آیت الله واعظ موسوی، نماینده سابق مجلس خبرگان از چگونگی احراز اجتهاد می‌گوید
٤ ساعت امتحان کتبی قبل از مصاحبه شفاهی
روزنامه شرق در گفتگویی تفصیلی با یکی از اعضای سابق مجلس خبرگان موضوع چگونگی احراز اجتهاد در آزمون مجلس خبرگان را مورد بررسی قرار داد.
به
گزارش گروه انتخابات باشگاه خبرنگاران جوان، روزنامه شرق امروز 14
دی ماه در گفتگویی تفصیلی با آیت الله واعظ موسوی ، نماینده آذربایجان شرقی
در دوره چهارم مجلس خبرگان موضوع چگونگی احراز اجتهاد در آزمون مجلس خبرگان را مورد بررسی قرار داد.
در این مصاحبه تفصیلی آمده است:
یک روز به برگزاری آزمون اجتهاد برای خبرگان پنجم زمان باقی مانده است. فردا باید اکثر کسانی که خود را در این دوره از انتخابات دوره خبرگان نامزد کرده‌اند، در آزمون اجتهادی که از سوی شورای نگهبان برگزار می‌شود، شرکت کنند. در میان ٨٠١ نامزد پنجمین دوره خبرگان، تنها اعضای فعلی این مجلس مستثنا هستند و البته کسانی که شورای نگهبان اجتهاد و صلاحیت علمی آنها را تأیید کرده باشد. عددی که معلوم نیست چقدر از این جمعیت هشتصدویک‌نفری را تحت پوشش قرار می‌دهد. بااین‌حال این عدد هرچه باشد به بزرگی ٨٠٠ نخواهد بود.
آزمون را طبق روال دوره‌های گذشته آیت‌الله مؤمن، از فقهای شورای نگهبان که خودش هم برای این دوره از خبرگان نامزد شده‌اند، برگزار می‌کند؛ در محل دبیرخانه مجلس خبرگان در قم. طبیعتا برگزاری آزمون برای این حجم از شرکت‌کننده در این دوره برای شورای نگهبان کار ساده‌ای نخواهد بود و البته تصحیح اوراق آنها. قبلا آیت‌الله جنتی هم به این حجم ثبت‌نامی اعتراض کرده بود و گفته بود چرا این نهاد را به زحمت می‌اندازند. بااین‌حال و برخلاف انتقادات از این افزایش ٦٢درصدی، تعداد درخور‌توجهی از نامزدها برای شرکت در آزمون اجتهادی که قرار است اجتهاد و علم آنها در معرض آزمون شورای نگهبان قرار بگیرد، شرکت خواهند کرد. با آیت‌الله محمد واعظ‌موسوی، نماینده آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان درباره محتوای این جلسه امتحانی صحبت کردیم. آیت‌الله واعظ قبلا برای انتخابات دوره فعلی خبرگان در آزمون اجتهادی شرکت کرده است. او درباره شرایط جلسه توضیحاتی می‌دهد و سختی و آسانی امتحان را به میزان آمادگی امتحان‌دهندگان مربوط می‌داند. بااین‌حال او می‌گوید که اگر کسی بخواهد به همه سؤالات پاسخ بدهد، دست‌کم چهار ساعت زمان لازم است.
شما در دوره قبلی خبرگان، یعنی در دوره چهارم در آزمون اجتهاد شرکت کردید؟
برای اینکه فردی شرط داوطلبی نمایندگی مجلس خبرگان رهبری را داشته باشد، باید کف صلاحیت آن که اجتهاد است برای تشخیص رهبری، به وسیله شورای نگهبان احراز شود. برای احراز آن هم راه‌های مختلفی وجود دارد. اگر شخصی اجازه اجتهاد از مراجع شناخته‌شده داشته باشد یا مورد شناسایی اعضای شورای نگهبان قرار گرفته باشد یا از طرف رهبری در جایگاهی قرار بگیرد که شرط آن جایگاه، داشتن اجتهاد باشد، چنین کسی برای ورود به انتخابات خبرگان منعی ندارد، اما اگر اجتهاد از یکی از این طرق احراز نشود، باید در امتحانی که از سوی شورای نگهبان برگزار می‌شود، شرکت بکند و در صورت احراز صلاحیت علمی در آزمون کتبی، به مصاحبه شفاهی دعوت می‌شود و چنانچه از عهده مصاحبه شفاهی هم برآمد، به عنوان یکی از کاندیداها به مردم معرفی می‌شود. این روند همواره در همه دوره‌ها بوده است. کسانی که اعضای فعلی خبرگان بوده یا اجتهاد آنها در آزمون دوره‌های قبل تأیید شده است، نیازی به آزمون ندارند. البته کسانی که اجتهادنداشتن آنها محرز است مثل کسانی که سابقه تحصیلات حوزوی ندارند یا سابقه حوزوی آنها به اندازه‌ای کم است که اطمینان به اجتهادنداشتن آنها وجود دارد، چنین کسانی هم به امتحان دعوت نمی‌شوند.
لطفا درباره امتحانی که در دوره چهارم در آن شرکت کردید توضیح دهید؛ مفاد آزمون و میزان سختی و آسانی آن را هم کمی توصیف کنید.
