بگوییم جردن، بنویسیم نلسون ماندلا
تغییر نام یکی از مشهورترین خیابان‌های تهران
هنوز که هنوز است پس از سال‌های طولانی دو اسم دارد: مردم می‌گویند خیابان جردن و در مکاتابات اداری و رسمی روی تابلوها نوشته‌اند: بلوار آفریقا.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ؛ هنوز که هنوز است پس از سال‌های طولانی دو اسم دارد: مردم می‌گویند خیابان جردن و در مکاتابات اداری و رسمی روی تابلوها نوشته‌اند: بلوار آفریقا. حالا این خیابان نام سومی هم پیدا کرده و اعضای شورای شهر تهران تصویب کرده‌اند که از امروز این خیابان نامش«نلسون ماندلا» باشد اما این‌که در زندگی روزمره، شهروندان تهرانی بلوار طولانی را که از بزرگراه مدرس تا میدان آرژانتین تهران ادامه دارد، به چه نامی بخوانند موضوعی نیست که ارتباط زیادی با مصوبات شورای شهر تهران داشته باشد.
به گزارش شهروند، شورای شهر تهران دیروز در جلسه علنی در یکی از مصوباتش نام بلوار آفریقا را تغییر داد. تغییر نام این خیابان در ادامه تغییر گسترده اسامی خیابان و کوچه‌های پایتخت صورت گرفت که از چند‌سال پیش آغاز شده و همچنان به‌رغم انتقادات کارشناسان فرهنگی، تهران شناسان و حتی عدم موافقت بسیاری از شهروندان تهرانی ادامه دارد. اگرچه تغییر نام این خیابان به دلیل شخصیت جهانی و قابل احترام نلسون ماندلا رأی بالای اکثریت شورای شهر تهران را به دنبال داشت و کسی هم با نام‌گذاری یا ساخت یادمانی به نام او در تهران مخالفتی ندارد اما تغییر نام یکی از شناخته‌شده‌ترین خیابان‌های پایتخت با طرحی دوفوریتی در شورای شهر بار دیگر این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا نام خیابان‌های تهران به‌عنوان شناسه‌های فرهنگی و هویتی آنچنان بی‌اهمیت است که هرچند وقت یک‌بار بنا به اتفاقات جاری سیاسی و فرهنگی روز تغییر کند؟
اقدام برای تغییر نام خیابان‌های تهران توسط افرادی که در شورای شهر تهران خود را نمایندگان مردم می‌نامند درحالی است که این تغییر نام‌ها ازجمله همین تغییر نام خیابان آفریقا اقدامی نیست که مورد انتظار مردم این شهر باشد.
دیروز همزمان با این مصوبه شورای شهر تهران به خیابان آفریقا رفتیم به میان آدم‌هایی که از چند روز دیگر یک تابلوی جدید بالای سر خیابانی که در آن کار یا زندگی می‌کنند، نصب می‌شود. محمد اولیایی، یکی از مغازه‌داران همین خیابان به «شهروند» می‌گوید: فرقی نمی‌کند که نام این خیابان چه باشد آفریقا یا نلسون‌ماندلا مهم این است که مردم همان نامِ قدیمی آن را می‌شناسند و می‌گویند من خیلی به‌ندرت دیده‌ام که مردم در زندگی روزمره به این‌جا بگویند خیابان آفریقا، همه می‌گویند جردن حالا عده‌ای می‌خواهند روی دیوارهای شهر بنویسیند آفریقا یا حالا هر اسم دیگری، مردم انتخابشان این اسم‌ها نیست.»
از نگاه «پروانه. ص» یکی از ساکنان خیابان ناهید غربی تغییر نام این خیابان مطابق میل و نظر مردم نیست. او می‌گوید: «نظر ما مهم نیست چه فرقی می‌کند که من موافق باشم یا مخالف وقتی یک عده‌ای به خواست و میل خودشان هر اسمی را روی هر نقطه‌ای می‌گذارند. من به این فرآیند تغییر نام‌ها خیلی اعتراض دارم. نام خیابان پدری ما اسم یک گل بود سال‌های طولانی این نام نهادینه شده بود آن را چند سال قبل به‌رغم میل همه ساکنان آن محله تغییر دادند بعد هم اعتراض می‌کنیم می‌گویند کار شوراست آنها نماینده مردمند، پس نمایندگان ما چه کسانی هستند که از نام‌های قدیمی و آن اسامی که برای ما خاطره داشته‌اند دفاع کنند؟»
بابک که رستورانی را در بلوار آفریقا اداره می‌کند می‌گوید: «از چند هفته پیش شنیده بودم می‌خواهند اسم این‌جا را تغییر بدهند برای من فرقی نمی‌کند نام این خیابان چه باشد چون این‌جا را از بچگی به‌نام جردن می‌شناختم و فکر می‌کنم تا آخر عمرم هم اسم این خیابان در دایره کلامی من همین است.»
