به گزارش خبرنگار سیاسی باشگاه خبرنگاران در برنامه امشب گفتگوی ویژه خبری مورخ 14 بهمن ماه که با حضور محمد رضا ولوی رئیس شورای عالی صاایران و اصغر ابراهیمی رئیس پژوهشگاه صاایران به بررسی دستاوردهای فناوری های فضایی در کشور پرداخته شد.
 
***ما وارد فضای جدیدی در توسعه ماهواره شده ایم

محمد رضا ولوی به بیان مقدمه در رابطه با دستاوردهای کشور و قسمت فضایی پرداخت و اظهار داشت: خدا را شاکریم که در دهه مقدس فجر و همزمان با سالروز فناوری فضایی توانستیم ماهواره فجر را با موفقیت به فضا پرتاب کنیم که جا دارد این موفقیت بزرگ را خدمت مقام معظم رهبری و ملت شریف تبریک عرض کنیم که در ادامه در این باره مواردی را عرض خواهیم کرد.

ابراهیمی در ادامه تصریح کرد: دهه مبارک فجر علاوه بر این که یادآور پیروزی انقلاب اسلامی است سالگرد ورود کشور به عرصه فضایی بوده است به طوری که در سال 1387 توانستیم نخستین ماهواره خود را به نام ماهواره امید به فضا پرتاب کنیم و بعد از آن با پرتاب ماهواره های دیگر توانستیم این روند را ادامه دهیم و امروز نیز شاهد پرتاب موفقیت آمیز ماهواره فجر بودیم که دستاورد بزرگی برای ملت و کشور در پی داشت.

ولوی در ادامه به بیان دستاوردهای ماهواره ملی فجر پرداخت و بیان داشت: ماهواره ملی فجر در حال حاضر ارتباط گسترده با شبکه های ایستگاهی و کنترلی و هدایتی دارد که توسط ایستگاه های کنترلی رهگیری می شود و کاملاً در کنترل تمامی ایستگاه های ما است.

وی ادامه داد: فعالیت های فضایی ما از سال 78 شروع شد و در ابتدا با مشاوران خارجی سر و کار داشتیم که در فرآیند توسعه فناوری مسائلی مطرح شد از همین رو به واسطه آن مشاوران در این حوزه توقف هایی ایجاد شد از همین رو ما به دنبال فضای جدیدی در این رابطه بودیم که با ارائه متخصصان داخلی توانستیم خودمان فعالیت های فضای به ویژه در عرصه ماهواره گام های استواری برداریم.

رئیس شورای عالی صاایران افزود: در سال 87 نخستین ماهواره بومی ایران را به فضا پرتاب کردیم که در کل فرآیند چرخه ماهواره با توجه به ماموریت های تعریف شده، 50 تا 60 درصد قابلیت ها را این ماهواره پوشش داد اما امروزه در ماهواره ملی فجر می توانیم مدعی باشیم که فضای کل فناوری ها و زیر سامانه ها برای یک ماموریت های فضایی مطرح است که در این ماهواره ایجاد و طراحی شده است به همین جهت می توانیم این ادعا را داشته باشیم که ما وارد فضای جدیدی در توسعه ماهواره شده ایم.

** توانایی طراحی سیستم مجموعه فضایی در کشور صورت گرفته است

ابراهیمی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چه میزان کار مطالعاتی بر روی پروژه صورت گرفته و چه شد که به این جا رسیدیم گفت: یکی از سرمایه های ملی که در تمام عرصه ها کشور آن را دارا می باشد نیروی متخصص جوان است که به تمام دنیا هم این موضوع را ثابت کرده ایم از همین رو در عرصه فضا هم سرمایه اصلی علاوه بر تجهیزات نیروی متخصصی هستند که در این رابطه فعال هستند.

وی ادامه داد: این نیروی متخصص به همراه مراکز پژوهشی و تحقیقی، دانشگاه ها و صنایع مرتبط توانستند با پتانسیلی که وجود دارد مدیریت جامعی شود از همین رو توانستیم طراحی سیستم مجموعه فضایی را انجام دهیم که در کمتر کشوری به این موضوع دست یافته شده است.

رئیس پژوهشگاه صاایران اظهار داشت: توانایی طراحی سیستم ایده به محصول بدون کمک از کشورهای صاحب فناوری با بهره گیری از جوانان طراحی شده است که این سیستم یک سیستم کاملاً قوی در سطح دنیا به حساب می آید.

وی تصریح کرد: صنایع الکترونیک ایران، به عنوان متولی امر ماهواره است و این دستاورد حاصل زحمات این عزیزان به شمار می آید که با پشتیبانی هایی که دولت از ما داشته امروز ماهواره فجر که یک دستاورد عظیم در عرصه ماهواره است به ثمر نشسته است و با موفقیت در مدار قرار گرفته است.

