به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران - شیما شفیعی؛ قبل از پیشرفت تکنولوژی و تولد گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها و... که به تجهیزات روز دنیا مجهز بودند و انواع و اقسام شبکه‌های اجتماعی در آن‌ها قابلیت اجرا داشت، ملاقات و ارتباط مردم عادی با هنرمندان و سینماگران تبدیل به یک رویای شیرین و دور شده بود. طوری که وقتی کسی هنرمندان و بازیگران را در خیابان‌ها یا پارک‌های شهر می‌دید، با اشتیاق فراوان برای گرفتن امضا و عکس به طرف‌شان می‌رفت و آن برگه امضا سال‌ها در گنجینه‌های شخصی جا خوش می‌کرد.

ما چقدر حسرت خبرنگارانی را می‌خوردیم که در مجله‌ها و نشریات با هنرمندان و بازیگران مصاحبه می‌کردند و آن‌ها را از نزدیک می‌دیدند. در آن سال‌ها و روزها هیچ وقت شاهد انتشار شایعه مرگ هنرمندان و بازیگران نبودیم، هنرمندان حریم شخصی داشتند و تجاوز به آن قبح فراوانی داشت. حفظ حرمت بازیگران و هنرمندان مخصوصاً پیشکسوتان سنتی بود که امروزه به راحتی یک روند شده است.

فرهنگ اصیل ایرانی چیزی بود که همیشه در عرصه بین‌المللی به آن مفتخر بودیم و حالا در بسیاری از موارد با تلنگری زیر سوال می‌رود و کسی نیست بپرسد سود این شایعه پراکنی‌ها، تجاوز سایبری به حریم شخصی هنرمندان در جیب چه کسی می‌رود؟ این داستان فقط به هنرمندان تلویزیون و سینما محدود نمی‌شود و در عرصه موسیقی هم شاهد چنین حرمت شکنی‌ها و بی‌اخلاقی‌هایی بوده‌ایم.

رضا صادقی از خوانندگانی است که شایعه تصادف و مرگش سال گذشته منتشر شد و حتی این پیامک به خودش هم رسیده بود یا مرحوم مرتضی پاشایی خواننده جوان که در ماه پایانی زندگی‌اش بارها شایعه مرگش را شنید به گونه‌ای که حتی واکنش نشان داد و گفت اگر واقعاً بمیرم هیچ کس باور نمی‌کند و نمی‌آید.

یکی از دلایل انتشار گسترده شایعات بی‌اساس در دنیای مجازی، زودباوری کاربران شبکه‌های اجتماعی است که بدون ذره‌ای فکر و تحقیق با کپی کردن پیغام، آن را در سراسر جامعه منتشر می‌کنند. اپیدمی انتشار شایعه در کشورمان، مسئولان نیروی انتظامی را به واکنش واداشت تا برای جرایم اینترنتی که یکی از مصادیق آن تجاوز به حریم شخصی افراد است، مجازات و قوانین سخت‌گیرانه‌ای در نظر بگیرد.

اما این شایعات با جسارت و گستاخی فراوان همچنان ادامه یافت. شایعات با سرعت فوق تصور منتشر می‌شوند و در عرض کمتر از چند ساعت در سراسر کشور پخش می‌شوند. موج شایعات زمانی به اوج خود می‌رسد که یک اتفاق مهم در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، هنری، ورزشی و... در جامعه می‌افتد و افراد کنجکاو جامعه با یک کلاغ چهل کلاغ کردن و حتی اِعمال تغییرات، اتفاقات را دستخوش تغییرات اساسی و منتشر می‌کنند. این شایعات موجب می‌شود هر روز مسئولان کشور در حوزه‌های مختلف مجبور به تکذیب و انکار موضوعاتی شوند که در فضای مجازی و سپس دهان به دهان چرخیده و بشر از عهده کنترل موج وسیع آن برنمی‌آید.

هر هنرمند بیماری که خبر بستری شدن وی در منزل یا بیمارستان منتشر می‌شود، مدتی بعد با انتشار شایعه مرگش، تشویش اذهان عمومی و دل شکستگی‌اش را موجب می‌شود.

شایعه‌سازی و شایعه‌پراکنی در جامعه جرم محسوب می‌شود و عاملان شایعه از نظر قانون مجرم هستند و تحت تعقیب قانونی قرار می‌گیرند. برابر ماده‌های 16، 17 و 18 قانون جرایم یارانه‌ای، هتک حیثیت و نشر اکاذیب از طریق اینترنت و سایر فضاهای مجازی جرم تلقی می‌شود و نشر اکاذیب مصداق بارز شایعه‌سازی است.

