پسندیده در گفتگو با باشگاه خبرنگاران خبر داد
125 میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض فرسایش
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت از محیط زیست گفت: ایران یکی از هفت کشور با نرخ بالای فرسایش خاک در جهان است.
حسن پسندیده، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت از محیط زیست در گفتگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران، با اشاره به فرسایش بالای خاک در ایران گفت: فرسایش خاک از جمله نگرانی‌های عمده محیط زیستی قرن حاضر است.
وی با اشاره به ماهیت اصلی فرسایش خاک، اظهار داشت: فرسایش خاک در واقع عبارت از کاهش تدریجی مواد است، سطح زمین از زمان تشکیل تاکنون دائماً در حال تغییر بوده است و مواد آن فرسایش یافته است.
پسندیده افزود: در واقع فرسایش، کاهش ضخامت لایه سطحی خاک به وسیله روان‌آب یا باد است، در واقع فرسایش فرآیندی است که در آن ذرات خاک توسط عوامل فرساینده از بستر اصلی خود جدا شده و توسط یکی از عوامل انتقال‌دهنده به مکان دیگری حمل می‌شود.
مدیرکل دفتر آب و خاک با اشاره به عوامل فرسایش‌دهنده خاک بیان داشت: چنانچه عامل جداکننده ذرات باد و یخچال باشد، به ترتیب فرسایش بادی و یخچالی گویند، البته مقدار کل بارندگی و شدت آن نیز از دیگر عوامل طبیعی فرسایش خاک هستند.
وی در ادامه تصریح کرد: بارندگی زیاد در صورتی که ریزش آن آرام باشد، فرسایش زیادی ایجاد نمی‌کند، در صورتی که باران‌های شدید حتی به مقدار کم، سبب فرسایش زیاد می‌شود و در فصل سرما که زمین منجمد می‌شود و در فصل رشد گیاهان که پوشش گیاهی انبوه است، بارندگی اثر فرسایشی کمتری دارد.
مدیرکل دفتر آب و خاک با اشاره به متوسط بارندگی در ایران گفت: ایران کشوری با وسعت یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع است که 11 درصد این وسعت تحت کشاورزی، 50 درصد چراگاه‌های دائمی، 9 درصد جنگل‌ها و بیشه‌زارها و 30 درصد اراضی دیگر دربرگرفته است، اما متوسط بارندگی در ایران 240 میلی‌متر است که کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهان است.
پسندیده با اشاره به گزارش سازمان خواروبار جهانی تصریح کرد: در حال حاضر نزدیک به 125 میلیون هکتار از 165 میلیون هکتار اراضی کشور در معرض فرسایش قرار دارند. طبق گزارش سازمان خواروبار جهانی در حدود 36 درصد از کل زمین‌ها و 60 درصد از خاک‌های کشاورزی در ایران در معرض فرسایش هستند.
وی با تأکید بر عمده‌ترین دلیل فرسایش خاک در ایران اظهار داشت: عمده‌ترین دلیل فرسایش شدید در ایران از بین بردن پوشش گیاهی است. این مسأله در مورد مراتع و بسیاری از اراضی جنگلی سواحل دریای خزر صادق است، تقریباً کلیه مراتع مورد چرای بی‌رویه بوده و تراکم دام در آن‌ها 2 تا 6 برابر ظرفیت چرای موجود است.
پسندیده با اشاره به دیگر عوامل فرسایش خاک در ایران افزود: یکی دیگر از عوامل فرسایش آبی در ایران کشت بر روی اراضی شیب‌دار است. ایران کشوری کوهستانی است و شیب زمین‌ها عمدتاً بالا است. با افزایش شیب، مقدار آب نفوذی کاهش می‌یابد، بنابراین وجود روان‌آب قطعی است. در حوزه‌های فلات مرکزی و شرق ایران سواحل دریای عمان و قسمت عمده‌ای از سواحل خلیج فارس که میزان بارندگی سالانه بسیار ناچیز است نیز انتظار فرسایش بادی را داریم.
