یونس شیرزاد درگفتگو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبریز، افزود: خانه اي كه امروز پا در آن مي گذاريد، 38 سال قبل از پيروزي مشروطه در يكي از محلات اعيان نشين آن زمان ساخته شد.

وی با اشاره به اینکه بیش از 500 اثر موضوعی در موزه مشروطه تبریزوجود دارد اظهار کرد : از جمله آثارموجود در این موزه می توان به اسناد،تصاویر،سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه،وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه اشاره کرد.

وی با بیان قدمت و اهمیت این مکان ادامه داد: این مکان به سفارش حاج مهدی کوزه‌کنانی در سال ۱۲۴۷ تاسیس شد.

این خانه دارای دو طبقه با بخش‌های اندرونی و بیرونی می‌باشد که با سبک معماری دوران قاجاریه بنا شده‌اند. حاج مهدی تاجری در بازار تبریز بود. با اوج گیری نوای مشروطه‌خواهی در شهر تبریز، حاج مهدی به مشروطه‌خواهان پیوسته و یکی از اصلی‌ترین پشتیبانان مالی انقلاب مشروطه شد.او این خانه را برای تشکیل جلسه سران مشروطه و چاپ و پخش اعلامه‌های ضد حکومت قاجاردراختیار مشروطه‌خواهان گذاشت.این خانه پس ازجنگ دوم جهانی واشغال آذربایجان توسط ارتش سرخ شوروی، در سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ مرکز اجلاس سران فرقه دمکرات آذربایجان شد.

مسئول موزه مشروطه تبریز افزود: با توجه به نقش بزرگی كه آذربایجان،به ویژه مردم تبریزدرپیروزی انقلاب مشروطه داشته اند،تأسیس موزه ای برای نگهداری وارائه آثارویادگارهای به جای مانده از رهبران بزرگ آن انقلاب ونیز جمع آوری اسناد ومدارك وعكس های مستند مربوط به حوادث انقلاب مشروطه ، در خانه مشروطه ، بسیار بجا و شایسته وحتی ضروری بود.

وی ادامه داد: موزهٔ مشروطه پس ازایجادتغییراتی درتالارهاواتاق‌های خانهٔ مشروطه وبه نمایش درآوردن اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطه در سال ۱۳۷۵ خورشیدی تأسیس شده‌است.

وی خاطر نشان کرد: از ویژگی‌های منحصر به فرد خانهٔ مشروطه می‌توان به پنجره‌های ارسی، درب‌های منب‌کاری‌شده،غلام‌گردش،کلاه‌فرهنگی ونورگیر اشاره کرد. تمامی پنجره‌های بیرونی خانه ارسی‌های تمام قدی می باشند که با رنگ‌های سرخ وسبز سفیدشان بازی نورورنگ را ز درون خانه دیدنی‌تر می کنند. مجسمه‌هایی ازحسین خان باغبان،حاج علی دواچی، ثقة الاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه خواهان) به همراه مهرهای مختلف گروه‌های انقلابی از اشیا تاریخی خانه مشروطه می باشند.

شیرزاد با اشاره به اینکه طبقه زیرزمین موزه مشروطه قبلا به صورت انبار این مجموعه بود اظهار کرد: اکنون زیرزمین تبدیل به کتابخانه و پژوهشکده موزه مشروطه شده است که در مجموع بیش از 500 کتاب نگهداری می شود و از این تعداد حدود 300 جلد کتاب در زمینه مشروطه خواهان و 200 جلد کتاب در زمینه کتابهای تاریخی وهنری می باشد.

وی با بیان اینکه كلیه اشیای مربوط به این دوره از تاریخ ایران،از موزه آذربایجان ونیز اشیای اهدایی مردم و بازماندگان رهبران و مجاهدین انقلاب مشروطیت فراهم آمد، گفت: در حال حاظر نیز هر ماه تعدای آثار از اسناد و کتب و لوازم شخصی مشروطه خواهان توسط نوادگان این عزیزان به موزه مشروطه تبریز اهدا می شود.

وی با تشریح برخی از آثار طبقه اول این موزه افزود: در طبقه اول و اتاق اول موزه مشروطه اشياي خاص ومنحصربه فرد راخواهيد ديد، مثل فرش مشروطه، اتاق تابلوهاي ستارخان و باقرخان كه در سال 1382 به موزه اهدا شده اند این تابلوها با استفاده از شن و ماسه تصوير سازي شده اند. متن صدور فرمان مشروطه توسط مظفرالدين شاه و همين طور تصميم قانوني اهداي القاب ستارخان و باقرخان به دو مبارز بزرگ مشروطه در اين اتاق قرار دارند؛ البته اصل اين اسناد در مركز اسناد ملي تبريز(خانه اردوبادي) نگهداري مي شوند و اين دو رو نوشتي از آن اسناد است.

