاده از آنها هدفمند و برنامهریزیشده باشد میتواند پیامدهای مثبتی بهویژه برای کاربران به همراه داشته باشد.
بیاخلاقی در اینستاگرام
با توجه به مواردی که ذکر شد، فضای مجازی بهویژه صفحۀ اجتماعی اینستاگرام در کنار مزایای بسیاری که دارد ممکن است معایبی نیز داشته باشد. در هر حال همیشه هستند کسانی که بخواهند از هر موقعیتی در جهت منافع خودشان بهرهبرداری سوء بکنند. هر از گاهی در سایتها و شبکههای اجتماعی با تیترهای اینچنینی مواجه میشویم: تجارت فروش”صفحه اینستاگرام”با سوءاستفاده از تصاویر دختران؛ سوءاستفاده از عکس هنرمندان در اینستاگرام؛ شیوع استفادۀ نادرست از شبکههای مجازی در کاربران ایرانی و ... . اخیراً نیز سرپرست دادسرای جرایم رایانهای اعبلام کرده است که حدود 20 درصد فضای شبکه اجتماعی "اینستاگرام" در اختیار چرخه مدلینگ از جمله مدلها، آتلیهها، عکاسان و مزونهاست که برخی از آنها علناً در صدد القای مسائل غیراخلاقی و غیردینی هستند که واکنش و تذکر جدی پلیس سایبری را به دنبال داشته است. اما باید توجه داشت که حتی با وجود چنین مواردی، در صورت استفادۀ درست از فضای مجازی میتوان بهرههای زیادی از آن برد.