به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران، بندر چابهار به سبب قرار گرفتن در نزدیكی منطقه استوایی، از تغییرات دمای اندکی در فصول مختلف سال برخوردار است. ‌بندر زیبای چابهار گرچه شاید در نخستین نگاه، ناحیه‌ای محروم وفاقد جاذبه‌های گردشگری و پیشینه تاریخی به نظر آید؛ اما واقعیت آن است كه این ناحیه دارای بهترین كرانه اقیانوسی كشور و معتدل‌ترین هوای جنوب كشور است.

گل‌فشان‌ها، سواحل صخره‌ای و زیبا، مساجد زیبای محلی، بافت سنتی و زندگی دیدنی بلوچ‌ها با كپرهای خود، درخت انجیر معابد و آثار فراوان تاریخی از جمله جاذبه‌های توریستی این بندر زیبا هستند.

بر این اساس و با توجه به محسوس نبودن فصول پاییز و زمستان و باقی ماندن سبزی درختان در این منطقه، فصول چهارگانه به فصل بهار تشبیه و منطقه به چهار بهار معروف گردیده است.

 نام چهاربهار رفته‌رفته به صورت چابهار تغییر شکل پیدا کرده است. چابهار جنوبی ترین شهر استان است كه در فاصله 761 كیلومتری زاهدان قرار دارد.

این شهر در زمان‌های قدیم «بندر تیس» نام داشته و یكی ازمراكز مهم تجاری كرانه های دریای عمان به شمار می‌آمده است.خرابه‌های بندر‌تیس، در حال حاضر در9 كیلومتری چابهار امروزی بر جای مانده است. اقتصاد شهرستان چابهار بر كشاورزی، ماهی‌گیری، دام‌داری و صنایع دستی استوار شده است.

این منطقه هم اكنون به دلیل دسترسی به آب‌های جنوبی ایران‌ و موقعیت‌خاص منطقه، بازرگانی مهم‌ترین فعالیت‌اقتصادی رایج در این بندر شده است. مركبات، زیتون، موز، انبه، خرما، ‌نیشكر، صنایع دستی، ماهی و كالای خارجی از صادرت این منطقه به شمار می رود.

چابهارمهم ترین بندر بازرگانی كرانه بلوچستان محسوب می شود و به واسطه مركزیت داشتن، محل ورود اجناس خارجی از نقاط مختلف و هم چنین از بنادر كوچكی است كه میان جاسك و گواتر قرار گرفته اند. امام زاده غلام رسولی، مقبره شیخ شمیل، روستای تیس به همراه سواحل زیبای چابهار مهم‌ترین دیدنی های شهرستان چابهار را تشكیل می‌دهند. 

از مناطق دیدنی چابهار می توان از مسجد تیس نام برد؛ مسجد جامع تیس که از لحاظ معماری مانند مساجد کشورهای پاکستان و هندوستان می باشد مانند اکثر مساجد اهل تسنن دارای یک مناره است. صحن این مسجد هر زائری را ولو برای اولین بار، به یاد تابلوهای پر از رنگ و نقش های زیبا می اندازد. 

مناره و گنبدهایی که با رنگ های سبز و قرمز زیبا تر شده اند و درب هایی که با شیشه کاری های منظم و نا منظم رنگارنگ جلوه ایی چشم نواز به مسجد داده اند و مردمانی سفیدپوش و اردو زبان که دوستانه و مهربان زانران را با لبخند نگاه می کنند.

قلعه پرتغالی‌ها یا قلعه تیس در ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار، در روستای تیس قرار دارد. این دژ متعلق به دوران اسلامی است ، این دژ به ابعاد ۲۶×۵۴ متر ساخته شده‌است. پهنا ساختمان بر پهنهٔ دماغه‌ای که پانصد متر از آبخور دریا فاصله دارد در بخش انتهای دماغه واقع است. در بخش شمال شرقی درب ورودی اصلی قرار دارد و دارای چهار گوشواره خلفی که در پشت دیوارهای هشتی واقع شده‌اند. هر کدام از آنها خود یک اطاقی است که با پی‌های قطور ساخته شده‌اند. دارای ایوانی است که با دو پله با حدود یک متر ارتفاع از سطح حیاط دژ بلندتر است. در گوش شمال شرقی آثار اطاق‌هایی وجود دارد که اکنون خراب شده‌اند. و هر کدام دارای یک اطاق بزرگ تر مشرف به ایوان اختصاصی هستند.

