به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از لرستان؛منطقه‌ی لرستان، این پناهگاه در فاصله‌ی 10 کیلومتری این شهرستان واقع شده و به‎علت عبور جاده‌ی اصلی «ازنا - دورود» از میان تنگه‎ای به نام تنگه کاروان‎سرا این ناحیه به دو منطقه کوهستانی، به‎نام سفیدکوه بزرگ و سفیدکوه کوچک تقسیم شده است و نام خود را به‎خاطر کیفیت و درخشندگی بالای سنگ‎های چینی و کریستال موجود در این عرصه طبیعی به‎خود اختصاص داده است.
 این دو منطقه از دیرباز به‎علت برخورداری از پوششی چون درختچه‎های انجیر، زرشک، بادام کوهی، چشم‎اندازهای زیبا و دره‎های با صفا مورد توجه مردم دیار لرستان و دیگر استان‎ها بوده است.
 سوابق تاریخی، حاکی از آن است که در نواحی با پستی و بلندی این دو منطقه تعدادی قوچ و میش(بیش از 200 تا 300 رأس) به چرا مشغول بوده و امروزه علاوه‌بر این گونه‎ها، با گونه کل و بز نیز در منطقه به تعداد محدودی برخورد می‎شود که نسل آن‎ها در این دو منطقه در معرض تهدید قرار گرفته است.
 

بیشترین آسیب و تخریب را منطقه طی یک‎صد سال‎گذشته از ناحیه بروز خشکسالی‎های متوالی و در هنگام به میدان آمدن تفنگ و خودروها به‎خصوص موتورسیکلت متحمل شده است. اگرچه با گذشت زمان، امروزه این دو منطقه از وجود چنین گونه‎های با ارزشی محروم شده اما هنوز هم به‎خاطر نوع ساختمان، زمین و شرایط توپوگرافی آن از جایگاه زیستی با ارزشی برخوردار است.
 

گزارش‌ها حاکی از آن است که این دو منطقه به‌خاطر غنای طبیعی با ارزششان همیشه مورد توجه حکام و شکارچیان رسمی منطقه بوده و به‎عنوان یکی از شکارگاه‎های خوب لرستان مطرح بوده است. همین ویژگی‎ها، کارشناسان و علاقمندان به طبیعت را تشویق کرده تا به‌منظور حفظ آنچه که باقی‌مانده است و به امید تجدید حیات مجدد و بازگشت رونق گذشته، حرکتی سازنده را آغاز کند.
 

این حرکت و تلاش نهایتاً به توجه کارشناسان محیط‌زیست به منطقه یادشده منجر شد و اداره‌کل شکاربانی و نظارت بر صید لرستان را بر آن داشت تا با دید تازه به منطقه نگاه کرده و شرایط دو منطقه را از نظر ارزش‎های زیست محیطی بررسی کند. نتیجه تحقیقات حاکی از وجود پتانسیل‎های زیاد در این دو منطقه یاد شده بود، پیشنهاد ممنوعیت شکار و تعلیف غیرمجاز را به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید باعث شد و پس از بررسی‎های لازم از تاریخ 17/6/1349 طبق تحقیقات شورای عالی نظارت بر صید به‎عنوان منطقه تیراندازی و تعلیف ممنوع مورد موافقت قرار گرفته و با اضافه شدن سفیدکوه بزرگ و کوچک به محدوده منطقه حفاظت شده اشترانکوه مورد حفاظت و بهره‎برداری قرار گرفت.
 

پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا با وسعتی حدود 24444 هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.
 

پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه بزرگ با مساحت 20.000 هکتار به طول جغرافیایی 24َ ْ49 و تا 8َ ْ49 شرقی و عرض جغرافیایی 36َ ْ33 تا 38 َ ْ23 است که مرتفع‎ترین نقطه این منطقه موسوم به «گل قیصر» دارای ارتفاع 2913 متر از سطح دریا بوده که در غرب و جنوب شهرستان ازنا قرار گرفته است.
 

پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه کوچک نیز به مساحت تقریبی 4500 هکتار در جنوب‌شرقی سفیدکوه بزرگ به طول جغرافیایی 24َ ْ49 تا 8َ1 49ْ شرقی و عرض جغرافیایی 27َ ْ33 تا 22َ ْ33 شمالی است که مرتفع نقطه این منطقه موسوم به «قله چم سوزان» دارای ارتفاع 2670 متر از سطح دریاست و در جنوب غربی شهرستان ازنا واقع شده است.
 

این منطقه نیز از سمت جنوب به رشته کوه اشترانکوه متصل است. سفیدکوه ازنا منطقه‎ای زیبا با آب و هوای دلپذیر، دارای کوه‎های نسبتاً مرتفع و دره‎های عمیق در شمال منطقه حفاظت‌شده‌ی اشترانکوه قرار گرفته که به‎علت همین ویژگی، دارای اقلیم متنوع شامل سرد کوهستانی در سفیدکوه کوچک و معتدل در سفیدکوه بزرگ است.
 

علل تنوع آب و هوای منطقه به‎خاطر موقعیت رشته کوه‎های زاگرس نسبت به جهت وزش بادهای مرطوب غربی، میانگین بارش سالیانه 470 میلی‌متر، میانگین رطوبت نسبی سالیانه 53 درصد، میانگین فشار هوا سالانه(QFE) صفر و 805 میلی بار، سمت و سرعت باد غالب 270 درجه، 6 متر بر ثانیه است.
 

