به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، شاید زمانی که نام از قلیان و قلیان کشیدن می آید ناخودآگاه به زمان قاجار و ناصرالدین شاه برویم. می گویند اولین، عشق قلیان، تاریخ ناصرالدین شاه بوده تا آنجا که وی در دربار همایونی برای همه موارد قلیان مخصوص خود را داشت.

قلیان ایرانی؛ از دربار ناصر الدین شاه تا قهوه خانه های تهران

مورخین می گویند احتمالا کشیدن قلیان که اختراع هندی-ایرانی است از زمان شاه طهماسب اول آغاز شده و در دوره قاجار فراگیر شده است آنطور که توانست محملی برای یک حرکت اعتراضی در عصر ناصرالدین شاه باشد.

'نهضت تنباکو' جنبشی اجتماعی در اعتراض به اعطای امتیاز انحصاری تنباکو به شرکت 'رِژی' به مدت 55 سال بود که طی آن با فتوای آیت الله میرزای شیرازی استعمال توتون و تنباکو حرام اعلام شد و مردم با شکستن قلیان ها اولین مبارزات ضد استعماری خود را کلید زدند.

روزی که میرزای شیرازی حکم حرام بودن استعمال توتون و تنباکو را صادر کرد در تهران تا بعد از ظهر مردم همه قلیان‏ها را شکستند و انبارهای توتون و تنباکو را به آتش کشیدند؛ حتی در یکی از شهرها، تعدادی از جوانان به خانه حاکم هجوم بردند تا او را از قلیان کشیدن منع کنند و به او گفتند: اقا میرزا فرمودند، استعمال تنباکو، محاربه با امام زمان(عج) است! ما اجازه نمی دهیم تو به جنگ با امام زمان بروی!

در کاخ شاه نیز زنان قلیان ها را شکستند و وقتی ناصرالدین شاه از انیس‏الدوله پرسید: «خانم، چرا قلیان‏ها را از هم جدا و جمع می‏کنند؟» او جواب می دهد: «برای آنکه قلیان حرام شده» ناصرالدین شاه روی در هم کشیده می گوید: «که حرام کرده؟» انیس الدوله با همان حال می گوید: «همان کس که مرا به تو حلال کرده» شاه بعد از آن هیچ نگفت و برگشت و برای آنکه مبادا به احترامش لطمه ای وارد شود، بعد از آن به هیچ یک از نوکران خود دستور نمی‏داد قلیان بیاورند و در تمام دربار قلیان‏ها را جمع کردند.

شاید این اولین ممنوعیت مصرف قلیان بود. اما بعد از آن در طول تاریخ چندین بار نه به علت تحریم تنباکو بلکه به دلایل اجتماعی و پزشکی شاهد ممنوعیت چندباره و آزاد شدن مجدد مصرف قلیان در کشور بوده ایم.

بپذیریم یا نپذیریم انگار سال های اخیر قلیان خودش را به جامعه ایرانی تحمیل کرده است و دیگر برخی جوانان چه زن و چه مرد گوی عاشقی را از ناصرالدین شاه ربوده اند، آنچنان که دیگر لازم نیست حتما به قهوه خانه ها یا سفره خانه ها سنتی بروی تا آن را ببینی، از هر کجای شهر که بگذری، از تفرجگاه ها و پارک ها گرفته تا حتی راسته های خرید و مقابل مغازه ها، اقبال جادویی به قلیان احساس می شود. این تازه جدای از حضور پررنگ آن در اندرونی خانه ها و خوش رقصی اش در تجمعات فامیلی و خانوادگی است.

قلیان چندبار ممنوع شد؟

شاید پس از تحریم تنباکو و شکسته شدن قلیان ها در زمان ناصرالدین شاه قاچار، در سال 71 بود که جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، ممنوعیت استعمال قلیان را به هیات وزیران، ریاست جمهوری و مجلس ارائه داد و از این سال تا سال 76 مصوبه مجموعه هیات دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت و براساس آن استعمال سیگار و مواد دخانی در اماکن عمومی ممنوع اعلام شد. با این حال، ورق چندبار برگشت و قلیان دوباره بر میزهای قهوه خانه ها جا خوش کرد.

در سال 1383 باز مصرف قلیان در اماکن عمومی کشور ممنوع شد. ولی این ممنوعیت ادامه نداشت و در سال 1384 با اصلاح تبصره ماده1 آیین نامه ممنوعیت استعمال و عرضه سیگار و سایر مواد دخانی در اماکن عمومی، قهوه خانه ها و رستوران های سنتی مجاز به عرضه سیگار و مواد دخانی شدند.

