امروز در تاریخ؛
از افتتاح راه آهن سراسری ایران تا درگذشت "مهدی اخوان ثالث"
افتتاح راه آهن سراسری ایران، درگذشت "مهدی اخوان ثالث"، روز کارمند، قتل‌عام خونین ارامنه در امپراتوری عثمانی و ... از مهمترین رخدادهای تاریخی امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 4 شهریور 1393 خورشیدی برابر با 29 شوال 1435 هجری و 26 آگوست 2014 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخی امروز از این قرار است:
افتتاح راه آهن سراسری ایران (1317 ش)
اولین راه آهن ایران در حدود سال 1267 ش بین تهران و شهر ری به طول هشت کیلومتر توسط یک شرکت بلژیکی احداث شد. در سالیان بعد نیز در نقاطی از کشور خطوط آهن نصب گردید. اما این میزان راه آهن پاسخ گوی نیازهای کشور پهناوری همچون ایران نبود. تا این که ساختمان راه آهن سراسری ایران در 23 مهر سال 1306 ش آغاز گردید و در سوم شهریور سال 1317 به بهره‌برداری رسید. طول راه آهن سراسری ایران در سال 1317 ش، 1392 کیلومتر بود که بندر امام خمینی(ره) (شاهپور سابق) را در جنوب از طریق اهواز، دزفول، اراک، قم، تهران، گرمسار، فیروزکوه، قائم‌شهر و بهشهر به بندر ترکمن در شمال متصل می‌کرد. طول خطوط آهن کشور در مرداد 1367 در حدود ده هزار کیلومتر بوده است.
ترور مبارز متعهد "حاج مهدی عراقی" و فرزندش "حسام"، توسط گروه منحرف فرقان (1358ش)
محمد مهدی حاج ابراهیم عراقی در سال 1309 در تهران به دنیا آمد. وی از مسلمانان مبارز و متعهدی بود که در شهریور 1320 در کنار فداییان اسلام قرار گرفت و در همان سال‌ها به زندان افتاد و دو بار تبعید شد. وی همچنین در جریان نهضت ملی شدن نفت به رهبری آیت‌اللَّه کاشانی نیز حضوری فعال داشت. او در سال 1344 به اتفاق فداییان اسلام در طرح اعدام انقلابی حسنعلی منصور نخست وزیر پهلوی، شرکت جست و محکوم به حبس ابد گردید. عراقی، در ماه‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، پس از 13 سال از زندان آزاد شد و در خط انقلاب قرار گرفت. وی سپس راهی فرانسه گردید و پس از دیدار با امام، به همراه پرواز آن حضرت، به تهران آمد. از آن پس به ریاست زندان قصر منصوب شد. سرانجام او که همچون سربازی فداکار در خدمت امام بود از کینه منافقان در امان نماند و در 49 سالگی به همراه فرزندش حسام توسط گروهک فرقان به شهادت رسید و در جوار حضرت معصومه مدفون شد. امام خمینی(ره) در پیام شهادت ایشان فرمودند: "عراقی باید شهید می‌شد، مرگ در رختخواب برای او کوچک بود".
صدور قطعنامه 620 شورای امنیت علیه کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق (1367 ش)
با بمباران شیمیایی مناطق مسکونی و غیرنظامی ایران توسط رژیم عراق و شکایت ایران، هیئت کارشناسی سازمان ملل به منطقه اعزام شد و کاربرد این سلاح‌ها توسط کارشناسان سازمان ملل مورد تأیید قرار گرفت. از این رو، شورای امنیت، بر اساس گزارش‌های هیئت‌های کارشناسی اعزامی، در تاریخ چهارم شهریور 1367 ش (26 اوت 1988 م)، قطعنامه 620 را صادر نمود. قطعنامه 620 جدای از نقایص اساسی، مهمترین سندی است که شورای امنیت در طی هشت سال استفاده مکرر عراق از سلاح‌های شیمیایی علیه افراد غیرنظامی و نظامی ایران صادر کرده است. در این قطعنامه، شورا برای اولین بار، کاربرد سلاح‌های شیمیایی را به طور تلویحی، نتیجه عدم پیشرفت مذاکرات درباره خلع سلاح شیمیایی دانست و مذاکرات جاری در کنفرانس خلع سلاح در مورد ممنوعیت کامل و مؤثر توسعه، تولید و انبارکردن سلاح شیمیایی و نیز نابودی آنها را مدّ نظر قرار داد. همچنین در این قطعنامه تأکید شده است که وصول خبر در زمینه کاربرد سلاح شیمیایی منجر به تحقیقات کارشناسی خواهد شد و اقدام مؤثر صورت خواهد گرفت.
