به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران؛حضرت آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي
صبح يکشنبه در ديدار فرماندهان و کارکنان نيروي هوايي ارتش و پدافند هوايي،
با تبيين علت و هدف اصلي دشمني 36 ساله و ادامه دار دولت آمريکا و خطاي
محاسباتي آنها براي به زانو درآوردن و تحقير ملت ايران، به رفتار و عملکرد
منطقي و مستدل ايران در مذاکرات هسته اي و رفتار غير منطقي و باج خواهانه
طرف مقابل اشاره و تأکيد کردند: ملت ايران در روز 22 بهمن نشان خواهد داد
که زير بار حرف زور نمي رود و پاسخ هر تحقير کننده اي را نيز با ضربه
متقابل خواهد داد.تاکیدات ایشان بر روی یک مرحله ای شدن توافق هسته ای و اعلام موافقتشان با یک توافق خوب، تیتر یک بسیاری از روزنامه های امروز بود.
تیترهایی نظیر «توافق روی کلیات و سپس جزئیات قابل قبول نیست» در
کیهان، «توافق فقط یک‌مرحله‌ای و غیر قابل تفسیر» در روزنامه
جوان و «توافق هسته‌ای یک مرحله‌ای و شفاف باشد» در
رسالت به چشم می‌خورد؛ اما در سوی مقابل، روزنامه‌های اصلاح‌طلب آن قسمت از صحبتهای مقام معظم رهبری که فرمودند : باتوافق خوب موافقند را تیتر یک کردند .
«دام برچیده شد»وطن امروز هم درباره این دیدار نوشت : حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، رهبر حکیم انقلاب اسلامی صبح دیروز (یکشنبه) در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش و پدافند هوایی، با تبیین علت و هدف اصلی دشمنی ۳۶ ساله و ادامه‌دار دولت آمریکا و خطای محاسباتی آنها برای به زانو درآوردن و تحقیر ملت ایران، به رفتار و عملکرد منطقی و مستدل ایران در مذاکرات هسته‌ای و رفتار غیرمنطقی و باج‌خواهانه طرف مقابل اشاره و تأکید کردند: ملت ایران در روز ۲۲ بهمن نشان خواهد داد زیر بار حرف زور نمی‌رود و پاسخ هر تحقیرکننده‌ای را نیز با ضربه متقابل خواهد داد. در این دیدار که همزمان با سالروز بیعت تاریخی جمعی از همافران و کارکنان نیروی هوایی ارتش با
امام خمینی(ره) در نوزدهم بهمن سال ۱۳۵۷ برگزار شد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای آن حادثه مهم را حاوی یک مضمون پرمغز و ماندگار دانستند و گفتند: اقدام شجاعانه فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی در ۱۹ بهمن ۵۷ نشان‌دهنده سخن حق و پرجاذبه انقلاب اسلامی است که توانسته بود حتی به اعماق دل‌های نیروی هوایی ارتش پادشاهی آن زمان که نورچشمی آمریکا نیز بود، نفوذ کند. ایشان با تأکید بر لزوم شناخت و حفظ این حقیقت مهم به برخی واقعیات صحنه از جمله نفوذ فراگیر انقلاب اسلامی اشاره کردند و افزودند: با پیروزی انقلاب اسلامی، ملت‌ها با دیدن شجاعت و دلیری ملت ایران که علناً در مقابل زورگویی‌های آمریکا ایستاد، به هیجان آمدند و جذب پیام انقلاب شدند. رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: در طرف مقابل نیز قدرت‌های زورگو و در رأس آنها آمریکا از همان روز اول انقلاب از هیچ اقدام و فشاری برای خاموش کردن این حرکت عظیم و رو به گسترش، فروگذار نکردند و این دشمنی تا امروز هم ادامه دارد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: دشمنی آمریکا و قدرت‌های استکباری با اشخاص نیست، آنها با اصل حرکت و جهت‌گیری توأم با ایستادگی و استقلال‌طلبی و عزت‌خواهی ملت ایران دشمن هستند. ایشان با یادآوری سخنان برخی