شیوهٔ ساخت بنا (اطاقها و ایوانها) شبیه به کاروانسرای شاه‌عباسی بیستون است که در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده‌است. در سه طرف حیاط حجره‌ها و اطاقهایی حجره‌ها و اطاق‌های گوش شمالی وجود دارند در سوی ساحل دریای عمان آثار دو برج بزرگ در طرفین دیده می‌شود. برج سوی راست که در جنوب قرار دارد به صورت یک اطاق با یک ایوان و یک شاه نشین است که بر روی هرمی مکعب مستطیل شکل پی سازی شده و یک برج با منار بر روی آن قرار گرفته و یک منار به ارتفاع ۵/۶متر باقی مانده‌است. مصالح بکار رفته در ساخت دژ، آجر، سنگ و گچ می‌باشند و آثاروتزئینات از آجر و سنگ در اطراف گلدسته‌های باقی مانده‌اند، این مناره برای دیدبانی به کار می‌رفته‌است و چون بر همه خلیج دهانه تیس اشراف لازم را دارد و در ضمن از فاصله زیادی در دریا دیده می‌شود.

در کتاب باستان‌شناسی و تاریخ بلوچستان به نقل از سرتیپ مهدی خان مهندس ایرانی آمده‌است: «در تیس بسیار دژ خوبی است و یک سوی بدنه دژ وصل به دریاست، قدری ناتمامی دارد که بنُا و عمله در آن مشغول کارند. دیوار بزرگی از سوی دریا کشیده‌اند برای بار اندازی وغیره حصن معتبری است واصل دژ نو در روی تپه مرتفعی ساخته شده‌است. 

قلعه پیروز گت در بخش مرکزی پنج کیلومتری شمال غربی چابهار در روستای تیس قرار دارد. این اثر از دوره اشکانیان و ساسانیان است. این دژ بر فراز تپه‌ای در میانهٔ دره تیس واقع است. بلندی تپه از ارتفاع دو رشته کوه پیرامون تپه بیشتر نمی‌باشد. آثاری از برجها در ضلع شمالی و جنوبی دیده می‌شود.

 در قسمت ضلع شمالی دو اطاق کوچک در اندازه‌های ۳×۲ متر به منظور دیدبانی روی یک گوشواره زمین مانند دو طبقه واقع شده‌اند. وبلندترین قسمت دژ و برج بر روی همین گوشواره‌است و بر اطراف اشراف دارد. در گوشه‌های شرقی و غربی در مرکز حیاط دژ آثاری از سکوهای بلند که از سنگ تراشیده ساخته شده‌اند آشکار است و بخشهایی که باقی مانده‌اند نشاندهندهٔ محلی برای اجتماع، عبادت یا نشستن اهل دژ در یک مجلس بوده‌است. سنگ‌های به کار رفته در بناها غیر آهکی هستند که از جای‌های دیگری به اینجا آورده شده‌اند زیرا جنس خود تپه آهکی و سیلیسی می‌باشد. این بنا با توجه به آثار باقی مانده مشابه بناهای دوره اشکانی است و نام پیروز ساسانی این احتمال را افزونتر می‌کند.

قبرستانی خاموش و مرموز در جنوب شرقی ترین نقطه ایران، استان سیستان و بلوچستان، شهر چابهار، روستای تیس. روستایی باستانی با قدمتی حداقل ۲۳۰۰ ساله كه در آن اعتقادات و باورهای مردم بلوچ با راز آمیزی و سكوت ژرفناك طبیعت آن و آثار باستانی بر جای مانده پیوند خورده است و گورستان جن كه بلوچ ها به آن «جن سنط» می‌گویند یكی از این رازهاست.

