دوران پساتحریم صفحه تازه‌ای برای اقتصاد ایران باز می‌کند، صفحه‌ای که حسن روحانی واقعیت آن را مستلزم برچیده شدن تحریم‌ها اقتصادی غرب می‌دانست. 

بر این اساس، ایران و گروه 5+1 در دور جدید مذاکرات هسته‌ای در وین اتریش به یک راه حل جهت تفاهم در برنامه هسته‌ای ایران دست پیدا کردند که این تفاهم مورد رضایت طرفین مذاکره کننده قرار گرفت که ان شااالله از روی اجرای تافق باعث برچیده شدن تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های اقتصادی و بانکی در مورد ایران خواهد شد. 

طبق این توافق ده‌ها میلیارد دلار از درآمدهای ایران که طی چند سال گذشته به دلیل تحریم‌های ظالمانه در خارج از کشور مسدود شده بود، آزاد و همچنین این توافق تسهیل کننده دسترسی بیش‌تر ایران به حوزه‌های تجاری، فن‌آوری، مالی و انرژی خواهد شد.

طبق مولفه‌های برجام ،همچنین ممنوعیت یا محدودیت همکاری‌های اقتصادی با ایران در تمامی عرصه‌ها از جمله سرمایه‌گزاری در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، و سایر زمینه‌ها مرتفع و تحریم‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه، حمل و نقل وضع شده توسط اتحادیه اروپایی و آمریکا در ابتدای اجرای توافق به طور یک جا لغو خواهد شد.

به بهانه ترسیم شرایط اقتصاد ایران پس از توافق و همچنین ارتباطات اقتصادی ایران با جهان پس از پیروزی مذاکرات، گفتگویی داشته‌ایم با ایرج ندیمی نماینده مردم لاهیجان و نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی که در ادامه می‌خوانید.

ندیمی: ما به یمن توافق به چند موفقیت مهم دست پیدا کردیم که آثارشان را روی اقتصاد ایران خواهند گذاشت. این موفقیت‌ها شامل یک: انتقال مطالباتی که داد و ستد و تامین مالی را ممکن می‌کند. دوم: آورد کالا؛ که ما را از بسیاری مشکلات در ورادات کالاهایی اعم از قطعات هواپیما و سایر قطعات صنعتی، آسوده خاطر می‌کند. سوم:بهبود صادرات که باعث می‌شود اجناسی را که به خارج از کشور صادر می‌کنیم منابع مالی فروش این اجناس را به کشور منتقل کنیم، چراکه تحریم‌های بانکی و سوئیفت در گذشته رفت و برگشت پول و ارز به کشور را به داستانی چند ده قسمتی تبدیل کرده بود و مشکلات زیادی را جهت پولشویی، ریسک واصل انتقال پول موجب شده بود. چهارم:موضوعات ترددی، که در مباحث مربوط به مهاجرت هزینه‌هایی را به همراه داشت و مثلا نمی‌گذاشت کسی که ایرانی و الاصل بود و خارج از کشور زندگی می کرد، پول و ارز بیش از حد به ایران وارد نکند و پنجم هم موضوعات مربوط به پیشرفت پروژهاست، چراکه ما در حال حاضر 300 الی 400هزار میلیارد تومان پروژه در دست احداث داریم که به یمن توافق و بازگشت منابع مالی آزاد شده، می توان با آن سرعت بیشتری به پیشرفت پروژه ها داد.

ندیمی:  در حال حاضر شاهد رفع آثار تحریم‌ها و نمایان شدن آثار رونق تولید در کشور هستیم و این امر جز این که مردم به آینده اقتصاد کشور امیدوار شده‌اند، دلیل دیگری ندارد. در حال حاضر امیدواری در اقتصاد ایران هم برای سرمایه گذاران امری مطلوب است و هم برای مردم عادی؛ برای سرمایه گذاران از این جهت خوب است که می‌دانند ریسک کمتری را متحمل خواهند شد و برای مردم هم این امر از طریق کاهش شتاب‌های اقتصادی، امنیت زا است. برفرض مثال اگر شخصی یک واحد کالا در اختیار داشته باشد و از 10 الی 12 جا تقاضا بگیرد، معلوم است به چه سرنوشتی دچار خواهد شد اما اگر هر 10 الی 12 نفر متقاضی، خود را تا زمان برآورد کالا مدیریت کنند دیگر شاهد مواردی چون احتکار نخواهیم بود. بنابراین در مجموع حرکت به سمت رونق اقتصادی به یمن توافق هسته‌ای آغاز شده است اما اینکه چه کار کنیم تا دولت خودش را درگیر روزمرگی نکند و به آینده‌نگری گرفتار شود، راه حل های خود را طلب می‌کند.