طراح سؤال که مشخص نمی‌شود؛ البته آنها استادان برجسته‌ای هستند که از طرف شورای نگهبان برای این کار انتخاب می‌شوند. سؤالات امتحانی هم از کل مکاسب شیخ اعظم و کل کفایه آخوند خراسانی به عنوان یک ماده امتحانی طرح می‌شود و سؤالاتی هم به عنوان سؤالات اجتهادی مطرح می‌شود. کسانی که در سطوح بالای حوزه باشند و تحفظ و آمادگی بالای ذهنی داشته باشند، از عهده پاسخ به سؤالات برمی‌آیند، وگرنه کسانی که سطح علمی آنها پایین باشد و آنهایی که از حوزه فاصله گرفته باشند، پاسخ به سؤالات برای آنها آسان نخواهد بود. مخصوصا سؤالات کتبی، سؤالاتی است دقیق و فنی که احتیاج به علمیت و حوصله و وقت کافی دارد. فکر می‌کنم ساعت‌ها باید در جلسه امتحان نشست و اوراق متعددی را در پاسخ نوشت و پر کرد... .
تقریبا چند ساعت طول می‌کشد؟
اگر کسی درصدد پاسخ به همه سؤال‌ها باشد تقریبا حداقل چهار ساعت طول می‌کشد.
آزمون شفاهی چطور؟ درجه سخت و آسانی آن چطور است و چقدر زمان می‌برد؟
می‌دانید که توصیف سخت یا آسانی درباره هر امتحانی، نسبی است. بستگی به آمادگی امتحان‌دهنده دارد. هدف از امتحان به‌دست‌آوردن میزان آمادگی علمی است و نه گیرانداختن و مشکل ایجادکردن. در مصاحبه چون فقط احراز مرتبه علمی داوطلب مدنظر است، از مباحث فنی و علمی فقه و اصول سؤال و مباحث حوزوی مطرح می‌شود که مصاحبه‌گران که دو، سه نفر از استادان طرازاول حوزه هستند، به این نتجیه برسند که داوطلب در مرتبه علمی قرار دارد.
به‌خاطر دارید چه کسانی در مرحله چهارم خبرگان در آزمون شفاهی مصاحبه می‌گرفتند؟
در ذهنم هست، ولی نمی‌خواهم اسم ببرم. شرایط آنها را توصیف کردم که از استادان درجه‌اول حوزه هستند.
آیت‌الله مؤمن هم جزء برگزار‌کنندگان مصاحبه شفاهی هستند؟ چون به گفته آقای غرویان و منتجب‌نیا ایشان از طراحان سؤال و مصححان برگه‌های داوطلبان هم هستند.
تقریبا همه‌چیز را لو دادند! تقریبا همینی که گفتند هست. ایشان در همه مراحل حضور دارند.
آیا شورای نگهبان ممکن است به داوطلبان به صورت فردی اطلاع دهد که در امتحان شرکت داشته باشند یا لازم نیست شرکت کنند؟ روال چگونه است؟
من فکر می‌کنم گاهی ممکن است کسی در امتحان گذشته، امتیاز لازم را کسب نکرده باشد یا در مرز باشد و بخواهد ارفاقاتی به او صورت بگیرد، دوباره بخواهند مرتبه علمی او را بسنجند، ممکن است او را دوباره به امتحان دعوت کنند. یا چون هدف این است که در این مجلس فاخر، شخصیت‌های برجسته علمی و سیاسی حضور پیدا کنند، گاهی کسانی که به تشخیص شورای نگهبان در آن شرایط هستند، از آنها برای حضور در عرصه انتخابات دعوت می‌شود، بدون آنکه امتحانی به عمل بیاید. چراکه اگر اعضای شورای نگهبان علمیت کسی را تأیید کنند، نیازی به امتحان وجود ندارد.
ممکن است شورای نگهبان بخواهد به صورت فردی، به داوطلبان اطلاع دهد که باید در امتحان شرکت کنند. آنها که قرار نیست امتحان دهند که تکلیفشان روشن است، اما آنهایی که باید امتحان بدهند، آیا چنین اتفاقی می‌افتد؟
من در جریان نیستم که شخصا شورای نگهبان کسی را برای امتحان دعوت می‌کند یا نه. ممکن است دعوت به حضور در انتخابات کنند، آن هم از طرف شخصیت‌های علمی. اما اینکه کسی را برای حضور در امتحان دعوت کنند، در جریان نیستم.
پس این یک روال است که شورای نگهبان از افرادی برای حضور در عرصه دعوت کند؟
بله، روالی هست که اگر شورای نگهبان استادی را شایسته شرکت در خبرگان تشخیص دهد، بدون نیاز به امتحان از آنها دعوت می‌کند.
بحثی که مدتی است مطرح می‌شود این است که عده‌ای مدام می‌گویند قرار است در خبرگان پنجم، فتنه دوم صورت بگیرد یا آنکه نباید خبرگان را جناح‌بندی و سیاسی کرد. این در حالی است که از طرف مقابل، محملی برای این بحث وجود نداشته است.