ابراهیمی در خصوص کاربردهای ماهواره های فضایی در کشور اظهار داشت: خدمات فضایی تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی بر زندگی ما دارد.

وی در ادامه به مجموع تاثرات مستقیم ماهواره ها بر زندگی افراد پرداخت و تصریح کرد: شبکه های اینترنتی که اکثر مردم با آن ارتباط دارند بر پایه منابع فضایی است که با ماهواره ها تبادل اطلاعاتی که صورت می گیرد از اینترنت می توان استفاده کرد و سیستم های بانکی نیز پایه و اساسشان ماهواره ها است.

رئیس پژوهشگاه صاایران به بیان تاثیرات غیر مستقیم ماهواره ها بر زندگی افراد پرداخت و گفت: برای ساخت یک ماهواره از دانش ها فنون زیادی باید بهره گیری شود تا یک ماهواره ساخته شود از همین رو کشوری که دست به این اقدام می زند باید بخش های متعدد علمی خود را به صورت مثتمر درگیر و قوی کند که شامل ساخت ماهواره، پرتاب گر، حامل، ماهواره بر و از قبیل این ها است و ما باید مداری که به آن دسترسی نداریم را مورد مطالعه قرار دهیم تا ماهواره به درستی در مدار قرار گیرد.

 
ابراهیمی ادامه داد: در عرصه الکترو مغناطیسی و علوم ارتباطات دانش هایی است که در ساخت ماهواره به عرصه ظهور می رسد که در ساخت ماهواره ایستگاه های زمینی با ماهواره در ارتباط هستند از همین رو بحث هدایت و کنترل ماهواره و ایستگاه های بهره برداری مطرح می شود که هر کدام ماموریت خاصی دارند تا ماهواره با موفقیت در مدار خود قرار گیرد که ما با تمامی آن ها در ارتباط هستیم.

** ما در شرایط تحریم به این توانمندی ها دست پیدا کردیم

ولوی در رابطه با پیچیدگی های ساخت و ماموریت های ماهواره بیان داشت: یکی از دستاوردهایی که این حوزه برای ما داشته است حوزه طراحی ما نیز قوی شده است به این منظور که قدرت طراحی ما در حوزه ماهواره توسعه پیدا کرده که یکی از دلایلش به خوبی و قدرت کار و قدرت طراحی برای محققان ما فراهم شده است از همین رو می توانیم یک طرح بزرگ را طراحی، خورد و در سطح کشور اجرا کنیم که در توان فضایی ما این موضوع فراهم شده است.

وی تاکید کرد: ما در شرایط تحریم این توانمندی ها را به دست آوردیم و باید بدانیم این تحریم ها کاملاً در تمامی زمینه ها و همه جانبه  علیه کشور ما صورت گرفته است و بخش های علمی، صنعتی و حتی مقاله ای را نیز در بر می گیرد.

*** ماهواره یکی از پر استرس ترین فناوری ها

رئیس شورای عالی صاایران با بیان این که تکرار پرتاب ماهواره برای ما بسیار ارزشمند است گفت: راهگشایی توسعه فناوری برای ما فراهم شده است؛ ماهواره یکی از پر استرس ترین فناوری های است چرا که سازه ماهواره باید با سرعت 7 تا 7 و نیم کیلومتر در ثانیه حرکت کند و در طراحی مقتضیان خاص خود را دارد؛ در تکنولوژی ماهواره ما شاهد استفاده از دیگر فناوری ها نیز هستیم حوزه مخابرات ، مکانیک، نرم افزار و کامپیوتر در استانداردهای فضایی کاربرد دارد.

در ادامه این گفتگو ابراهیمی رئیس پژوهشگاه صاایران در خصوص رقابت کشورهای صنعتی برای ورود به فضا اظهار داشت: بعد ازسال 1957 که بشر برای اولین بار توانست یک سازه دست ساز را روی مدار قرار دهد میان کشورهای صنعتی مانند ژاپن، چین و هندوستان مسابقه و رقابت برای ورود به فضا شکل گرفت.

وی در ادامه افزود: به دلیل بالا بودن ریسک در عرصه فضا و گران قیمت بودن فناوری ها در این حوزه، کمتر کشوری می تواند به این عرصه ورود پیدا کند.

ابراهیمی تاکید کرد: به دلیل این که تصمیم ما از همان ابتدا بر این بود که در جبهه مقدم عرصه فناوری حضور داشته باشیم، جمهوری اسلامی ایران توانسته است با استعانت از خداوند و پشتیبانی نیروهای جوان خود گام در این حوزه بگذارد.

