به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران؛ روابط دو کشور در اوايل قرن نوزدهم و اواخر قرن هيجدهم حول مسئله بنادر چابهار و بندر عباس و جزاير قشم و هرمز و بحرين دور مى‌زد. چون پس از روى کار آمدن احمدبن‌سعيد سرسلسله آل بوسعيد در مسقط و نبودن دولت مرکزى مقتدر در ايران پس از مرگ نادرشاه، وى به بنادر و جزاير جنوب ايران دست‌اندازى کرده بعضى از آنها را تصرف کرد و در اوائل حکومت قاجار نيز کمتر به مسائل رسيدگى مى‌کردند. مسقط و عمان در قرن گذشته روابط سياسى و اقتصادى بسيار نزديکى با ايران داشته و تجار و سياحان دو منطقه مرتباً در رفت و آمد بوده‌اند. در آغاز قرن نوزدهم و آغاز مداخلات انگلستان که ابتدا در مسقط و عمان شروع شد روابط اين کشور با ايران دچار دگرگونى‌هائى گرديد.


پس از کشته شدن نادرشاه و نبودن حکومت مرکزى مقتدر در ايران، احمد بن سعيد سلطان مسقط که نيروى دريائى مجهزى گردآورى کرده بود به بنادر و جزاير جنوب ايران حمله برده در اين حمله بنادر چابهار و بندر عباس و بندر لنگه و جزاير قشم، هرمز، هنگام و کيش را تصرف کرد.

پس از به قدرت رسيدن آقامحمدخان قاجار در ايران که وضع دولت مرکزى استحکامى يافت سلطان عمان ناچار نماينده‌اى به دربار ايران اعزام کرد و خواهان اجاره اين مناطق به مدت ۹۷ سال شد. دولت قاجار که تازه نضج گرفته بود و به‌علت جدال با دولت‌هاى روس و عثمانى فرصت رسيدگى به جنوب کشور را نداشت، با اين تقاضا موافقت کرد.

غفلت حکام قاجار از اين مناطق و بى‌کفايتى سياسى حکام ايالات جنوبى ايران که کارى به‌غير از خوش‌گذرانى نداشتند، فرصت رسيدگى به بنادر و جزاير را به آنها نداده لذا به‌راحتى اين مناطق را اجاره داده ساليانه مبالغى بابت اجاره دريافت مى‌داشتند.

 
روابط ايران و عمان در سال 597 ميلادی شكل سازمان يافته‎ای به خود گرفت و در طول تاريخ به تناسب شرايط و مقتضيات زمان و با توجه به نوع حكومتها، با فراز و نشيب‌هايی همراه بوده است.  

روابط دو كشور در سال‌‎های پايانی سلسله قاجار و روی كار آمدن خاندان پهلوی به دليل  استراتژی انزواگرايی سياست خارجی عمان در زمان سلطنت سلطان سعيد بن تيمور بسيار محدود بود. با به سلطنت رسيدن سلطان قابوس، ايران سومين كشوری بود كه بعد از انگليس و آمريكا، حكومت این کشور را  به رسميت شناخت. از آنجا كه يكی از اولويتهای عمده سياست خارجی عمان به رهبری سلطان قابوس گشودن باب مراوده و ارتباط با ديگر كشورها بويژه كشورهای همسايه اعلام شده بود روابط دو كشور به سرعت برقرار گرديد و هيأت مطبوعاتی ايران در ژانويه 1971 ميلادی (1349) از عمان ديدار كرد.


برقراری روابط سياسی بين دو كشور طی بيانيه‌ای رسمی در تاريخ 26 اوت 1971 (1350) اعلام گرديد و" بهمن زند" به عنوان اولين سفير دولت ايران در آوريل 1972 (1351 ) در مسقط مستقر شد.  آقاي اسماعيل خليل الرصاصی ابتدا به سمت كاردار عمـان در تهران منصوب و سپس در فوريه 1974 (1352 ) به مقام سفيری ارتقاء يافت.  

منافع مشترك و اعتماد متقابل موجب گرديد كه همكاری‌های دو كشور در مدتی كوتاه به اوج خود برسد. عليرغم بی مهری برخی و سكوت برخی ديگر از كشورهای عربی، دولت عمان توانست با همكاری دولت ايران، تهديد دشمنان تماميت ارضي كشورش را ريشه كن نمايد. اين  همكاری استراتژيكی در اواسط دهه 1970 ميلادی عامل شتاب دهنده‌ای برای ايجاد روابطی مستحكم‌تر ميان دو كشور گرديد. همكاری‌های ايران و عمان برای تأمين امنيت تنگه هرمز در مقطعی نيز گسترش يافت و طی ‎مدت زمانی كوتاه، تعداد قابل توجهی تفاهمنامه و توافقنامه همكاری به امضاء رسيد.

چند ماه قبل از شروع جنگ تحميلی عليه ايران،روابط مسقط - بغداد که سالها به خاطر حمايت مالی و تسليحاتی عراق از جبهه آزاديبخش ظفار دشمنانه بود، ناگهان رو به بهبود گذاشت. دو کشور حملات تبليغاتی عليه يکديگر را کنار گذاشتند.وزير خارجه عمان به بغداد رفت و معاون صدام از مسقط ديدن کرد.رژيم قابوس در پس پرده از اقدام جنايتکارانه رژيم بعثی بغداد در حمله به ايران حمايت نمود.


برخورد نامناسب و غير دوستانه رژيم عمان در رابطه با مسائل جمهوری اسلامی ايران و جنگ تحميلی همچنان ادامه داشت و عليرغم اعلام بي‌طرفی مقامات عمانی،در اعلاميه ها و بيانيه های رسمی و نحوه انعکاس اخبار و گزارشات جنگ تحميلی در رسانه های گروهی اين کشور و نيز همراه با ديگر اعضاء شورای همکاری خليج فارس به نحوی به تأييد و حمايت از رژيم عراق می پرداختند. پس از فتح خرمشهر و بيرون راندن متجاوزان بعثی از خاک ايران،مواضع دولت عمان بيشتر تعديل شد.
 
نقش مؤثر عمان در تعديل مواضع شورای همكاری خليج فارس در خصوص جنگ تحميلی در زمان رياست دوره‌ای عمان بر اجلاس پنجم شورا در سال 1985 (1364) در مسقط سر آغاز دوران  بازسازی روابط دو كشور به حساب مي‎آيد. در اين اجلاس، لحن ملايم سلطان قابوس در نطق افتتاحيه و مفاد نسبتاً متعادل قطعنامه پاياني اجلاس مبني بر درخواست همكاری از ايران و عراق  براي پايان دادن به جنگ و همچنين ابراز تمايل شورا برای نزديكی به جمهوری اسلامی ايران حائز اهميت بود. از آن زمان ، عمان  با اتخاذ  سياست بيطرفی و در عين حال پيروی از سياست پايان دادن به جنگ، زمينه را برای بازسازی روابط دو جانبه تسهيل  نمود.
 
انتهای پیام/