من فکر می‌کنم نظام جمهوری اسلامی از روز شکل‌گیری همواره مورد طمع استکبار و دشمنان خارجی و مزدوران داخلی بوده و هیچ‌وقت ملت ایران را راحت نگذاشته‌اند. مسلما هشت سال آینده‌ای هم که خبرگان پنجم برای آن انتخاب می‌شود، مستثنا نبوده و اتفاقاتی خواهد افتاد و دشمنان دست روی دست نخواهند گذاشت؛ همان حساسیت‌ها و همان کیفیتی که تا الان داشتیم، قاعدتا در هشت سال آینده هم این حساسیت وجود خواهد داشت و نمی‌توان هیچ روز و هیچ برهه‌ای از زمان نظام مقدس جمهوری اسلامی را غیرحساس قلمداد کرد. اگر مراد از حساسیتی که ذکر می‌شود، همین حساسیتی است که تا الان بوده و از این به بعد هم وجود خواهد داشت، مطلب درستی است و من هم قبول دارم. اما اگر حساسیتی مضاعف بر آنچه در سال‌های گذشته مطرح بوده، برای آینده پیش‌بینی می‌کنند، بنده اطلاعی ندارم و فکر نمی‌کنم چنین چیزی وجود داشته باشد.
موضوعی که مدتی است مطرح می‌شود این است که چرا جلسات مجلس خبرگان، اجلاسیه‌ها یا جلسات کمیسیون‌های آن عمومی و علنی برگزار نمی‌شود؟ و اصلا آیا امکان عمومی‌شدن را دارد؟
دو نکته را باید موردتوجه قرار دهیم؛ اولا اینکه طبق آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان رهبری، همه جلسات مجلس خبرگان اعم از اجلاسیه‌ها و جلسات کمیسیون‌ها غیرعلنی است مگر در مواردی که خود مجلس تصمیم به علنی‌کردن بعضی از مباحث بگیرد.
ثانیا شخصیت‌های موجود در خبرگان بسیار برجسته، فرهیخته و تأثیرگذار در نظام جمهوری اسلامی و مباحث کلان کشوری هستند. اینها حاضر نیستند به هیچ‌وجه فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که انجام می‌دهند، رسانه‌ای شود. خواست قلبی همه عزیزان در آنجا این است که فعالیت‌ها علنی نباشد و در اختیار رسانه‌ها و افراد قرار نگیرد تا آنها بتوانند با خیالی راحت‌تر و با اخلاص بیشتر به وظیفه بر دوش خود رسیدگی کنند.
به‌عنوان نماینده‌ای که در ٩ سال گذشته در کمیسیون حضور فعال داشته و در اکثر جلسات این کمیسیون‌ها حاضر بوده‌ام، توجه همه را به این نکته جلب می‌کنم که کارهای سنگین و جلسات سنگینی با شخصیت‌ها و افراد حقیقی و حقوقی مختلف در عرصه‌های مختلف با توجه به مسئولیت هر کمیسیون برگزار می‌شود که مباحث دقیق و فنی سنگینی در آنها مطرح می‌شود.
گاهی تذکرات لازم و سؤال‌های مناسب از کسانی که به این کمیسیون‌ها دعوت می‌شوند انجام می‌شود. همچنین تذکرات لازم برای بهبود وضعیت جامعه اسلامی و روند نظام جمهوری اسلامی ارائه می‌شود. بنابراین اینکه انتظار داشته باشیم همه جلسات مجلس خبرگان رهبری اعم از اجلاسیه‌ها و کمیسیون‌ها به صورت علنی برگزار شود، مسلما توقع مناسبی نیست و باید بپذیریم که اولا نباید انتظار خلاف آیین‌نامه داشت و ثانیا نباید انتظار خلاف مشی علما و دانشمندان را از آنها داشت. ملت بزرگ ایران باید این تحمل را داشته باشند و این اعتماد را بکنند که نمایندگان منتخب آنها به وظیفه قانونی و شرعی در ابعاد نمایندگی به بهترین نحو عمل می‌کنند.
آقای هاشمی چندی‌پیش اعلام کردند آیین‌نامه را می‌توان تغییر داد که جلسات شکل علنی به خود بگیرد. شما فکر می‌کنید بهتر است که جلسات علنی باشد یا اینکه تا به حال چنین درخواستی از طرف اعضا مطرح شده است؟
چون مردم تقریبا آشنایی با کارکرد خبرگان ندارند و اگر جلسات علنی باشد، به کارکرد بهتر مجلس می‌انجامد.
شخصیت‌های موجود در آنجا شخصیت‌هایی نیستند که به دنبال نام و نان و جایگاه و عناوین باشند... .
بحث عنوان که مطرح نیست، اما شاید بهتر باشد مردم بدانند نماینده‌ای که انتخاب کرده‌اند، دقیقا چه کارهایی را انجام می‌دهد... .
شما اجازه می‌دهید که کلام منعقد شود! هرکدام از شخصیت‌های حاضر در آنجا برای خود نظر خاص دارد و اجازه دهید نمایندگان منتخب مردم با توجه به جایگاه ویژه و توانمندی‌های خاصی که دارند، در این باره تصمیم بگیرند. مطمئنا کسانی که به پشتوانه آرای مردم در مجلس شرکت می‌کنند، باید خودشان به پیشنهاد مشخص و راهکار معینی برسند و تصویب کنند تا آیین‌نامه عوض شود. تا زمانی‌که آیین‌نامه عوض نشده است، مسلما باید براساس آیین‌نامه موجود عمل شود؛ بنابراین وظیفه نمایندگان است که بخواهند دراین‌باره تصمیم بگیرند. مثل چند سال پیش که چنین طرحی در کمیسیون آیین‌نامه رفت و پس از اینکه بررسی شد، در صحن مجلس هم تصویب شد که هر کدام از سخنران‌ها قسمتی از سخنرانی و پیشنهادات خود را که فکر می‌کنند نیاز به عمومی‌شدن دارد، در جامعه مطرح کنند؛ بنابراین آنجا فضای بسته‌ای نیست. این پیشنهادها می‌آید، اما باید در بین نمایندگان رأی لازم را داشته باشد.
