به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران سمنان ،به واقع تاریخ دقیقی برای ورودظروف یک بار مصرف به زندگی‌مان نمی‌توان اعلام کرد ولی شاید رواج آن به عنوان یک فرهنگ خدماتی به مثلاً 10 یا 15 سال پیش برگردد، زمانی که بشقاب‌های استیل و سینی‌های چند کاره توزیع غذا، برای سرعت بخشیدن بکار و صرفه جویی زمانی، جایشان را به ظروفی دادند که مثل پاکت چیپس و پفک دور ریختی است و حالا حتی یک جشن خانوادگی 10، 12 نفری هم به میزبانی انواع بشقاب، کارد، قاشق و چنگال، لیوان و سفره یک‌بار مصرف برگزار می‌شود!

آیا می‌دانید؛ تجزیه ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی از 250 تا 500 سال طول می‌کشد؟

آیا می‌دانید؛ ایران جزو پنج کشور اول در مصرف سرانه پلاستیک است؟

آیا می‌دانید؛ استفاده از ظروف یک‌بار مصرف بیش از 118 نوع بیماری مختلف را برای مصرف‌کنندگان به همراه دارند؟

آیا می‌دانید؛ سالانه 10 میلیون تن پلاستیک در صنایع بسته‌بندی استفاده می‌شود؟

آیا می‌دانید؛ ظروف یک‌بار مصرف ساخته شده از پلیمرهای گیاهی شش تا هشت ماه طول می‌کشد تا تجزیه شوند؟

این‌ها سؤالاتی است که پاسخ به آن‌ها زمان استفاده از ظروف یک‌بار مصرف می‌تواند ما را به تفکر وادار کند، برای یافتن پاسخ به سراغ کارشناس تغذیه رفتیم.

عارفه السادات طاهری کارشناس تغذیه گفت: ايام محرم، زماني است که بیشتر هیئت‌ها و مردم اقدام به پخش غذای نذری می‌کنند. امروزه استفاده از ظروف یک‌بار مصرف پلاستيكي رواج زيادي يافته است و به ويژه هنگام توزیع و پخش غذاي نذري در ماه های محرم به ‌وفور از اين ظروف استفاده می‌شود و اين در حالى است كه اغلب مردم از خطرات و موارد استفاده از اين ظروف‌ آگاهی و اطلاعات لازم را ندارند.

غذا و نوشیدنی با چاشنی سم!؟

پلاستیک خیلی زود جای خود را در صنایع مواد غذایی باز کرد. سبک بودن، مقرون به صرفه اقتصادی بودن در مقایسه با ظروف چینی یا شیشه و حتی حلبی، شکل‌پذیر بودن، بهداشتی‌تر بودن و ماندگاری بیشتر دلایلی بود که در ابتدا پلاستیک را به عنوان ظروف بسته‌بندی و خیلی زود به عنوان ظروف مصرفی و در قالب ظروف یک‌بار مصرف راهی بازار کرد و به شدت گسترش پیدا کرد.

این ظروف با توجه به نحوه استفاده می‌تواند در کاهش آلودگی میکروبی در مواد غذایی نقش مهمی داشته باشد. همچنین مقاومت به مواد الكلی، صرف انرژي کمتر براي تولید، قابلیت شکل‌پذیري بالا و تنوع ظاهری و شفاف بودن از جمله مواردی بود که در ابتدا استفاده از آن را توجیه می‌کرد.

اما مشکل از اینجاست...

استفاده از ظروف یک بار مصرف پلاستيكي (عموماً پلی استایرن) موجب از بین رفتن ویتامین‌ها و پروتئین‌های موجود در غذا، ورود مواد سمی به غذا و تجمع این مواد سمی در بافت چربی بدن خواهد شد که به تدریج موجب مشكلات عصبي، کم شدن پلاکت‌ها و هموگلوبین، غیرعادی شدن کروموزوم‌ها، شیوع انواع سرطان‌ها و انتقال مواد خطرناک از طریق ژن‌ها از نسلی به نسل دیگر خواهد شد، به عبارت ديگر مواد تشكيل دهنده ظروف یک‌بار مصرف پلاستيكي به ‌گونه‌اي است که هنگام مواجهه با دماي بالا معضلات بهداشتي زيادي را به‌ وجود آورده و باعث ايجاد بیماری‌های زيادي می‌شوند.

