یادداشت/ مهدی ملکی
برنامه اقدام مشترک گامی به سوی صلح در منطقه
ایران امنیت منطقه را امنیت خود می داند، قدرت ایران عاملی بازدارنده برای بدخواهان و دشمنان و پیام آور صلح، دوستی، برادری و امنیت برای دوستان و همسایگان آن است و این موضوع را غربی ها هم بدان معترفند
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، "محمد مهدی ملکی" کارشناس خاورمیانه طی یادداشتی به بررسی برنامه جامع اقدام مشترک و تاثیر آن بر صلح در منطقه پرداخت.
متن این یادداشت به شرح زیر است
در شرایطی که سالهاست جنگ، ناامنی، وحشت و تروریسم بر منطقه سایه انداخته و روزانه اخبار و حوادث ناگوار و دلخراشی از عراق، سوریه، بحرین، لبنان، فلسطین و یمن به گوش می رسد گویی زمان آن رسیده بود که در نهایت خبر خوشی برای منطقه ما مخابره شود، آن خبر این بود "قدرت های بزرگ جهانی بر سر مساله هسته ای ایران با این کشور به یک جمع بندی مشترک دست یافتند" .
پس از 22 ماه تلاش بی وقفه و خستگی ناپذیر تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان ( که در این میان برخی از مسئولان و کارشناسان خبره سیاسی، هسسته ای و .. نیز همیاری و مشارکت داشتند ) سرانجام به آنچه که بنا به قول ظریف ایده آل نیست ولی بهترین حالت ممکن بود دست یافتیم. آری این چنین شد که در روز 23 تیر ماه ظریف وزیر خارجه ایران و فدرکیا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پای تریبون رفتند تا بیانیه مشترکی را قرائت کنند و خبر از اتفاقی بسیار مهم و تاریخی دهند.
با به اجماع رسیدن طرف های مذاکره کننده و حصول یک جمع بندی مشترک ( که البته همچنان بر سر برخی موضوعات و جزئیات اختلافاتی باقی است و می بایست مذاکره در سطوح مختلف در این خصوص انجام شود ) فص تازه ای از روابط میان ایران و غرب آغاز شد. اهمیت امر حادث شده از ابعاد و زوایای مختلفی قابل بررسی و تحلیل می باشد که در این مختصر تنها به دو بعد آن اشاراتی خواهم داشت .
1) طرفین مذاکره : در یک طرف مذاکره پنج کشور قدرتمند دنیا به اضافه اتحادیه اروپا قرار داشتند و طرف مقابل هم قدرتی تاثیر گذار بر معادلات منطقه و بین الملل یعنی جمهوری اسلامی ایران. کشوری که از چنان جایگاه و پرستیژی در نظام بین الملل برخوردار است که با تکیه بر قدرت خود ( نظامی، دفاعی، علمی، برخورداری از پشتوانه مردمی، نفوذ راهبردی در میان دیگر ملتهای منطقه و فراتر از آن و ..) در مقابل قدرت های امروز نظام بین الملل پای میز مذاکره می نشیند و در نهایت این توان را دارد که پیروز و عزتمندانه از ماراتون دیپلماتیک خارج شود.
مذاکرات هسته ای ایران با گروه 1+5 فی نفسه یک امتیاز محسوب می شود، یک فرصت که به حق ایران نشان داد استاد بهره بردن از فرصت ها است، اینکه کشوری بتواند با پنج قدرت جهانی که دارای حق وتو در شورای امینت هستند و بیشترین توان و ظرفیت های اقتصادی، نظامی و علمی دنیا را در اختیار دارند به مذاکره رفته و چندین ماه آنها را پای میز مذاکرات میخ کوب کند فارغ از هر نتیجه ای تا کنون به دست آمده و یا در آینده به دست آید یک پیروزی است .
2) شرایط حساس بین المللی و منطقه ای: عصری که در آن زندگی می کنیم از پیچیدگی بسیاری برخوردار است، بازیگران فعال عرصه بین المللی دیگر تنها دولتها نیستند، بلکه گروه ها، سازمان ها و نهادهای مردم نهاد هم هریک متناسب با وزن و جایگاهی که دارند به ایفای نقش می پردازند. در این میان آنچه سبب شده حساسیت شرایط فعلی افزایش یابد دوران گذاری است که در آن به سر می بریم.