همچنین طبق ماده 698 قانون مجازات اسلامی و ماده 18 قانون جرایم رایانه‌ای مصوب سال 1388 هر کس به قصد ضرر رساندن به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی دروغ را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد، کاری را برخلاف حقیقت به عنوان نقل قول به شخصی حقیقی و حقوقی به طور صریح یا تلویحی به فردی نسبت دهد که فرد دچار ضرر مادی و معنوی شود، افزون بر اعاده حیثیت، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی 5 میلیون تا 40 میلیون ریالی یا به هر دو مجازات محکوم می‌شود و فرد تحت تعقیب کیفری قرار می‌گیرد.

دستگاه قضایی کشور نیز از هنرمندان، بازیگران و افراد مشهور جامعه که هدف این گونه شایعه‌سازی‌ها و نشر اکاذیب قرار می‌گیرند خواسته که در صورت مشاهده، پیگیری‌های لازم را انجام دهند و به سادگی از کنار این موضوعات نگذرند.

این دستگاه نظارتی همچنین قوانینی برای ثبت نام و خرید سیم‌کارت‌های اپراتورهای مختلف مخابراتی کشور وضع کرده که طبق آن ارائه کارت ملی و ثبت سند سیم‌کارت الزامی است و از این طریق می‌توان در صورت پیگیری و تعقیب قانونی، شایعه‌سازان و شایعه‌پراکنان شناسایی و دستگیر شوند.

* تسلیت جویی و حمله سایبری

پس از مرگ مرحوم مرتضی پاشایی خواننده جوان پاپ که مدتی با بیماری سرطان درگیر بود، کاربران شبکه‌های اجتماعی مثل ارتش سرخ عزم خود را برای گرفتن پیغام تسلیت از هنرمندان جزم کردند تا کسانی که بنا به هر دلیلی از گفتن عبارت تسلیت خودداری کردند را مورد هجوم قرار دهند.

هانیه توسلی در نخستین واکنش خود ابراز ناراحتی از مرگ جوانان کرد ولی با بیان جملاتی خشم کاربران هوادار پاشایی را برانگیخت. اهانت کاربران تا روزها ادامه داشت و توسلی را مجبور به ترک فعالیت در اینستاگرام کرد.

موج عظیم طرفداران پاشایی از چهره‌های دیگر که در شبکه‌های اجتماعی تسلیت نگفته بودند نیز این کار را مطالبه می‌کردند که بهرام رادان برای جلوگیری از تشویش و هجوم، عذرخواهی کرد و تسلیت گفت.

محمدعلی کشاورز، ابوالفضل پورعرب، قدرت‌الله ایزدی، رضا رویگری، رضا صادقی، مرتضی پاشایی و... هر کدام مدتی با این شایعات دست و پنجه نرم کردند و می‌توان گفت محمدعلی کشاورز رکورددار هنرمندانی است که شایعه مرگ‌شان در فضای مجازی به طور گسترده پیچید و هر بار خوشبختانه تکذیب شد.

اقدامات پیشگیرانه دستگاه قضایی کشور با تعیین مجازات و تهدید به پیگیری برای جلوگیری و کنترل این اقدامات غیراخلاقی انگار اثری در کاهش شایعات نداشته و به نظر می‌رسد این موضوع مهم که با گذشت بزرگوارانه هنرمندان به شکایت نمی‌انجامد، باید از ریشه نابود شود تا هم در میان هنرمندان و افراد مطرح و محبوب و هم در میان مردم جامعه فضای آرامش ایجاد شود.

ضمن این که زودباوری و اعتماد کردن به هر پیغام و نقل قولی چیزی است که باید در میان مردم و به وسیله خودشان ریشه‌کن شود تا کمتر شاهد گسترش و تحقق مقاصد شوم افراد غرض‌ورز جامعه باشیم.

در این میان پای صحبت‌هایی دو بازیگر مطرح و پیشکسوت عرصه سینما و تلویزیون نشستیم که بیشترین شایعه در خصوص آن‌ها منتشر شده است.

رضا رویگری با اشاره به این که باید منشأ این حرکت زشت و غیراخلاقی پیدا شود، گفت: مردم ما هم نباید به این شایعات توجه کنند و به آن دامن بزنند. این شایعات که نمی‌دانم از طرف چه اشخاصی منتشر می‌شود، چه اهدافی دارد؟

وی با ابراز تأسف از این گونه اتفاقات در جامعه بیان کرد: هر بار که این شایعات منتشر می‌شود از سرتاسر ایران با من تماس می‌گیرند و با دلواپسی حالم را می‌پرسند. بازیگر هنرمند، ورزشکار و افراد چهره خانواده و خویشاوند دارند و این کار بسیار ناپسند است که این گونه نگرانی در آن‌ها ایجاد کنیم تا به شایعه بودن مطالب پی ببرید. پیغام من برای این گونه افراد این است که تا حلوای آن‌ها را نخورم، نخواهم مرد.