مشكلات زيست محيطي از ديگر آسیب‌های ظروف یک‌بار مصرف پلاستيكي است. پلاستیک‌ها زمانی که وارد چرخه طبیعت می‌شوند، لایه محافظی به شکل عایق در دل خاک ایجاد می‌کنند و ۳۰۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند؛ و طول عمر پسماند این مواد، آلودگی منابع زیرزمینی و خاکی را نیز در پی خواهد داشت و تا حد قابل توجهی باعث کاهش حاصلخیزی زمین کشاورزی می‌شود.

با این همه مشکل چرا تولید این ظروف در کشور رو به گسترش است؟

با تمام مشکلات و مسائل مطرح شده باز هم در کشور شاهد تولید بی‌رویه و حتی خارج از نظارت این ظروف هستیم. متأسفانه به دلیل اجباری نبودن استاندارد در این صنعت، واحدهاي توليدي مي‌توانند بدون مجوز به توليد اقدام كنند.

بر اساس گزارشات ارائه شده، هم اكنون نزدیک به پنج هزار كارخانه و كارگاه توليد ظروف يك‌بار مصرف در كشور وجود دارد، اين در حالي است كه تنها 300 كارخانه از اين تعداد مجوز توليد اين ظروف را دارند و مشخص نيست، مابقي اين كارخانه‌ها از چه موادي و چگونه نسبت به توليد اين ظروف اقدام مي‌كنند.

فرهنگ‌سازی تنها راه مقابله با عامل خطر

اغلب مردم از خطرات ناشی از استفاده این ظروف بی‌اطلاع هستند. بهترين راه حل براي کاهش آلودگي‌هاي ناشي از استفاده از این ظروف، فرهنگ سازي براي بکار نبردن از آن‌هاست که پيشگيري يا کاهش مصرف را در پي خواهد داشت.

در اینجا به برخی از این عوارض به صورت اجمالی اشاره می‌کنیم؛

- با توجه به آزاد شدن مونومر استایرن در ظروف یک‌بار مصرف، استفاده از این ظروف خطر ابتلا به سرطان كبد را افزايش مي‌دهد.

- در ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف ماده‌ای سمی بنام دیوکسین آزاد می‌شود که خطر بروز سرطان به خصوص سرطان سینه را در زنان افزایش می‌دهد.

- استفاده دراز مدت از این ظروف باعث مشکلات گوارشي، خستگي، سردرد، سرگیجه و ناراحتي اعصاب مي‌شود.

- از همه بدتر این که آن‌ها را جلوي آفتاب مي‌گذارند. حرارت آفتاب تركيبات خطرناك اين ظروف را آزاد مي‌كند و احتمال سرطان‌زايي در مصرف‌كنندگان را بالا مي‌برد.

ظروف یک‌بار مصرف گیاهی جایگزینی مناسب

با شناسایی مضرات استفاده از ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی، نوع جدیدی از این ظروف که قابلیت جذب در طبیعت دارد، به تدریج جایگزین آن گردید. این ظروف از مواد اولیه گیاهی تهیه شده و در ساخت آن از مواد طبیعی نظیر نشاسته ذرت، سیب‌زمینی و گندم، موم عسل و روغن‌های گیاهی، «گلوتن» و «سلولز» -به منظور ایجاد خاصیت پلیمری و آب‌گریزی- استفاده می‌شود. این ظروف قابل بازیافت بوده و به راحتی به چرخه طبیعت باز می‌گردند و عاری از هر گونه اثرات مضر و عکس‌العمل‌های شیمیایی در تماس با مایعات و غذاهای داغ و مقاوم در برابر حرارت هستند.

ظروف یک‌بار مصرف گیاهی به طور مستقیم خوراک دام و طیور می‌شوند. ضمن این که قابلیت آن را دارند تا در کمتر از شش ماه به طبیعت بازگردند. خوشبختانه ایران در جهان پس از کشورهای آمریکا، آلمان، انگلیس و ایتالیا، پنجمین کشوری است که به فناوری تولید ظروف یک‌بار مصرف گیاهی دست یافته و به عنوان تنها تولیدکننده این نوع ظروف در خاورمیانه شناخته شده است.

فوايد استفاده از ظروف يك‌بار مصرف گياهی

ظروف یک‌بار مصرف گیاهی نسبت به ظروفی كه با پلاستیك‌های معمول ساخته می‌شوند از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردارند. از طرف دیگر این ظروف در مایكروفر قابل استفاده‌اند. بر خلاف پلی‌استایرن كه استفاده از آن در دمای بالاتر از 65 درجه مجاز نیست، دمای 90 تا 100 درجه سانتی‌گراد را به راحتی تحمل می‌كنند. با محیط زیست سازگار بوده به طوری که حداكثر پس از 6 ماه در خاک تجزیه می‌شوند. عاری بودن از هرگونه آثار مضر پلاستیك‌های نفتی پس از تماس با مواد غذایی داغ از دیگر مزایای این ظروف به شمار می‌آید.