سیاستمداران آمریکایی در سالهای اخیر که بغض و کینه خود را با ملت ایران، صراحتاً بیان کردند، گفتند: آنها از ایستادگی ملت ایران عصبانی هستند و هدف اصلی آمریکا و همراهانش، به زانو درآوردن و تحقیر ملت ایران است که البته دچار خطا و اشتباه در تحلیل هستند. رهبر انقلاب اسلامی، علت ناکامی‌های پی‌درپی آمریکایی‌ها در مسائل منطقه و بویژه مسائل ایران را همین خطای محاسباتی و اشتباهات راهبردی دانستند و افزودند: یک نمونه از این خطاها، اظهارات چند روز پیش یک مقام آمریکایی است که گفته بود ایرانی‌ها در مذاکرات هسته‌ای، دست‌بسته هستند و گیر افتاده‌اند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: در روز ۲۲ بهمن شما خواهید دید که ملت ایران چه حضوری خواهد داشت و آن موقع معلوم خواهد شد که آیا ملت ایران دست بسته است؟ ایشان خاطرنشان کردند: دست ملت و مسؤولان ایران هیچگاه بسته نبوده و این موضوع را در عمل نشان داده‌اند و از این پس نیز با ابتکارات و شجاعت خود، آن را نشان خواهند داد. رهبر انقلاب اسلامی افزودند: آن طرفی که فعلاً گیر افتاده و دچار مشکل است، آمریکا است و همه واقعیات این منطقه و خارج منطقه، اثبات‌کننده این حقیقت است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به شکست سیاست‌های آمریکا در سوریه، عراق، لبنان، فلسطین، غزه، افغانستان و پاکستان و همچنین شکست آمریکا در اوکراین، خطاب به آمریکایی‌ها تأکید کردند: این، شما هستید که سالهای متمادی، پی در پی شکست خورده‌اید اما جمهوری اسلامی ایران پیش رفته و به هیچ وجه با سی و چند سال گذشته قابل مقایسه نیست. ایشان با اشاره به پیشرفت‌های گسترده جمهوری اسلامی در علم و فناوری، در مسائل گوناگون اجتماعی، و در مسائل بین‌المللی و همچنین نفوذ عظیم منطقه‌ای و رسوخ مبانی انقلاب در دل‌های جوانان افزودند: جمهوری اسلامی ایران با این ذخیره ارزشمند از تجربیات، با قدرت در حال پیشرفت است و آمریکایی‌ها که نتوانستند این ریشه را قلع و قمع کنند اکنون مجبور به تحمل نظام جمهوری اسلامی هستند و طراحی‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی آنها مانع از این پیشرفت نخواهد شد. رهبر انقلاب اسلامی به مذاکرات هسته‌ای و تلاش بدخواهان و معاندان برای القای درماندگی ایران در این موضوع اشاره کردند و چند نکته مهم را درباره مذاکرات هسته‌ای متذکر شدند. اولین نکته‌ای که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به آن اشاره کردند موافقت با اصل توافق بود که گفتند: من با توافقی که بتواند انجام شود موافقم اما با توافق «بد» موافق نیستم. ایشان با اشاره به اظهارات مکرر آمریکایی‌ها که می‌گویند «توافق نکردن بهتر از توافق بد است» افزودند: ما هم همین عقیده را داریم! و معتقدیم توافق نکردن بهتر از توافقی است که به ضرر منافع ملی و زمینه‌ساز تحقیر ملت بزرگ ایران شود. تلاش بی‌وقفه مسؤولان و هیأت مذاکره‌کننده برای خارج کردن حربه تحریم از دست دشمن، دومین نکته‌ای بود که رهبر انقلاب اسلامی به آن اشاره کردند و گفتند: اگر این اتفاق رخ دهد و با توافق، حربه تحریم از دست دشمن خارج شود، بسیار خوب است اما اگر این اتفاق نیفتاد، همه بدانند که راهکارهای فراوانی در داخل کشور برای کُند کردن حربه تحریم وجود دارد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: اگر با همت و تلاش، به داشته‌های خود، به صورت