این‌که مردم با نام‌های جدیدی که روی خیابان‌ها می‌گذارند چقدر ارتباط برقرار می‌کنند موضوعی است که به‌نظر می‌رسد نمایندگان شورای شهر تهران توجه چندانی به آن ندارند. یکی از مشاوران املاک خیابان جردن به «شهروند» می‌گوید: «این‌جا چه نامش روی تابلوها آفریقا باشد چه نلسون ماندلا آن چیزی که می‌گوییم و می‌نویسیم جردن است. حتی در آگهی‌ها ما خانه در جردن را آگهی می‌کنیم چون مردم به این نام می‌شناسند نمی‌توانیم از فردا بنویسیم خانه ١٢٠ متری در نلسون ماندلا. خودتان فکر کنید به نظرتان مردم به ما نمی‌خندند؟»
«مصطفی کرمی» که ٤٠سالی هست در یکی از فرعی‌های بلوار آفریقا زندگی می‌کند به «شهروند» می‌گوید: «این‌که اسامی خیابان‌ها را تغییر می‌دهند خوب نیست. مثل این‌که بعد از گذشت ٥٠سال از عمرتان یک نفر به شما بگوید از امروز نام تو مصطفی نیست و مثلا علیرضاست. اسم کوچه‌ها و خیابان‌ها را هم که تغییر می‌دهند همین‌طور است آدم فکر می‌کند بخشی از گذشته آدم بخشی از هویت آدم نیست می‌شود، من هیچ‌وقت نمی‌توانم جردن را به نام نلسون ماندلا بنویسم یا بخوانم.»
بحث نام‌گذاری خیابان‌ها و تغییر آنها برای تعدادی از آدم‌های این شهر آن‌قدر تأثیرگذار بر زندگی روزمره است که بعضی از آنها می‌گویند به خاطر تغییر نام کوچه‌ها و خیابان‌های قدیمی که در آن زندگی می‌کنند تصمیم گرفته‌اند خانه‌شان را تغییر بدهند. «گیتا. س» دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «از وقتی که اسم کوچه ما را تغییر دادند احساس می‌کنم این محله را نمی‌شناسم. زمان آدرس نوشتن من همچنان آدرس قدیمی را می‌نویسم اصلا به کلام و نوشتارم و به ذهم نمی‌توانم بقبولانم که بعد از ٣٠سال سکونت در منطقه‌ای حالا نام خیابان اصلی و فرعی هر دو را عوض کرده‌اند. هر روز که این تابلو را می‌بینم احساس غریبه بودن می‌کنم و گاهی به فکرم می‌افتد اصلا این خانه را عوض کنیم و جای دیگری برویم از بس این تغییر نام‌ها من را با این محله غریبه کرده است.»
در جلسات شورای شهر تهران تغییر نام خیابان‌ها دست‌کم در شورای چهارم همواره منتقدان و حتی مخالفانی داشته است. احمد حکیمی‌پور یکی از آنهاست که بارها گفته است تغییر نام مکرر خیابان‌های تهران برای مردم خوشایند نیست و باید راه دیگری برای احترام به شخصیت‌های سیاسی، ارزشی و فرهنگی پیدا کنیم به گونه‌ای که هویت شهری تهران و نام خیابان‌های قدیمی و اصیل آن تغییر نکند. این حرف‌ها را البته او و منتقدان دیگری شبیه به او می‌گویند اما گوش شنوایی در میان اکثریت شورا برای این حرف‌ها نیست و عده‌ای اصرار دارند که نام‌های قدیمی و اصیل را از خیابان‌های تهران پاک کنند و نام‌های تازه‌ای به جای آنها بنویسند. اگر این روزها تغییر نام خیابان‌ها منتقدان و مخالفانی در شورای شهر دارد چند سال پیش وضع تغییر نام‌ها به گونه‌ای بود که در یک روز به ناگهان اسامی صدها خیابان تغییر می‌کرد.
