امروز پس از روی کار آمدن دولت روحانی روابط تهران – باکو  روند تازه‌ای به خود گرفته است؛ به نحوی که سطح دیدارهای مقامات از وزرای خارجه به روسای جمهور رسیده و در این راستا کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان تشکیل شد. ایران و آذربایجان دارای مشترکات قابل توجهی به خصوص در حوزه های فرهنگی، دینی، تاریخی و اقتصادی هستند که به گفته کارشناسان فرصت را برای حضور بیشتر ایران در حوزه آسیای میانه و قفقاز فراهم می‌کند. 

البته به نظر می‌رسد روابط میان دو کشور در صورتی که منجر به تامین منافع طرفین شود، دیپلماسی برد- برد خواهد داشت ؛ چرا که در این نوع تعامل هر دو کشور برنده شده و منافع خود را تامین کرده اند. بین تهران و باکو نیز اراده لازم برای توسعه روابط و تأمین منافع متقابل وجود دارد و همین امر موجب پایداری و ثبات در مناسبات فیمابین شده است.

 ایران و جمهوری آذربایجان امروز در منطقه با تهدیدات و فرصت‌های مشترک مواجه هستند. مباحثی همچون رژیم حقوق دریای خزر، تامین و امنیت انرژی، حمل و نقل، مبارزه با مواد مخدر، تروریسم و افراط گرایی و حتی موضوعات مهم بین‌المللی مثل تحولات خاورمیانه، مسائلی که طرفین می‌توانند برای تامین منافع متقابل در مورد آنها بحث و همکاری کنند.

استفاده از فرصت‌ها و مقابله مشترک با تهدیدات با توجه به اراده سیاسی رؤسای جمهوری دو کشور، می‌تواند روابط ایران و جمهوری آذربایجان را به نوعی از روابط راهبردی ارتقا داده و منافع درازمدت دو ملت را تأمین نموده و نمادی از دیپلماسی برد- برد باشد، در حوزه اقتصادی نیز همین نوع تعامل منافع طرفین را تامین می‌کند. وجود ظرفیت های موجود در دو کشور ضرورت اتخاذ تدابیر لازم برای شناخت موانع و چگونگی توسعه مناسبات را مضاعف می‌سازد.

امروز که ایران در دوران پسابرجام به سر می‌برد می‌توان به نگاه کشورهای جهان به این موضوع  توجه کرد که  نسبت به این اتفاق بزرگ چه استرات‍ژی را به کار خواهند بست، کشور جمهوری آذربایجان یکی از کشورهای همسایه دریای خزر ماست که برخورد مثبتی با توافق هسته ای دارد  و در این راستا  وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان نیز از برنامه جامع اقدام مشترک و توافق صورت گرفته بین گروه 1+5 و جمهوری اسلامی ایران استقبال کرده است.

حتی مقامات و روشنفکران جمهوری آذربایجان معتقدند این توافق فرصتی برای توسعه صلح، امنیت و ثبات منطقه و فرامنطقه ای فراهم خواهد آورد. چند روز بعد از توافق هسته‌ای" شاهین مصطفی اف" وزیر اقتصاد و صنعت آذربایجان با پیام کتبی "الهام علی اف" به ایران سفر کرد. در واقع بعد از هیات بزرگ آلمانی، هیات جمهوری آذربایجان دومین هیات اقتصادی در سطح جهان و اولین هیات اقتصادی در میان کشورهای همسایه بود که به ایران سفر کرد.

در این میان شرکت‌های متعددی از سراسر دنیا خواهان سرمایه گذاری در ایران هستند، اما بدیهی است همسایگان و از جمله جمهوری آذربایجان در این زمینه اولویت دارند. جمهوری آذربایجان می‌تواند دروازه ایران برای ارتباط با منطقه قفقاز باشد و خود نیز می تواند از طریق ایران به خلیج فارس و دریای عمان در ارتباط با سایر مناطق دنیا قرار گیرد؛ لذا ضروری است برای استفاده از این ظرفیت، همکاریهای بین دو کشور تقویت شود.

بر این اساس به نظر می‌رسد داشتن عزم و اراده از سوی دوطرف حول محورهای سوق دادن روابط به همکاری های سیاسی، اقتصادی، تجاری، صنعتی، فنی، تعمیق همکاری های فرهنگی رضایت مندانه، توسعه همکاری های نظامی وامنیتی شفاف، توسعه همکاری های چندجانبه منطقه ای، افزایش ظرفیت ها و فعالیت های مرزی و ایجاد تسهیلات لازم برای تردد اتباع، جایگزینی کاهش تعرفه روادید ورود به آذربایجان برای اتباع ایرانی و فراهم کردن تسهیلات صدور روادید در مرزهای هوایی، دریایی و زمینی، توسعه همکاریهای حمل ونقل زمینی (جاده ای وریلی ) دریایی و هوایی، تعمیق همکاری های چندجانبه منطقه ای در قفقاز، حاشیه دریای خزر و دریای سیاه، پیگیری پیوستن ایران به سازمان همکاری های اقتصادی دریای سیاه، سرعت بخشیدن به مذاکرات دوجانبه ای درباره رژیم حقوقی دریای خزر  و مذاکرات حول محور تبادل انرژی، ترانزیت انرژی و سرمایه گذاری در زمینه تولید و انتقال انرژی در منطقه ضروری است.

امروز که در دولت تدبیر و امید دومین دیدار رسمی رییس جمهوری آذربایجان در شرف انجام است دو طرف باید سنگ‌های موجود در روابط را واکنند و با انجام مذاکراتی شفاف و عمیق و در جوی دوستانه و برادرانه مناسبات دو کشور را از رویکردی امنیتی-سیاسی به رویکردی اقتصادی-سیاسی سوق دهند.

بدیهی است چنین رویکردی صرفا با انجام یک دیدار و یک شبه حاصل نخواهد شد و نیازمند طی کردن فرایندی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت است و این سفر می تواند سنگ بنای روابط آتی دو کشور را پایه گذاری کند تا به مرور زمان و با عبور از فضای همکاری های اعتمادساز در آینده شاهد مناسباتی که شایسته همسایگی و مشترکات دیرینه تاریخی، فرهنگی و دینی است شویم.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، در سایه روابط شفاف متقابل و بر پایه احترام متقابل و در پرتو دیپلماسی پویای رسمی وعمومی که شایسته دولت تدبیر وامید است دو کشور می‌توانند به سطوح بالایی از مناسبات و با عمق بیشتری در راستای تامین منافع ملت‌های دو کشور نایل شوند.

بر این اساس امید است سفر رییس جمهور آذربایجان به کشورمان در سایه مذاکرات سازنده، صمیمانه، شفاف و معطوف به هدف و امضای اسناد جدید همکاریها بتواند موجبات توسعه، تحکیم و تعمیق روابط دو کشور همسایه را بیش از پیش در زمینه های مختلف فراهم آورد و این دیدار رییس جمهور آذربایجان به عنوان نقطه عطف جدیدی در دولت تدبیر و امید در روابط دو کشور به نفع ملتهای دو کشور و تقویت صلح وثبات منطقه ای در تاریخ مناسبات فی مابین ثبت شود.