مناسب توجه کنیم، حتی اگر نتوانیم حربه تحریم را از دست دشمن خارج کنیم، می‌توانیم آن را کُند کنیم. نکته سوم رهبر انقلاب اسلامی درباره رفتار منطقی جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات هسته‌ای و رفتار غیرمنطقی و زورگویانه طرف مقابل بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به سخنان چندی پیش رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه مذاکره به معنای رسیدن دو طرف به نقطه مشترک است، گفتند: بر همین اساس، نباید در مذاکره، یک طرف با رفتار غیرمنطقی تلاش داشته باشد که هر آنچه مورد توقع او است، محقق شود. ایشان خاطرنشان کردند: رفتار آمریکایی‌ها و چند کشور اروپایی دنباله‌رو آنها در مذاکرات غیرمنطقی است و با پرتوقعی انتظار دارند همه خواسته‌های آنها تحقق یابد در حالی که این، روشِ مذاکره نیست. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ایستادگی مسؤولان در مقابل زیاده‌خواهی طرف مقابل را کاملاً صحیح دانستند و با اشاره به عملکرد مستدل و منطقی جمهوری اسلامی در مقاطع مختلف از جمله دوران دفاع‌مقدس و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ همچنین مسائل گوناگون بعد از جنگ، خاطرنشان کردند: نظام اسلامی در مذاکرات هسته‌ای نیز براساس منطق عمل می‌کند اما طرف مقابل هیچ منطقی ندارد و به دنبال بی‌منطقی، با تکیه بر زور است. ایشان تأکید کردند: ملت ایران زیر بار زورگویی و زیاده‌خواهی و رفتارهای غیرمنطقی نخواهد رفت. رهبر انقلاب اسلامی یک بار دیگر افزودند: من با ادامه و پیشرفت مذاکرات و رسیدن به توافق خوب موافقم و قطعاً ملت ایران هم با هر توافقی که دربردارنده عزت و احترام او باشد، مخالفتی ندارد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: باید در مذاکرات، تکریم، حرمت و پیشرفت ملت ایران محفوظ بماند زیرا این ملت عادت به پذیرش زورگوییِ طرف مقابل اعم از آمریکا و دیگران، ندارد. ایشان همچنین با اشاره به برخی مباحث
مطرح شده درباره توافق دومرحله‌ای که ابتدا توافق بر اصول کلی و بعد از مدتی توافق بر جزئیات باشد، خاطرنشان کردند: چنین توافقی پسندیده نیست زیرا با تجربه‌ای که از رفتار طرف مقابل داریم، توافق صِرف در کلیات، وسیله‌ای خواهد شد برای بهانه‌گیری‌های پی در پی در جزئیات. رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: اگر توافقی انجام شود، باید در یک مرحله و دربردارنده کلیات و جزئیات با یکدیگر باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: مفاد این قرارداد نیز باید روشن، واضح و غیرقابل تفسیر و تأویل باشد و مفاد توافق نباید به‌گونه‌ای باشد که طرف مقابل که عادت به چانه‌زنی دارد، در قضایای مختلف بهانه‌جویی کند. ایشان خاطرنشان کردند: به لطف خداوند ملت ایران در 22 بهمن نشان خواهد داد هرکسی که بخواهد این ملت را تحقیر کند، با ضربه متقابل مواجه خواهد شد. رهبر انقلاب اسلامی گفتند: همه ملت ایران و همه دلسوزان متفقند که عزت ملی برای یک کشور، بسیار بسیار مهم است زیرا اگر عزت ملی نباشد، امنیت و پیشرفت هم نخواهد بود، بنابراین عزت ملی باید محفوظ بماند و مسؤولان هم این موضوع را می‌دانند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پایان خاطرنشان کردند: به فضل‌الهی، ملت ایران با حضور مقتدرانه و عزم راسخ خود در ۲۲ بهمن، دشمن را به زانو درخواهد آورد.