مدیرکل دفتر آب و خاک با اشاره به این که فرسایش خاک در ایران چند برابر متوسط جهانی است، بیان داشت: ایران یکی از هفت کشور با نرخ بالای فرسایش خاک در جهان است و نرخ فرسایش خاک در ایران 7/16 تن در هر هکتار است.
پسندیده درباره‌ی چگونگی جلوگیری از فرسایش خاک گفت: برای کاهش فرسایش خاک یا جلوگیری از آن باید ابتدا ببینیم نوع فرسایشی که در یک منطقه اتفاق می‌افتد چیست. در ایران دو نوع فرسایش آبی و خاکی وجود دارد.
وی با اشاره به علل فرسایش آبی تصریح کرد: در مورد فرسایش آبی به دلیل مدیریت نامناسب زمین، تخریب پوشش گیاهی، هم در مراتع و هم در جنگل‌ها عامل جاری شدن آب و شتاب گرفتن آن بر روی سطح زمین است، ایجاد مزارع در مراتع و مناطق جنگلی برای بالا بردن میزان تولید کشاورزی علت اصلی این اتفاق است.
پسندیده با اشاره به راهکارهای جلوگیری از فرسایش آبی گفت: طبیعتاً برای جلوگیری از افزایش فرسایش آبی لازم است بتوانیم میزان تخریب مراتع و جنگل‌ها را کنترل کنیم. حفظ پوشش گیاهی طبیعی در هر منطقه به کاهش فرسایش خاک کمک شایانی می‌کند.
وی در پایان گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور، وجود راه آب‌ها و جریان‌های کوچک آب می‌توان با ایجاد آب‌خوان‌ها یا آبخیزداری طبیعی، تولید و تأمین آب‌های زراعتی را تضمین کرد. خوشبختانه در چند سال اخیر سعی شده تا از روند رو به گسترش بیابان‌ها و فرسایش خاک جلوگیری شود که طرح آبخیزداری و آب‌خوان‌داری از بهترین نمونه برنامه‌های اجرایی جهت مقابله با فرسایش خاک است.
انتهای پیام/
وی با اشاره به ماهیت اصلی فرسایش خاک، اظهار داشت: فرسایش خاک در واقع عبارت از کاهش تدریجی مواد است، سطح زمین از زمان تشکیل تاکنون دائماً در حال تغییر بوده است و مواد آن فرسایش یافته است.
پسندیده افزود: در واقع فرسایش، کاهش ضخامت لایه سطحی خاک به وسیله روان‌آب یا باد است، در واقع فرسایش فرآیندی است که در آن ذرات خاک توسط عوامل فرساینده از بستر اصلی خود جدا شده و توسط یکی از عوامل انتقال‌دهنده به مکان دیگری حمل می‌شود.
مدیرکل دفتر آب و خاک با اشاره به عوامل فرسایش‌دهنده خاک بیان داشت: چنانچه عامل جداکننده ذرات باد و یخچال باشد، به ترتیب فرسایش بادی و یخچالی گویند، البته مقدار کل بارندگی و شدت آن نیز از دیگر عوامل طبیعی فرسایش خاک هستند.
وی در ادامه تصریح کرد: بارندگی زیاد در صورتی که ریزش آن آرام باشد، فرسایش زیادی ایجاد نمی‌کند، در صورتی که باران‌های شدید حتی به مقدار کم، سبب فرسایش زیاد می‌شود و در فصل سرما که زمین منجمد می‌شود و در فصل رشد گیاهان که پوشش گیاهی انبوه است، بارندگی اثر فرسایشی کمتری دارد.
مدیرکل دفتر آب و خاک با اشاره به متوسط بارندگی در ایران گفت: ایران کشوری با وسعت یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع است که 11 درصد این وسعت تحت کشاورزی، 50 درصد چراگاه‌های دائمی، 9 درصد جنگل‌ها و بیشه‌زارها و 30 درصد اراضی دیگر دربرگرفته است، اما متوسط بارندگی در ایران 240 میلی‌متر است که کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهان است.