قبرها در كنار هم بر روی سطحی صخره ای حفر شده اند. حفر این گورها بر سطح سنگی حیرت و پرسش بازدیدكنندگان را بر می انگیزد. چه كسانی این گورهارا حفر كرده اند؟ چرا سطح سنگی را برای حفر انتخاب كرده‌اند؟ این گورها با چه وسیله ای حفر شده است؟ در پاسخ به این پرسش ها مانند این گورستان جز سكوت و خاموشی چیزی نمی شنویم. شاید به دلیل حفظ مردگان و در گذشتگان از گزند جانوران و خورندگان زیر زمینی اجساد، رنج كندن سنگ را بر خود هموار می كردند و گورها را اینچنین می ساختند. شاید برای احترام به مردگان بوده و شاید هم باور مردم محلی درست باشد كه «این گورها متعلق به جن هاست. آنها مردگان خود را در حصار این سنگ ها دفن كرده اند، شب كه می رسد، جنها بر سر گور از دست رفتگان خود حاضر می شوند و به مویه و مرثیه سرایی مشغول می گردند. هر كس كه شبانگاه گذرش بر این گورستان بیفتد، مورد نفرین جن ها قرار می گیرد و با عذابی سخت بعد از چند روز می میرد.»

معرفی بنا:

ساختمان قدیمی فرمانداری چابهار که از دوران قاجار به جا مانده، اکنون موزه محلی چابهار است. این بنا بر روی سکویی به ارتفاع یک و نیم متر و به وسعت حدود ششصد و پنجاه متر مربع بنا شده است که دارای سه درب ورودی، مجموعه اتاق ها، راهرو و… میباشد. بنا در دو طبقه ساخته شده است که قسمتی از آن بوسیله سکویی با سقف چوبی و ستون آهنی احاطه شده است.

بخش های موزه:

– طبقه همکف

این قسمت شامل اتاق های مربوط به آثار کشف شده در چابهار و استان است که به سه قسمت تاریخی دوران پیش از تاریخ، دوران تاریخی و معاصر تقسیم شده و در هر قسمت آثار مربوطه در ویترین هایی در معرض نمایش بازدیدکنندگان قرار گرفته اند.

دوران پیش از تاریخ:

این قسمت شامل سفال های منقوش، پیاله، خمره، کوزه دسته دار، لیوان آجری، دیگ مفرغی و کاسه مرمری است.

دوران تاریخی:

شامل سفال های منقوش، پیاله آجری، لیوان آجری، قیف، سکه های مربوط به دوران ساسانی و پوشش بام سفالی مربوط به 1865 میلادی است.

دوران معاصر:

شامل تاج سردرب ساختمان قدیم فرمانداری، گوشواره، سنجاق سر، تعویذ، چوری، قیف منقوش، مجسمه حیوان، لیوان دسته دار منقوش(سفال کلپورگان) و… است.

علاوه بر این تابلوهایی مربوط به گیاهان دریایی خلیج فارس و دریای عمان، پرندگان آبزی و کنار آبزی خلیج فارس و دریای عمان، دو کفه ای های خلیج فارس و دریای عمان، کوسه ماهی های خلیج فارس و دریای عمان، لاک پشت های خلیج فارس و دریای عمان، نهنگ های خلیج فارس و دریای عمان، سپر ماهیان خلیج فارس و دریای عمان، سپر ماهیان خلیج فارس و دریای عمان در سالن طبقه همکف برای استفاده مراجعین قرار گرفته شده است.

طبقه اول:

این قسمت شامل بخش مردم شناسی و کتابخانه است.

در بخش مردم شناسی ماکت هایی از زن و مرد بلوچ(مراسم عروسی بلوچی)، کشاورز بلوچ، صیاد بلوچ، سوزن دوز بلوچ و آهنگر بلوچ قرار داده شده است. همچنین در این قسمت زن بلوچ در حال پختن نان صحنه سازی شده است.

