سال سخت مالی گریبان سینما را هم می‌گیرد؟

 به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان ،«سال 94 سخت‌ترین سال از نظر مالی است.» مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور چنین تعبیری را برای شرایط درآمد و خزانه کشور در سال جاری در نظر گرفته است تا مشخص شود رکود و گلایه فعالان اقتصادی از شرایط بازارها ریشه در واقعیتی دارد که دولت را نیز درگیر کرده است.

رکود تولید و شرایط سختی که صنایع با آن درگیر شده‌اند نشان می‌دهد که صنعت سینما نیز خود را برای روزهای سخت آماده می‌کند. اقتصاد در بخش فرهنگ وابستگی زیادی به دولت دارد. همین موضوع می‌تواند تولیدات سینما را در سال جاری تحت تاثیر قرار دهد.

آ‌ن‌طور که کارشناسان اقتصادی برآورد کرده‌اند، دشواری‌های مالی کشور و کاهش درآمدها به سطح عمومی ‌نیز سرایت کرده است و این موضوع خود را در کاهش تقاضا نشان می‌دهد. از بحران تقاضا به عنوان مانع جدید خروج اقتصاد از رکود یاد می‌شود. در بخش فرهنگ نیز آمارهای رسمی ‌از کاهش رشد تعداد مخاطبان سینما در سال جاری حکایت دارد. شاید دشواری‌های مالی در ماه‌های آینده بیشتر خود را نشان دهد و بخش فرهنگ نیز با بحران تقاضا مواجه شود. به گفته فعالان صنعت سینما، از ابتدای سال جاری پروانه ساخت تعداد زیادی فیلم سینمایی صادر شده است که اکثر این فیلم‌ها هنوز پیش‌‌تولید خود را آغاز نکرده‌اند، چرا که نتوانسته‌اند سرمایه مناسبی برای تولید فیلم جذب کنند.

در این شرایط که صنایع بزرگ کشور در گردنه رکود گرفتار شده‌اند و امیدوارند در سال 95 با خروج از زیر سایه تحریم، به سمت رونق گام بردارند، صنعت سینما نیز امیدوار است این سال سخت از نظر مالی را به‌سلامت پشت سر بگذارد.

 بودجه‌های دولتی در این سال به‌سختی جذب می‌شود و هزینه‌کردها با اولویت‌بندی صورت می‌گیرد به همین دلیل کمک‌های دولتی به بخش سینما نیر تحت تاثیر دشواری‌های مالی قرار گرفته است. سینما به عنوان صنعتی که هنوز خیلی‌ها چنین عنوانی را برای آن بزرگ می‌دانند، با کمک‌های مالی دولتی به حیات خود ادامه می‌دهد به همین دلیل منتقدان نام «سینمای نفتی» را برای هنر هفتم در ایران انتخاب کرده‌اند.

 با این تعریف در شرایطی که قیمت نفت نسبت به سال گذشته 50 درصد کاهش یافته و هنوز امکان افزایش صادرات آن مهیا نشده است، نمی‌توان امید چندانی به کمک‌های دولتی داشت. با این حساب اقتصاد سینما در سال جاری، هم در بخش جذب منابع و هم در زمینه تقاضا، تنگناهایی را نسبت به سال گذشته پیش رو دارد.

سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سینما نیز هیچ‌گاه به حدی نرسیده است که بتوان سهم بالایی را برای این بخش در فرهنگ در نظر گرفت. بسیاری از تهیه‌کنندگان فعال بخش خصوصی در سینمای ایران نیز از یارانه‌های دولتی برای ساخت فیلم بهره می‌برند. در شرایطی که اوضاع اقتصادی در سال‌های اخیر مساعد نبوده است برخی فیلم‌های سینمایی فروش بالایی داشته‌اند که این موضوع همچنان انگیزه‌ها را برای برخی سرمایه‌گذاران حفظ کرده است.