درگذشت "مهدی اخوان ثالث" شاعر معاصر (1369 ش)
مهدی اخوان ثالث که "م.امید" تخلص می‌نمود در سال 1307 در مشهد به دنیا آمد. از 16 سالگی به شاعری پرداخت و بر اثر تشویق استادش، شوق بیشتری به شعر پیدا کرد. نخستین شعر او درباره توحید و یکتایی خدا بود که همان نیز باعث راهیابی او به انجمن ادبی مشهد گردید. از 1327 ساکن تهران شد و به دبیری در مدارس پرداخت. او در سرودن شعر به سبک کلاسیک، در قصیده سرایی و غزل سرایی و سبک نو، طبع آزمایی کرده است. مهدی اخوان ثالث در اواخر عمر خود به عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های تهران تدریس می‌کرد. ارغنون، آخر شاهنامه، برگزیده شعرها و حریم سایه‌های سبز از جمله آثار اوست. مهدی اخوان ثالث از پیش کسوتان شعر امروز فارسی و به ویژه شعر حماسی و اجتماعی است. شعر اخوان ریشه در ادبیات گذشته ایران دارد که هم از نظر زبان و هم از نظر مضمون، قوی و پربار است. او در شعرش کلمات زبان محاوره را به راحتی در کنار کلمات ادبی فاخر می‌نشاند و از این حیث، زبانِ غنی و خاص خود را داراست که در میان شاعران معاصر، کاملاً مشخص است. در مجموع وی شاعری است دارای طبع و قریحه توانا که به واسطه بهره‌گیری از فرهنگ ایران و ادب فارسی و آفرینش ترکیبات تازه در شعر، اشعار زیبا و دلپذیر فراوانی خلق کرده است. مهدی اخوان ثالث سرانجام در 62 سالگی در تهران درگذشت و پیکرش در جوار آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در طوس به خاک سپرده شد.
روز کارمند
انگیزه نامگذاری چنین روزی ، قدردانی از کارمندان ارجمندیست که کار را گرامی میدارند و در سایه این تفکر می توانند محل کار خود را از اعتبار و احترام بیشتری برخوردار سازند .
تولد مرتضی ممیز ، گرافیست برتر ایران (1315ش)
ممیز در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا فارغ‌التحصیل شد و سه سال بعد گواهینامه‌ی طراحی غرفه و ویترین و معماری خود را از مدرسه عالی هنرهای تزیینی پاریس دریافت کرد. دوره اخذ لیسانس ممیز ۱۱ سال به طول انجامید و ممیز در این دوره به کارهای مختلفی چون کار در آتلیه گرافیکی و... مشغول بود. در سال ۱۳۴۸ پیشنهاد ایجاد رشته گرافیک را به دانشکده هنرهای زیبا ارائه نمود. بنیانگذاری این رشته برای دانشجویان هنر باعث گردید تا سیستم ناقص گرافیک جان بگیرد و تلاشی را آغاز کند. تا این سال ممیز به‌غیر از طراحی گرافیک برای کتاب‌ها و پوسترها، تلاشی را تحت عنوان مدیر هنری در مجلاتی چون ایران آباد، کتاب هفته، کیهان هفته، فرهنگ، کاوش، نگین آغاز نمود. مجلاتی که نحوه و سبک کاری ممیز را در جامعه تثبیت و معرفی نموده‌است. ممیز در سالهای پایانی عمر خویش با بیماری سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد و از ۲۳ آبان‌ماه ۱۳۸۴ برای تازه‌ترین دور شیمی‌درمانی، در بیمارستان آبان تهران بستری شده بود که چند روز بعد حالش رو به وخامت نهاد و سرانجام در سن ۶۹ سالگی در 5 آذر 1384 درگذشت .
هلاکت قوم عاد به امر پروردگار
در مصباح کفعمی و تقدیم المحسنیین آمده که، ایام نحسی که حق تعالی در آن قوم عاد را هلاک کرد، در آخر شوال بوده یعنی اول ایام نحسات بوده. ولی به نظر صاحب وقایع الأیام قمی،روز های نحس ـ که مراد آن هفت شب و هشت روزی است که بر قوم هود علیه السلام طوفان شدید وزید و آنها را هلاک کرد ـ مبدأ آن ایام، اول شوال مطابق اول ایام بردالعجوز بوده. به این جهت آن ایام را بردالعجوز گفتند که عجوزی در آن چند روزه، مسکنی در زیر زمین مرتب داشته، پنهان بود. در روز ششم، باد به آن جا نیز داخل شد و او را هلاک کرد.