مسئول موزه مشروطه تبریز ادامه داد: دراتاق دوم که جز زيباترين بخش اين ساختمان است، تنديس شخصيت هاي برجسته و تاثيرگذار مشروطه قرار دارند. تنديس موسسان مركزغيبي هم اينجاست: «كربلايي علي موسيو»،«حاج رسول صدقياني» و «حاج علي دواچي»، اينها را موسسان اولين انجمن مخفي ايران مي دانند. يك ويترين ديدني هم در اين اتاق هست؛ ويتريني كه تعداد زيادي مدال و نشان ستارخان، باقرخان و صمصام السلطنه را دارد؛ همان مدال هايي كه بعد از پيروزي مشروطه نمايندگان مجلس ملي بر سينه اين مشروطه خواهان زدند.

وی افزود:در اتاق بعدي تنديس دو شخصيت ممتاز مشروطه يعني «زينب پاشا» و «هوارد باسكرويل» وجود دارد.زينب پاشا را پيشتاز زنان آزاديخواه آذربايجاني مي دانند. اما تماشاي يك شيء را در اين اتاق نبايد از دست داد؛ دستگاه چاپ ژلاتيني كه در يك ويترين جداگانه به نمايش درآمده، اين دستگاه چاپ استنسيل تاريخي يكي از دستگاه هايي است كه مشروطه خواهان شب نامه ها و اعلاميه هايشان را عليه استبداد و نيروهاي روسي چاپ مي كردند.

شیرزاد ادامه داد: در اتاق چهارم تعداد زيادي روزنامه نگار، ‌اديب و نويسنده معروف دوره

مشروطه راميتوانيدببينيد؛دربزرگترين تالار موزه:«علياكبردهخدا»،«ميرزاجهانگيرخانصوراسرافيل»،«طالبوف»، «ضياء الاعلما»،«حاج اسماعيل اميرخيزي» و... همراه با زندگي نامه مختصري از آنها و چند نمونه از روزنامه هاي آنها مثل صوراسرافيل،‌ اختر، سعادت، ناله ملت و...اينجا هستند. سمت چپ اين تالار بزرگ دو اتاق كوچك وجود دارد كه يكي مخصوص نمايندگان مجلس شوراي ملي به همراه اعتبارنامه هاي آنان و اتاق ديگر هم مخصوص روحانيون اين دوره است.

وی افزود: معرفي سرداران مشروطه،تنديس چهار شخصيت مبارزستارخان،‌باقرخان،حسين خان باغبان و امير حشمت نيساري در چهار گوشه اتاق پنجم قرار دارند. يك ويترين هم از خنجر و قمه و اسلحه هاي سرد آن زمان براي نمايش در اين اتاق قرار دارد.

وی تصریح کرد: دو اتاق آخر آثار متنوعي براي تماشا دارد، از جمله نمونه تمبرهاي ياد بود ستارخان و باقرخان و تنديس «حاج علي ختايي»، بازرگان آزاديخواه مشروطه و همين طور اسامي مشروطه خواهان هم همراه با تصاويرشان قرار دارد.

مسئول موزه مشروطه تبریز یاد آور شد: اینك موزه مشروطه تبریز با داشتن مجموعه قابل توجهی از عكس های مستند و تابلوهای نقاشی از تصاویر بزرگان انقلاب مشروطه و اسناد و مدارك و نامه ها و اعلامیه های مربوط به قیام و مبارزات مجاهدین مشروطه ، یكی از گنجینه های منحصر به فرد كشور محسوب می شود.

وی خاطر نشان کرد: اين خانه كه از معدود خانه هاي مشروطه خواهان بود كه توسط روس ها به توپ بسته نشد، توسط فرزندان حاج مهدي دست به دست شد تا آنكه به دليل اهميت تاريخي و معماري قاجاري اش درسال 1354 در فهرست ميراث ملي ثبت شد، سال 1367 توسط اداره ميراث فرهنگي خريداري و مرمت شد و سال 1385 هم به موزه اختصاصي مشروطه تبديل شد.

شیرزاد در پایان با اشاره به برگزاری نمایشگاهی در کاخ نیاوران تهران به مناسبت 14 مرداد روز مشروطه گفت: آثار ارائه شده در نمایشگاه مشروطه کاخ نیاوران تهران که تا 17 شهریور برگزار خواهد شد، از موزه مشروطه تبریز به صورت امانت و جهت نمایش عموم ارائه شده است.

برچسب/ موزه
مشروطه
تبریز