موانع سرمایه‌گذاری

سرمایه‌گذاران بخش خصوصی دلایل زیادی برای کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در سینما دارند. عده‌ای به احتمال مسکوت ماندن فیلم‌ها و در نتیجه خواب طولانی سرمایه اشاره می‌کنند. برخی هزینه‌های بالای جانبی نظیر تبلیغات را مطرح می‌کنند. تعدادی هم معتقدند اگر لابی‌های قوی برای در اختیار گرفتن تعداد بالای سالن سینما و تعیین زمان مناسب برای اکران وجود نداشته باشد، امکان موفقیت در فروش فیلم کاهش می‌یابد. یک تهیه‌کننده سینما می‌گوید: هزینه‌های تبلیغات گران شده و از هزینه تولید بیشتر شده است. پیش از این هزینه تبلیغ یک فیلم حدود ۵۰ الی۶۰میلیون تومان بود ولی امسال هزینه تبلیغ در کمترین حالت ۵۰۰میلیون تومان است. مثلا پخش یک نوبت تیزر با تمام تخفیفات از تلویزیون ۵۰میلیون تومان هزینه دارد. جواد نوروزبیگی معتقد است که بعد از تبلیغات، نبود برنامه‌ریزی عامل برخی ناکامی‌ها در فروش است چراکه در سینمای ایران نمی‌توان برنامه‌ریزی و پیش‌بینی کرد. این تهیه‌کننده می‌افزاید: سال قبل تصور می‌کردم دولت جدید تازه آمده و سال بعد یعنی سال ۹۴ فروش فیلم‌ها بهتر می‌شود اما ناگهان برعکس شد و اکران ضعیف‌تر شد.

داستان سرمایه‌گذاری بانک‌ها در سینما

طی سال‌های اخیر ورود برخی بانک‌ها به تولید فیلم سینمایی سر و صدای زیادی به راه انداخته است. بانک‌ها ابتدا چراغ‌خاموش وارد مشارکت در ساخت فیلم سینمایی شدند. یک بانک خصوصی چند سال پیش در ساخت فیلم «جدایی نادر از سیمین» با اصغر فرهادی مشارکت کرد اما از آنجا که قصد نداشت این موضوع بر سر زبان‌ها بیفتد،‌ در جریان موفقیت‌های این فیلم چندان خود را نشان نداد. تعداد دیگری از بانک‌ها نیز با دیدن این تجربه موفق، به فعالیت در این حوزه ترغیب شدند. بعدها حاشیه‌های زیادی برای بانک‌ها بر سر ورود به سینما ایجاد شد. برخی سرمایه‌گذاری بانک‌ها در سینما را غیرقانونی دانستند و آن را با سرفصل‌های فعالیت بانکی مغایر تشخیص دادند. انتقادها تا جایی ادامه پیدا کرد که بانک‌ها ترجیح دادند پای خود را از این کار بیرون بکشند.

جواد نوروزبیگی در مورد ورود بانک‌ها به ساخت فیلم سینمایی می‌گوید: در یکی از بانک‌ها توانستیم یک تعریفی را نهادینه کنیم که بانک‌ها هزینه تبلیغاتشان را در سینما متمرکز کنند زیرا در آن صورت کلیه فضای تبلیغی فیلم در اختیار بانک قرار می‌گیرد. بانک هم از این طرح استقبال کرد و در چند فیلم سرمایه‌گذاری کرد اما متاسفانه گروهی علیه این رفتار بانک موضع درستی نگرفتند و به بانک حمله کردند. بانک نیز حرف خود را پس گرفت زیرا می‌خواست به  سینما کمک کند و توقع داشت تشویق شود اما وقتی دید به‌جای آن‌که تشویق شود بازخواست می‌شود، قرارداد بسیاری از کارگردان‌های مهم را حذف کرد و پولی را که قرار بود در سینما خرج شود در بخش‌های دیگر همچون هنرهای تجسمی ‌یا ساخت تیزر هزینه کرد و سینما متضرر شد. به گفته این تهیه‌کننده نحوه مشارکت این بانک به گونه‌ای بود که 60 تا 70 درصد هزینه یک فیلم را پرداخت می‌کرد. این در حالی است که ساخت فیلم‌های با هزینه متوسط در سینمای ایران حدود یک‌میلیارد تومان هزینه دارد.

این تهیه‌کننده سینما نحوه برخورد بانکی‌ها در ساخت فیلم را بسیار راضی‌کننده می‌داند به این دلیل که بانکی‌ها در روند ساخت و محتوای فیلم دخالتی نمی‌کنند. سینمایی‌ها که تجربه جذب اسپانسر و سرمایه‌گذار در بخش‌های مختلف را دارند می‌گویند اگر نهادهایی نظیر بنیاد سینمایی فارابی یا سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران سفارشی برای ساخت فیلم بدهند حتما نظرشان را در فیلمنامه و ساخت فیلم اعمال می‌کنند اما بانک‌ها رفتار متفاوتی از خود بروز می‌دادند.

گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که بانک‌ها به دلیل تاکید بر دور بودن از حاشیه و با توجه به فضای اقتصادی نامساعد از این فضا دور شده‌اند و هزینه‌های خود را صرف بخش‌های دیگر فرهنگی که سروصدای کمتری دارند می‌کنند. نمونه آن خرید و فروش تابلوهای گران‌قیمت است که این روزها از سوی برخی بانک‌ها دنبال می‌شود. بر این اساس بسیاری از تهیه‌کنندگان سینما معتقدند که امنیت سرمایه‌گذاری در سینما مختل شده و بسیاری از سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در سینما تمایل نشان نمی‌دهند.

ورشکستگی بخش خصوصی در سینما

سید امیر سیدزاده تهیه‌کننده سینما معتقد است که ۸۰ درصد از سینماگران بخش خصوصی به دلیل شرایط گیشه با ورشکستگی مطلق مواجه هستند و تنها ۱۰ درصد فیلم‌های روی پرده فروش خوبی دارند. او می‌گوید: از هر ۱۰۰ فیلم تولیدشده در سینمای ایران تنها ۶۰ فیلم اکران می‌شوند که تنها ۱۰ درصد از این فیلم‌ها از فروش قابل قبولی برخوردارند. در این میان فیلم‌هایی هستند که هرچند با هزینه بالایی ساخته شده‌اند، اما نمی‌توانند در گیشه به فروش مناسبی دست پیدا کنند. وی با اشاره به این‌که مشکلات فعلی سینمای ایران به‌ویژه در بخش گیشه نیازمند کالبدشکافی است، توضیح می‌دهد: هرچند از اول سال جاری تا امروز تعدادی از فیلم‌های اکران‌شده از فروش خوبی برخوردار بودند، اما این تعداد تنها ۱۰ درصد از فیلم‌هایی را که اکران شد شامل می‌شود که از جمله آنها می‌توان به «ایران‌برگر» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی و «نهنگ عنبر» به کارگردانی سامان مقدم اشاره کرد. این تهیه‌کننده سینما تاکید می‌کند: متاسفانه اکثر فیلم‌هایی که از ابتدای سال در سینماهای کشور اکران شده‌اند با ضرر مطلق در گیشه مواجه بوده‌اند و شاید تنها توانسته‌اند هزینه تبلیغات خود را دربیاورند. در شرایط فعلی و با توجه به گیشه ناموفق در سینما، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که سرمایه‌گذار بخش خصوصی روی سینما سرمایه‌گذاری کند، چراکه یک سرمایه‌گذار پیش از هرچیز به بازگشت سرمایه خود فکر می‌کند و اگر بازگشت مالی در کار نباشد، سرمایه‌گذاری هم غیرممکن است. وی بیان می‌کند: درست است که این روزها همه شعار می‌دهند حال سینمای ایران خوب است اما با همین حال خوب سینما، تعداد قابل توجهی از فیلم‌ها با فروش ۳۰ یا ۴۰میلیون تومانی از گیشه خارج شده‌اند. این در حالی است که هزینه تولید یک فیلم معمولی در سینمای ایران ۶۰۰میلیون تومان است و این یعنی ضرر برای سرمایه‌گذار. سیدزاده با اشاره به این‌که اصل و فرع پول سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده در معرض خطر است، می‌گوید: فیلمی ‌مانند «نهنگ عنبر» باید بیش از ۴میلیارد فروش داشته باشد تا بتواند هزینه تولید خود را که چیزی نزدیک به یک‌میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان بود به دست آورد.

کاهش رشد تقاضا در سینما

آمارهای رسمی از میزان فروش فیلم‌ها و تعداد مخاطبان سینما در بهار سال جاری نسبت به فصل نخست سال گذشته نشان می‌دهد که با وجود افزایش تعداد مخاطبان در این بازه زمانی، میزان این افزایش بسیار کمتر از میزان افزایش مخاطبان در بهار 93 نسبت به بهار 92 بوده است. با این حساب نرخ رشد مخاطبان در سینمای ایران در سال 94 نسبت به سال 93 کاهش پیدا کرده است.