تا الان به غیر از موردی که به آن اشاره کردید، درخواستی ارائه شده بود که بعضی از جلسات و یا گزارش‌های کمیسیون‌ها علنی شود یا نه؟
در جریان نیستم؛ اما شما در اجلاسیه‌های اخیر می‌بینید که قسمتی از سخنرانی نمایندگان در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد که مردم ببینند در خبرگان چه می‌گذرد.
شما در دو کمیسیون عضویت دارید. لطفا بفرمایید که این جلسات چندوقت به چندوقت برگزار می‌شود و ممکن است به یکی از دستور کارهای مهم این کمیسیون‌ها تا جایی‌که مقدورات شما اجازه می‌دهد، اشاره کنید؟
اگر ضرورتی وجود نداشته باشد، براساس آیین‌نامه، هر کمیسیون دوهفته یک‌بار جلسه تشکیل می‌دهد. اگر هم ضرورتی وجود داشته باشد، این جلسات زودتر از دو هفته هم برگزار می‌شود. اگر موضوع خاصی هم نباشد، ممکن است مدت‌زمان بین دو جلسه بیشتر از دو هفته هم باشد. اما، مباحث مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، با دعوت از افراد صاحب‌نظر در کمیسیون‌ها انجام می‌شود. بعد هم صورت‌جلسه تهیه و هر مقدار که لازم باشد، از آن به اطلاع سایر همکاران و نیز هیأت‌رئیسه می‌رسد. همچنین اگر قرار باشد که تذکری داده شود یا درخواستی داده شود و برنامه‌ای تنظیم شود، در این کمیسیون‌ها مشخص می‌شود و بعد، از طریق هیأت‌رئیسه و یا گاهی در اجلاسیه اقدامات لازم انجام می‌شود.
ترتیب حضور اعضا در کمیسیون‌ها به چه نحوی است؟ آیا با حضور همه برگزار می‌شود یا با حداکثر اعضا برگزار می‌شود؟
نه. غالبا اکثریت قریب‌به‌اتفاق اعضای هر کمیسیون در جلسات شرکت می‌کنند و حتی گاهی برخی از دیگر نمایندگان که عضو یک کمیسیون نیستند، اگر دوست داشته باشند، بدون اینکه حق رأی داشته باشند، می‌توانند در جلسات شرکت کنند.
در این دو کمیسیونی که شما حضور دارید، یعنی سیاسی و اجتماعی و پاسداری از ولایت فقیه، ترتیب برگزاری این جلسات در این ٩سال چگونه بوده است؟ آیا با نظم برگزار شده است؟
در غالب موارد به‌موقع انجام می‌شود؛ اما گاهی پیش می‌آید که تعطیلاتی باشد یا میهمان مدعو برایش مشکلاتی ایجاد شود، از آقایان خواسته می‌شود جلسات با یک هفته تأخیر برگزار شود.
درباره کمیسیون حراست و پاسداری از ولایت فقیه، می‌توانید به دستور مهمی از این کمیسیون اشاره کنید؟ مواردی بوده که بخواهید تکمله‌ای، تذکری یا درخواست یا تشکری داشته باشید؟
مثلا ما در این کمیسیون، کتاب‌های درسی تمام مقاطع تحصیلی اعم از مدرسه و دانشگاه را بررسی می‌کنیم و نمایندگان محترم ولی‌فقیه و نیز هیأت‌های تدوین و تألیف کتب آموزش و پرورش و دانشگاه دعوت می‌شود تا نظرات عزیزان شنیده شود و در صورت لزوم، اگر نظر خاصی هست، به آنها منتقل شود. همان‌طورکه بحث توحید را برای مقاطع مختلف در کتب تبیین کردیم، درباره ولایت فقیه هم همین‌طور باید عمل شود.
گاهی با تصویر، گاهی با شعر و گاهی در قالب بیان تاریخی و گاهی در قالب شبهاتی که در این زمینه وجود دارد و باید به آن پاسخ داده شود، متناسب با سطح مقطع تحصیلی در کتب درسی مطرح می‌شود.
اینها مواردی است که جلسات مکرر در مکرر وقت کمیسیون را پر می‌کند و چه‌بسا وقت اضافه عزیزان را هم مصروف می‌دارد. موافقین و مخالفین دعوت می‌شوند و از آنها نظر خواسته می‌شود و مسئولان اجرائی هم برای عملیاتی‌کردن خواسته عزیزان دعوت می‌شوند و در خدمت آنها هستیم.
هر کمیسیونی وظایف خاص خود را دارد و پاسداری و حراست معنای وسیعی دارد که به معنای وسیع کلمه و براساس آنچه که در آیین‌نامه هست، وظیفه این کمیسیون است.