رحلت فقیه بزرگ شیعه آیت‌اللَّه "آقا محمدباقر وحید بهبهانی" (1205 ق)
محمدباقر بن محمداکمل بهبهانی معروف به "وحید بهبهانی" در سال 1116 یا 1118 ق در اصفهان به دنیا آمد. آیت‌اللَّه وحید بهبهانی، کربلا را مرکز قرار داد و شاگردان بسیار مُبَرِّزی تربیت کرد. حضرات آیات عظام سیدمهدی بحرالعلوم، شیخ جعفر کاشف الغطاء، میرزا ابوالقاسم قمی (صاحب کتاب قوانین)، حاج ملامهدی نراقی، سیدعلی صاحب ریاض، میرزا مهدی شهرستانی، سیدمحمدباقر شفتی اصفهانی (معروف به حجت‌الاسلام) و میرزا مهدی شهید مشهدی، از آن جمله‌اند. علاوه بر این، وحید بهبهانی در دفاع از اجتهاد و مبارزه با اخباری‌گری و تربیت گروهی مجتهد مبرز، تلاش پیگیری نمود و این سبب شد که او را "استادُ الکلّ" خواندند. او تقوی را در حد کمال داشت و شاگردانش برای او احترام بسیارعمیقی قایل بودند. نتایج کارهای آیت‌اللَّه بهبهانی را می‌توان بر دو محور برشمرد: اول بررسی کامل روایاتِ اخبار و احادیث و حاکم شدن باب اجتهاد و انسداد باب اخباری‌گری و ظاهرگرایی. دوم در مسیر تکامل قرار گرفتن فقه اجتهادی. وحید بهبهانی از سال 1173 ق تا پایان عمر، مرجعیت و زعامت شیعیان را به عهده داشت و خدمات زیادی در این دوران به انجام رساند. حُسنِ تدبیر، مقام علمی و استعداد فوق‌العاده و ذوق خاص ایشان در آن عصر، زبانزد خاص و عام بود، به گونه‌ای که از نوادر جهان اسلام به شمار آمده، خدمات و تلاش‌های علمی آن فقیه بزرگوار نقطه‌ی عطف مهمی در تحول بحث‌های اصولی و اجتهادی محسوب می‌شد. الاجتهاد و الاخبار، شرح مفاتیح فیض و... از جمله تالیفات این مرجع بزرگ شیعه می‌باشند. سرانجام این عالم ربانی در 89 یا 87 سالگی در کربلا به لقاءاللَّه پیوست و در حرم امام حسین(ع) به خاک سپرده شد.
انعقاد عهدنامه ی گلستان میان روسیه و ایران پس از شکست ایران از روس(1228 ق)
عهدنامه‌ی گلستان از نتایج جنگ‌های ده ساله‌ی ایران و روسیه بود که به سبب بی‌کفایتی فتحعلی شاه قاجار به شکست ارتش ایران منجر شد. به موجب این عهدنامه، بخش‌هایی از سرزمین ایران در شمال غربی کشور از جمله گنجه، شیروان، باکو، داغستان و گرجستان تا دریای خزر به روسیه ضمیمه شد. در مقابل، دولت روسیه متعهد گردید که ولایتعهدی عباس میرزا را به رسمیت بشناسد. با این حال، سیزده سال بعد در 1241 ق، بار دیگر روسیه به خاک ایران تجاوز نمود و مناطقی دیگر را اشغال کرد که این بار به انعقاد معاهده‌ی ننگین ترکمانچای انجامید. نتایج شوم این قراردادها در سالهای بعد از آن، بیشتر دامنگیر ملت ایران گردید.
استفاده از سلاح "توپ" برای اولین بار در جنگ بین انگلستان و فرانسه (1346م)
در 26 اوت 1346م برای اولین بار در تاریخ، نیروهای ارتش انگلیس، جنگ‌افزار توپخانه را در جنگ کرسی که با ارتش فرانسه روی داد به میدان آوردند. در این جنگ به دلیل به کارگیری این اسلحه سنگین توسط ارتش انگلیس، فیلیپ ششم پادشاه فرانسه با وجود برتری کمّی نیروهایش نسبت به انگلیسی‌ها، در حالی که در آستانه پیروزی بر دشمن بود، به سختی شکست خورد.