رویگری ادامه داد: حتی دوباره دیروز در سایت‌های بی‌محتوا دوباره خبر مرگ مرا زده بودند. نمی‌دانم چرا جلوی این اتفاقات گرفته نمی‌شود. دستگاه نظارتی هم الحمدالله کارهای واجب‌تر از این گونه اقدامات را دارد. هر کسی از مادرش قهر کرده است سایت زده و اخبار دروغ منتشر می‌کند.

وی با بیان این که اهل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی نیست، گفت: من نه علاقه‌ای دارم و نه حتی بلد هستم با این شبکه‌ها کار کنم. فیس بوک را هم دیگران به نام من باز کرده‌اند و خودم هیچ فعالیتی در آن ندارم ولی می‌بینم عکس خصوصی زندگی من را به راحتی در شبکه‌های اجتماعی برای همدیگر ارسال می‌کنند و دست به دست می‌چرخد. این کارها چه لذتی دارد که برای آن این اقدامات غیراخلاقی انجام می‌شود؟

یک نفر یک عکس از زندگی خصوصی من می‌گذارد و هزاران کاربر دیگر کامنت‌های مختلف می‌گذارند. برخی نظرات هم توهین‌آمیز است و آدم نمی‌داند چه واکنشی نشان دهد.

رویگری در پایان با ابراز گلایه از شایعات بی‌اساس مرگ هنرمندان گفت: به جز من و محمدعلی کشاورز دیگر چه کسی را بلدند بکشند؟ ما جای چه کسی را گرفته‌ایم که با مردن‌مان برایش خالی می‌شود؟ هر روز باید با تماس‌های متعدد به کسانی که نگران شده‌اند، خبر زنده بودنمان را بدهیم. من زنده و سلامت هستم و در حال کار کردن.

کشاورز: به کوری چشم دشمنان، زنده‌ام

محمدعلی کشاورز دیگر بازیگر پیشکسوت عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون در گفتگو با باشگاه خبرنگاران گفت: شخصی یا اشخاصی که اقدام به شایعه‌سازی و شایعه‌پراکنی در فضای مجازی و بین مردم جامعه می‌کنند از این کار قصد سوءاستفاده مادی و معنوی دارند. حالا این که چه سودی نصیب‌شان می‌شود، ما نمی‌دانیم.

وی افزود: آنچه مهم است و من قبلاً هم گفته‌ام این است که پلیس فتا باید این شایعات را پیگیری و طبق مقررات مجازات کند.

کشاورز همچنین اظهار داشت: متأسفانه پلیس فتا که در کشور مسئولیت و وظیفه این گونه اقدامات را دارد هیچ کاری نمی‌کند و ما هم کاری نمی‌توانیم بکنیم. من مدت‌هاست که در خانه مانده‌ام و زورم به جایی نمی‌رسد.

کشاورز با ابراز تأسف نسبت به افرادی که این گونه شایعات را منتشر می‌کنند، گفت: من از جوانان مملکت خودم، جوانانی که مزخرفات و شایعات را در سایت‌ها و فضای اینترنتی اشاعه می‌دهند، سوال دارم که با چه هدف و قصدی این کار را می‌کنند؟

سوال این است که این افراد از این اقدامات چه نتیجه‌ای می‌گیرند و آیا پلیس فتا در تعقیب آن‌ها نیست؟ نمی‌دانم چرا این مزخرفات را در مورد من و هنرمندان دیگر می‌نویسند ولی به لطف خداوند قدرت دیدن، صحبت کردن و... را دارم و امیدوارم با یاری خداوند و نیرویی که به من عطا می‌کند، روزی بتوانم حرکت کنم.

این بازیگر پیشکسوت در ادامه تصریح کرد: برایم این سوال مطرح است که آیا پلیسی که در تمام زمینه‌ها مردم را تحت کنترل دارد، نمی‌تواند جلوی این موضوع را بگیرد؟

کشاورز در پایان با اشاره به لزوم حمایت از پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر گفت: پیشکسوتان تئاتر و سینما که فرزند تئاتر است باید مورد حمایت و تقدیر قرار بگیرند. کسانی که سن‌شان به بازنشستگی رسیده باید از کمک مالی برخوردار شوند،‌ باید مراقب سلامتی خودشان باشند و از آن‌ها حمایت شود.

انتهای پیام/