گره چینی، هنری با قطعات برش خورده چوب و شیشه های رنگی

به گزارش گروه استانهای باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان؛  در اصطلاح هنری، گره چینی عبارت است از مجموعه ای از شکل های هندسی که با نظم و ترتیب و پیچ و شکل های هماهنگ و قرینه در کنار هم چیده شده و از یک ترکیب هماهنگ از شکل های هندسی به هم پیچیده، موزون و جذاب و با استفاده از خط های راست شکل گرفته است.

گره چینی چوب از هنر های ظریفی است که از اوایل دوره اسلامی در ایران رایج بوده و برخی پژوهشگران احتمال داده اند استفاده از این هنر از دوران خلفای عباسی آغاز شده و در قرن ششم تا هشتم هجری قمری در مصر و سوریه متداول شده و از همان زمان به ایران رسیده است.

بر اساس شواهد و آثار موجود پیشینه هنر گره چینی در معماری ایران به دوره سلجوقی و صفوی باز می گردد و خاستگاه آن نیز شهر اصفهان است و از این سبک کار به طور معمول در ساخت درهای اماکن متبرکه، مقبره ها، منبرها و از مشبک در پنجرهای منازل و کاخ ها و نرده ها استفاده می شده است.

بهترین ماده اولیه ساخت گره چینی که مورد توافق استادکاران چوب است، چنار است که خوشبختانه این درخت، بومی ایران است زیرا بافتی منسجم داشته و از مقاومت بالایی برخوردار است که البته از چوب نارنج، گلابی، گردو، عناب و درخت های جنگلی ایران از نوع آزاد و راش نیز برای ساخت گره چینی استفاده می شود.

از بهترین نمونه های گره چینی در ایران می توان عمارت چهل ستون، هشت بهشت و خانه های تاریخی اعلم، شیخ الاسلام، در اصفهان و تعدادی از خانه های تاریخی کاشان همچون خانه طباطبائی ها، خانه عباسیان، خانه بروجردی ها و تعدادی خانه در یزد و شهر های قدیمی نام برد.

گره چینی، مانند برخی دیگر از رشته های صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در حال فراموشی است و اکنون تنها با دستان پینه بسته استادان پیر خلق می شود .

به سراغ استاد عزیزاللهی رفتیم هنرمندی که از کودکی در حرفه هنرهای چوبی، معرق کاری و گره چینی فعالیت داشته، وبه مورثی بودن این هنرنزد خاندانش یادآورشد وگفت ، این هنر نسل به نسل در خاندان او چرخیده است استاد گره چین این هنر بسیار ظریف دانست و افزود در طول کار باید بسیار باحوصله بود زیرا این هنر دستی دقت زیادی می طلبد استاد گره چین به بی رغبتی بازار فروش این صنعت تصریح کرد گذر زمان این هنر را نیز مورد بی مهری قرارگرفته در حالی که در دهه های گذشته رونق فراوانی داشت.

عزیزاللهی به ضرب المثل " مو لای درزش نمی رود " اشاره کرد وافزود: این ضرب المتل از هنر ما نشعط گرفته وبه این معنا است که یک استادان گره چین یک تار از موهای خودشان را در گره ها می کشیده اگر تار مو گیر میکرد کار را دارای کیفیت بالا می دانستند و اگر تار مو از لابه لای گره ها عبورنمی کرد آن کار از کیفیت کمتری برخوردار بود بستان های چوبیئ زیبا انواع مختلفی دارد استاد به طرح مختلف این هنر اشاره کرد در گذشته به علت فروانی واستقبال بی شمار از این هنر طرخی های متنوعی کار می شود.

اما امروز فقط چند کاربرد دارند که شامل گره هندسی گره اسلیمی گره کوک و...است ومشکلاتی که هنرمندان را ازرده خاطر کرده است. 

عزیزاللهی تصریح کرد: نباید مشکلات صنایع دستی را پشت دیوار کمبود اعتبارات پنهان کنیم، چون صنایع دستی می تواند جمعیت وسیع جوانان جویای کار را مشغول به کار کند، اما این عرصه هر روز بیش از گذشته به فراموشی سپرده می شود تا شاید روزی برسد که تنها نامی از این هنرهای ارزشمند در کتابها به یادگار بماند.

وی اظهار کرد: شاید اکنون عده ای از جوانان نسبت به فراگیری برخی هنرهای دستی رغبتی نشان ندهند اما گروه دیگری نیز هستند که بسترهای لازم کسب این حرفه برای آنان وجود ندارد.

این استاد هنرمند گفت: با توجه به نبود جایگزین نیروی جوان به جای استاد کاران پیر و خسته، بیشتر هنرهای دستی نیز با آنان از بین خواهند رفت و نسل های آینده باید هنرهای دستی را به سختی در ذهن خود تصور کنند.

عزیزاللهی افزود: صنایع دستی به عنوان ارزنده ترین هنر کاربردی کشور، با دارا بودن ظرفیت های نهفته فراوان؛ اثرات قابل ملاحظه ای در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور دارد.

به گفته وی، مهمترین موارد کاربرد صنایع دستی در کشور، ایجاد اشتغال مولد ، جلوگیری از مهاجرت های بی رویه به شهر ها، کاهش میزان وابستگی به خارج و ‏تامین استقلال اقتصادی، تقویت روحیه ابتکار و خلاقیت های فردی، توسعه صادرات غیرنفتی و تامین بخشی از درآمد ارزی کشور، معرفی و حفظ ارزش های فرهنگی، آداب و رسوم دیرینه و اصالت های موجود در جامعه و زمینه سازی برای ایجاد صنعت مستقل و غیر وابسته است.

این استاد هنرمند گفت: متاسفانه با این همه ویژگی ممتاز، صنایع دستی در بیشتر مناطق کشور به ویژه الصفهان جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده و سالهاست که کمتر کسی پیدا می شود که قدر آن را بداند. امیدوارم مسولان به فکر راه حل باشند تاشاهد افول این هنرها نباشیم عضواتحادیه صنایع دستی گفت هنرهای این چنینی مدت ها است که مورد کم لطفی واقع شده اند واستقبال چندانی از انها نمی شود گره چینی افزون زیبایی که داره می تواند یک حرفه برای اشتغال زایی وسیع شود به شرطی که به آن توجه ویژه شود.

فیض اللهی افزود: تنها راه حل حفظ این هنرهای ناب وچشم نواز کاربردی شدن انها واطلاع رسانی جامع وبرگزاری نمایشگاه هاست تابتوانیم وامدار هنر هنرمندان ایرانی باشیم این در حالی است که کشورهای بسیاری درصدد جذب هنرمندان ما هستند تا بتوانند خودرا حامی میراث کهن وباارزش معرفی کنند پس ما باید پیش از پیش به فکر میراث گذشتگانمان باشیم.  

انتهای پیام/س