به گزارش
خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران؛ نفت خام تولیدی از مخازن زیرزمینی همواره دارای مقادیری از ترکیبات نامطلوب میباشد که میبایست قبل از ارسال نفت از آن جدا شوند. این ترکیبات اغلب شامل آب، نمکهای معدنی، جامدات معلق و فلزات میباشند که میتوانند مشکلاتی از قبیل خوردگی و رسوبگذاری در تجهیزات وخطوط انتقال و مسمومیت کاتالیستهای پالایشگاهی را ایجاد کنند.
نمکزدای الکتروستاتیک در واحدهای بهرهبرداری نفت و همچنین در پالایشگاههای نفت و گاز به منظور جداسازی آب نمک موجود در فاز نفتی مورد استفاده قرار میگیرد. جریان ورودی به نمکزدا شامل قطرات کوچک آبنمک معلق در نفت خام میباشد.
با استفاده از ترانسفورماتورهای ولتاژ بالا و اعمال یک میدان الکتریکی قوی درون نمکزدا، قطرات کوچک آب با یکدیگر تجمیع شده و قطرات بزرگتری شکل میگیرد. با افزایش اندازه قطرات، سرعت تهنشینی و در نتیجه بازدهی جداسازی آب از نفت به طور چشمگیری بهبود مییابد.
از آنجا که نمک به صورت حل شده در قطرات آب موجود است، جداسازی آب از نفت در عمل منجر به نمکزدایی نیز میگردد. در بیشتر موارد به منظور تسریع فرآیند جداسازی از مواد فعال سطحی تحت عنوان امولسیونشکن نیز استفاده میشود.
وضعیت کنونی فناوری
در حال حاضر طراحی نمکزدا و تأمین قطعات داخلی آن توسط شرکتهای خراجی (نظیر Petro- Techna، Axsia Howmar NATCO و GasTech) انجام میشود. با این وجود، در برخی موارد ساخت و نصب مخزن توسط شرکتهای داخلی و تحت نظارت شرکتهای صاحب تکنولوژی صورت میگیرد.
بر اساس برآورد شرکتهای سازنده داخلی، در پروژههای احداث واحدهای نمکزدایی بیش از نیمی از هزینه پرداخت شده مربوط به حق لیسانس (دانش فنی) میباشد. از آنجا که کشور ما منابع سرشاری از نفت و گاز داشته و همچنان در حال گسترش صنایع مربوط به بهرهبرداری از این منابع میباشد، نیاز به احداث واحدهای جدید نمکزدا همواره در این صنایع وجود خواهد داشت.
به دلیل اهمیت فراوان این تکنولوژی و جایگاه آن در فرآورش نفت خام و با توجه به نیاز کشور به احداث و راهبری واحدهای نمکزدای در حوزه صنایع بهرهبرداری نفت، دستیابی به دانش فنی و فناوری نمکزدایی الکتروستاتیک نفت خام میتواند ضمن کاهش وابستگی و صرفهجویی ارزی، امکان بهینهسازی عملکرد این واحدها را نیز فراهم آورد. پژوهشگاه صنعت نفت در راستای دستیابی به دانش فنی و بومیسازی فناوری نمکزدای نفت خام از چند سال گذشته مطالعاتی را آغاز نموده که نتایج ارزشمندی را به همراه داشته است.
پروژههای انجام شده در پژوهشگاه صنعت نفت
پژوهشگاه صنعت نفت از چند سال گذشته پژوهش بر روی نمکزداهای الکتروستاتیک را آغاز نمود. در ابتدا طی بررسی عملکرد واحدهای نمکزدا در پالایشگاههای کشور، مشخص شد در این زمینه خلأ پژوهشی و تکنولوژی وجود دارد. این امر موجب گردید تا پژوهشگاه در صدد بومیسازی این تکنولوژی برآید. در همین راستا تاکنون فعالیتهای پژوهشی متعددی در پژوهشگاه به انجام رسید که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
به منظور شناخت دقیق مکانیزم عملکرد نمکزدا، پروژهای تحت عنوان بررسی تجمیع الکتریکی قطرات آب در نفت به انجام رسید. در این پژوهش از دو روش آزمایشگاهی و شبیهسازی CFD پدیده تجمیع الکتریکی قطرات که اساس عملکرد نمکزدای الکتروستاتیک میباشد مورد مطالعه قرار گرفت. میزان تأثیرگذاری پارامترهای مهم هیدرودینامیکی و الکتریکی بر سرعت این پدیده در نتایج این تحقیق مشخص گردید.
