به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران از شیراز؛ گلسنگ‌ ها موجوداتی هستند که از هم‌زیستی قارچ‌ها و مواد زنده نورساختی بوجود می‌آیند.

این مواد زنده معمولا یا جلبک‌های سبز و سبز آبی یا فقط جلبک های سبز آبی هستند. این گیاهان روی سنگ‌ها، صخره‌ها، در سطح زمین، تنه درختانو ساقه گیاهان می‌رویند.

"گلسنگ" از پدیده های مخربی است که آثار تاریخی را با خطری جدی مواجه کرده است خطری که به مرور زمان موجب زوال و محو شدن این آثار می شود.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران می گوید: شهر باستانی بیشاپور و سنگ نگاره های بی مانند تنگ چوگان، هر روز با مشکلی جدید رو به رو می شوند. یک روز خاک سپاری مردگان در شهر بیشاپور و روزی دیگر پُتک تاراجگران بر اندام شاهنشاه ساسانی، فریاد او را بلند می‌کند و دیگر روز جادۀ آسفالته از جمله مشکلات این محوطه بزرگ تاریخی است انگار که پایانی ندارد!

سیاوش آریا ادامه داد: شهر تاریخی بیشاپور یکی از سرآمدترین شهرهای ساسانی ایران است و اکنون گُل سنگ ها به جان کاخ های آن افتاده که با رشد و گسترش روز افزون آن، ترک و شکاف ها بیشتر می‌شوند.

وی بیان کرد: بیشاپور تنها شهر ساسانی ایران است که سند نام شهر و ساخت آن را بر روی دو ستون نوشته و تراشیده اند که با نام ستون های یادبود نام گذاری شده است. ترک و شکاف هایی که در گذشته بر روی این ستون و نوشته ها بوده، گسترش یافته و با سرد شدن هوا در فصل زمستان و دگرگونی های دما تهدیدی جدی برای آن ها محسوب می‌شود.

این کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری افزود: از سویی دیگر سازه‌های گچی سنگی تالار تشریفات که تنها نماد گردونۀ مهر یا همان چهارپیل یا چلیپا (صلیب) بر روی آن کنده کاری شده، بسیار آسیب دیده و در حال از میان رفتن است.

آریا بیان کرد: در تنگ چوگان نیز که 6 سنگ نگارۀ بسیار زیبا از روزگار ساسانی بر جای مانده است، گُل سنگ‌ها وضعیت ناگواری را برای نقش برجسته‌ها بوجود آورده‌اند.

وی ادامه داد: رسیدگی نکردن به این یادگارهای ارزشمند، باعث شده که پرندگان بر روی این نگارکندها لانه ساخته و جا خوش کنند! همچنین ماه‌ها است که به انگیزۀ مرمت، داربست‌های فلزی را بر روی نگارکند شاهپور ساسانی برافراشته و رها کرده‌اند که با گذشت زمان، داربست‌ها به این اثر تاریخی آسیب خواهد رساند.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران افزود: سَترون سازی ریشه گیاهان برای پیشگیری از رشد دوباره، بدین صورت که بودن گیاهان خودرو در آثار تاریخی با نفوذ عمقی به درون سنگ‌ها، ترک‌ها و سوراخ‌هایی را بوجود می‌آورند که این سوراخ‌ها باید با مواد مقاوم و پایدار که باعث انقباض و انبساط می‌شود پر شود.

آریا اظهار کرد: برخی کارشناسان می‌گویند: گلسنگ‌ها کم کم و به تدریج ایجاد می شوند و تمام آثار تاریخی باید هر روز رسیدگی، مرمت و سترون سازی شوند اما گسترش شهرنشینی و ساخت کارخانه آلاینده‌ها و مواد شیمیایی رشد گلسنگ‌ها و پوسیدگی آثار تاریخی را بیشتر می‌کند و بنابراین نیاز به پایش دارند.

کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: لانه پرندگان بر آثار تاریخی شاید اکنون برای برخی جالب و زیبا به نظر برسد ولی همین لانه‌ها، سنگ نگاره‌ها و آثار را تهدید می‌کند چرا که فضولات پرندگان کم کم در سنگ تبدیل به خوره می‌شود و ویرانی‌هایی در آینده به بار می‌آورد.

آریا افزود: کارشناسان معتقدند، زدن داربست برای مرمت در مدت زمان طولانی موجب آسیب جدی به آثار تاریخی می‌شود. این مساله در روزهای بارندگی موجب ترکیب زِنگار لوله‌های داربست با آب باران به مایع خوره سنگ دگرگون شده و آسیب‌های جدی را در بر دارد. همچنین اتصال داربست‌ها به بدنه و سطح نگاره‌ها خود ساییدگی را بوجود می‌آورد.

وی بیان کرد: سازه‌های گچ سنگی همچون تالار تشریفات نیازمند نصب سازه‌های فضایی اِسپس فِرم (space frame) باید به گونه‌ای باشد که برای جایگاه نماز آدینه (جمعه) در دانشگاه تهران استفاده شده است و نخست برای پاسداری و حفاظت از این گچ بری‌ها باید شوره‌زدایی شوند.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران می‌گوید: این مشکلات در حالی روی می‌دهد که بنا است بیشاپور به همراه کاخ اردشیر فیروزآباد و کاخ ساسانی سروستان با نام "محورساسانی" برای سال آینده در سازمان یونسکو به ثبت جهانی برسند.

اما گلسنگ از خطراتی است که نه تنها یادمان تاریخی بیشاپور که بسیاری از آثار تاریخی دیگر از جمله عظیم‌ترین بنای سنگی جهان تخت جمشید را مورد حمله قرار داده است و باید اقدامی جدی برای مقابله با آن صورت گیرد.

شهر تاریخی بیشاپور به سال 266 میلادی به دستور شاپور اول پادشاه ساسانی ساخته شده است.

این شهر در 23 کیلومتری کازرون قرار دارد.

این اثر با شمارۀ 24 در تاریخ 24 شهریور 1310 ه.ش و تنگ چوگان نیز در 15 دی ماه 1310 ه. ش با شمارۀ 158 به ثبت ملی رسیده‌اند.

انتهای پیام/ز