به گزارش خبرنگار معارف باشگاه خبرنگاران؛حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ بعد از رحلت پدر گراميشان مدت اندكي در قيد حيات بودند كه مورخين با اختلاف اين مدت را از 75 روز تا هشت ماه ذكر كرده اند. در اين مدت درباره اهل بيت پيامبر ـ عليهم السلام ـ و مخصوصاً نسبت به حضرت علي ـ عليه السلام ـ و خانم فاطمة زهرا ـ سلام الله عليها ـ ظلمهاي فراواني روا داشته شد، از جمله غصب حق خلافت علي ـ عليه‎ السلام ـ و هجوم به درب خانه فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ[1] و موارد ديگر كه منجربه ناراحتي فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ نسبت به خليفه اول و دار و دسته اش شد و لذا در روزهاي آخر عمرش به شوهر خويش وصيت مي كند كه بعد از شهادت آن حضرت جنازه اش را شبانه دفن كند.[2]

با توجه به عنوان مطلب كه اين عمل را مخالف سيرة پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ قلمداد كرده بايد ديد كه آيا اصولاً در شرع مقدس اسلام از دفن شبانه ميّت منع شده؟ و يا اينكه آيا در عصر پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ دفن شبانه انجام نگرفته؟ و آيا هيچ يك از صحابه پيامبر شبانه دفن نشده اند؟

در كتب فقهي اسلامي چه از اهل تشيع و چه از اهل تسنن موردي كه دلالت بر منع از دفن شبانه ميّت شده باشد، وارد نشده و حتي نقل شده كه برخي از صحابه از جمله ابي بكر را هنگام شب دفن كرده اند[3] و همچنين از كتاب صحيح بخاري از ابن عباس نقل شده كه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ بر مردي كه در شب دفن كرده بودند همراه صحابه نماز خواندند.[4]

يعني اينكه پيامبر  با نماز خواندن بر ميّتي كه شب دفن كرده اند و صحابه هم حضور داشته اند اين عمل (دفن شبانه) را منع نكردند، چرا كه اگر اين عمل مخالف اسلام و روش پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ مي بود حتماً پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ از اين كار منع مي نمودند. پس منع نكردن پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و خواندن نماز بر آن ميت و دفن شبانه ميت مذكوردر عصر پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ همه دلالت بر اين مطلب دارد كه اين عمل خلاف شرع نبوده و حتي مورد تأييد پيامبر بوده است. و بعد از پيامبر چنانچه گفته شد ابي بكر (خليفه اول) را نيز شبانه دفن كردند، پس دفن شبانه جسد حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ توسط علي ـ عليه‎ السلام ـ خلاف سيره پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ نبوده و اين ادعا بي مورد و باطل است.

2. دليل ديگر بر عدم مغایرت کار حضرت علي ـ عليه‎ السلام ـ دردفن حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ در شب  هنگام اين است كه از پيامبر اسلام(ص) در كتب شيعه و سني نقل شده كه در تجهيز و دفن ميت بايد عجله كرد[5] و هيچ قيدي هم ندارد كه بايد در روز براي دفن ميت عجله كرد؛ پس روايت مطلق است و شب را هم شامل مي شود.

3. دليل ديگر بر اينكه دفن شبانه جسد حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ توسط علي ـ عليه السلام ـ خلاف سنت و سيره نبوي نبوده، اين است كه علي ـ عليه‎ السلام ـ بر وصيت همسر محترمه شان عمل نموده و در اسلام هم به وصيت كردن و عمل به آن سفارش فراوان شده و در قران كريم[6] در موارد متعدد به وصيت كردن اشاره شده و از پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ نقل شده است كه مؤمن هنگام مرگ  بايد وصيت نامه اش همراهش باشد[7] و وصيت هم دو گونه است، يك وصيت ماليه است كه مربوط به ماترك – اموال و دارايي اش- انسان بعد از مرگش مي باشد و ديگري وصيت عهديه است كه مربوط به كارهايي مي شود كه وصيت كننده انجام آنها را از وصي خود مي خواهد، مثل دفن جنازه در اماكن مقدس و يا استفاده از كفن مخصوص كه مشخصات منحصره دارد. در اسلام و سيرة پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ نه تنها از اين گونه وصيت منعي نشده بلكه ما در موارد متعدد اين گونه وصيتها را شاهد هستيم.[8]

4. اگر این کار خلاف شرع وسیره ی نبوی است ،هرگز فاطمه چنین وصیتی نکرده وعلی (ع)که درحفظ سنت وسیره ی رسول (ص) جانثاری می کرد  آنرا عملی نمی نمود.
 
منابع:
[1] . ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ترجمه محمود مهدوي دامغاني، تهران، نشر ني، چاپ دوم، 75، ج1، ص225.
[2] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، انتشارات مؤسسه وفاء، چاپ دوم، 1403، ج43، ص214.
[3] . بخاري، ابي عبدالله محمد بن اسماعيل بن ابراهيم، صحيح بخاري، بيروت، مكتبة البحوث و الدراسات دارالفكر، چاپ اول، 1418 ، ج1، ص379.
[4] . همان.
[5] . همان، ص 374.
[6] . بقره/180 تا 182.
[7] . بخاري، صحيح بخاري، پيشين، ج 2، ص 191، و ابن قتيبه، السياسة و الامامة، قم، راضي، 1388 ق، ص 12.
[8] . ر.ك: شهيد ثاني، شرح لمعه، كتاب وصية.

مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم