مذاکرات هسته‌ای وین 6/
ظریف: ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست/ حاضر به پذیرش چیزی هستم که تضمین‌های معتبر برای جامعه بین‌المللی ایجاد کند
وزیر خارجه کشورمان گفت: من حاضر به پذیرش آن چیزی هستم که تضمین‌های معتبر برای جامعه بین‌المللی ایجاد کند برای اینکه ما واقعا به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم، ما هیچ فایده‌ای در ساخت سلاح‌های هسته‌ای توسط ایران نمی‌بینیم.
به گزارش حوزه سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران، "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه کشورمان امروز با حضور در برنامه Meet the Press شبکه NBC گفتگویی انجام داده که متن آن به شرح ذیل است:
خبرنگار: جناب وزیر به برنامه meet the press خوش آمدید.
ظریف: خوشحالم که با شما هستم.
خبرنگار: از اینکه در این برهه زمانی بسیار مهم در وین دعوت من برای مصاحبه را پذیرفتید تشکر می‌کنم. به نظر می‌رسد چالش واقعی در این مذاکرات در مورد آینده هسته‌ای ایران بر سر این واقعیت است که ایران ظاهرا به دنبال ظرفیت هسته‌ای بسیار بیشتری است. رهبر عالی ایران سخن از ده‌ها هزار سانتریفوژ کرده‌اند که بسیار بیشتر از چیزی است که آمریکا و غرب می‌خواهند ایران داشته باشد. حال به فرض اینکه نیازهای شما در حوزه انرژی برآورده شود، نیازهای مربوط به فناوری پزشکی شما برآورده شود، اگر دنبال تسلیحات هسته‌ای نیستید پس دیگر چه نیازی به این همه ظرفیت اضافی دارید؟
ظریف: من فکر می‌کنم آنچه ما گفته‌ایم باید به همگان این اطمینان را داده باشد که ما به دنبال تسلیحات هسته‌ای نیستیم. ما گفته‌ایم که کل برنامه انرژی هسته‌ای ما در قالب یک تصویر بسیار روشن و کاملا تعریف شده جای می‌گیرد. به این معنا که ما می‌خواهیم برای نیروگاه‌های هسته‌ای خودمان سوخت تولید کنیم. ما قراردادی داریم که سوخت لازم برای آن نیروگاه را برای ما فراهم می‌کند اما قرارداد مزبور در ۷ یا ۸ سال دیگر منقضی می‌شود.
خبرنگار: اما تمدید آن نباید مشکل نباشد. همانطور که آمریکایی‌ها هم به شما گفته‌اند...
ظریف: واقعیت این است که موضع پیچیده‌تر از آن است که شما فکر می‌کنید. ایالات متحده در دهه ۱۹۵۰ یک راکتور برای ما ساخت. ما در ۲۰ سال گذشته برای تامین سوخت راکتور مزبور به همه جا مراجعه کردیم. آمریکا نه تنها خود به تعهدش برای تامین سوخت راکتور وفا نکرد بلکه مانع از تامین سوخت توسط دیگران نیز گردید تا جاییکه چند سال قبل، سه یا چهار سال قبل، ما چاره‌ای ندیدیم جز اینکه اعلام کنیم اگر شما به ما سوخت ۲۰ درصد برای ادامه فعالیت راکتور ساخت آمریکا در تهران ندهید، خودمان تولید می‌کنیم. آن‌ها فکر می‌کردند که ما نمی‌توانیم اما ما این کار را کردیم. و حالا آن راکتور دارد با سوخت ساخت خودمان کار می‌کند. در عین حال ما می‌خواهیم با جامعه بین المللی کار کنیم. ما می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که هیچ کسی نسبت به برنامه‌های هسته‌ای تهران نگرانی نداشته باشد.
خبرنگار: در مورد همین نکته‌ای که اشاره کردید، اگر این موضوعی است که می‌خواهید بگویید، لازم است که مخاطبان ما این را خوب متوجه شوند. وقتی ما در مورد سانتریفیوژ و برق هسته‌ای صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که سانتریفیوژ‌ها اقدام به غنی سازی اورانیوم می‌کنند. غنی سازی اگر با سرعت مشخصی صورت گیرد جزء کلیدی برای تولید یک سلاح هسته‌ای است و مرحله بعدی تسسلیحاتی کردن است. اگر شما واقعا می‌خواهید به جامعه بین المللی نشان دهید که دنبال تسلیحات هسته‌ای نیستید، آیا حاضرید که بخش عمده‌ای از ظرفیت هسته‌ای خودتان را منهدم کنید یعنی تعداد سانتریفیوژهایی که در حال حاضر دارید را کاهش دهید؟
ظریف: فکر نمی‌کنم هدف مورد نظر از این طریق محقق شود. به عنوان کسی که تمام زندگیش را مصروف عدم تکثیر هسته‌ای کرده است، به شما می‌گویم که بهترین راه برای اطمینان از اینکه برنامه ایران هیچگاه [به سمت نظامی شدن] منحرف نخواهد شد این است که برنامه هسته‌ای ایران تحت نظارت بین المللی ادامه یابد. چراکه ما فناوری لازم را داریم، دانش لازم را داریم. تجهیزات مورد نیاز را داریم. پس اگر واقعگرا باشیم، تنها راه برخورد با این موضوع این است که یک برنامه علنی و واقعی صلح آمیز داشته باشیم که به شیوه‌ای شفاف عمل نماید بدون اینکه نیازی به اعمال محدودیت‌های خودسرانه باشد.