درگذشت "آنتوان فان لیونهوک" دانشمند هلندی و مخترع میکروسکوپ (1723م)
آنتوان فان لیونْهوک، در 24 اکتبر 1632م به دنیا آمد. او برای اولین بار آب را در زیر میکروسکوپ آزمایش کرد و به وجود موجودات ریز ذره‌بینی در آب آلوده پی برد. او نه تنها موجودات ذره‌بینی را کشف کرد، بلکه به تجربیات با ارزش دیگری دست زد که در تاریخ علم، بی‌سابقه بود که مشاهده گلبول‌های قرمز خون و کشف اسپرماتوزوئید یا سلول‌های جنسی مردان از آن جمله‌اند. او در سال 1674م به عنوان بزرگ‌ترین کشف، میکروب‌ها را مشاهده نمود و یکی از اکتشافات مهم بشری را رقم زد. او تا آخرین روز حیاتش، دست از کار و فعالیت نکشید تا اینکه در 26 اوت 1723م در 91 سالگی درگذشت. کشف بزرگ لیونهوک تا زمان لویی پاستور، پزشک و میکروب‌شناسی معروف فرانسوی، یعنی تقریباً دو قرن بعد کاربردی نداشت و عملاً مسکوت باقی مانده بود. میکروسکوپ آنتوان لیونهوک هرچند دستگاه ساده‌ای بود که عدسی بسیار کوچکی داشت، ولی این اختراع گامی بود برای آیندگان. به طوری که با کوشش دانشمندان و پیشرفت تکنولوژی، میکروسکوپ‌های الکترونیکی کنونی توانایی بزرگ‌نمایی چند صد هزار برابری اجسام ریز را دارا می‌باشند.
تصویب اعلامیه حقوق بشر و شهروند در جریان انقلاب کبیر فرانسه (1789م)
نخستین اعلامیه حقوق بشر و شهروند در گرماگرم انقلاب کبیر فرانسه، در 26 اوت1789م در مجلس مؤسسان این کشور تدوین شد و فردای آن روز نیز به تصویب مجلس ملی فرانسه رسید. این اعلامیه که چند سال بعد به عنوان دیباچه قانون اساسی فرانسه پذیرفته شد، یک سند تاریخی است که به عنوان اولین سند مهم درباره حقوق افراد در برابر قانون و آزادی عقیده و قلم و بیان تاکید شده است. براساس این سند، متهم ساختن یا بازداشت و زندانی کردن اشخاص، بدون رعایت تشریفات مقررات قانونی، ممنوع می‌باشد. همچنین اعلامیه حقوق بشر و شهروند به چگونگی وضع مالیات‌ها و تامین مخارج عمومی و تشکیلات دولت و حق مالکیت و موارد دیگر نیز می‌پردازد. ولی نکته‌ای که گفتنی است این که نخستین کسانی که این اعلامیه را زیر پا گذاشتند رهبران انقلاب کبیر فرانسه و همان کسانی بودند که با شور و هیجان، این اعلامیه را تصویب وامضا کرده بودند.
قتل‌عام خونین ارامنه در امپراتوری عثمانی به فرمان امپراتور آن کشور (1896م)
دولت عثمانی از دیرباز مخالف حضور و رشد ارامنه در حیطه حکومتی خود بود و هر از چند گاهی آنان را به طرق مختلف سرکوب می‌نمود. از این رو، برانداختن ارامنه، یکی از سیاست‌های دولت عثمانی به شمار می‌رفت چرا که همواره از شورش و انقلاب آنها در هراس بود. گرچه توافقات قبلی عثمانی با انگلستان و سایر دولت‌ها مبنی بر تضمین امنیت ارامنه در مقابل کردها به امضا رسیده بود، اما دولت عثمانی به عنوان انجام اصلاحات در ایالات ارمنی‌نشین، به حذف و حصر آنها می‌اندیشید. در سال 1885م، ارامنه انجمنی را تشکیل دادند که هدف از آن، تعلیم و بیداری مردم مطرح شد. پنج سال بعد، انجمن دیگری با اهداف تند و عملی شکل گرفت که آموزش روش استفاده از سلاح نیز در برنامه‌های آن قرار داشت. از طرف دیگر، روسیه و انگلستان نیز هر کدام دیدگاهی متفاوت نسبت به ارامنه داشتند. این عوامل باعث شد تا پس از درگیری‌های کردها و ارامنه دولت عثمانی از سال 1894م، با اجیر کردن کردهای عثمانی دست به کشتار وسیع ارامنه زده و آنان را قتل‌عام نماید. در یک مورد از این قتل‌عام‌ها که از 26 اوت همان سال آغاز شد، هفت هزار ارمنی کشته شدند. همچنین در این راستا، طی سالهای 1894م تا 1896م بیش از 200 هزار تن از ارامنه به مقتضیات سیاست براندازی ارامنه که در برنامه کار دولت عثمانی بود، قتل عام گردیدند. بهانه ترک‌های عثمانی برای ارتکاب این جنایت، کمک ارامنه به یونانی‌ها در شورش علیه عثمانی بود.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
در گزارش باشگاه خبرنگاران جوان بخوانید؛
کش و قوسهای مجمع ایران خودرو؛ از لغوشدن مجمع تا رسیدن به بخش خصوصی
