به گزارش خبرنگار اخبار داغ گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان؛ شاید تا چندی پیش وقتی سخن از ارتش به میان می‌آمد در اذهان تصویر یک سازمان منسجم با افرادی که لباس متحد‌الشکل به تن دارند و همه اسلحه‌ای را همراه خود حمل می‌کنند، شکل می‌گرفت و اگر صحبت از جنگ زده می‌شد، باز هم در افکار ما توپ و تانک و هواپیما و انفجار و سنگر و خاکریز نقش می‌بست.

بله! تمامی این تعاریف درست است و می‌توان آن‌ها را تصاویری درست از ارتش و جنگ به حساب آورد، اما ورود فناوری‌های نوین مانند رایانه و تکنولوژی "آی‌تی" در کنار ورود  فضای مجازی به زندگی بشر  این تعاریف را تحت تأثیر خود قرار داد و شکل جدیدی از این دو واژه را وارد ادبیات نظامی – استراتژیک دنیا کرد.

فضای مجازی چاقوی دولبه‌ای است که از آن می‌توان هم در جهت توسعه و تبادل اطلاعات مفید استفاده کرد و در کنار اینها هم عده‌ای از آن به عنوان بستر و ابزاری در جهت ضربه زدن به منافع حیاتی دیگران استفاده می‌کنند.

همگی شما واژه‌ای با عنوان ویروس رایانه‌ای و هکر را شنیده‌اید. این دو به مثابه کاربردهای غلط چاقوی فضای مجازی است. حالا چند وقتی است که این دو ابزار  نقش سلاح و کاربر آن را در جهان امروز بازی می کنند. یعنی هکرها در واقع نیروهایی هستند که با استفاده از ویروس‌ها نه تنها می‌توانند اطلاعات شخصی کاربران عادی فضای مجازی را مورد دستبرد قرار دهند بلکه از ویروس‌ها می‌توانند به عنوان سلاحی بر علیه منافع حیاتی دیگران استفاده کنند. اسلحه ای که حتی بعضا مخرب‌تر و خطرناک‌تر از بمب‌ها و موشک‌های معمولی در دنیای واقعی است!

این جا بود که واژه‌ای به عنوان جنگ سایبری وارد ادبیات سیاسی_نظامی دنیا شد. برخی دولت‌ها با استفاده از این فضا قصد کردند تا منافع حیاتی دیگر کشورها را مورد تهدید قرار دهند و با بهره‌گیری از سلاح‌های سایبری به زیرساخت‌های حساس و حیاتی دیگر کشورها حمله کنند.

آیا همه ویروس‌ها اسلحه سایبری به حساب می‌آیند؟

سردار سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل معتقد است که همه ویروس‌ها سلاح به حساب نمی‌آیند. وی در این باره به خبرنگار اخبار داغ گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در حالت کلی همه ویروس‌ها سلاح به حساب نمی‌آیند. آن دسته از ویروس‌ها که چند مرحله رمزگذاری شده و با هدفی خاص و به منظور حمله یا جاسوسی از سامانه‌ای مشخص طراحی شده‌اند، در تعریف تخصصی سلاح به حساب می‌آیند. از این رو می‌توان گفت بیش از 90 درصد ویروس‌ها به خودی خود سلاح به حساب نمی‌آیند.

ارتش سایبری چیست؟

همان طور که گفته شد دنیای مجازی بستری را فراهم کرده تا در کنار کاربردهای مفید عده‌ای به عنوان ابزار از این فضا در جهت حمله به منافع حیاتی دیگران استفاده کند، بنابراین همان طور که در دنیای واقعی می‌بایست به منظور آمادگی دفاعی در مقابل تهاجم دشمن سازمانی منسجم را به عنوان ارتش تشکیل دهیم تا بتوانیم در مقابل تهاجم دشمن ایستادگی کرده و پاسخ مناسب را بدهیم، در فضای مجازی هم بایستی سازوکاری را به منظور مقابله با تهدیدات احتمالی در نظر بگیریم.

سردار جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل در این باره گفت: استفاده از دنیای مجازی و فضای سایبر یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است، به طوری که می‌توان گفت در این رابطه یک جبر تاریخی به وجود آمده است یعنی ما مجبوریم تا بسیاری از نیازهای خود را از این طریق تأمین کنیم.

