چطور از ابتلا به آرتروز پیشگیری کنیم؟

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، آرتروز بیماری مفصلی است که حدود 10 تا 15% افراد بالای 60 سال از آن رنج می برند. گرچه ممکن است جوانان را نیز مبتلا کند اما پیشرفت آن با افزایش سن بسیار تشدید می شود، چنانکه حدود 80% افراد بالای 75% سال دچار این بیماری با وخامت علائم آن هستند.

به نظر می رسد تا سال 2050 ، شمار مبتلایان به آرتروز به 130 میلیون نفر در دنیا برسد که 40 میلیون آنها به خاطر علائم بیماری به شدت ناتوان و زمینگیر می شوند. این یک فاجعه برای سلامتی جوامع است!

زانوها آسیب پذیرترین مفاصل در برابر آرتروز محسوب می شوند. ران ها، انگشتان، پاها و ستون مهره ها نیز به شدت در معرض خطر هستند. همچنین در خانم های 65 تا 75 سال، با انجام رادیوگرافی، آسیب های آرتروز در 65% موارد در ستون مهره ها و 75% در زانوها دیده می شود.

بیماری پیچیده تر از حد تصور

آرتروز بیماری پیچیده تری از فرایش ساده غضروف هاست که طی تحقیقات دانشمندان ثابت شده است. البته روند بیماری هنوز به طور دقیق شناخته نشده است. به نظر می رسد آرتروز در نتیجه عدم تعادل بین مکانیسم طبیعی تخریب و بازسازی مفاصل بروز می کند.

آرتروز بیماری است که در واقع همه بخش های مفاصل را درگیر می کند؛ استخوان زیرین، مایع سینوویال، لیگمان ها، تاندون ها و... غضروف ها نیز آسیب پذیرترین بخش هستند؛ غضروف به تدریج تحلیل می رود که سایش استخوان ها و درد و همچنین کاهش حرکات مفاصل را در پی دارد.غضروف نقش بالشتکی را دارد که شدت ضربه های سایش مفاصل را کم می کند.

علل بروز آرتروز هنوز به طور دقیق شناخته نشده است و از همین رو تجویز داروهای پیشگیرانه نیز مشکل است. همچنین نمی توان هیچ دارویی را به طور کامل در درمان این بیماری مؤثر دانست. مسکن ها تنها درد و ناراحتی را تسکین می دهند اما هیچ کدام نمی توانند تحلیل مفاصل را به تاخیر بیاندازند.

اما می توان با اصلاح برخی عادات و تغییراتی در سبک زندگی از بروز علائم آرتروز تا حدی پیشگیری کرد.

کنترل وزن؛ نخستین اقدام پیشگیرانه

گرچه نمی توان علل بروز آرتروز را به طور دقیق شناخت، اما برخی عوامل از جمله زمینه ژنتیک خطر ابتلا را افزایش می دهند که در این مورد نمی توان اقدامی انجام داد
.
چاقی یکی از مهم ترین علل زمینه ساز آرتروز است چرا که زانوها و ران ها مجبورند وزن بیشتری تحمل کنند و در نتیجه سریع تر فرسوده می شوند. البته این همه تاثیر اضافه وزن نیست؛ چرا که خطر آرتروز انگشتان را نیز تشدید می کند. احتمالا به علت مکانیسم مربوط به التهاب مزمن در نتیجه چاقی است که می تواند به غضروف ها آسیب برساند.

نخستین اقدام پیشگیرانه در برابر آرتروز، کنترل وزن است. حفظ وزن در حد متعادل در تمام طول زندگی یا کاهش مقدار وزن اضافی می تواند در تسکین درد مفاصل و کاهش فرسایش آنها مؤثر باشد. مطالعات بسیاری نشان می دهند که تنها کاهش 5% وزن متوسط می تواند تا حد قابل توجهی فشار روی زانوها، ران ها و قسمت پایین پشت را تسکین دهد.

اهمیت تحرک و ورزش

همه مطالعات راجع به دردهای مفصلی، اهمیت ورزش و تمرینات بدنی را در پیشگیری از آرتروز به خصوص آرتروز زانو که رایج ترین و زمینگیرترین حالت بیماری است، تایید کرده اند.

ورزش سبب تقویت ماهیچه های پیرامون مفاصل می شود که در نتیجه از مفاصل محافظت شده و در برابر آسیب ها و فشارها مقاوم تر خواهند بود. افرادی که به طور منظم ورزش را در برنامه روزانه خود دارند کمتر در معرض آسیب های آرتروز هستند.

همچنین با بروز نخستین علائم بیماری و دردهای همیشگی بسیار مهم است تا تحرک همچنان ادامه یابد. هر چه مفصل بی تحرک تر باقی بماند، روند تحلیل آن سریع تر خواهد بود. به جز در موارد بحرانی بیماری که مفاصل بسیار دردناک و متورم است، توصیه می شود همچنان فرد تحرک داشته باشد. هیچ وقت برای شروع ورزش های عالی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا دیر نیست.

تغذیه صحیح برای محافظت از مفاصل

تغذیه نیز در پیشگیری از بروز آرتروز نقش دارد. فیتوفلاونوئیدها، پلی فنول ها و بیوفلاونوئیدها که ترکیبات طبیعی موجود در میوه ها و سبزیجات هستند، توانایی کاهش علائم آرتروز و تحلیل غضروف ها را دارند. این ترکیبات خواص ضد التهابی دارند و از بدن در برابر استرس اکسایشی محافظت می کنند. به علاوه، مصرف ویتامین C نیز می تواند روند پیشرفت بیماری را کندتر کند.
همچنین غذاهای آماده و سرشار از قند و چربی در تشدید علائم بیماری تاثیر دارند. برنامه غذایی سالم و متعادل بهترین تضمین برای سلامتی مفاصل است.