برای اولین بار در کشور، پایلوت نمکزدای الکتروستاتیک نفت خام با جریان پیوسته و به ظرفیت 20 بشکه در روز ساخته شد. این پایلوت پس از انجام تستهای اولیه و ارائه عملکرد موفق، راهاندازی گردید و به مدت سه ماه برای انواع نفت خام با اعمال شرایط عملیاتی مختلف در عملیات پیوسته (شبانهروزی) قرار گرفت. نتایج حاصل از این دادهگیریها از یک سو عملکرد موفق پایلوت با راندمان جداسازی بسیار بالا را تأیید نموده است و از سوی دیگر با توجه به بررسی تأثیر شرایط عملیاتی مختلف و نوع نفت خام، منجر به ایجاد دانش فنی این فرآینده شده است.
با استفاده از این نتایج میتوان دادههای اولیه مورد نیاز جهت طراحی واحدهای نمکزدا را بدست آورد. ضمن اینکه تغییر شرایط عملیاتی در عملکرد واحدهای نمکزدای موجود را میتوان با استفاده از این پایلوت مورد ارزیابی قرار داد.
برای اولین بار در کشور پایلوت نمکزدایی الکترواستاتیک با جریان پیوسته و به ظرفیت 20 بشکه در روز ساخته شد.
بر
اساس این گزارش، این پایلوت پس از انجام تستهای اولیه و ارائه عملکرد
موفق راهاندازی گردید و به مدت سه ماه برای انواع نفت خام با اعمال شرایط
عملیاتی مختلط در عملیات پیوسته (شبانهروزی) قرار گرفت.
همچنین
نتایج حاصل از این دادهگیریها از یک سو، عملکرد موفق پایلوت با راندمان
جداسازی بسیار بالا را تأیید نموده است و از سوی دیگر با توجه به بررسی
تأثیر شرایط عملیاتی مختلف و نوع نفت خام منجر به ایجاد دانش فنی این
فرآیند شده است.
با
استفاده از این نتایج میتوان دادههای اولیه مورد نیاز جهت طراحی واحدهای
نمکزدا را به دست آورد ضمن اینکه تغییر شرایط عملیاتی در عملکرد واحدهای
نمکزدایی موجود را میتوان با استفاده از این پایلوت مورد ارزیابی قرار
داد.
امیرعباس حسینی در گفتگو با
خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران؛ با
اشاره به این که یک قرن بهره برداری از منابع هیدروکربوری، توقع توسعه و
دستیابی به بخشهای اصلی فناوریهای مرتبط را دوچندان می کند، گفت: گام نخست
پس از ملی شدن صنعت نفت، بهره برداری بومی از منابع و کسب درآمد از آن برای
توسعه کشور بوده است.
وی افزود: در دو سال گذشته، پژوهشگاه صنعت نفت با بازنگری در
اهداف و راهبردهای خود و تلاش در تبدیل شدن به یک مرکز تحقیقات دولتی با
مأموریت حل مشکلات صنعت از طریق فناورانه و پاسخ به دغدغه های صنعت در جهت
تولید بهینه و مطلوب، وظایف خود را بازنگری و اصلاح کرد.
معاون فناوری و امور بین الملل پژوهشگاه صنعت نفت با اشاره به
تولید نفت به عنوان هدف مشترک در همه صنعت نفت، یادآور شد: این پژوهشگاه
مفتخر است که با دستیابی به دانش فنی نمکزداها که از ارکان تولید در
بالادست نفت به شمار می آیند، یکی از دغدغه های مهم فناورانه حوزه بالادستی
را پوشش داده و آماده ساخت و استفاده میدانی از نمکزدای تمام ایرانی است.
حسینی ادامه داد: پژوهشگاه صنعت نفت مراحل توسعه فناوری نمکزدای
الکتروستاتیک نفت خام را تا پایلوت نیمه صنعتی پیموده و صاحب دانش فنی
نمکزداست.
گزارش حبیبه رحیمیانانتهای پیام/