ابراهیمی با اشاره به این که ماهواره بر امید یک ماهواره کاملاَ بومی بود گفت:  توانستیم بعد از امید، ماهواره های نوید و رصد و در حال حاضر هم  ماهواره فجر را به فضا ارسال کنیم و این تکمیل کننده حلقه دانش و فناوری های فضایی  بوده است.

وی با ذکر این مطلب که دردنیا بالای 50 کشور دارای ماهواره هستند گفت: این موضوع بدین معنا نیست که همه ی این کشور ها خودشان ماهواره ها را ساخته و پرتاب کرده باشند؛ برخی کشورها برای بهره برداری از ماهواره از کشورهای دیگر کمک می گیرند و نیز برخی دیگر از کشورها برای داشتن خدمات فضایی به اجاره کردن ماهواره مبادرت می کنند.

رئیس پژوهشگاه صاایران در ادامه اظهاراتش افزود: ایران تمام این حلقه ها را دارا بوده و این بدنی معناست که خودش ماهواره را می سازد، خودش تست می کند و خودش هم ماهواره بر را بدون کمک گرفتن از جایی می سازد.

وی تاکید کرد: اساساً جمهوری اسلامی با وجود تحریم ها نمی تواند از کشوری کمک بگیرد و تکیه ما به نیروهای خودمان است.

** کشورهای منطقه هیچ سهمی برای قابلیت سازی منطقه ندارند

در ادامه این گفتگو ولدی رئیس شورای عالی صابیران با اشاره به ارزش افزوده به وجود آمده در حوزه فناوری های فضایی گفت: در سال 2014 حدود 350 میلیارد دلار ترنور مالی  در حوزه فضایی بودیم و از این مقدار حدود 55 درصد به کاربردهای فضایی اختصاص دارد.

 وی افزود: نسبت ارزش افزوده ای که سرمایه گذاری فضایی دارد 1 به 30 است یعنی اگر یک دلار سرمایه گذاری کنیم 30 برابر برداشت خواهیم کرد.

ولوی با بیان این که ضریب توسعه در حوزه فضایی 11 درصد است گفت: تا سال 2024 یعنی ده سال آینده ترنور مالی در این حوزه به 700 میلیارد دلار خواهد رسید.

وی عنوان کرد: در حال حاضر فضای توسعه ما شرایط بلوغ خود را پشت سر نگذاشته است؛ در منطقه غرب آسیا کشورهایی حضور دارند که دارنده ماهواره مخابراتی هستند اما در عین حال هیچ فهمی برای قابلیت سازی ماهواره ندارند.

در ادامه این گفتگوی مهدی کاظمی کارشناس امور فضایی در گفتگویی تلفنی با بیان این که در ماهواره فجر تمام اجزای یک ماهواره حرفه ای وجود دارد خاطر نشان کرد: ماهواره با سرعت 8 کیلومتر در ثانیه حرکت می کند( حدود 40 برابر هواپیمای مسافر بری) ماهواره فجر نسبت به ماهواره قبلی از نظر فنی بالاتر بوده و سیستم های این ماهواره کاملاً بومی است.

وی در ادامه اظهاراتش گفت: برای تامین توان ماهواره فجر از منابع فتوولتایی استفاده شده است و این ماهواره دارای یک کامپیوتر پیشرفته و سازه سبک است.

وی در ادامه تصریح کرد: در ساخت ماهواره فجر سرعت تبدیل ایده به محصول حاصل شده است.

ولوی با اشاره به این که 52 درصد حوزه های عملیاتی مربوط به حوزه مخابرات است گفت: ماهواره ها عمدتاً مخابراتی هستند به طوری که 3 درصد ماهواره ها در حوزه هواشناسی، 5 درصد در حوزه علوم و اکتشافات معادن و ذخایر زیر زمینی، 7 درصد در حوزه مباحث اطلاعاتی و امنیتی ،8 درصد در حوزه موقعیت یابی و 13 درصد ماهواره در حوزه سنجش از راه دور هستند.

رئیس شورای عالی صاایران با اشاره به این که حوزه سنجش از راه دور شامل تصویر برداری، عکس برداری از زمین و اماکن مورد نظر است ادامه داد: حدود 12 درصد ماهواره در حوزه پژوهش و تحقیقات متمرکز شده است به گونه ای که همه ی این حوزه ها برای ما کاربردی هستند.

** تامین نیازهای کشور به سرمایه گذاری نیازمند است

وی با اشاره به این که در تامین نیازهای کشور به سرمایه گذاری نیازمندیم خاطر نشان کرد: این سرمایه ها امروزه مصروف می شوند و اگر به توسعه فناوری های کاربردی در حوزه فضایی رجوع کنیم سهم بالایی از نیازهای کشور را تامین خواهیم کرد.