خبرنگار: با احترام، جامعه بین المللی در مورد خیلی مسائل اختلاف نظر دارد اما در مورد یک چیز اختلاف نظری وجود ندارد و آن اینکه نیت ایران خیر نیست و به دنبال سلاح هسته‌ای است. حال چرا قاطعانه اعلام نمی‌کنید که بخش عمده ظرفیت و بخش اعظم سانتریفیوژهای خود را نابود خواهید کرد تا به جهان نشان د هید که «ما واقعا سر ستیز نداریم. ما حقیقتا سلاح هسته‌ای نخواهیم ساخت.»
ظریف: اولا شما از یک «جامعه بین المللی» متفاوتی صحبت می‌کنید. روزی که من به جلسه ۵ بعلاوه ۱ یا ۳ بعلاوه ۳ رفتم، آن‌ها گفتند که ما نماینده جامعه بین المللی هستیم. من به ان‌ها گفتم که درست قبل از اینکه پیش شما بیایم ریاست جلسه‌ای را بر عهده داشتم متشکل از ۱۲۰ کشور به نام جنبش عدم تعهد که ایران ریاست آن را بر عهده دارد و آن‌ها از ما حمایت می‌کنند. در واقع صد و هشتاد و اندی کشور عضو معاهده عدم اشاعه اعتقاد دارند و این را مکررا در ۱۹۹۰ و در سال ۲۰۱۰ تاکید کرده‌اند که انتخاب‌های کشور‌ها در خصوص چرخه سوختشان باید محترم شمرده شود. پس آنچه شما از آن صحبت می‌کنید «جامعه بین المللی» نیست بلکه تعداد اندکی از کشور‌ها هستند که نگرانی‌هایی دارند. ما داریم با آن‌ها صحبت می‌کنیم تا به نگرانی‌های آن‌ها بپردازیم. اما برای پرداختن به آن ملاحظات ضوابط بین المللی وجود دارد. ما فرصت‌هایی در اختیار آن‌ها قرار داده‌ایم برای یافتن راه حل، راه حل‌هایی واقعگرایانه به منظور رفع آن نگرانی‌ها. و همانطور که رهبر ما اشاره فرموند، ما درست همین فردا به این ظرفیت نیاز نداریم. لذا یکی از این راه حل‌ها فرا‌تر نرفتن از وضع فعلی برای این دوره است. می‌توان در یک دوره زمانی این ظرفیت را ایجاد کرد. ما آماده‌ایم تا با ۱+۵، با اعضای ۱+۵ و با سایرین برای اعتماد سازی کار کنیم.
خبرنگار: ولی شما حاضر به پذیرش محدودیت در تعداد سانتریفیوژ‌هایتان نیستید. به بیان دیگر شما حاضر به برچیدن بخش عمده ظرفیت خود نیستید.
ظریف: خیر، من حاضر به پذیرش آن چیزی هستم که تضمین‌های معتبر برای جامعه بین المللی ایجاد نماید مبنی بر اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست. برای اینکه ما واقعا به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم. ما هیچ فایده‌ای در ساخت سلاح‌های هسته‌ای توسط ایران نمی‌بینیم.
