به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان‌؛ در گذشته‌های نه چندان دور وقتی به چنین شبی می‌رسیدیم، چنان جنب و جوش آدم‌ها زیاد می‌شد که انگار نه انگار که زمستان رسیده است. پدر خانواده با دست‌های پر از خوراکی‌های مخصوص این شب زنگ خانه را به صدا در می‌اورد. در حالی که مادر سفره‌ای رنگین از غذاهای خوشمزه پهن کرده بود، همه منتظر رسیدن مهمان‌ها بودیم و تا پاسی از شب در کنار هم تلویزیون تماشا می‌کردیم، خاطره می‌گفتیم، بازی می‌کردیم و دست آخر همه دور پدر جمع می‌شدیم و به نوبت فال حافظ می‌گرفتیم و تا مدت‌ها برای دوستان خود از خاطرات و لحظات شیرین و ماندگار آن شب می‌گفتیم. 

اما حالا که فضاهای مجازی و تلگرام به فاصله‌های کیلومتری بین ما آدم‌ها تبدیل شده، بجای این دید و بازدید‌ها به راحتی در چند لحظه یک پیام تبریک را برای تمام افرادی که می‌شناسیم ارسال می‌کنیم و گاهی آنقدر سرگرم آن می‌شویم که تاریخ روز و ماه را از دست می‌دهیم. انگار سرمای زمستان قلب آدم‌ها را هم منجمد کرده و دیگر مثل گذشته شور وشوق برگزاری مراسم‌های این چنینی وجود ندارد. 

ای کاش برای یک شب هم که شده تصمیم می‌گرفتیم تا از دنیای مجازی به دنیای واقعی قدم بگذاریم و باز هم با احترام به ارزش‌های گذشته خود، در کنار نزدیکان لحظات نابی را برای خود و دیگران بسازیم... 

مسعود عتیقی مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران وقتی اعتدال پاییزی یا برابری طول شبانه روز در اول مهر ماه حادث می‌شود، به مرور در روزهای پاییزاز طول روز‌ها کاسته و به طول شب اضافه می‌گردد و این شرایط تا جایی پیش می‌رود که شب اول دی ماه طولانی‌ترین شب سال وبه عنوان یلدا یاد می‌شود و روز پس از یلدا نیز کوتاه‌ترین روز سال است. وقتی این شرایط در نیم کره شمالی زمین اتفاق می‌افتد ساکنین نیم کره جنوبی زمین طولانی‌ترین روز و کوتاه‌ترین شب و در نتیجه آغاز تابستان را تجربه خواهند کرد. 

عتیقی در خصوص دانش ستاره‌شناسی از شب یلدا می‌گوید: به دلیل شرایطی که از حیث دانش ستاره‌شناسی رخ می‌دهد، طولانی‌ترین شب سال حادث می‌شود. در حقیقت معنای بلند‌ترین شب سال این است که فاصله غروب خورشید تا طلوع آن در روز بعد را اگر در نظر بگیریم با توجه به اینکه ساعت شانزده و پنجاه و پنج دقیقه روز دوشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۴ خورشید در پایتخت کشورمان غروب خواهد کرد و در ساعت هفت و دوازده دقیقه صبح در بامداد روز سه شنبه اول دی ماه طلوع خواهد کرد و چیزی بالغ بر ۱۴ ساعت و ۱۷ دقیقه طول شب یلدا خواهد بود. 

وی در خصوص اینکه آیا معنای طولانی‌ترین شب سال این است که دیر‌ترین طلوع خورشید در بامداد اتفاق می‌افتد، گفت: طولانی‌ترین شب سال به این معنی نیست که خورشید دیر‌تر طلوع می‌کند بلکه ۲۱ آذر ماه ساعت غروب خورشید پانزده و ۵۲ دقیقه بوده است یعنی ساعت غروب زود‌تر حادث شده است اما طبیعتا طلوع خورشید در بامداد ۲۲ آذر ماه دیر‌تر بوده است. بنابراین طولانی‌ترین شب سال یلدا است. 