در دوره‌های گذشته یعنی دوره‌های دوم و سوم که اصولا یک نفر از اعضای شورا فهرستی بلند از تغییر نام‌ها را می‌خواند و همه اعضا حتی بدون این‌که بپرسند نام خیابان به چه‌دلیلی تغییر کرده دست‌هایشان را بالا می‌بردند و رأی می‌دادند. پس از این تغییر نام‌ها کم نبودند افرادی که در حاشیه جلسات علنی شورا می‌آمدند و به این‌که نام کوچه یا خیابان محل سکونتشان تغییر کرده اعتراض می‌کردند اما پاسخی که می‌شنیدند این بود: «تصویب شده است، قانون است.»
اگر بخواهید دقیق‌تر بدانید مسئولیت کمیته نام‌گذاری شورا از ابتدای شکل‌گیری تغییر نام‌های خیابان‌های تهران به گونه‌ای که هویت فرهنگی و تاریخی و حتی هویت اجتماعی آن را مخدوش کند، نبود. ابتدا یعنی در اولین سال‌هایی که کمیته‌ای برای نام‌گذاری خیابان‌های تهران در شورا تشکیل شد قرار این بود که معابر فاقد نام یا خیابان‌هایی را که اسامی تکراری دارند، بررسی کرده و برای آنها نامی انتخاب کند یا اسامی خیابان‌های تکراری را برای جلوگیری از اشتباه شهروندان اصلاح کند. چند سال بعد نام‌گذاری معابر فاقد نام به پایان رسید و بعد از آن کمیته نام‌گذاری که کار دیگری برای پیگیری نداشت به جان اسامی قدیمی و تاریخی و با هویت تهران افتاد.
اسکندر مختاری، تهران‌شناس و از کارشناسان میراث فرهنگی معتقد است که اسامی و نام خیابان‌ها اسامی ساده‌ای نیستند بلکه در جغرافیای تاریخی تهران و همچنین دیگر شهرهای کشور اسامی هر محله و خیابان‌هایش براساس پیشینه تاریخی و فرهنگی آن شکل گرفته است و وجه تسمیه‌ای برای اسامی محله‌ها و خیابان‌های تهران وجود داشته است. به گفته او و بسیاری دیگر از کارشناسان فرهنگی مثل احمد محیط‌طباطبایی، تغییر نام‌های خیابان‌های تهران به هویت تاریخی و فرهنگی تهران لطمه می‌زند. در شورای شهر تهران اما برای این انتقادات گوش شنوایی نیست.
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران که حالا از چندماه پیش ریاست شورای چهارم را در دومین سال برعهده دارد یکی از مدافعان سرسخت تغییر نام معابر و خیابان‌های تهران است و اغلب در جلسات در پاسخ به منتقدانی که می‌گویند به جای تغییر نام خیابان‌های تهران راهکاری دیگری مانند ساخت تندیس‌ها یا نام‌گذاری معابر جدید برای یادبود شخصیت‌های اثرگذار پیدا کنیم اغلب پاسخش این است که «شما رأی خودتان را بدهید و در رأی‌گیری مشخص می‌شود که نام این خیابان چیست.»
نتیجه رأی‌گیری‌ها هم این روزها در شورای شهر تهران نه الزاما بر مبنای بررسی‌ها و نقد و نظرهای کارشناسی که بر مبنای رأی فراکسیون‌ها و بیشتر رأی‌گیری سیاسی است. نتیجه این‌که نام خیابان‌های این شهر که برای وجه تسمیه هرکدام از محله‌های آن کتاب‌ها نوشته‌اند و جغرافیدانان مقاله‌های نگاشته‌اند هر چند هفته‌ای یک‌بار بسته به سلیقه چند نفر از اعضای شورای شهر تهران تغییر می‌کند بماند که در زندگی روزمره شهر تهران تا مدت‌ها پس از این تغییر نام‌ها کشمکش‌هایی هست. عده‌ای تابلوها را می‌کنند، عده دیگر روی آن را با رنگ سیاه می‌کنند و نام قدیمی را می‌نویسند و باز با همه اینها همچنان عده‌ای اصرار دارند که نام خیابان‌های شهر را تغییر بدهند بماند که مردم و ساکنان کوچه‌های دور و نزدیک این شهر بر مبنای مصوباتی که در شورای شهر تهران به تصویب می‌رسد کوچه‌هایشان را نمی‌خوانند مردم خیابان‌های شهرشان را به نام‌هایی می‌خوانند که دوست دارند به همان نام‌هایی که ده‌ها سال است با آن زندگی کرده‌اند، خاطره دارند آنها کوچه‌های شهرشان را به همان نام‌ها می‌خوانند.
منبع: تابناک