به میزان تذکرهای این کمیسیون می‌توانید اشاره کنید؟ آیا عدد خاصی در ذهن دارید؟
عدد و رقم در دستم نیست؛ اما می‌دانم که با مراکز مختلف در ارتباط بودیم و تذکرات را محترمانه و شما تعبیر کنید به درخواست‌هایی که از عزیزان داشتیم، به اطلاعشان رساندیم.
انتهای پیام/
در این مصاحبه تفصیلی آمده است:
یک روز به برگزاری آزمون اجتهاد برای خبرگان پنجم زمان باقی مانده است. فردا باید اکثر کسانی که خود را در این دوره از انتخابات دوره خبرگان نامزد کرده‌اند، در آزمون اجتهادی که از سوی شورای نگهبان برگزار می‌شود، شرکت کنند. در میان ٨٠١ نامزد پنجمین دوره خبرگان، تنها اعضای فعلی این مجلس مستثنا هستند و البته کسانی که شورای نگهبان اجتهاد و صلاحیت علمی آنها را تأیید کرده باشد. عددی که معلوم نیست چقدر از این جمعیت هشتصدویک‌نفری را تحت پوشش قرار می‌دهد. بااین‌حال این عدد هرچه باشد به بزرگی ٨٠٠ نخواهد بود.
آزمون را طبق روال دوره‌های گذشته آیت‌الله مؤمن، از فقهای شورای نگهبان که خودش هم برای این دوره از خبرگان نامزد شده‌اند، برگزار می‌کند؛ در محل دبیرخانه مجلس خبرگان در قم. طبیعتا برگزاری آزمون برای این حجم از شرکت‌کننده در این دوره برای شورای نگهبان کار ساده‌ای نخواهد بود و البته تصحیح اوراق آنها. قبلا آیت‌الله جنتی هم به این حجم ثبت‌نامی اعتراض کرده بود و گفته بود چرا این نهاد را به زحمت می‌اندازند. بااین‌حال و برخلاف انتقادات از این افزایش ٦٢درصدی، تعداد درخور‌توجهی از نامزدها برای شرکت در آزمون اجتهادی که قرار است اجتهاد و علم آنها در معرض آزمون شورای نگهبان قرار بگیرد، شرکت خواهند کرد. با آیت‌الله محمد واعظ‌موسوی، نماینده آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان درباره محتوای این جلسه امتحانی صحبت کردیم. آیت‌الله واعظ قبلا برای انتخابات دوره فعلی خبرگان در آزمون اجتهادی شرکت کرده است. او درباره شرایط جلسه توضیحاتی می‌دهد و سختی و آسانی امتحان را به میزان آمادگی امتحان‌دهندگان مربوط می‌داند. بااین‌حال او می‌گوید که اگر کسی بخواهد به همه سؤالات پاسخ بدهد، دست‌کم چهار ساعت زمان لازم است.
شما در دوره قبلی خبرگان، یعنی در دوره چهارم در آزمون اجتهاد شرکت کردید؟
برای اینکه فردی شرط داوطلبی نمایندگی مجلس خبرگان رهبری را داشته باشد، باید کف صلاحیت آن که اجتهاد است برای تشخیص رهبری، به وسیله شورای نگهبان احراز شود. برای احراز آن هم راه‌های مختلفی وجود دارد. اگر شخصی اجازه اجتهاد از مراجع شناخته‌شده داشته باشد یا مورد شناسایی اعضای شورای نگهبان قرار گرفته باشد یا از طرف رهبری در جایگاهی قرار بگیرد که شرط آن جایگاه، داشتن اجتهاد باشد، چنین کسی برای ورود به انتخابات خبرگان منعی ندارد، اما اگر اجتهاد از یکی از این طرق احراز نشود، باید در امتحانی که از سوی شورای نگهبان برگزار می‌شود، شرکت بکند و در صورت احراز صلاحیت علمی در آزمون کتبی، به مصاحبه شفاهی دعوت می‌شود و چنانچه از عهده مصاحبه شفاهی هم برآمد، به عنوان یکی از کاندیداها به مردم معرفی می‌شود. این روند همواره در همه دوره‌ها بوده است. کسانی که اعضای فعلی خبرگان بوده یا اجتهاد آنها در آزمون دوره‌های قبل تأیید شده است، نیازی به آزمون ندارند. البته کسانی که اجتهادنداشتن آنها محرز است مثل کسانی که سابقه تحصیلات حوزوی ندارند یا سابقه حوزوی آنها به اندازه‌ای کم است که اطمینان به اجتهادنداشتن آنها وجود دارد، چنین کسانی هم به امتحان دعوت نمی‌شوند.
لطفا درباره امتحانی که در دوره چهارم در آن شرکت کردید توضیح دهید؛ مفاد آزمون و میزان سختی و آسانی آن را هم کمی توصیف کنید.