طبق آماری که سینماشهر منتشر کرده است، فروش فیلم‌های اکران‌شده در بهار سال ۹۴ با افزایش ۲۵درصدی نسبت به زمان مشابه در سال گذشته، به بیش از ۱۵میلیارد تومان رسید. البته باید در نظر داشت که بخش مهمی از این افزایش فروش مربوط به افزایش نرخ بلیت سینما و تاسیس پردیس‌های جدید سینمایی با قیمت بالاتر بلیت بوده است نه افزایش تعداد مخاطبان. فروش آثار نمایش داده‌شده در بهار ۱۳۹۴ در مجموع ۱۵۴میلیارد و ۳۵۰میلیون و ۷۳۵هزار و ۹۵ ریال بوده است. به این ترتیب فروش فیلم‌ها در فروردین‌ماه سال جاری ۵۹میلیارد و ۹۳۸میلیون و ۱۳۸هزار و ۳۷۵ ریال با یک‌میلیون و ۶۰هزار و ۷۶۴ مخاطب، در اردیبهشت‌ماه ۴۶میلیارد و ۳۳۸میلیون و ۵۹۵هزار و ۳۳۵ ریال با ۸۷۷هزار و ۸۲۳ مخاطب و در خردادماه نیز ۴۸میلیارد و ۷۴میلیون و یک‌هزار و 367 ریال با ۸۶۹هزار و ۷۰۰ مخاطب بوده است.

مجموعا سینمای ایران در بهار امسال میزبان ۲میلیون و ۸۰۸هزار و ۲۸۷ نفر بوده است در حالی که در بهار سال گذشته تعداد مخاطبان سینمای ایران ۲میلیون و ۷۹۴هزار و ۸۹۰ نفر بود. بر این اساس نرخ رشد مخاطبان سینمای ایران در این مدت 0.47 درصد بوده است. این در حالی است که تعداد مخاطبان در بهار سال 93 نسبت به بهار 92 افزایش 14.6درصدی داشت. کاهش نرخ رشد در بخش مخاطب از 14.6 درصد به 0.47 درصد نگرانی‌ها را از تاثیر دشواری‌های مالی در سال جاری افزایش داده است.

در بهار سال ۹۳ فروش سینما ۱۱۷میلیارد و ۳۷۳میلیون و ۷۴۲هزار ریال بوده و میزان فروش سینماها در ماه‌های فروردین‌ ۶۱میلیارد و ۶۵۷میلیون و ۶۷۰هزار ریال با یک‌میلیون و ۴۵۸‌هزار و ۲۷۶ مخاطب، در اردیبهشت ۳۲میلیارد و ۶۰۷میلیون و ۶۹۴هزار ریال با ۷۹۹هزار و ۷۸۳ مخاطب و در خرداد ۲۳میلیارد و ۱۰۸میلیون و ۳۷۸هزار ریال با ۵۳۶هزار و ۸۳۱ مخاطب بوده است و مجموع مخاطبان سینما در بهار این سال ۲میلیون و ۷۹۴هزار و ۸۹۰ نفر بوده است.

بر اساس این آمارها، فروش فیلم‌های سینمایی در بهار سال ۹۲ در مجموع ۹۶میلیارد و ۸۱۲میلیون و ۷۷۵هزار و ۶۷۰ ریال بوده است. این فروش در ماه‌ فروردین ۴۹میلیارد و ۸۹۶میلیون و ۳۱۴هزار و ۵۰۰ ریال با یک‌میلیون و ۲۰۳هزار و ۶۵۶ مخاطب، در اردیبهشت ۲۸میلیارد و ۶۴۴میلیون و ۶۱۲هزار و ۱۷۰ ریال با هزار و ۸۴۹ مخاطب و در خرداد ۱۸میلیارد و ۲۷۱میلیون و ۸۴۹هزار ریال با ۴۴۰هزار و ۲۹۲ مخاطب بوده است. طبق آمار مجموع مخاطبان سینما در بهار این سال، 2میلیون و ۴۳۷هزار و ۷۹۷ نفر بوده است.

بهار سال ۹۱ نیز مجموع فروش سینماهای کشور ۷۸میلیارد و ۳۶۳میلیون و ۷۱۰هزار و ۸۵۰ ریال بوده است. این فروش در فروردین ۴۷میلیارد و ۹۰۶میلیون و ۲۴۰هزار و ۸۰۰ ریال با یک‌میلیون و ۳۵۱هزار و ۸۶۸ مخاطب، در اردیبهشت ۱۶میلیارد و ۴۹۰میلیون و ۲۱۶هزار ریال با ۵۴۴هزار و ۲۳۰ مخاطب و در خرداد ۱۳میلیارد و ۹۶۷میلیون و ۲۵۴هزار و ۵۰ ریال با ۴۳۳هزار و ۱۲۹ مخاطب بوده است. ضمن این‌که تعداد مخاطبان سینما در بهار سال ۹۱ نیز 2میلیون و ۳۲۹هزار و ۲۲۷ نفر بوده است.

















































منبع: صدای اقتصاد
انتهای پیام/