نظام بین الملل در مرحله اساسی از تغییر و دگرگونی در ساختار خود قرار دارد، هر یک از قدرت ها درتلاش برای دست یابی به سهم بیشتری از کیک قدرت جدید هستند و صد البته بر خلاف گذشته که برتری در جنگ ها مشخص کننده طرفین پیروز و بازنده بود و به نوعی معیار و ملاک هژمون شدن به حساب می آمد، اینک حتی تعریف قدرت و موئلفه های آن نیز تغییر کرده و تنها نمی توان با زبان زور و استفاه از قوه قهریه بر دیگری برتری و توفق یافت.
اوضاع منطقه ما چند سالی است که تحت تاثیر اقدامات گروه های افراط گرای تروریستی همچون داعش و جبهه النصره قرار دارد، حال در این شرایط که تندرو ها با ایجاد سرو صدا،هیاهو و اعمال وحشیانه سعی در نا امن کردن منطقه دارند و برخی بازیگران منطقه ای نیز عامدانه و یا از روی نا آگاهی بستر را جهت رشد و تقویت آنها فراهم می کنند، حصول یک جمع بندی مشترک میان ایران و گروه 1+5 می تواند گامی به سوی صلح تلقی شود و همچون آبی بر آتش افروخته در منطقه به حساب آید، چرا که این امر تا حد زیادی تضمین کننده ثبات و امنیت منطقه خواهد بود و از بعد دیگر می توان اینگونه بیان کرد که دست یابی به برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و قدرتهای جهانی از وقوع برخی جنگ های احتمالی در منطقه جلوگیری به عمل آورد.
در همین جا لازم می دانم نکته ای را که بارها مقامات تهران اعلام داشتند را مجدد بیان کنم و آن اینکه ایران امنیت منطقه را امنیت خود می داند، قدرت ایران عاملی بازدارنده برای بدخواهان و دشمنان و پیام آور صلح، دوستی، برادری و امنیت برای دوستان و همسایگان آن است و این موضوع را غربی ها هم بدان معترفند ( البته بیشتر در محافل خصوصی و دیدارهای غیر رسمی اشان لب به بیان حقایقی از این دست می گشایند ) که ایران تنها کشور منطقه است که به واقع در حال مبارزه با تروریسم است.
حال با وجود چنین پیشینه رفتاری و عملکرد شفاف تهران در خصوص تحولات منطقه ای و پس از حاصل شدن جمع بندی مشترک در موضوع هسته ای ایران، جای هیچ گونه نگرانی در رابطه با ایرانی قدرتمند تر از گذشته در منطقه نیست و سیاست تهران با دوستان و همسایگان خود همچنان بر مبنای احترام متقابل، دوستی و همکاری های گسترده در زمینه های مختلف می باشد.
امروز با اتفاقاتی که رقم خورده شرایط تغییری اساسی کرده، ایران با رأی شورای امنیت از ذیل بند 7 منشور ملل متحد خارج شده، دارایی های بلوکه شده ایران به کشور باز میگردد، تحریم های مالی، بانکی و ... مرتبط با مساله هسته ای برداشته می شود، کشورهای جهان مکلف به همکاری با ایران در زمینه هسته ای می شوند و موارد دیگر.
همچنین در صورت پایبند بودن طرف مقابل به تعهداتش در آینده اتفاقات مثبت و روبه جلو تری می تواند رقم بخورد که برای طرفین دارای منفعت باشد، چرا که اساساً نتیجه حاصل شده از مذاکرات سخت، پیچیده و طولانی میان طرفین دست یابی به میزان مشخصی از منفعت برای هر یک از طرف های مذاکره بوده است و حتی می توان گفت نیاز غرب به این مذاکرات بیش از ایران بود.
همه آنچه بیان شد به دست نیامده مگر با همدلی و همزبانی مسئولان با مردم، ایستادگی و مقاومت همه مردم در مقابل تحریم های ظالمانه وضع شده علیه ایران، کوتاه نیامدن مسئولان و تیم مذاکره کننده از خواسته های به حق خود، حمایت و هدایت داهیانه رهبر فرزانه انقلاب نسبت به تیم مذاکره کننده که دلیرانه در خط مقدم دیپلماسی برای کشور و نظام اسلامی تلاش کردند و کاری را انجام دادند که به واسطه آن جهان بار دیگر می بیند و می فهمد که زبان ایران زبان منطق و مذاکره است و اینکه ایران همواره خواهان صلح بوده و هست و در این راه گام بر می دارد که این را تاریخ کهن آن نیز گواهی می دهد.