در ابتدای این دیدار امیر سرتیپ خلبان حسن شاه‌صفی، فرمانده نیروی هوایی ارتش با گرامیداشت نوزدهم بهمن سالروز بیعت تاریخی همافران با امام خمینی(ره)، گزارشی از توانمندی‌ها و پیشرفت‌های نیروی هوایی ارائه کرد. امیر سرتیپ شاه‌صفی گفت: طراحی، ساخت و ارتقای شبیه‌سازهای پروازی، دستیابی به توان طراحی و ساخت جنگنده پهن‌پیکر بدون سرنشین، «راه‌اندازی، بازسازی و بازیابی انواع هواپیماها» و عمق‌دهی به تجهیزات موجود، تولید انواع تجهیزات هواپایه و راه‌اندازی و عملیاتی کردن موشک‌های راهبردی با استفاده از توانمندی‌های داخلی در نیروی هوایی ارتش موید ادعای درهم شکستن پنجه‌های تحریم تجهیزات دفاع هوایی و نویدبخش ایجاد تراز جدیدی از توازن دفاعی در منطقه است. پیش از این دیدار فرمانده معظم کل قوا در دیدار جداگانه با فرماندهان ارشد نیروی هوایی و پدافند جمهوری اسلامی ایران با اشاره به نقش حساس و خطیر نیروی هوایی و پدافند ارتش جمهوری اسلامی در مجموعه نظام دفاعی کشور افزودند: نیروی هوایی به اقتضای حرفه خود متکی به دانش و فناوری است و این مساله از جهاتی در مواجهه با تهدیدات پیرامونی اهمیت این نیرو را بیشتر می‌کند.
دعوای روسیه و عربستان بر سر قیمت نفت نیز مورد توجه برخی رسانه ها قرار گرفت .«آغاز دور دوم جنگ ارزان فروشی نفت»جام جم نوشت : پادشاه جدید عربستان باصدور دستوراتی عرضه نفت با تخفیف‌های ویژه و تاریخی را در دستور کار قرار داد تا پس از ماه‌ها شعله دور دوم جنگ ارزان فروشی نفت در بین کشورهای عربی روشن شود و نفت کماکان ارزان بماند.
یکی از مهمترین چالش های پیش روی تولید نفت از ذخایر نامتعارف و به اصطلاح «شیل اویل ها» در آمریکا حفاری تعداد قابل توجه ای چاه توسعه ای در طول سال است.
بر اساس برآوردهایی که کارشناسان انرژی انجام داده اند برای حفظ و نگهداشت ظرفیت تولید یک میلیون بشکه در روز از منطقه داکوتای شمالی در ایالات متحده آمریکا باید سالانه ۲۵۰۰ حلقه چاه جدید حفاری شود این در حالی است که برای نگهداشت این میزان توان تولید در ایران و یا عراق نیاز به حفر۶۰ حلقه چاه است.
به عبارت دیگر، تولید از چاه های منابع غیرمتعارف بطور متوسط در سال اول حدود ۶۵ درصد و در سال دوم حدود ۳۵ درصد کاهش می یابد و در سال سوم نیز ۱۵ درصد و در ادامه به طور متوسط سالانه ۱۰ درصد از توان تولید چاه کاسته خواهد شد.
در این بین آمارهای هم نشان می دهد تعداد چاه های مورد نیاز برای حفاری در میادین غیر متعارف نفت آمریکا از حدود ۶ هزارحلقه چاه در سال ۲۰۰۹ میلادی به ۱۶ هزار حلقه در سال ۲۰۱۴ افزایش یافته است و پیش بینی می شود از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ میلادی میزان چاه های مورد نیاز برای حفاری تقریبا یک روند ثابت در محدوده ۱۶ هزار حلقه چاه در سال برسد.
از این روز قیمت جهانی نفت خام به دنبال کاهش فعالیت دکل های حفاری در میادین نفتی غیر متعارف «شیل اویل ها» با افزایش چند دلاری جان تازه ای گرفت و در سطوح بالاتر از ۵۰ دلار در بازارهای جهانی معامله شد.
عربستان شعله جنگ نفت را روشن نگه داشت
با تقویت نسبی قیمت طلای سیاه در طول چند هفته اخیر پیش بینی کارشناسان نشان می داد که با ادامه روند موجود بهای نفت خام بازهم تقویت شود و در سطوح بالاتری معامله شود با این وجود کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی شوک جدیدی به بازار نفت وارد کرده اند.