چند توصیه برای کاهش استفاده از ظروف یک‌بار مصرف

• براي توزيع غذا و نوشیدنی‌های نذري، حتی‌المقدور از ظروف یک‌بار مصرف گياهي استفاده نماييد. در صورت توزیع غذای گرم، چرب یا ترش مزه، استفاده از ظروف یک بار مصرف گیاهی در اولویت قرار دارد. از ظروف یک بار مصرف آلومینیومی نیز می‌توان به عنوان اولویت بعدی در توزیع این نذورات استفاده کرد.
• برای توزیع چای، شیر داغ یا هر نوع نوشیدنی‌ دیگر نیز لازم است از ظروف یک بار مصرف گیاهی و ظروف یک‌بار مصرف آلومینیومی استفاده شود.
• استفاده از ظروف یک‌بار مصرف کاغذی، پلی اتیلن و … برای توزیع نذورات گرم به هیچ وجه مناسب نیست و از این ظروف می‌توان برای توزیع مواردی نظیر میوه، سبزی خوردن، نوشیدنی‌های سرد و … استفاده کرد.
• ظروف یك بار مصرف پلاستيكي بی‌رنگ و شفاف فقط برای غذاها و نوشیدنی‌های سرد مناسب هستند و نباید برای نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ استفاده شوند. همچنین ظروف یك بار مصرف پلاستيكي سفید رنگ و فوم دار برای مواد غذایی سرد، گرم و مرطوب مناسب هستند، ولی برای مواد غذایی داغ نباید استفاده شوند.
• پس از استفاده از لیوان‌های یک‌بار مصرف، آن‌ها را بشکنید تا مجدداً استفاده نشوند.
• هنگام خريد ظروف یک‌بار مصرف، حتماً به شماره پروانه ساخت درج شده بر روی بسته بندی، علامت كف ظرف، نام شركت سازنده، مثلثي كه در آن نوع جنس پلیمر نوشته شده و علامت گرید غذایی (تصویر قاشق و چنگال) که در كف ظرف مورد نظر حك حرارتی شده باشد توجه نماييد و ظروفي استفاده نماييد كه داراي پروانه هاي بهداشتي از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي باشند.
• ظروف یک‌بار مصرفی که از مواد دست دوم تهیه می‌شوند بیشترین اثر را بر سلامت انسان‌ها دارند این ظروف از ظاهرشان که معمولاً شکننده هستند و یا آنچه در آن‌ها ضایعات و دانه های سیاه رنگ یا مواد رنگی مشخص می‌شود قابل تشخیص هستند.
• رعایت بهداشت فردی توسط تهیه کنندگان و توزیع کنندگان نذورات لازم و ضروري است و توجه نماييد کسانی که اقدام به طبخ غذا می‌کنند بايد داراي کارت معاینه پزشکی باشند.
• به رعايت اصول بهداشتی در آبدارخانه ‌هاي مساجد و هیئت‌ها توجه ويژه اي شود.
• نذورات غذایی پخته شده تا 1.5 و نهایتاً دو ساعت بعد از پخت توزيع و مصرف شود و اگر قرار است نذری پس از برگزاری مراسم عزاداری توزیع شود باید حتماً آن را گرم نگه داشته و استفاده کنند. هرگونه بسته بندی غذا در ظروف یک‌بار مصرف براي بیش از 1.5 تا دو ساعت توصیه نمی‌شود.
• در صورت استفاده از سبزی خوردن باید به نحوه صحیح شستشوي سبزی‌ها دقت شود و مراحل چهارگانه پاک‌سازی، شستشوی اولیه، انگل زدایی و گند زدایی و شستشوی نهایی باید رعایت شود هم چنين استفاده از فراورده‌های لبنی پاستوریزه مورد تاکید است.
• در تهیه مواد غذایی سعی کنیم غذاها با نمک کم طبخ شود و هم چنين استفاده از نمک تصفیه شده یددار در تهیه غذا مورد تاکید است.
• به جمع‌آوری ظروف یک‌بار مصرف بعد از استفاده توجه شود زيرا ریخته شدن انبوهی از این ظروف در معابر شهری و اطراف حسینیه‌ها و هیات هاي عزادار زیبنده شهر و این مراسم بزرگ مذهبی و دینی نیست.

انتهاي پيام/ش