انتهای پیام/
در شرایطی که سالهاست جنگ، ناامنی، وحشت و تروریسم بر منطقه سایه انداخته و روزانه اخبار و حوادث ناگوار و دلخراشی از عراق، سوریه، بحرین، لبنان، فلسطین و یمن به گوش می رسد گویی زمان آن رسیده بود که در نهایت خبر خوشی برای منطقه ما مخابره شود، آن خبر این بود "قدرت های بزرگ جهانی بر سر مساله هسته ای ایران با این کشور به یک جمع بندی مشترک دست یافتند" .
پس از 22 ماه تلاش بی وقفه و خستگی ناپذیر تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان ( که در این میان برخی از مسئولان و کارشناسان خبره سیاسی، هسسته ای و .. نیز همیاری و مشارکت داشتند ) سرانجام به آنچه که بنا به قول ظریف ایده آل نیست ولی بهترین حالت ممکن بود دست یافتیم. آری این چنین شد که در روز 23 تیر ماه ظریف وزیر خارجه ایران و فدرکیا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پای تریبون رفتند تا بیانیه مشترکی را قرائت کنند و خبر از اتفاقی بسیار مهم و تاریخی دهند.
با به اجماع رسیدن طرف های مذاکره کننده و حصول یک جمع بندی مشترک ( که البته همچنان بر سر برخی موضوعات و جزئیات اختلافاتی باقی است و می بایست مذاکره در سطوح مختلف در این خصوص انجام شود ) فص تازه ای از روابط میان ایران و غرب آغاز شد. اهمیت امر حادث شده از ابعاد و زوایای مختلفی قابل بررسی و تحلیل می باشد که در این مختصر تنها به دو بعد آن اشاراتی خواهم داشت .
1) طرفین مذاکره : در یک طرف مذاکره پنج کشور قدرتمند دنیا به اضافه اتحادیه اروپا قرار داشتند و طرف مقابل هم قدرتی تاثیر گذار بر معادلات منطقه و بین الملل یعنی جمهوری اسلامی ایران. کشوری که از چنان جایگاه و پرستیژی در نظام بین الملل برخوردار است که با تکیه بر قدرت خود ( نظامی، دفاعی، علمی، برخورداری از پشتوانه مردمی، نفوذ راهبردی در میان دیگر ملتهای منطقه و فراتر از آن و ..) در مقابل قدرت های امروز نظام بین الملل پای میز مذاکره می نشیند و در نهایت این توان را دارد که پیروز و عزتمندانه از ماراتون دیپلماتیک خارج شود.
مذاکرات هسته ای ایران با گروه 1+5 فی نفسه یک امتیاز محسوب می شود، یک فرصت که به حق ایران نشان داد استاد بهره بردن از فرصت ها است، اینکه کشوری بتواند با پنج قدرت جهانی که دارای حق وتو در شورای امینت هستند و بیشترین توان و ظرفیت های اقتصادی، نظامی و علمی دنیا را در اختیار دارند به مذاکره رفته و چندین ماه آنها را پای میز مذاکرات میخ کوب کند فارغ از هر نتیجه ای تا کنون به دست آمده و یا در آینده به دست آید یک پیروزی است .
2) شرایط حساس بین المللی و منطقه ای: عصری که در آن زندگی می کنیم از پیچیدگی بسیاری برخوردار است، بازیگران فعال عرصه بین المللی دیگر تنها دولتها نیستند، بلکه گروه ها، سازمان ها و نهادهای مردم نهاد هم هریک متناسب با وزن و جایگاهی که دارند به ایفای نقش می پردازند. در این میان آنچه سبب شده حساسیت شرایط فعلی افزایش یابد دوران گذاری است که در آن به سر می بریم.