گزارش های رسانه های بین المللی حاکی از آن است که عربستان سعودی که عنوان بزرگترین صادرکننده نفت جهان و سازمان اوپک را یدک می کشد قیمت نفت خام خود را برای تحویل در ماه مارس ٢٠١٥ میلادی در بازارهای آسیایی را با یک تخفیف ویژه عرضه می کند.
در همین حال شرکت آرامکوی عربستان سعودی هم با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد: بهای هر بشکه نفت خام این کشور در ماه مارس ٢٠١٥ میلادی با حدود ۹۰ سنت کاهش عرضه می شود که بزرگترین مقدار تخفیف نفتی سعودی ها در ١٤ سال گذشته تاکنون بوده است.
به عبارت دیگر، پس از مرگ ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی و نشستن امیر سلمان بن عبدالعزیز آل سعود بر کرسی پادشاهی این کشور نفت خیز جهان وی پس از ابقای علی النعیمی وزیر کهنه کار نفت عربستان با صدور دستورات جدیدی فروش طلای سیاه با تخفیف های ویژه را در دستور کار قرار داده است.
بر اساس اطلاعیه شرکت آرامکوی سعودی، قیمت هر چهار شاخص نفتی این کشور برای تحویل به بازارهای آسیا، بزرگترین مشتری نفت عربستان، کاهش یافته و این در حالی است که این قیمت ها در بازارهای آمریکا ١٥ سنت و در بازارهای اروپایی بین ٧٠ سنت تا یک دلار و ١٥ سنت افزایش داده شده است.
در این بین تحلیلگران اعتقاد دارند که این اقدام عربستان در راستای تلاش این کشور برای به دست آوردن سهم بیشتر در بازارهای نفتی جهان است.
این شوک جدید نفتی در حالی توسط عربستان به بازار نفت تحملی می شود که پیشتر، عربستان در ماه نوامبر ٢٠١٤ میلادی قیمت فروش نفت خود را در بازارهای آمریکا کاهش داده بود تا بتواند سهم خود را در بازارهای این کشور حفظ کند.
این اقدام همزمان با حفظ سطح تولید نفت اوپک بود که منجر به سقوط ٦٠ درصدی قیمت های جهانی طلای سیاه شد.
با این وجود، عربستان بارها اعلام کرده است که تولید نفت خام خود را حتی اگر قیمت های جهانی به بشکه ای ٢٠ دلار سقوط کند نیز ادامه می دهد.
قطر هم سرکیسه نفت را شل کرد
پس از تخفیف تاریخی و بی سابقه نفتی عربستان سعودیف قطر به عنوان مهمترین شریک گازی ایران در پارس جنوبی هم یک تخفیف ویژه نفتی به مشتریان خود ارائه کرده است.
بر این اساس قطر قیمت نفت خام فروشی خود در ماه ژانویه گذشته را در پایین ترین سطح در ٦ سال اخیر تعیین کرد به طوری که قطر قیمت رسمی فروش (او اس پی) برای نفت خام مارین قطر در ماه ژانویه گذشته ٤٣,٢٥ دلار تعیین کرده بود که این رقم ١٥ دلار کمتر از ماه دسامبر سال ٢٠١٤ میلای بوده است.
قطر همچنین قیمت «او اس پی» برای نفت خام «لند قطر» را در ماه ژانویه سال جاری میلادی ٤٥,٩٥ دلار تعیین کرده بود که این رقم ١٤.٣٠ دلار کمتر از ماه دسامبر بوده است.
در همین حال رویترز با انتشار گزارشی، اعلام کرده است: این قیمت ها پایین ترین رقم از ماه فوریه سال ٢٠٠٩ میلادی تاکنون برای قیمت نفت این کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس بوده است.
دعوای نفتی عربستان و روسیه بالا گرفت
روسیه و عربستان هر یک با تولید بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت بزرگترین تولید طلای سیاه جهان در طول سه سال گذشته تاکنون بوده اند با این وجود ریاض با پائین نگاه داشتن بهای نفت می خواهد به مسکو ضربات سنگین اقتصادی وارد کند.
در همین حال، ایلیا ترونین، رییس اداره مالیات، گمرک و تعرفه وزارت دارایی روسیه اعلام کرد که اگر میانگین قیمت نفت در سال جاری میلادی ٤٠ دلار برای هر بشکه باشد، درآمدهای بودجه ٢٠١٥ میلادی روسیه حدود ٤٦ میلیارد دلار کاهش می یابد.
روزنامه نیویورک تایمز هم با انتشار گزارشی، مدعی شده است: عربستان سعی می کند با استفاده از نفوذ خود در بازارهای نفتی در شرایطی که روسیه از سقوط قیمت های نفت لطمه دیده است، با فشار وارد کردن بر ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، حمایت وی را از بشار اسد، رییس جمهوری سوریه قطع کند.
اعلام خبر احتمال صفر درصدی برای کاهش سود بانکی هم از موضوعاتی بود که توجه رسانه های کاغذی را به خود جلب کرد .
«مانع پنهان کاهش سود بانکی» دنیای اقتصاد در بررسی موانع کاهش یود بانکی نوشت : نتایج یک بررسی حاکی از آن است که سهم سپرده‌های بلندمدت و بالاتر از یک سال حجم بالایی از سبد منابع بانک‌ها را تشکیل می‌دهند. بررسی‌های صورت مالی 16 بانک نشان می‌دهد از مجموع 324 هزار میلیارد تومان نقدینگی، سپرده‌های بلندمدت این بانک‌ها معادل 100 هزار میلیارد تومان در قالب سپرده‌های پنج‌ساله سپرده‌گذاری شده است. براساس مستندات تا قبل از مصوبه بانک مرکزی در اردیبهشت عمده بانک‌ها منابع بلندمدت را با نرخ‌های بالاتر از 22 درصد جذب می‌کردند، اما پس از مصوبه بانک مرکزی سپرده‌گیری بالاتر از یک سال ممنوع و نرخ سود نیز به 22 درصد محدود شد. بنابراین در صورتی که صاحب سپرده اقدام به انسداد سپرده نکند، این حساب‌ها در سالهای 93 تا 97 با نرخ‌های بالای 22 درصد فعال خواهند بود. کارشناسان با اشاره به این موضوع به سیاست‌گذاران اقتصادی پیشنهاد می‌دهند درصورتی‌که کاهش نرخ سود تسهیلات را از طریق کاهش نرخ سود سپرده به عنوان یک هدف تبعی دنبال می‌کنند به این عامل پنهان توجه داشته باشند؛ زیرا تعهدات بلندمدت بانک‌ها می‌تواند در حکم مانعی برابر کاهش نرخ سود باشد و هر تصمیم سیاستی را با اختلال مواجه کند. بنابراین در تصمیم‌گیری درباره این متغیر اقتصادی باید به این معضل پنهان بانکی نیز توجه داشت.
مانع پنهان کاهش نرخ سود
دنیای اقتصاد: اطلاعات صورت‌های مالی بانک‌ها نشان می‌دهد با وجود کاهش نرخ تورم یک مانع پنهان بر سر راه کاهش نرخ سود بانکی وجود دارد.
بررسی صورت‌های مالی 16 بانک نیمه‌دولتی یا خصوصی که اطلاعات آنها در بورس تهران قابل دسترسی است، نشان می‌دهد از مجموع بیش از 324 هزار میلیارد تومان نقدینگی که به عنوان سپرده‌های مدت‌دار نزد این بانک‌ها است،رقمی بالغ بر 100 هزار میلیارد تومان در قالب حساب‌های بلندمدت 5 ساله سپرده‌گذاری شده است.