ندیمی: باید قبول کنیم که دولت استراتژی‌های مد نظر را دارد و یکی از آن استراتژی‌ها اقتصاد مقاومتی است چرا که دولت نباید اقتصاد مقاومتی را کنار بگذارد.

ندیمی: تحلیل این موضوع فرم و محتوای خاص خود را داشته و باید با توجه به لغو تحریم‌های بانکی شاهد سرعت انتقال منابع با کشورهای دیگر باشیم.

ندیمی: برای این موضوع باید در داخل هم برنامه‌ریزی‌های مطلوبی صورت گیرد مثلا هدف‌ها و اولویت‌ها نسبت به صرف پول‌های آزاد شده مشخص شود تا ببینیم این هدف‌ها و اولویت‌ها قرار است در بعد کلی چه تأثیری بر اقتصاد ایران بگذارد، مثلا تأ‌ثیر این پول‌ها را در کالاهای جایگزین واردات ببینیم یا اینکه با شناسایی کالایی، ظرفیت صادرات آن کالا را افزایش دهیم و یا تأثیر این پول‌ها را در معیشت مردم جستجو کنیم که همگی، تعاریف جداگانه خود را داشته و ما باید با توجه به هر کدام از این تعاریف، تصمیمات خود را اتخاذ کنیم.

ندیمی: عمده اقدامات باید حول سه محور تولید، اشتغال و صادرات قرارگیرد. هر نوع وارداتی که به تولید بیانجامد و طبیعتا امکان صادرات را بیشتر کند و کاهش واردات داشته باشد، از جمله اولویت‌هاست، چرا که این فرایند چند نتیجه را حاصل خواهد کرد و تسهیل کننده اصل تولید در جهت صادرات، واردات و نیز موجب حفظ اشتغال خواهد شد لذا زمانی که شما دراین فرآیند پولی را به عنوان مثال به کارخانه ای تزریق می‌کنید و کارخانه ای را به گردش در‌می‌آورید در این وضعیت صادرات را افزایش، واردات را کاهش و اشتغال را حفظ خواهید کرد ،بنابراین هر آن چیزی که به تولید، صادرات، اشتغال و کاهش هزینه و افزایش قدرت خرید منتهی شود، می‌تواند سرانجام خوبی را برای پول‌های آزاد شده رقم زند.

ندیمی: در حال حاضر ما مجهز به صنایع زودبازده و دیر بازده هستیم که رشد در صنایع زودبازده زودتر خود را نشان می‌دهد بنابراین عمده‌ترین تفاوت‌ها در نوع کالا و خدمات شکل می گیرد؛ اما برخی صنایع هم هستند که سریع‌تر از زمان لازم به نتیجه می‌رسند و به سرعت هم بازار لازم را پیدا می‌کنند بنابراین دولت باید سیاست‌ها در بخش صنایع زود بازده و هم صنایع دیر بازده را پیگیری کند و اما اولویت اصلی خود را به صنایع کوچک اختصاص دهد چرا که صنایع کوچک زود بازده هستند و به سرعت نتیجه خواهند داد.

ندیمی : ببینید ما با آمریکا رابطه اقتصادی مستقیم نداریم ولی روابط اقتصادی‌مان با اروپا در گذشته و پیش از وضع تحریم‌ها شکل گرفته بود. لذا پیش از تحریم‌ها اروپاییان سهم عمده‌ای از بازار ایران را در اختیار داشتند و بخش عمده ای از صنعت ما هم به بازار اروپا نیاز داشت، اینکه معاون صدر اعظم آلمان به ایران سفر می کند و یا اینکه "فابیوس" وزیر خارجه فرانسه به ایران می آید  همگی این تعاملات گویای شروع ارتباطات اقتصادی گسترده جهان با ایران است.

ندیمی:بله؛ معتقدم اصلاً اتحادیه اروپا به دنبال توافق هسته ای با ایران بوده‌ و اصلاً برگزار کننده مذاکرات هسته‌ای، اروپاییان بوده‌اند. چرا که اروپاییان بیش از همه می‌خواستند وضعیت تحریم‌های ایران حل و فصل شود تا بیش از این از تحریم‌های ایران متضرر نشوند حتی بنده معتقدم این اروپاییان بودند که پای آمریکایی‌ها را به میدان مذاکره باز کردند و می‌خواستند داستان مذاکرات هسته ای ایران به سرعت حل شود.

ندیمی : این که گفته می‌شود روس‌ها و چینی‌ها مایل نبودند تا توافق هسته ای صورت بگیرد حرف بی پایه ای نیست چینی‌ها و روس‌ها خیلی علاقه‌مند به حل مشکلات هسته ای ایران به دلیل به خطر افتادن منافع اقتصادی شان نبودند.