ولوی با اشاره به این که باید با کشورهای خارجی ارتباط وتعامل داشته باشیم اظهار داشت: باید در حوزه مشارکت و فروش تکنولوژی اقداماتی صورت گیرد.

** سند راهبردی در حوزه توسعه فضایی تدوین شده است

رئیس شورای عالی صاایران با بیان این که در شرکت صنایع الکترونیک به این مسائل ورود کرده ایم افزود: سند راهبردی در حوزه توسعه فضایی تدوین شده است.

 وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که وضعیت برنامه ریزی راهبردی در حوزه فضایی چگونه است گفت: در سند راهبردی سیاست های کلان توسعه را مشخص کرده ایم به گونه ای که در اهداف کلان فضایی اهداف بشر دوستانه را مد نظر گرفته ایم.

ولوی گفت:  اهداف کلان فضایی را شامل فضای توسعه صلح آمیز، پرهیز از وابستگی ، توسعه رفاه عمومی ، توسعه متوازن در فناوری های فضایی، استفاده از فضای مسالمت آمیز، توسعه آموزش و پرورش، بهره وری اقتصادی از فضای علمی و روحیه اتکا به خویش و اعتماد به نفس است.

رئیس شورای عالی صاایران با اشاره به این که باید در حوزه استراتژیک به گسترس همکاری های ملی و بین المللی گسترش فعالیت های حوزه های متنوع همچون هوا، فضا، ماهواره های مخابراتی بپردازیم افزود: در سند راهبردی این موارد مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به این که در سخنان امروز رئیس جمهور به صراحت بیان شده است که یکی از اهداف توسعه کشور ، توسعه فضایی به حساب می آید خاطر نشان کرد: یکی از اهداف توسعه کشور، توسعه فضا است به گونه ای که در برنامه سند چشم انداز مورد توجه قرار گرفته است.

ولوی با اشاره به رویکرد دولت پیرامون تفکیک وظایف افزود: این رویکرد دولت هوشمندانه است زیرا لایحه سیاست گذاری را از لایحه اجرا جدا می کند.

رئیس شورای عالی صاایران با اشاره به مشکلاتی که در حوزه مدیریت راهبردی فضایی وجود دارد تصریح کرد: باید پژوهشکده های مختلف را در ساختار جهاد دانشگاهی و وزارت علوم داشته باشیم.

ابراهیمی در ادامه برنامه با اشاره به این که باید فرآیند چرخه محصولات را کامل کنیم ادامه داد: ابتدا باید ایده وجود داشته باشد و این که چه ماموریت هایی را برای ماهواره ها در نظر گرفته ایم.

رئیس پژوهشگاه صاایران با بیان این که طراحی مراحل مختلفی دارد گفت: طراحی، ساخت ، پرتاب و بهره برداری مراحل دیگر به طوری که هر یک از این ها زیر ساخت های لازم را می خواهد.

وی با اشاره به این که باید ابتدا دانشگاه ها را مورد حمایت قرار دهیم افزود: رشته های مختلفی در این ارتباط فعالیت می کنند به طوری که آن ها باید به دانش روز مجهز شوند.

*** ضرورت حمایت از دانشگاه ها

ابراهیمی با بیان این که در این  حوزه مقالات و کارهای تحقیقاتی بسیاری انجام شده است خوشبختانه شاهد روند خوبی در این راستا هستیم.

رئیس پژوهشگاه صاایران ادامه داد: صنایع بستر فراهم آوری فناوری های لازم را باید داشته باشد.

وی با تاکید بر این که باید به تجهیزات مورد نیاز برای ساخت و تست مجهز شویم افزود: باید اس پی یو ها را توسعه دهیم.

ابراهیمی با اشاره به این که شرکت های دانش بنیان را باید فعال کنیم خاطر نشان کرد: این امر سبب می شود تا به این مجموعه کمک شایانی شود.

رئیس پژوهشگاه صابیران با تاکید بر این که باید مدیریت فراگیر و فراسازمانی داشته باشیم ادامه داد: در کشور این مجموعه ها فعال هستند به طوری که ما از این طریق می توانیم کارها را انجام دهیم.

وی با اشاره به این که زمانی که وارد عرصه فضا می شویم محیط های تازه ای باز می شود گفت: باید کاربران با خدمات فضایی آشنا شوند.

ابراهیمی با اشاره به این که باید به سمتی برویم که در وضعیت موجود از فاز تکنولوژی و اثبات توانمندی به فازهای بعدی گذر کنیم گفت: باید به ارائه خدمات فضایی دست یابیم.
 انتهای پیام/