این میزان سپرده‌گذاری بلندمدت از آن جهت که با نرخ‌های بالای 22 درصد انجام شده است، کماکان در حکم یک تعهد بلندمدت بر عهده شبکه بانکی است. بر این مبنا در صورتی که صاحب سپرده اقدام به بازپس‌گیری و انسداد سپرده نکند، این حساب‌ها در حد فاصل سالهای 1393 تا 1397 سررسید خواهند شد. بنابراین تا زمانی که این حساب‌ها از سوی مشتریان بسته نشود بانک تعهد دارد نرخ سود متعهد شده را تا پایان دوره سپرده‌گذاری پرداخت کند؛ نرخ سودی که بعضا تا سطح 27 درصد توافق شده است.
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد با وجود آنکه بانک مرکزی در اردیبهشت امسال سپرده‌گیری بالای یکسال را برای شبکه بانکی ممنوع و سقف نرخ سود سپرده‌ها را بالای 22 درصد تعیین کرد در عین حال نسبت سپرده‌های 5 ساله در شبکه بانکی بیش از 50 درصد است.
به نظر می‌رسد با وجود این تعهد بلندمدت به‌دلیل آنکه هزینه پول کماکان برای شبکه بانکی بالا است امکان کاهش نرخ سود در شرایط کنونی برای بانک‌ها فراهم نباشد.
علامت سپرده‌های بلندمدت از زمان تغییر نرخ
بررسی دنیای اقتصاد از صورت‌های مالی 16 بانک نیمه‌دولتی یا خصوصی که اطلاعات آنها در بورس تهران قابل دسترسی است، حکایت از آن دارد که از مجموع بیش از 324 هزار میلیارد تومان نقدینگی که به عنوان سپرده‌های مدت‌دار نزد این بانک‌ها است، رقمی بالغ بر 100 هزار میلیارد تومان به عنوان حساب‌های بلندمدت 5 ساله سپرده‌گذاری شده است. همچنین از کل سپرده‌های مدت‌دار کمتر از نصف آن یعنی در حدود 150 هزار میلیارد تومان در حساب‌های کوتاه‌مدت این بانک‌ها به صورت سپرده نگهداری می‌شود. این بررسی نشان می‌دهد نسبت رقم حساب‌های بلندمدت 5 ساله به حساب‌های یک تا 5 ساله، به‌طور متوسط برابر 8/ 62 درصد است که برای برخی بانک‌ها این رقم به بیش از 85 درصد سپرده‌های مدت‌دار می‌رسد. برای سه بانک که بیشترین منابع را در میان بانک‌های مورد بررسی دارند و نیمه‌دولتی نیز هستند، متوسط سهم حساب‌های بلندمدت 5 ساله در حدود 55 درصد از کل حساب‌ها است و برای یکی از بزرگترین بانک‌ها در این فهرست رقم قابل‌ملاحظه 85 درصد نشان داده می‌شود. همچنین بررسی صورت‌های مالی این بانک‌ها نشان می‌دهد نرخ سود متعلق به حساب‌های بلندمدت 5 سالهای که در سال 92 افتتاح شده‌اند، بین 17 تا 22 درصد بوده است. با وجود این، شواهد حاکی از آن است که با توجه به تجدید نرخ‌گذاری که اکثر بانک‌ها در نیمه دوم سال 92 و ابتدای سال 93 انجام دادند، بیشتر این سپرده‌ها دارای نرخی بالای 20 درصد و تا 27 درصد هستند.
این نکته از آن جهت قابل تامل است که به‌رغم کاهش نرخ سود سپرده‌ها که در اردیبهشت‌ماه سال جاری اتفاق افتاد، حساب‌های بلندمدت همچنان با نرخ‌های سابق فعال هستند و بانک‌های افتتاح‌کننده این سپرده‌ها باید بر تعهد خود باقی مانده و سودسپرده‌ها را مطابق نرخ‌های افتتاحی بپردازند. در نتیجه و با توجه به سهم قابل ملاحظه این سپرده‌ها از منابع بانک‌ها، هزینه پول بانک‌ها متناسب با نرخ سود این سپرده‌ها در سطحی بالا باقی می‌ماند. به‌طور دقیق‌تر، می‌توان دریافت که با داشتن وزنی حدود 60 درصد از منابع بلندمدت بانک‌ها و با نرخ متوسط 20 درصدی، هزینه پول بانک‌ها از حدود 17 تا 20 درصد پایین‌تر نخواهد بود. در نتیجه این امر، سودآوری بانک‌ها از محل اعطای تسهیلات منوط به این خواهد بود که نرخ تسهیلات آنها چندان از ارقام 24 تا 30 درصدی فعلی کاهش نیابد؛ در نتیجه تا مدت زمانی که این هزینه پول بالاست، کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی ممکن نخواهد بود. صورت‌های مالی بانک‌های مورد بررسی نشان می‌دهد اکثریت قریب به اتفاق این حساب‌ها و بیش از 80 درصد حساب‌ها پس از سال 95 سررسید خواهند شد. بر این اساس، تا آن هنگام نباید کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی را به‌رغم کاهش تورم انتظار داشت.