این صاحب نظرافزود: نکته جالب این است که ایرانیان از این تفاوت اندک که در حد دقیقه و یا کمتر از آن است، آگاهی داشتند و هر چند این شب را شب نحثی بیان کرده‌اند اما تا صبح افراد فامیل و خانواده در کنار بزرگ‌تر‌ها جمع می‌شدند و با شاهنامه خوانی و مطالعه کتب قصه و آثار بزرگان و همچنین انتقال تجارب بزرگتر‌ها به جوانان زمینه‌ای برای آرامش بیشتر در آینده را فراهم می‌کردند. 

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ضمن تاکید بر توجه بیشتر به آداب و سنن ایرانی عنوان کرد: اگر به آداب و سنن عمیق ایرانی توجه بیشتری نشان دهیم و مسئولین فرهنگی کشور مهندسی فرهنگی را در حوزه فرهنگ انجام دهند یکی از راهکارهای آن نگاه به مناسبت‌هایی مثل شب یلدا است که با انتقال تجارب بزرگتر‌ها به کوچکتر‌ها فرصتی ایجاد می‌شود تا در عصر تکنولوژی افراد کمتر سرگرم در فضای مجازی و گوشی‌های خود باشند و چهره به چهره با هم و با روحیه‌های هم بیش از پیش آشنا شوند و بزرگتر‌ها را تکریم کنند. به همین خاطرشب یلدا از گذشته‌های دور مورد توجه ایرانیان بوده است. 

عتیقی در خصوص معنای واژه یلدا بیان کرد: یلدا یک واژه سوریانی و به معنای تولد است و به زایش خورشید بعد از طولانی‌ترین شب سال اشاره دارد. این اصطلاح در جامعه به وفور استفاده می‌شود که روشنایی بر تاریکی غلبه می‌کند و با زایش مهر یا میترا با آیینی تحت عنوان میترایی اتفاق می‌افتد. 

وی در ادمه گفت: جالب است که در گذشته‌های دور در اروپا هم یلدا جایگاه خود را داشته است و با ظهور مسیحیت، بزرگان مسیحیت برای همراه شدن با جامعه غرب در آن زمان ۲۵ دسامبر میلاد حضرت مسیح را تحت عنوان یلدا یا تولد دوباره یاد می‌کنند. حتی جشن کریسمس و جشن‌های این چنینی مشترکاتی بین فرهنگ‌ها در شرق و غرب بوده است و با توجه به نگاهی که مردم ایران نسبت به صلح طلبی با تمام مردم جهان دارند، این می‌تواند فصل مشترکی برای ارتباط عموم جامعه جهانی باشد. 

مسعود عتیقی در خصوص نحوه حادث شدن شب یلدا امسال تصریح کرد: ساعت هشت و هجده دقیقه صبح سه شنبه اول دی ماه لحظه رسیدن خورسید به انقلاب زمستانی است و از نظر دانش ستاره‌شناسی شرایط اینگونه است که وقتی دایره بزرگ دایره البروج با دایره متقاطع دیگری به نام معدل النهار یا استوای آسمان زاویه بیست و سه و نیم درجه بسازند و از تقاطع این دو نقاط اعتدال بهاری و پاییزی ایجاد شود، بدیهی است که طرفین نقاط اعتدال، انقلاب زمستانی و تابستانی نام دارد. 

وی در ادامه بیان کرد: در انقلاب زمستانی خورشید از جنوبی‌ترین نقطه شرقی افق طلوع می‌کند و در جنوبی‌ترین نقطه غرب در روز اول زمستان غروب می‌کند. با توجه به اینکه خورشید مایل می‌تابد، سرمای نیمکره شمالی زمین را در پی دارد و با توجه به اینکه کمان کوچکی را در آسمان طی می‌کند، طول روز کوتاه است و نقطه انقلاب تابستانی و زمستانی در طرفین واقعه یلدا را توجیه می‌کند. 