براساس این گزارش، حداکثر سرعت باد در پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا به‎صورت تندباد 95 کیلومتر بر ساعت ثبت شده است.
 

پناهگاه حیات‎وحش سفیدکوه ازنا برعکس منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه، زیاد پرآب نبوده و فاقد سراب‎های بزرگ و دریاچه است. چشمه‎ها و سراب‎های منطقه سفیدکوه مهم‎ترین منابع آبی را در خود تشکیل می‎دهند که در تمام سطح آن پراکنده‎اند. برخی سراب‎ها و چشمه‎ها که نیاز آبی روستاهای اطراف و حیات‎وحش منطقه را تأمین می‎کنند.
 

رودخانه ماربره و حوزه‌ی آبگیر آن اصلی‎ترین منبع آب این منطقه محسوب می‎شود که در محدوده‌ی حوضه‌ی آبخیز دز قرار دارد. این رودخانه در 23َ ْ49 طول جغرافیایی و 23َ ْ33 عرض جغرافیایی واقع شده که در سال 1337 به‎علت مارپیچ بودن مسیر این رودخانه در میان دامنه‎های منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه و پناهگاه حیات‎وحش سفیدکوه کوچک به رودخانه ماربره معروف شد. وسعت کل حوزه 2185 کیلومترمربع و دبی متوسط این رودخانه از بدو تأسیس، 5179 متر مکعب بر ثانیه و حداکثر دبی آن به 499 متر مکعب بر ثانیه نیز رسیده است. در ضمن حجم تخلیه این رودخانه نیز 59/182 میلیون مترمکعب است.
 

قسمت شمالی این رودخانه آب قابل شرب را تأمین کرده اما سایر قسمت‎ها به‌علت‎ پساب‎های حاصل از حوضچه‎های پرورش ماهی( حدود 20 واحد پرورش ماهی) به این رودخانه، قابل شرب نیستند. این رودخانه از ارتفاعات جاپلق در شمال شرقی ازنا و الیگودرز سرچشمه گرفته و از جنوب شهرستان ازنا عبور می‎کند و از روستای گرجی به بعد به موازات راه آهن تهران – اهواز تقریباً پناهگاه حیات‎وحش سفیدکوه کوچک را دور می‎زند.
 

این رودخانه از روستای چم زمان می‎گذرد و به رودخانه قاقان که از اشترانکوه سرچشمه می‎گیرد، می‎ریزد. رودخانه ماربره به سمت غرب و گاه به سمت شمالی غربی در شمال منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه طی طریق کرده و پس از عبور از حوالی روستاهای وزمدر، کرچیان و محمودآباد به شهرستان دورود می‎رسد.
 

پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا متجاوز از 360 گونه از گیاهان آوندی است که معدودی از آنها را سرخس‎ها و بازدانگان و قسمت عمده آن را گیاهان گلدار و گون تشکیل می‎دهد.
 

همان‎گونه که معمول مناطق کوهستانی است دو گروه بوته‎های چوبی، درختچه‎ها و گیاهان کوتاه عمر یک‎ساله از بیشترین تنوع برخوردارند. گیاهان یک‎ساله کوتاه عمر، قادرند به سرعت رشد کرده و در طی دوره کوتاه مرطوب و بارانی چرخه حیات خود را کامل کند و معمولاً دوره طولانی خشکی را به‎صورت دانه سپری می‎کنند. درختچه‎ها در بوته‎های چوبی نیز قادرند با ایجاد شبکه ریشه‎ای وسیع و عمیق از رطوبت اعماق خاک استفاده کرده و دوره خشکی را تحمل کند.
 

اکثر توپوگرافی منطقه از ماهورهای بلند و کوتاهی است که عمدتاً از گیاهان استپی پوشیده شده، تشکیل یافته است. جوامع درمنه در اکثر تپه ماهورها وجود دارد و معمولاً با بوته‎های بالشتکی نظیر گونه‎هائی از گون، کلاه میرحسین، چوبک و بعضی ازگراس‎ها نظیر مرغ، جگن، نی و درختان بید و ونو وجود دارد.
 

اغلب پستانداران منطقه سفیدکوه ازنا را قوچ و میش تشکیل می‎دهد. گونه‎های دیگری چون گراز، گربه وحشی، کفتار، روباه، کاراکال، گرگ، شغال، رودک نیز در این منطقه وجود دارد که در سراسر منطقه پراکنده‌اند.
 

پرندگان بومی این منطقه کبک معمولی، بلدرچین، با قرقره، انواع کبوتر، فاخته، کمرکولی، سبز قبا، شبگرد است که در منطقه زیاد دیده می‎شود. پرندگان شکاری منطقه شامل انواع عقاب، باز، شاهین(به دو صورت مهاجر و بومی) دلیجه، سارگپه، قرقی و لاشخورها به‎خصوص دال، هما و پرندگان و انواع کلاغ و پرندگان پاسریفورم(گنجشک سانان) نیز در منطقه زیاد به چشم می‎خورد.
 

از راسته مارهای منطقه به افعی معمولی(حفی) یا گرزه مار، تیرمار، افعی شاخدار استپی ایران، کور مار، مار آبی و از راسته سوسمارها می‎توان به اسکینک علفی، جکوی صخره‎ای، آگامای دم تیغی لری، لاسرتای دم دراز، آگامای قفقازی و آگامای خزری اشاره کرد و از راسته دوزیستان منطقه می‎توان به وزغ لری، وزغ سبز، وزغ معمولی، قورباغه معمولی و لاک‌پشت‎ها اشاره کرد.
انتهای پیام/ا