به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، گویی نینوا از خون‌هایی که رویش ریخته شده است، هیچ‌وقت سیراب نمی‌گردد. واقعه کربلا مهم‌ترین واقعه‌ای است که این شهر از شهادت مردان و زنان بیگناه به یاد دارد. این واقعه اثر اعتقادی و سیاسی وسیعی نزد شیعیان داشته و دارد. در این واقعه امام حسین(ع) و هفتاد و دو تن از یارانش مظلومانه به شهادت رسیدند و امام زین‌العابدین(ع) تنها مردی از یاران امام حسین(ع) بود که به علت بیماری توانست زنده بماند.

او چهارمین امام شیعیان است که سخنانش در کوفه و دمشق در خونخواهی از شهیدان کربلا سهم بسزایی در ادامه یافتن راه امام حسین(ع) و شعائر اسلامی داشته است. امام سجاد(ع) به همراه حضرت زینب(ع) و دیگر اسرا پس از جنگ به دمشق فرستاده شدند. او در دمشق و در مجلس یزید خطبه مشهوری خواند.

در بخشی از خطبه آمده است: «ای مردم! من فرزند مکه و منایم، من فرزند زمزم و صفایم، من فرزند کسی هستم که حجرالاسود را با ردای خود حمل و در جای خود نصب فرمود، من فرزند بهترین طواف‌کنندگان و سعی‌کنندگانم، من فرزند بهترین حج‌کنندگان و تلبیه‌گویان هستم، من فرزند آنم که بر براق سوار شد، من فرزند پیامبری هستم که در یک شب از مسجد‌الحرام به مسجد‌الاقصی سیر کرد، من فرزند آنم که جبرئیل او را به سدره‌المنتهی برد و به مقام قرب ربوبی و نزدیک‌ترین جایگاه‏مقام باری تعالی رسید، من فرزند آنم که با ملائکه آسمان نماز گزارد، من فرزند آن پیامبرم که پروردگار بزرگ به او وحی کرد، من فرزند محمد مصطفی و علی مرتضایم، من فرزند کسی هستم که بینی گردنکشان را به خاک مالید تا به کلمه توحید اقرار کردند.

من پسر آن کسی هستم که همراه پیامبر با دو شمشیر و با دو نیزه می‏رزمید و دو بار هجرت و دو بار بیعت کرد و در بدر و حنین با کافران جنگید و به اندازه چشم بر هم زدنی به خدا کفر نورزید، من فرزند صالح مؤمنان، وارث انبیا و از بین برنده مشرکان و امیر مسلمانان و فروغ جهادگران و زینت عبادت‌کنندگان و افتخار گریه‌کنندگانم... من فرزند بهترین قریشم، من پسر اولین کسی هستم از مؤمنین که دعوت خدا و پیامبر را پذیرفت، من پسر اول سبقت گیرنده‏ای در ایمان و شکننده کمر متجاوزان و از میان برنده مشرکانم، من فرزند آنم که به مثابه تیری از تیرهای خدا برای منافقان و زبان حکمت عباد خداوند و یاری‌کننده دین خدا و ولی امر او و بوستان حکمت خدا و حامل علم الهی بود.»

یزید از شنیدن این خطبه بیمناک شد و به مؤذن دستور داد تا اذان گوید! مؤذن برخاست و اذان را آغاز کرد، همین که گفت: اشهد ان محمدا رسول‌الله، امام به جانب یزید روی کرد و گفت: «این محمد که نامش برده شد، آیا جد من است یا جد تو؟! اگر ادعا کنی که جد توست پس دروغ گفتی و کافر شدی و اگر جد من است چرا خاندان او را کشتی و آنان را از دم شمشیر گذراندی؟» (پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه، شفقنا) شهرت این خطبه آنچنان بود که مردم را متأثر کرد و نتیجه آن شد که امام سجاد(ع) را به همراه دیگر اسیران با احترام به مدینه برگرداندند.

اما امام در مدینه حالت تقیه در پیش گرفت و از درگیری‌های سیاسی دوری کرد. وقتی قیامی در مدینه علیه یزید صورت گرفت،‌ امام سجاد(ع) با خانواده خود این شهر را ترک کرد و به اطراف شهر رفت و زمانی که یزید مدینه را تصرف کرد،‌ به ایشان و خانواده‌شان متعرض نشد. با مرگ یزید مختار ثقفی روی کار آمد و انتقام شهدای کربلا را از بانیان آن گرفت. امام سجاد (ع) خود را درگیر این خونخواهی نکرد. او تمام زندگی خود را وقف عبادت کرد. آنچنان‌که لقب سجاد به معنای بسیار سجده‌کننده به او داده شد و کنیه زین‌العابدین بخاطر عبادت‌های بسیار به وی اعطا گردید. از این روست که امام سجاد (ع) بخاطر سجایای اخلاقی چون پرهیزکاری، شکیبایی، معرفت و بخشش نزد اهل سنت و شیعه بسیار معروف است. امام زین‌العابدین (ع) از لذت‌های دنیوی دوری می‌کرد؛ در حالی که فقر را نکوهش می‌کرد. او در دوره‌ای که خلفای اموی حرام خداوند را حلال کرده بودند، از حرام خداوند دوری می‌کرد و مردم را به توبه فرا می‌خواند. در کتاب صحیفه سجادیه درباره توبه فرموده است: «حمد و سپاس خداوندی را که راه توبه را به ما باز نمود که اگر پرتو فضل او نبود، هرگز بدان راه نمی‌یافتیم... او ما را از هر چه فراتر از تاب و توانمان بود معاف داشت و جز به اندازه توانمان تکلیف نفرمود.» گفته شده است که شخصی از او درباره زهد پرسید و ایشان پاسخ داد که زهد عمل به آن چیزی است که خداوند در کتاب خود درباره آن فرموده است:‌ »تا بر آنچه از دست‏شما رفته اندوهگین نشوید و به [سبب] آنچه به شما داده است ‏شادمانی نکنید و خدا هیچ خودپسند فخرفروشی را دوست ندارد.» (23‌‌/‌‌57)

از امام سجاد (ع) کتاب پر فروغ صحیفه سجادیه بر جای مانده است که به گفته ویلیام چیتیک، مترجم صحیفه سجادیه به زبان انگلیسی، این کتاب از قدیمی‌ترین دستنوشته‌های کتب دعایی در سنت اسلامی است. شیعیان این کتاب را بسیار ارزشمند می‌دانند و آن را در زمره نهج‌البلاغه می‌شمرند. این کتاب نه تنها درباره معنویت اسلامی است که موضوعاتی از قبیل الهیات، کلام، حقایق علوم و معارف اسلامی و عرفانی، قوانین و احکام شرعی و مسائل حساس سیاسی و اجتماعی و تربیتی را نیز در بر می‌گیرد. دعای ابوحمزه ثمالی نیز که در سحرهای ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود، به امام سجاد منسوب است.

تاریخ اسلام با فقدان این امام بزرگوار گوهری را از دست داد که جایگزینی نداشت. در روایات شیعه آمده‌است که این امام بزرگوار با زهر ولید‌بن عبدالملک شهید شد و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد./جام جم