به گزارش  خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران ،‌اولین هجوم گسترده گرد و غبار در ایران به سال 1382 برمی‌گردد و هم اکنون حدود 20 استان کشور را با مشکل مواجه کرده است ، آلودگی ناشی از گرد و غبار در چند سال اخیر استان‌های غربی و جنوب غربی و در صورت افزایش شدت و وسعت به صورت موردی هوای دیگر استان‌های کشور را بحرانی کرده است.

عطا لله کاویان، استاد دانشگاه منابع طبیعی ساری در این خصوص گفت: گرد و غبار یا ریزگرد در اصطلاح هواشناسی Dust- Haze ذرت ریز و خشکی هستند که به راحتی در هوا معلق شده و مدت زیادی در هوا باقی مانده و در نهایت به سختی ته نشین می‌شوند.

وی افزود: از مهمترین شرایط ایجاد گرد و غبار در کنار هوای ناپایدار، وجود یا عدم وجود رطوبت است، به طوری که اگر هوای ناپایدار رطوبت کافی داشته باشد، بارش،‌ طوفان و رعد و برق و اگر فاقد رطوبت باشد، طوفان گرد و غبار ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: فراوانی ذرات گرد و غبار در جو علاوه بر شدت، سرعت بد و خشکی ذرات خاک، به قطر ذرات نیز بستگی دارد. نوع و پوشش گیاهی نیز در شدت وقوع گرد و غبار نقش موثری دارد.
وی با اشاره به جریان‌های خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابان زایی در عراق را که باعث خشک شدن بسیاری از باتلاق‌های عراق و ایجاد نواحی غبار ساز شده است، اظهار داشت: به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان مکرر در معرض سیستم‌های گرد و غبار قرار می‌گیرد.

همچنین منابع اصلی گرد و غبارهای ورودی به غرب و جنوب غرب ایران، نواحی بیابانی نزدیک به این مناطق مثل عراق (70 درصد)، صحرای روسیه و صحرای موجود در شمال شبه جزیره عربستان (30 درصد) است.

وی تصریح کرد: اولین هجوم گسترده گرد و غبار در ایران در سال 1382 اتفاق افتاد. فقط در یک نوبت در تیر ماه سال 1388 گرد و غبار تا چند روز مهمان 12 استان و مساحتی معادل نیمی از فضای کشور بود. در شهر اهواز روزهای توأم با گرد و غبار از 32 رو در سال 1386 به 69 روز در سال 1388 یعنی بیش از 2 برابر افزایش یافت. تعداد روزهایی که در کرمانشاه گرد و غبار شدت داشته، 25 روز بوده است حال ان که در سال 1388 به 102 روز رسیده است که افزایش 400 درصدی را نشان می‌دهد.

کاویان گفت: گرد و غبار آثار و پیامد‌های زیست محیطی نامطلوبی بر جای می‌گذارد. همچنین طوفان‌های گرد و غباری اثرات مضری بر سلامت اقتصاد جامعه و محیط زیست دارد. ذرات تولید کننده گرد و غبار تا ارتفاع 6 کیلومتری صعود و تا مسافت 6000 کیلومتر انتقال یافته و دید افقی را کاهش می‌دهد.

وی افزود: غبار اتمسفری مانع از نفوذ نور خورشید و کاهش تولیدات کشاورزی شده و منجر به افزایش شیوع بیماری‌ها از جمله منژیت، آسم، بیماری‌های ویروسی،‌ بیماری‌های چشمی، صدمه به DNA  و سلول‌های پوست و ریه می‌شود.

وی با بیان اینکه به ازای افزایش هر 10 میکروگرم در متر مکعب در غلظت ذرات معلق کوچکتر از میکرون در زمان پدیده گرد و غبار میزان مرگ و میر 1 درصد افزایش می‌یابد، خاطرنشان کرد: میزان خسارت مالی ناشی از شرایط نامناسب بهداشتی تعطیلی مدارس، فرودگاه‌ها و ادارات و ... بیش از 4 هزار میلیارد تومان در سال برآورد شده است.

گفتنی است، اقدامات بیولوژیک راه حل‌های کلیدی برای غلبه بر طوفان‌ها گرد و غباری هستند، یک نمونه از چنین اقداماتی شامل ایجاد پوشش گیاهی در مناطق بیابانی است، توسعه موانع اکولوژیک از قبیل کمربند‌های جنگلی از دیگر اقداماتی است که مانع پیشرفت بیابان می‌شود ، اقدامات مکانیکی شامل استفاده از پوشش برای تثبیت خاک‌های شنی است. این پوشش‌ها عبارتند از خرده‌های کاه گندم، برنج، شن، گراول، خاک اره،‌مونت،‌موریلنت، برگ گیاهان، لیگنین، کود‌های گیاهی و حیوانی است که این مواد به طور گسترده در کشور چین مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم اکنون از مالچ نفتی (مواد زائد نفتی) برای متوقف کردن حرکت بیشتر تپه‌های شنی در کشور استفاده می‌شود ولی روش‌های شیمیایی برای محیط زیست، خاک و آب زیر زمینی مضر است و باعث تخریب اراضی می‌شود.

همچنین هزینه‌ زیادی دارد و باید میلیارد‌ها تومان مصرف چنین کاری شود. پروفسور کردوانی تنها راه عملی برای کنترل ریز گرد‌ها را پخش شن و ماسه یا ریگ روی بیابان‌های مناطق منشأ گرد و غبار می‌داند،‌چرا که وقتی ریگ و شن روی بیابان‌های این نواحی پخش شود، پوششی بر روی آن‌ها ایجاد می‌شود که با شدید ترین بادها نیز فرسایش پیدا نخواهد کرد. در ضمن با استفاده از این روش ساده می‌توان از صرف هزینه‌های زیاد جلوگیری کرد و از منابع نفتی که هر گرانند و هم عوارض وحشتناک زیست محیطی دارند، استفاده نکرد.
گزارش از هراتیان

انتهای پیام/