اما به فاصله کمتر از یک سال، قلیان ها دوباره جمع شدند. از آن زمان تا سال 86 قهوه خانه داران چندان زیر ذره بین اداره سلامت وزارت بهداشت نبودند اما در دولت نهم، وقتی بحث ممنوعیت قلیان ها دوباره مطرح شد، مخالفت سازمان میراث فرهنگی و صنف قهوه خانه داران باعث شد تا سیاست های متعادل تری درباره قلیان اعمال شود.

نتیجه آن شد که پای قلیان به صورت محدود به قهوه خانه ها باز شد و استعمال آن فقط در اماکن دارای پروانه، به شرط استفاده نکردن از توتون های اسانس دار مجاز بود. در دولت دهم اما باز هم سیاست های وزارت بهداشت، به ممنوع کردن قلیان معطوف بود. تا جایی که وقتی جمع آوری قلیان از قهوه خانه ها با رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری تصویب شد، رئیس اتحادیه قهوه خانه های سنتی کشور از تعطیلی قریب الوقوع این صنف خبر داد. علایی گفته بود با تعطیلی قهوه خانه ها در سال 86 مشتری ها به زیرزمین ها رفته و مشکلات فراوان زیادی را بوجود آوردند.

این روند ادامه داشت تا آنکه هیات دولت آیین نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات را اصلاح کرد و به موجب این اصلاحیه، قهوه خانه ها از شمول اماکن عمومی (که کشیدن هرگونه مواد دخانی در آنها ممنوع است) خارج شد. هرچند مسئولان وزارت بهداشت بارها تاکید کردند که اصلاحیه جدید فقط در مورد قهوه خانه داران قدیمی مجوزدار است اما قلیان به طور علنی در برخی قهوه خانه ها یا اماکن عمومی تازه تاسیس نیز عرضه میشد.

در سال 91، جلسه هیات عمومی دیوان عدالت اداری، موضوع شکایت جمعیت مبارزه با دخانیات ایران در رابطه با خارج شدن قهوه خانه ها از فهرست اماکن عمومی را مورد بررسی قرار داد و اعلام کرد که کشیدن قلیان در قهوه خانه ها ممنوع است.

اعتراض قهوه خانه داران به این ماجرا تا جایی پیش رفت که آذرماه سال گذشته جمعی از اعضای اتحادیه چایخانه داران، با تجمع در مقابل مجلس نسبت به تصویب قانون منع استفاده از قلیان در چایخانه ها اعتراض کردند. این تجمع کنندگان که از استان های اصفهان، آذربایجان شرقی، فارس و تهران بودند با در دست داشتن دست نوشته هایی نسبت به تصویب موادی از قانون مبارزه با دخانیات (منع استفاده از قلیان در چایخانه ها) اعتراض داشتند.

بسیاری خانواده ها تصور می کنند که قلیان هیچ مشکلی ایجاد نمی کند و ضرر آن از سیگار بسیار کمتر است ولی باید گفت نه تنها خود فرد استعمال کننه بلکه کودکان در مقابل تاثیرات مضر قلیان آسیب پذیرند و اگر در محلی باشند که در آن قلیان کشیده شود، احتمال ایجاد عفونت های ریوی، آسم و سندرم مرگ ناگهانی کودک در آن ها افزایش پیدا می کند.

دود قلیان بر سیستم هورمونی زنان تاثیر می گذارد و میزان هورمون استروژن را کاهش می دهد و شانس باروری زنان را کم می کند، همچنین مصرف قلیان در دوران بارداری خود عامل بروز سقط جنین و اختلال در رشد جنین و زایمان زودرس است و از دیدگاه طب سنتی ایران نیز عاملی برای افزایش غلظت خون و بروز بسیاری از بیماری هایی که با افزایش غلظت خون همراه است، می شود.

همچنین به اکثر تنباکو هایی که در سال های اخیر به بازار آمده است، اسانس هایی اضافه شده است که علاوه بر تحریک دستگاه تنفس موجب حساسیت و آلرژی می شود و رینیت آلرژیک و سرفه های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه دارد.

طبیعتا این تصور کاملا غلطی است که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه ها نمی رساند، چون دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را می گذارد؛ حتی در هوایی که دود قلیان آزاد می شود، افرادی که قلیان نمی کشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولانی مدت دچار عوارض آن خواهند شد.

با توجه به تمامی این ضرر و زیان ها که مورد تائید و تاکید کارشناسان و پزشکان قرار گرفته است، جای این سوال باقیست آیا بالاخره قانون منع قلیان در اماکن عمومی و قهوه خانه ها برای همیشه اجرایی خواهد شد؟

منبع : پارسینه

انتهای پیام /