یکی از مهمترین مساکن سنتی شهر نائین خانه تاریخی امامی می باشد .این خانه در محله تاریخی کلوان از محلات تاریخی شهر نائین واقع گردیده است .اصل بنای مذکور متعلق به دوران صفویه بوده ولیکن در دوره های بعدی یعنی دوره قاجار تغییراتی را در فضاها و معماری آن شاهد هستیم که شامل فضاهای جنوبی بوده که کاملا" تغییر یافته و سه دریها موجود آن در دوره قاجار به این خانه الحاق گردیده است . این خانه در قدیم از چندین خانه تشکیل می شده و در دوره قاجار به عنوان خانه امام جمعه شهر نائین یعنی خاندان امامی ها و محمد سعیدامامی بوده است . ( فضاهای موجود شامل ورودی – هشتی – حیاط – پنج دریها – سه دریها – تالارتشریفات – ایوان بلند – بادگیر – زیرزمینها – مَدرس و محل تدریس – پایاب قنات و ... می باشد .)

خانه تاریخی پیرنیا به عنوان یکی از مهمترین مساکن سنتی شهر نائین الگوی مهم معماری و هنری خانه های تاریخی منطقه و کویر مرکزی ایران محسوب می گردد.

این خانه متعلق به دوران صفویه بوده و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی ، دالانهای متعدد ، هشتی ، غلامگردش، ایوان شاه نشین ، اتاق نشیمن ، گودال باغچه ، باغ و بخشهای مختلف دیگر تشکیل شده است . این بنا از مجموعه خانه های متعددی تشکیل می شده که هرکدام با کاربردی متفاوت و مخصوص ساخته شده است . ازجمله اندرونی ، بیرونی ، حیاط خلوت و ... می باشد.

خانه علوی، نایین

ناي تاريخي خانه علوي ازنظرمعماري بسيار حائز اهميت بوده ازاجزاء مختلفي از جمله سردر بسيار زيبا و بلند كه بربالاي آن سه برج مدوركوچك قرارداشته و جنبه تزئيني دارد ساخته شده است.درقسمت پائين سردر, پيشطاق بسيار زيبا كه با رسمي بندي شمشه اي با گچ ساخته شده ديده مي شود بعد از عبور از ورودي و پيشطاق به هشتي زيبا و بزرگي برمي خوريم كه سقف آن نيز باشمشه گچ و سيم گل به صورت رسمي بندي تزئين گرديده است .

خانه فاطمی، نایین

بناي تاريخي خانه فاطمي در محله نوآباد و جنب بازار تاريخي شهر نائين واقع گرديده است اين بنا به عنوان يكي از مهمترين مساكن سنتي شهرستان نائين محسوب گشته و در حال حاضر در مالكيت نمايندگي ميراث فرهنگي و گردشگري شهرستان نائين در حال مرمت مي باشد . اين بناي تاريخي متعلق به خاندان فاطمي ها در نائين بوده و ساخت آن مربوط به دوره قاجار و كمي قبل از آن مي باشد اين بنا از بخشهاي مختلفي كه هركدام كاربرد مخصوصي داشته ساخته شده است كه مي توان به بخشهاي اندروني ،بيروني ، محل نگهداري احشام واسطبل ياد نموده كه هركدام از آنها از فضاهاي متعدد معماري ديگر از جمله اتاقهاي متعدد ، دالانها،بهارخوابها ، مطبخ ، حمام ، اتاق مخصوص پذيرايي ، اتاق مخصوص استراحت ميهمانان ، محل نگهداري غلات و حبوبات ، سردابها و ... تشكيل شده است .