حفره‌های مالی و نرخ سود
تصویری که از صورت‌های مالی بانک‌ها منعکس می‌شود نشان از دارد که سپرده‌های بلندمدت در حکم مانعی هستند که اجازه نمی‌دهند سیاست تعدیل نرخ سود با واقعیت‌های تورمی موجود منطبق شود. در واقع تعهدات گذشته بانک‌ها مانع پنهانی در جهت همراهی خودکار کاهش نرخ سود متناسب با تورم است. بنابراین سیاست‌گذاری پولی اگر قصد داشته باشد بدون در نظر گرفتن این مانع پنهان اقدام به تعدیل مجدد نرخ سود کند در بهترین حالت این تعدیل نرخ در بخش سپرده‌ها رخ خواهد داد و کاهش نرخ سود تسهیلات که هدف تبعی کاهش نرخ سود سپرده‌ها به‌دلیل هزینه بالای ناشی از تعهدات بلندمدت قابلیت تحقق ندارد.
البته نتایج اطلاعات این بررسی یک ابهام نیز به همراه دارد ابهام مطرح شده از این قرار است؛ چگونه در حالی که برخی سپرده‌گذاران صاحب سپرده‌هایی بلندمدت با نرخ‌هایی بیش از 22 درصد هستند و این حساب‌ها را در سال 92 افتتاح کرده‌اند، هیچ اثر یا انعکاسی از این حساب‌ها در صورت‌های مالی اکثر بانک‌های مورد بررسی قابل مشاهده نیست.
بالا ماندن نرخ سود تسهیلات بانکی موضوعی است که سبب افزایش هزینه تامین مالی بنگاه‌ها شده و می‌تواند علاوه‌بر تعمیق رکود بخش تولید، سببی برای افزایش تورم شود. طبیعی است هنگامی که به بیش از 100 هزار میلیارد تومان سپرده بانکی ظرف سالهای نزدیک آینده، سودی حداقل 22 درصدی تعلق بگیرد و متناسب با این نقدینگی که به عنوان منابع بانک‌ها است، تسهیلاتی با نرخ‌های به مراتب بالاتر توسط بانک‌ها اعطا گردد، حجم عظیمی از نقدینگی به وجود خواهد آمد که به دلیل عدم رشد اقتصادی و رکود بخش مولد، تورمی ادامه‌دار و مزمن گریبان‌گیر اقتصاد کشور ظرف سالهای پیش رو خواهد بود. در واقع، با در نظر گرفتن منحنی سهم سپرده‌های بلندمدت از کل سپرده‌های مدت‌دار و رابطه آن با نرخ تورم انتظاری و نقش انتظارات تورمی ناشی از سوددهی سپرده‌های بانکی در منحنی بازدهی (Yield Curve)، می‌توان بار دیگر نتیجه گرفت که کاهش نرخ تورم در سال 93 به زیر 20 درصد که روند کاهشی آن از تابستان سال 92 آغاز شده، ریشه در انتظارات کوتاه‌مدت داشته است. به نظر می‌رسد انتظارات بلندمدت چندان با این روند همراهی نمی‌کنند؛ مساله‌ای که احیانا در صورت عدم دیدن ساز و کار و راهکار مناسب می‌تواند روند کاهشی نرخ تورم را متوقف کرده و مجددا روند نامطلوب را به دنبال آورد.