هم‌اکنون بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی کشورها بر روی فضای سایبر قرار گرفته‌اند. شبکه‌های رادیو تلویزیونی، خطوط انتقال برق، شبکه بانکی، سامانه‌های دفاعی و... همگی از مصادیق بارز زیرساخت‌های حیاتی‌ای هستند که در دنیای امروز استفاده و سازوکار بهره‌گیری از آن‌ها بر روی فضای سایبر قرار دارد. بنابراین احتمال تهاجم به این زیرساخت‌ها از طریق فضای مجازی بر اساس آن چه گفته شد وجود دارد.

حال آن نهادی که برای دفاع در مقابل تهاجم به این منافع حیاتی می‌بایست به وجود آید و این وظیفه مهم را بر عهده بگیرد، همان چیزی است که در بسیاری از کشورهای دنیا از آن با عنوان "ارتش سایبری" یاد می‌شود. البته همان طور که در دنیای واقعی ارتش‌ها هم وظیفه دفاع را برعهده داشته و هم بسیاری از دولت‌ها به وسیله آن به دیگر کشورها حمله می‌کنند، در دنیای مجازی نیز این ارتش چنین کاربردی را دارد.

 آمریکا در میان کشورهای دنیا تنها حکومتی است که یک ارتش مجزا از ارتش رسمی خود در دنیای سایبر تشکیل داده است. این ارتش دارای رده‌های مختلف و با یک ساختار و چارچوب نظامی است که در رأس آن یک ژنرال 4 ستاره مسئولیت فرماندهی این ارتش را برعهده دارد.

سردار جلالی در این باره عنوان کرد: این ارتش در کشور آمریکا علاوه بر آن که یک تعامل کامل با نیروهای زمینی، هوایی، دریایی و فضایی ارتش ایالات متحده را دارد، خود از ظرفیت‌های مجزایی در زمینه دفاع و حمله را در فضای سایبری برعهده گرفته است.

ارتش سایبری آمریکا طی سالیان اخیر اقدامات تهاجمی گسترده‌ای را در دستور کار خود قرار داده بود و رویکردی حمله‌محور را در برنامه خود در پیش داشت.همین  امر موجب شد آمریکا از مقوله دفاع در فضای مجازی دورتر بوده و بیشتر به فکر حمله به دیگر کشورها باشد.

ژنرال "کیت الکساندر" فرمانده پیشین ارتش سایبری آمریکا، کسی است که این رویکرد را در دستور کار خود قرار داده بود. از همین رو ایالات متحده در زمینه دفاع سایبری دچار خلاءهای فراوانی شد که نتیجه آن آسیب‌پذیری بیشتر آمریکا در دوران تصدی کیت الکساندر در ارتش سایبری این کشور شد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در این باره به خبرنگار گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: من وقتی اسناد راهبردی سایبری آمریکا را مطالعه می‌کردم، به این نکته برخوردم که دلیل مهم برکناری ژنرال کیت الکساندر از فرماندهی ارتش سایبری آمریکا توجه بیش از حد به رویکرد تهاجمی و عدم توجه کافی به عرصه دفاع سایبری بوده است. چون شما در فضای سایبر همان طور که می‌توانید حمله کنید، بایستی منتظر تهاجم دیگر نیز باشید. از همین رو باید آمادگی دفاعی مناسبی در مقابل تهاجم دشمن داشته باشید.

کشور ما با توجه به خصومت دائمی دنیای استکبار با آن از ابتدای پیروزی انقلاب تا به الان همواره مورد تهدیدات گسترده‌ای از ناحیه دشمنان قرار داشته است که یکی از مصادیق آن همین جنگ سایبری است. "استاکس نت"، "فلیم"، "رجین" "دوکو" همه از مصادیق بارز یک جنگ تمام عیار سایبری علیه کشورمان است. اگرچه شاید ما در ابتدا خیلی در زمینه جنگ سایبری حرفی برای گفتن نداشتیم اما با تدبیر هوشمندانه مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا و نگاه درست مسئولین به این مقوله اقدامات خوبی در زمینه دفاع سایبری در کشورمان شکل گرفته که تا به امروز نیز دستاوردهای بسیار مهمی را برای ما به ارمغان آورده است.

در گزارش‌های بعدی به سازوکارهای شکل گرفته در زمینه دفاع سایبری در کشورمان خواهیم پرداخت.

گزارش از میثم پوراعظم