علاوه بر موارد فوق سکه، سامان، رومیزی، سبدهای جمع آوری خرما که نشان دهنده گوشه ای از فرهنگ مردم این خطه از ایران هستند به نمایش گذاشته شده اند.

این كوهها از دیدنی های حیرت انگیز چابهار به موازات ساحل از منطقه كچو تا نزدیكی خلیج گواتر كشیده شده ،از پدیده های مورفولوژی این ناحیه محسوب می شود.

یکی از دیدنی های حیرت انگیز شهرستان چابهار، کوه های گِل افشان آن است که مهم ترین آنها در نقطه ای نزدیک به کُنارک به نام بندر تَنگ قرار دارد. کوه گل افشان بندر تنگ با ارتفاع تقریبی 100 متر و قطر قاعده کمی بیش از 100 متر در فاصله حدود 100 کیلومتری شهرستان چابهار قرار دارد. اطراف این کوه را بیابانی وسیع فرا گرفته که ظاهرا این بیابان نیز همچون خود کوه ماحصل اتفاقاتی درون زمین است. اطراف کوه به فاصله حدود 200 متر از کوه، چاله ای به عمق حدود 2 متر ایجاد شده که برای رسیدن به کوه باید وارد این چاله شد.

بالا رفتن از کوه اگر فصل بارندگی نباشد؛ تقریبا راحت است. در بالاترین نقطه کوه چاله ای به قطر کمتر از یک متر و به عمق حدود نیم متر وجود دارد که با گل پوشیده شده است. در فواصل زمانی حدود یک دقیقه، مقداری گل با صدای خاصی شبیه به ترکیدن یک حباب، از چاله خارج و به اطراف پراکنده می شود. احتمالا تمام این کوه در طول سالیان دراز بر اثر فعالیت این چشمه ایجاد شده باشد. در کنار این کوه، دو کوه کم ارتفاع دیگر وجود دارد که به نظر می رسد زمانی آنها نیز گل افشان بوده اند.

نظرهای گوناگونی در مورد علت وجود این چشمه ها ذکر شده است. به علت نزدیکی زیاد این منطقه به اقیانوس هند و همچنین شکل خاص پوسته زمین در این ناحیه، پوسته اقیانوس با شیب بسیار تندی در زیر این منطقه به داخل زمین فرو می رود كه باعث به وجود آمدن فشارهای زیادی به پوسته زمین می گردد. فشار به وجود آمده باعث خروج آب و به همراه آن گل و لای می شود. این عامل یكی از علت های بوجود آمدن گل افشان ها و چشمه های آب معدنی فراوان در این منطقه به حساب می آید.

سرد بودن گل و عدم وجود بخار به همراه آن تاییدی بر صحت ادعای ذکر شده است. زیرا در مناطقی که پدیده های مشابهی به علت گرمای زمین و فعالیت های آتشفشانی رخ می دهد، خروج آب گرم به همراه بخار طبیعی تر است.

این مسجد در روستای دزک در 3 کیلومتری شرق سراوان واقع شده است. زمان ساخت مسجد مشخص نیست. احتمال داده می شود که این مسجد به زمان دوران صفویه تعلق داشته باشد. مصالح به کار رفته در دیوار ها و ستون ها از خشت وچینه. و پوشش سقف از فرآورده های نخل و خرما و گز و کنار است. ابعاد مسجد 5/73 در 42 متر و در امتداد شرقی و غربی قرار گرفته و شامل دو شبستان تابستانی و زمستانی است. ستون های آن تا حدودی شبیه ستون های مسجد تاریخانه دامغان می باشد. از ویژگی های این بنا علاوه بر نوع تاقچه های تزئینی و مقرنس های ویژه وجود چله خانه ای برای معتکفین و عابدین در زیر زمین است.

انتهای پیام/