طراح سؤال که مشخص نمی‌شود؛ البته آنها استادان برجسته‌ای هستند که از طرف شورای نگهبان برای این کار انتخاب می‌شوند. سؤالات امتحانی هم از کل مکاسب شیخ اعظم و کل کفایه آخوند خراسانی به عنوان یک ماده امتحانی طرح می‌شود و سؤالاتی هم به عنوان سؤالات اجتهادی مطرح می‌شود. کسانی که در سطوح بالای حوزه باشند و تحفظ و آمادگی بالای ذهنی داشته باشند، از عهده پاسخ به سؤالات برمی‌آیند، وگرنه کسانی که سطح علمی آنها پایین باشد و آنهایی که از حوزه فاصله گرفته باشند، پاسخ به سؤالات برای آنها آسان نخواهد بود. مخصوصا سؤالات کتبی، سؤالاتی است دقیق و فنی که احتیاج به علمیت و حوصله و وقت کافی دارد. فکر می‌کنم ساعت‌ها باید در جلسه امتحان نشست و اوراق متعددی را در پاسخ نوشت و پر کرد... .
تقریبا چند ساعت طول می‌کشد؟
اگر کسی درصدد پاسخ به همه سؤال‌ها باشد تقریبا حداقل چهار ساعت طول می‌کشد.
آزمون شفاهی چطور؟ درجه سخت و آسانی آن چطور است و چقدر زمان می‌برد؟
می‌دانید که توصیف سخت یا آسانی درباره هر امتحانی، نسبی است. بستگی به آمادگی امتحان‌دهنده دارد. هدف از امتحان به‌دست‌آوردن میزان آمادگی علمی است و نه گیرانداختن و مشکل ایجادکردن. در مصاحبه چون فقط احراز مرتبه علمی داوطلب مدنظر است، از مباحث فنی و علمی فقه و اصول سؤال و مباحث حوزوی مطرح می‌شود که مصاحبه‌گران که دو، سه نفر از استادان طرازاول حوزه هستند، به این نتجیه برسند که داوطلب در مرتبه علمی قرار دارد.
به‌خاطر دارید چه کسانی در مرحله چهارم خبرگان در آزمون شفاهی مصاحبه می‌گرفتند؟
در ذهنم هست، ولی نمی‌خواهم اسم ببرم. شرایط آنها را توصیف کردم که از استادان درجه‌اول حوزه هستند.
آیت‌الله مؤمن هم جزء برگزار‌کنندگان مصاحبه شفاهی هستند؟ چون به گفته آقای غرویان و منتجب‌نیا ایشان از طراحان سؤال و مصححان برگه‌های داوطلبان هم هستند.
تقریبا همه‌چیز را لو دادند! تقریبا همینی که گفتند هست. ایشان در همه مراحل حضور دارند.
آیا شورای نگهبان ممکن است به داوطلبان به صورت فردی اطلاع دهد که در امتحان شرکت داشته باشند یا لازم نیست شرکت کنند؟ روال چگونه است؟
من فکر می‌کنم گاهی ممکن است کسی در امتحان گذشته، امتیاز لازم را کسب نکرده باشد یا در مرز باشد و بخواهد ارفاقاتی به او صورت بگیرد، دوباره بخواهند مرتبه علمی او را بسنجند، ممکن است او را دوباره به امتحان دعوت کنند. یا چون هدف این است که در این مجلس فاخر، شخصیت‌های برجسته علمی و سیاسی حضور پیدا کنند، گاهی کسانی که به تشخیص شورای نگهبان در آن شرایط هستند، از آنها برای حضور در عرصه انتخابات دعوت می‌شود، بدون آنکه امتحانی به عمل بیاید. چراکه اگر اعضای شورای نگهبان علمیت کسی را تأیید کنند، نیازی به امتحان وجود ندارد.
ممکن است شورای نگهبان بخواهد به صورت فردی، به داوطلبان اطلاع دهد که باید در امتحان شرکت کنند. آنها که قرار نیست امتحان دهند که تکلیفشان روشن است، اما آنهایی که باید امتحان بدهند، آیا چنین اتفاقی می‌افتد؟
من در جریان نیستم که شخصا شورای نگهبان کسی را برای امتحان دعوت می‌کند یا نه. ممکن است دعوت به حضور در انتخابات کنند، آن هم از طرف شخصیت‌های علمی. اما اینکه کسی را برای حضور در امتحان دعوت کنند، در جریان نیستم.
پس این یک روال است که شورای نگهبان از افرادی برای حضور در عرصه دعوت کند؟
بله، روالی هست که اگر شورای نگهبان استادی را شایسته شرکت در خبرگان تشخیص دهد، بدون نیاز به امتحان از آنها دعوت می‌کند.
بحثی که مدتی است مطرح می‌شود این است که عده‌ای مدام می‌گویند قرار است در خبرگان پنجم، فتنه دوم صورت بگیرد یا آنکه نباید خبرگان را جناح‌بندی و سیاسی کرد. این در حالی است که از طرف مقابل، محملی برای این بحث وجود نداشته است.
من فکر می‌کنم نظام جمهوری اسلامی از روز شکل‌گیری همواره مورد طمع استکبار و دشمنان خارجی و مزدوران داخلی بوده و هیچ‌وقت ملت ایران را راحت نگذاشته‌اند. مسلما هشت سال آینده‌ای هم که خبرگان پنجم برای آن انتخاب می‌شود، مستثنا نبوده و اتفاقاتی خواهد افتاد و دشمنان دست روی دست نخواهند گذاشت؛ همان حساسیت‌ها و همان کیفیتی که تا الان داشتیم، قاعدتا در هشت سال آینده هم این حساسیت وجود خواهد داشت و نمی‌توان هیچ روز و هیچ برهه‌ای از زمان نظام مقدس جمهوری اسلامی را غیرحساس قلمداد کرد. اگر مراد از حساسیتی که ذکر می‌شود، همین حساسیتی است که تا الان بوده و از این به بعد هم وجود خواهد داشت، مطلب درستی است و من هم قبول دارم. اما اگر حساسیتی مضاعف بر آنچه در سال‌های گذشته مطرح بوده، برای آینده پیش‌بینی می‌کنند، بنده اطلاعی ندارم و فکر نمی‌کنم چنین چیزی وجود داشته باشد.