نظام بین الملل در مرحله اساسی از تغییر و دگرگونی در ساختار خود قرار دارد، هر یک از قدرت ها درتلاش برای دست یابی به سهم بیشتری از کیک قدرت جدید هستند و صد البته بر خلاف گذشته که برتری در جنگ ها مشخص کننده طرفین پیروز و بازنده بود و به نوعی معیار و ملاک هژمون شدن به حساب می آمد، اینک حتی تعریف قدرت و موئلفه های آن نیز تغییر کرده و تنها نمی توان با زبان زور و استفاه از قوه قهریه بر دیگری برتری و توفق یافت.
اوضاع منطقه ما چند سالی است که تحت تاثیر اقدامات گروه های افراط گرای تروریستی همچون داعش و جبهه النصره قرار دارد، حال در این شرایط که تندرو ها با ایجاد سرو صدا،هیاهو و اعمال وحشیانه سعی در نا امن کردن منطقه دارند و برخی بازیگران منطقه ای نیز عامدانه و یا از روی نا آگاهی بستر را جهت رشد و تقویت آنها فراهم می کنند، حصول یک جمع بندی مشترک میان ایران و گروه 1+5 می تواند گامی به سوی صلح تلقی شود و همچون آبی بر آتش افروخته در منطقه به حساب آید، چرا که این امر تا حد زیادی تضمین کننده ثبات و امنیت منطقه خواهد بود و از بعد دیگر می توان اینگونه بیان کرد که دست یابی به برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و قدرتهای جهانی از وقوع برخی جنگ های احتمالی در منطقه جلوگیری به عمل آورد.
در همین جا لازم می دانم نکته ای را که بارها مقامات تهران اعلام داشتند را مجدد بیان کنم و آن اینکه ایران امنیت منطقه را امنیت خود می داند، قدرت ایران عاملی بازدارنده برای بدخواهان و دشمنان و پیام آور صلح، دوستی، برادری و امنیت برای دوستان و همسایگان آن است و این موضوع را غربی ها هم بدان معترفند ( البته بیشتر در محافل خصوصی و دیدارهای غیر رسمی اشان لب به بیان حقایقی از این دست می گشایند ) که ایران تنها کشور منطقه است که به واقع در حال مبارزه با تروریسم است.
حال با وجود چنین پیشینه رفتاری و عملکرد شفاف تهران در خصوص تحولات منطقه ای و پس از حاصل شدن جمع بندی مشترک در موضوع هسته ای ایران، جای هیچ گونه نگرانی در رابطه با ایرانی قدرتمند تر از گذشته در منطقه نیست و سیاست تهران با دوستان و همسایگان خود همچنان بر مبنای احترام متقابل، دوستی و همکاری های گسترده در زمینه های مختلف می باشد.
امروز با اتفاقاتی که رقم خورده شرایط تغییری اساسی کرده، ایران با رأی شورای امنیت از ذیل بند 7 منشور ملل متحد خارج شده، دارایی های بلوکه شده ایران به کشور باز میگردد، تحریم های مالی، بانکی و ... مرتبط با مساله هسته ای برداشته می شود، کشورهای جهان مکلف به همکاری با ایران در زمینه هسته ای می شوند و موارد دیگر.
همچنین در صورت پایبند بودن طرف مقابل به تعهداتش در آینده اتفاقات مثبت و روبه جلو تری می تواند رقم بخورد که برای طرفین دارای منفعت باشد، چرا که اساساً نتیجه حاصل شده از مذاکرات سخت، پیچیده و طولانی میان طرفین دست یابی به میزان مشخصی از منفعت برای هر یک از طرف های مذاکره بوده است و حتی می توان گفت نیاز غرب به این مذاکرات بیش از ایران بود.
همه آنچه بیان شد به دست نیامده مگر با همدلی و همزبانی مسئولان با مردم، ایستادگی و مقاومت همه مردم در مقابل تحریم های ظالمانه وضع شده علیه ایران، کوتاه نیامدن مسئولان و تیم مذاکره کننده از خواسته های به حق خود، حمایت و هدایت داهیانه رهبر فرزانه انقلاب نسبت به تیم مذاکره کننده که دلیرانه در خط مقدم دیپلماسی برای کشور و نظام اسلامی تلاش کردند و کاری را انجام دادند که به واسطه آن جهان بار دیگر می بیند و می فهمد که زبان ایران زبان منطق و مذاکره است و اینکه ایران همواره خواهان صلح بوده و هست و در این راه گام بر می دارد که این را تاریخ کهن آن نیز گواهی می دهد.
انتهای پیام/