پسندیده با اشاره به گزارش سازمان خواروبار جهانی تصریح کرد: در حال حاضر نزدیک به 125 میلیون هکتار از 165 میلیون هکتار اراضی کشور در معرض فرسایش قرار دارند. طبق گزارش سازمان خواروبار جهانی در حدود 36 درصد از کل زمین‌ها و 60 درصد از خاک‌های کشاورزی در ایران در معرض فرسایش هستند.
وی با تأکید بر عمده‌ترین دلیل فرسایش خاک در ایران اظهار داشت: عمده‌ترین دلیل فرسایش شدید در ایران از بین بردن پوشش گیاهی است. این مسأله در مورد مراتع و بسیاری از اراضی جنگلی سواحل دریای خزر صادق است، تقریباً کلیه مراتع مورد چرای بی‌رویه بوده و تراکم دام در آن‌ها 2 تا 6 برابر ظرفیت چرای موجود است.
پسندیده با اشاره به دیگر عوامل فرسایش خاک در ایران افزود: یکی دیگر از عوامل فرسایش آبی در ایران کشت بر روی اراضی شیب‌دار است. ایران کشوری کوهستانی است و شیب زمین‌ها عمدتاً بالا است. با افزایش شیب، مقدار آب نفوذی کاهش می‌یابد، بنابراین وجود روان‌آب قطعی است. در حوزه‌های فلات مرکزی و شرق ایران سواحل دریای عمان و قسمت عمده‌ای از سواحل خلیج فارس که میزان بارندگی سالانه بسیار ناچیز است نیز انتظار فرسایش بادی را داریم.
مدیرکل دفتر آب و خاک با اشاره به این که فرسایش خاک در ایران چند برابر متوسط جهانی است، بیان داشت: ایران یکی از هفت کشور با نرخ بالای فرسایش خاک در جهان است و نرخ فرسایش خاک در ایران 7/16 تن در هر هکتار است.
پسندیده درباره‌ی چگونگی جلوگیری از فرسایش خاک گفت: برای کاهش فرسایش خاک یا جلوگیری از آن باید ابتدا ببینیم نوع فرسایشی که در یک منطقه اتفاق می‌افتد چیست. در ایران دو نوع فرسایش آبی و خاکی وجود دارد.
وی با اشاره به علل فرسایش آبی تصریح کرد: در مورد فرسایش آبی به دلیل مدیریت نامناسب زمین، تخریب پوشش گیاهی، هم در مراتع و هم در جنگل‌ها عامل جاری شدن آب و شتاب گرفتن آن بر روی سطح زمین است، ایجاد مزارع در مراتع و مناطق جنگلی برای بالا بردن میزان تولید کشاورزی علت اصلی این اتفاق است.
پسندیده با اشاره به راهکارهای جلوگیری از فرسایش آبی گفت: طبیعتاً برای جلوگیری از افزایش فرسایش آبی لازم است بتوانیم میزان تخریب مراتع و جنگل‌ها را کنترل کنیم. حفظ پوشش گیاهی طبیعی در هر منطقه به کاهش فرسایش خاک کمک شایانی می‌کند.
وی در پایان گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور، وجود راه آب‌ها و جریان‌های کوچک آب می‌توان با ایجاد آب‌خوان‌ها یا آبخیزداری طبیعی، تولید و تأمین آب‌های زراعتی را تضمین کرد. خوشبختانه در چند سال اخیر سعی شده تا از روند رو به گسترش بیابان‌ها و فرسایش خاک جلوگیری شود که طرح آبخیزداری و آب‌خوان‌داری از بهترین نمونه برنامه‌های اجرایی جهت مقابله با فرسایش خاک است.
انتهای پیام/