به خوبی می‌دانیم که چین و روس‌ها تا جایی که امکان داشت در دوران تحریم به ما زور گفتند و این دو کشور تا جایی که توانستند ما را استثمار کردند، الخصوص چینی‌ها؛ چینی‌ها در تعاملات اقتصادی با ما پول‌های خودمان را وارد کشور می‌کردند و 15 درصد هم ریالی از ما دریافت می‌کردند و کارگر و غذایشان هم از خارج از کشور تهیه می‌کردند و این که ما در حال حاضر از این نوع استثمارات تحت توافق هسته‌ای رها شدیم، باید خدا را شکر بگوییم.

ندیمی: در حال حاضر چینی‌ها خوب می‌دانند که رقیبی چون اروپا در رابطه با تعاملات اقتصادی با ایران دارند و مجبورند کیفیت کالاهای خود را بالا ببرند، چرا که این موضوع در گذشته به دلیل وجود انحصار به نفع دو الی سه کشور از جمله چینی‌ها تمام شد.

ندیمی: اصل این ورودها را باید قدر بدانیم چرا که ما را از فضای منزوی که برخی کشورها قصد داشتند در آن بمانیم، رها می‌کند. ورود این هیئت‌ها در کشور معانی دیگری هم دارد و به افکار عمومی نشان می‌دهد که دنیا در مقابل ایران دچار اشتباه شده است و همچنین نباید از این نکته غافل شد که در حال حاضر کشورهای تأثیرگذار بر اقتصاد جهان  از جمله فرانسه و آلمان و اتحادیه اروپا به ایران سفر می‌کند و این کشورها به مانند کشورهای معمولی چون ونزوئلا نیستندکه برای ما هزینه داشته باشند، چرا که ما در گذشته در ارتباط با ونزوئلا هزینه‌های زیادی را  مثلا در ایجاد سایت‌های خودرویی متحمل شده ایم.

ندیمی: نمی توانیم بگوییم این اتفاق به چه نحوی صورت خواهد گرفت چراکه این موضوع به تمایل و شرایط کلی طرفین وابسته است اما باید این نکته را گفت که اقتصاد ایران با اروپا بیشتر هماهنگ بوده و ما با اقتصاد کشورهایی چون ، آلمان و فرانسه بیشتر کار داشته‌ایم و اگر انتظار این باشد که ما بخواهیم روابط اقتصادی چینی را جایگزین اقتصاد اروپایی کنیم کمی سخت است، ولی به هر دلیل ایرانیان در ارتباطات اقتصادی میل به غرب دارند.

ندیمی: اروپا از دیر باز با ایران روابط اقتصادی داشته و میلیاردها دلار میزان داد و ستد بین ایران و اروپاست به تعبیری دیگر بیش از 700 الی 800 درصد صادرات ایران از نفت و مانند آن به طرف اروپا سوق داشته و آن قدر که ما به اقتصاد اروپا وابسته‌ایم به اقتصاد روسیه و چین وابسته نیستیم.

ندیمی : در بخش نفت ما هم نقش محرک داریم و هم نقش تأمین کننده؛ محرکیم برای این که طرف‌های غربی می‌دانند ما با نفتمان می‌توانیم بازارهای آن‌ها را تحریک کنیم و تأمین کننده‌ایم به خاطر این که طرف غربی در پاسخ به خریدی که از ما می‌کند باید فروشی هم داشته باشد بنابراین ما هم می‌توانیم محرک تقاضا باشیم و هم تأمین کننده نیاز.

ندیمی : افزایش قیمت نفت در شرایط عادی نباید روندی متفاوت داشته باشد چرا که این فرآیند دو سویه است و اگر یک سویه بود شاید منجر به کاهش قیمت نفت و یا برعکس می‌شد اما آن چه که در حال حاضر اتفاق می‌افتد چون دو سویه است ما نگرانی عمده ایی نداریم ولی در هر حال چون که نفت ما نفت سبک است همچنان متقاضی خود را دارد و حتی مقداری از نفتمان پیش فروش شده است همچنین برخی کشورها اعم از چین و کره هم در حال حاضر مشغول به خرید نفتمان هستند ولی خب در برخی شرایط عنوان می کنند که دوست دارند سهم زیادی از فروش نفت ایران را کسب کنند. حتی بنده در سفر اخیری که به کشور کره داشتم رئیس مجلس کره و همچنین وزیر امور خارجه این کشور اذعان داشتند که ما نفت بیشتری می‌خواهیم و تحریم‌ها نمی‌گذارد بیش از سقفمان از ایران نفت تهیه‌کنیم بنابراین بنده معتقدم دنیا آماده خرید نفت ایران است.

ندیمی: در حال حاضر 30 میلیارد دلار تعریف رشد فروش نفت داشته‌ایم که این رقم می‌تواند تا 100 میلیارد دلار کشش داشته باشد.

ندیمی: بنده هم از شما و همكارانتان ممنونم.

گفت‎وگو از سعید ابراهیمی