حسین ابراهیمی مقدم روانشناس در گفتگو با  خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران، گفت: انسان‌ها همیشه تمایل دارند که ناشناخته‌ها را کشف کنند و هم پیش‌بینی حالت‌ها و ویژگی‌هایی را داشته باشند که در حالت عادی میسر نیست.

به همین دلیل از دیرباز مسائل و مواردی را که نمی‌شناختند به چیزهای مختلف نسبت می‌دادند که این امر به تدریج افکار خرافی را به وجود آورده است.

وی در ادامه گفت: البته از ریشه های افکار خرافی یادگیری است به عبارت دیگر زمانی که فرد رفتاری انجام بده و به ازای انجام دادن آن تقویت شود آن رفتار افزایش پیدا می‌کند برا مثال زمانی که کودک به جلوی درب بدود و به استقبال پدرش برود و این رفتار از سمت پدر تقویت شود ( با نوازش و یا دادن یک شکلات ) احتمال اینکه رفتارش ادامه پیدا کند هست و به این موقعیت تقویت وابسته به رفتار گفته می‌شود. حال فرض کنید که فرد رفتاری را انجام می‌دهد و تقویت بدون ارتباط با آن رفتار اتفاق می‌افتد به عبارت دیگر چه فرد آن رفتار را انجام می داد یا نمی داد آن تقویت برایش پیش می‌آمد.

ابراهیمی‌مقدم در ادامه گفت: مثلا کبوتری را در نظر بگیرید که به جای خاصی نوک می‌زند و یا دمش را برروی زمین می‌کشد فرقی نمی‌کند در زمان معینی برایش دانه ریخته خواهد شد و تقویت ناوابسته به رفتار، ولی شاید کبوتر بین این دو رفتار ارتباط ذهنی برقرار کند و فکر کند چون دمش را بر روی زمین می‌کشیده دانه دریافت کرده بنابراین در سری‌های بعد هم زمانی که گرسنه می‌شود با این تفکر دمش را به روی زمین می‌کشد. به این رفتار، رفتار خرافی گفته می‌شود.

وی در ادامه افزود: یا به عنوان مثال بسکتبالیستی را در نظر بگیرید که هنگامی که می خواهد توپ را به سمت سبد پرتاپ کند موفق نمی‌شود و بعد به طور اتفاقی حرکتی را انجام می‌دهد مثلا برای  مثال کلاهش را روی سرش می‌چرخاند و اتفاقا در این زمان توپ‌اش گل می‌شود. احتمالا در سری های بعد هنگامی که می‌خواهد پنالتی بزند اول کلاهش را روی سرش جا‌به‌جا می‌کند و این تصویر ذهنی برایش پیش می‌آید که توپ‌هایش با این کار گل می‌شود و خرافه‌گرایی در وی نهادینه می‌شود.

به عبارت دیگر هنگامی که فرد کاری انجام می‌دهد و بدون ارتباط با آن کار تقویت دریافت می‌کند در ذهن خودش این‌گونه نتیجه می‌گیرد که به خاطر انجام آن کار تقویت دریافت کرده و به تدریج افکار خرافی در ذهنش نقش می‌بندد.

وی در ادامه اظهار داشت: کسانی که به سمت رمال‌ها یا فالگیرها نیز می‌روند همین تفکر را در سر می‌پرورانند زیرا دوست دارند که ناشناخته‌ها برایشان کشف شود. ثانیا این استنباط غلط را دارند که با انجام این رفتارها می توانن آگاهی به دست آورند، آگاهی که برایشان تقویت کننده است.

و این در حالی است که معمولا اسیر شیادی و فریب‌کاری افرادی می‌شوند که این موقعیت به دنبال نفع و سود شخصی خود هستند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: هر چقدر که افراد از سطح هوشی پایین‌تری برخوردار باشند احتمال مراجعه آن‌ها به چنین شیادانی افزایش می‌یابد. البته در این بین تلقین، تاثیر گروه دوستان و کم بودن اعتماد به نفس  و دانش هم از موارد دیگری است که در این جور مواقع احتمال رفتن به سمت اعمال و رفتار خرافی را دامن می‌زند.