موضوعی که مدتی است مطرح می‌شود این است که چرا جلسات مجلس خبرگان، اجلاسیه‌ها یا جلسات کمیسیون‌های آن عمومی و علنی برگزار نمی‌شود؟ و اصلا آیا امکان عمومی‌شدن را دارد؟
دو نکته را باید موردتوجه قرار دهیم؛ اولا اینکه طبق آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان رهبری، همه جلسات مجلس خبرگان اعم از اجلاسیه‌ها و جلسات کمیسیون‌ها غیرعلنی است مگر در مواردی که خود مجلس تصمیم به علنی‌کردن بعضی از مباحث بگیرد.
ثانیا شخصیت‌های موجود در خبرگان بسیار برجسته، فرهیخته و تأثیرگذار در نظام جمهوری اسلامی و مباحث کلان کشوری هستند. اینها حاضر نیستند به هیچ‌وجه فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که انجام می‌دهند، رسانه‌ای شود. خواست قلبی همه عزیزان در آنجا این است که فعالیت‌ها علنی نباشد و در اختیار رسانه‌ها و افراد قرار نگیرد تا آنها بتوانند با خیالی راحت‌تر و با اخلاص بیشتر به وظیفه بر دوش خود رسیدگی کنند.
به‌عنوان نماینده‌ای که در ٩ سال گذشته در کمیسیون حضور فعال داشته و در اکثر جلسات این کمیسیون‌ها حاضر بوده‌ام، توجه همه را به این نکته جلب می‌کنم که کارهای سنگین و جلسات سنگینی با شخصیت‌ها و افراد حقیقی و حقوقی مختلف در عرصه‌های مختلف با توجه به مسئولیت هر کمیسیون برگزار می‌شود که مباحث دقیق و فنی سنگینی در آنها مطرح می‌شود.
گاهی تذکرات لازم و سؤال‌های مناسب از کسانی که به این کمیسیون‌ها دعوت می‌شوند انجام می‌شود. همچنین تذکرات لازم برای بهبود وضعیت جامعه اسلامی و روند نظام جمهوری اسلامی ارائه می‌شود. بنابراین اینکه انتظار داشته باشیم همه جلسات مجلس خبرگان رهبری اعم از اجلاسیه‌ها و کمیسیون‌ها به صورت علنی برگزار شود، مسلما توقع مناسبی نیست و باید بپذیریم که اولا نباید انتظار خلاف آیین‌نامه داشت و ثانیا نباید انتظار خلاف مشی علما و دانشمندان را از آنها داشت. ملت بزرگ ایران باید این تحمل را داشته باشند و این اعتماد را بکنند که نمایندگان منتخب آنها به وظیفه قانونی و شرعی در ابعاد نمایندگی به بهترین نحو عمل می‌کنند.
آقای هاشمی چندی‌پیش اعلام کردند آیین‌نامه را می‌توان تغییر داد که جلسات شکل علنی به خود بگیرد. شما فکر می‌کنید بهتر است که جلسات علنی باشد یا اینکه تا به حال چنین درخواستی از طرف اعضا مطرح شده است؟
چون مردم تقریبا آشنایی با کارکرد خبرگان ندارند و اگر جلسات علنی باشد، به کارکرد بهتر مجلس می‌انجامد.
شخصیت‌های موجود در آنجا شخصیت‌هایی نیستند که به دنبال نام و نان و جایگاه و عناوین باشند... .
بحث عنوان که مطرح نیست، اما شاید بهتر باشد مردم بدانند نماینده‌ای که انتخاب کرده‌اند، دقیقا چه کارهایی را انجام می‌دهد... .
شما اجازه می‌دهید که کلام منعقد شود! هرکدام از شخصیت‌های حاضر در آنجا برای خود نظر خاص دارد و اجازه دهید نمایندگان منتخب مردم با توجه به جایگاه ویژه و توانمندی‌های خاصی که دارند، در این باره تصمیم بگیرند. مطمئنا کسانی که به پشتوانه آرای مردم در مجلس شرکت می‌کنند، باید خودشان به پیشنهاد مشخص و راهکار معینی برسند و تصویب کنند تا آیین‌نامه عوض شود. تا زمانی‌که آیین‌نامه عوض نشده است، مسلما باید براساس آیین‌نامه موجود عمل شود؛ بنابراین وظیفه نمایندگان است که بخواهند دراین‌باره تصمیم بگیرند. مثل چند سال پیش که چنین طرحی در کمیسیون آیین‌نامه رفت و پس از اینکه بررسی شد، در صحن مجلس هم تصویب شد که هر کدام از سخنران‌ها قسمتی از سخنرانی و پیشنهادات خود را که فکر می‌کنند نیاز به عمومی‌شدن دارد، در جامعه مطرح کنند؛ بنابراین آنجا فضای بسته‌ای نیست. این پیشنهادها می‌آید، اما باید در بین نمایندگان رأی لازم را داشته باشد.