پیام فرح بخش متخصص تغذیه در خصوص خوراکی‌هایی که در شب یلدا مرسوم است، عنوان کرد: از خوراکی‌های رایج در شب یلدا انار است که حاوی آنتی اکسیدان‌ها مفیدی به علت رنگ قرمز می‌باشد و جزو میوه‌های ضد سرطان و ضد التهاب محسوب می‌گردد. افرادی که عادت به مصرف انار دارند، می‌توانند سلامت خود را در دراز مدت تامین کنند. استفاده این میوه زمستانه در کنار چاشنی‌هایی مثل گلپر به خواص آن می‌افزاید. 

وی در خصوص خواص هندوانه گفت: همچنین هندوانه از میوه‌های مخصوص در شب یلدا است که به علت داشتن آنتی اکسیدانی به نام لیکوپن برای جلوگیری از انواع سرطان‌ها بویژه سرطان پروستات بسیار مفید است. علاوه بر این به علت آب فراوان هندوانه می‌تواند در تامین آب مورد نیاز بدن موثر باشد و با توجه به فیبر موجود برای کارکرد مناسب دستگاه گوارش نقش اساسی دارد. 

این متخصص تغذیه در خصوص خواص کدو حلوایی می‌گوید: کدو حلوایی جزو سبزیجات نشاسته‌ای به شمار می‌رود که در شب یلدا مصرف می‌شود بنابراین منبع انرژی می‌باشد. همچنین حاوی مقادیر فراوانی از ویتامین A که برای سلامتی چشم‌ها مفید است و آنتی اکسیدان‌هایی مثل روتئین وزاگزانتین هم باعث افزایش ارزش غذایی آن می‌شود. 

فرح بخش در خصوص مصرف لبو که عادت خیلی از افراد در شب یلدا است، عنوان کرد: لبو یا‌‌ همان چغندر از خانواده سبزیجات نشاسته‌ای محسوب می‌شود که مانند منابع کربوهیدراتی منابع خوبی برای انرژی بشمار می رود و رنگ دانه‌های قرمز در لبو نشان خاصیت ضد سرطانی قوی آن است. 

فرح بخش در خصوص مصرف آجیل توصیه می‌کند: بهتر است از آجیل‌های خام به جای آجیل‌های شور و بو داده استفاده شود زیرا آجیل‌های شور می‌تواند موجب افزایش فشار خون گردد. آجیل‌ها جزو منابع چربی و انرژی بشمار می‌روند بنابراین باید دقت داشته که در شب یلدا در مصرف آن زیاده روی نداشته باشند. 

وی در خصوص مصرف شیرینی‌ها در شب یلدا تاکید کرد: از مصرف بیش از حد شیرینی قطعا پرهیز شود و سعی داشته باشند که از ترکیبی متعادل از خوراکی‌های سالم استفاده کنند و بیش از حد حجم معده خود را پر نکنند تا در زمان خواب موجب دل درد و نفخ معده و سنگینی سر دل نشوند. شیرینی‌های خشک نسبت به تر ارجحیت دارند چون میزان انرژی آن کمتر است و از طرف دیگر شیرینی‌های خانگی از خشک بهتر هستند. 

این متخصص تغذیه در خصوص عادات تغذیه نامناسب مثل مصرف تنقلات در شب یلدا می‌گوید: از عادات نامناسب تغذیه‌ای در شب یلدا مصرف انواع تنقلات است که می‌تواند با میوه‌های تازه و آجیل‌های خام و بو نداده جایگزین شود. متاسفانه این فرهنگ به غلط در بین افراد جا افتاده است که چیپس و پفک و خوراکی‌های صنعتی را مصرف می‌کنند. بنابراین توصیه می‌کنم از مصرف تنقلات بپرهیزند و به خوراکی‌های قدیمی که سلامت بیشتری دارند روی آورند. 

گزارش از میترا پوررمضان 

انتهای پیام/