تا الان به غیر از موردی که به آن اشاره کردید، درخواستی ارائه شده بود که بعضی از جلسات و یا گزارش‌های کمیسیون‌ها علنی شود یا نه؟
در جریان نیستم؛ اما شما در اجلاسیه‌های اخیر می‌بینید که قسمتی از سخنرانی نمایندگان در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد که مردم ببینند در خبرگان چه می‌گذرد.
شما در دو کمیسیون عضویت دارید. لطفا بفرمایید که این جلسات چندوقت به چندوقت برگزار می‌شود و ممکن است به یکی از دستور کارهای مهم این کمیسیون‌ها تا جایی‌که مقدورات شما اجازه می‌دهد، اشاره کنید؟
اگر ضرورتی وجود نداشته باشد، براساس آیین‌نامه، هر کمیسیون دوهفته یک‌بار جلسه تشکیل می‌دهد. اگر هم ضرورتی وجود داشته باشد، این جلسات زودتر از دو هفته هم برگزار می‌شود. اگر موضوع خاصی هم نباشد، ممکن است مدت‌زمان بین دو جلسه بیشتر از دو هفته هم باشد. اما، مباحث مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، با دعوت از افراد صاحب‌نظر در کمیسیون‌ها انجام می‌شود. بعد هم صورت‌جلسه تهیه و هر مقدار که لازم باشد، از آن به اطلاع سایر همکاران و نیز هیأت‌رئیسه می‌رسد. همچنین اگر قرار باشد که تذکری داده شود یا درخواستی داده شود و برنامه‌ای تنظیم شود، در این کمیسیون‌ها مشخص می‌شود و بعد، از طریق هیأت‌رئیسه و یا گاهی در اجلاسیه اقدامات لازم انجام می‌شود.
ترتیب حضور اعضا در کمیسیون‌ها به چه نحوی است؟ آیا با حضور همه برگزار می‌شود یا با حداکثر اعضا برگزار می‌شود؟
نه. غالبا اکثریت قریب‌به‌اتفاق اعضای هر کمیسیون در جلسات شرکت می‌کنند و حتی گاهی برخی از دیگر نمایندگان که عضو یک کمیسیون نیستند، اگر دوست داشته باشند، بدون اینکه حق رأی داشته باشند، می‌توانند در جلسات شرکت کنند.
در این دو کمیسیونی که شما حضور دارید، یعنی سیاسی و اجتماعی و پاسداری از ولایت فقیه، ترتیب برگزاری این جلسات در این ٩سال چگونه بوده است؟ آیا با نظم برگزار شده است؟
در غالب موارد به‌موقع انجام می‌شود؛ اما گاهی پیش می‌آید که تعطیلاتی باشد یا میهمان مدعو برایش مشکلاتی ایجاد شود، از آقایان خواسته می‌شود جلسات با یک هفته تأخیر برگزار شود.
درباره کمیسیون حراست و پاسداری از ولایت فقیه، می‌توانید به دستور مهمی از این کمیسیون اشاره کنید؟ مواردی بوده که بخواهید تکمله‌ای، تذکری یا درخواست یا تشکری داشته باشید؟
مثلا ما در این کمیسیون، کتاب‌های درسی تمام مقاطع تحصیلی اعم از مدرسه و دانشگاه را بررسی می‌کنیم و نمایندگان محترم ولی‌فقیه و نیز هیأت‌های تدوین و تألیف کتب آموزش و پرورش و دانشگاه دعوت می‌شود تا نظرات عزیزان شنیده شود و در صورت لزوم، اگر نظر خاصی هست، به آنها منتقل شود. همان‌طورکه بحث توحید را برای مقاطع مختلف در کتب تبیین کردیم، درباره ولایت فقیه هم همین‌طور باید عمل شود.
گاهی با تصویر، گاهی با شعر و گاهی در قالب بیان تاریخی و گاهی در قالب شبهاتی که در این زمینه وجود دارد و باید به آن پاسخ داده شود، متناسب با سطح مقطع تحصیلی در کتب درسی مطرح می‌شود.
اینها مواردی است که جلسات مکرر در مکرر وقت کمیسیون را پر می‌کند و چه‌بسا وقت اضافه عزیزان را هم مصروف می‌دارد. موافقین و مخالفین دعوت می‌شوند و از آنها نظر خواسته می‌شود و مسئولان اجرائی هم برای عملیاتی‌کردن خواسته عزیزان دعوت می‌شوند و در خدمت آنها هستیم.
هر کمیسیونی وظایف خاص خود را دارد و پاسداری و حراست معنای وسیعی دارد که به معنای وسیع کلمه و براساس آنچه که در آیین‌نامه هست، وظیفه این کمیسیون است.
به میزان تذکرهای این کمیسیون می‌توانید اشاره کنید؟ آیا عدد خاصی در ذهن دارید؟
عدد و رقم در دستم نیست؛ اما می‌دانم که با مراکز مختلف در ارتباط بودیم و تذکرات را محترمانه و شما تعبیر کنید به درخواست‌هایی که از عزیزان داشتیم، به اطلاعشان رساندیم.
انتهای پیام/