خبرنگار: چگونه ممکن است که فایده‌ای نبینید؟ منظورم این است که شما یک دولت شیعه هستید در محاصره دولتهای سنی، که بسیاری از آن‌ها دشمنان شما هستند. شما به خوبی از عنصر بازدارندگی که یک کشور دارنده سلاح هسته‌ای مانند پاکستان می‌تواند در جامعه بین المللی داشته باشد آگاه هستید. شما می‌توانید نفوذ بیشتری در سطح منطقه کسب کنید. به اعتقاد صاحب نظران شکاک، «چرا شما نباید به دنبال یک سلاح هسته‌ای باشید؟»
ظریف: واقعیت این است که همه این محاسبات نادرست هستند. در واقع همین حالا هم ما همسایگان خود را آسوده خاطر می‌نماییم که می‌خواهیم در صلح و آرامش با آنان زندگی کنیم، این به خاطر مقتضیات جغرافیایی است، اینکه ما بزرگ‌تر هستیم، اینکه ما نیرومند‌تر هستیم، اینکه ما جمعیت بیشتری داریم، اینکه از تکنولوژی بهتری برخورداریم، اینکه منابع انسانی ما به مراتب توسعه یافته‌تر از بیشتر همسایگانمان است. این‌ها همه موجب می‌شود ما به طور ذاتی از منابعی از قدرت برخوردار باشیم که ما را از تلاش برای دستیابی به سایر ابزار‌ها بی‌نیاز می‌سازد.
خبرنگار: اما اگر این چنین است...
ظریف: به همین دلیل است که هیچ کس همسایگان پاکستانی ما را صرفا به خاطر داشتن تسلیحات هسته‌ای قدرتی نیرومند‌تر از ایران در منطقه نمی‌داند. در واقع، من معتقدم در منطقه ما، داشتن سلاح هسته‌ای باعث کاهش نفوذ کشورهای دارنده سلاح می‌شود. سلاح هسته‌ای به هیچ کس کمکی نمی‌کند. اینکه در جامعه بین المللی این باور وجود دارد- چیزی که ایالات متحده و روسیه و دیگران به آن تکیه می‌کنند- که با توسل به انهدام قطعی متقابل یعنی توانایی از بین بردن کامل یکدیگر برای ۱۰۰ بار می‌توان صلح و امنیت را تضمین نمود، خیلی جنون آمیز است. و به همین دلیل است که فکر نمی‌کنم لازم باشد این توهم که سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند امنیت بیاورد را تکرار کنیم. مگر سلاح‌های هسته‌ای پاکستان را امن‌تر کرده است؟ مگر اسرائیل را امن‌تر کرده است؟ یا ایالات متحده را امن‌تر کرده است؟ روسیه را امن‌تر کرده است؟ همه این کشور‌ها آسیب پذیر هستند. می‌بینید که سلاح‌های هسته‌ای یا اصولا هیچ میزانی از قدرت نظامی نمی‌تواند امنیت بیاورد. بنابراین ما نیاز داریم که در یک پارادایم متفاوتی زندگی کنیم. و این چیزی است که ما می‌خواهیم.
خبرنگار: اجازه بدهید که در مورد چند موضوع دیگر از شما سوال کنم و بعد در انت‌ها مجددا به بحث هسته‌ای خواهم پرداخت. در مورد جنگ غزه سوالی دارم. ایران در گذشته از حماس حمایت کرده است. اسرائیل معتقد است که راکت‌هایی که به اسرائیل پرتاب می‌شود توسط ایران در اختیار حماس قرار داده شده است. نظر شما وضعیت فعلی به کجا می‌انجامد؟
ظریف: بسیار تاسف بار است که مردم غزه کشتار می‌شوند؛ صد‌ها مرد و زن و کودک بی گناه دارند سلاخی می‌شوند، بیش از ۱۰۰ نفر کشته و بالغ بر ۵۰۰ نفر زخمی شده‌اند و ایالات متحده هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد. ما می‌دانیم که همه تسلیحاتی که توسط اسرائیل در حمله به غیرنظامیان در غزه مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط آمریکا به این رژیم داده شده است. هیچ تحرکی از سوی آمریکا برای محکوم کردن این اقدامات هم نمی‌بینیم.
خبرنگار: پس حماس که اقدام به پرتاب راکت به داخل اسرائیل می‌کند چطور؟
ظریف: ما از شورای امنیت خواستیم که برای پایان دادن به درگیری وارد عمل شود.
خبرنگار: شما حماس را محکوم می‌کنید؟
ظریف: ما مردمی که از خودشان دفاع می‌کنند را محکوم نمی‌کنیم. ما معتقدیم اقداماتی که غیرنظامیان را در غزه در معرض خطر قرار داده است، اقداماتی که مانع از دسترسی غیرنظامیان به دارو، به غذا شده است همگی در جهت از بین بردن تدریجی مردم از طریق به قحطی کشاندن جمعیت غیرنظامی است. این اقدامات باید قاطعانه از سوی جامعه بین المللی محکوم شوند. آمریکا و سایر اعضای شورای امنیت مسئولیت اخلاقی و تکلیف قانونی دارند که به این وضعیت خاتمه دهند و به این واقعیت بپردازند که هیچ اقدامی برای برخورد با این مساله انجام نداده‌اند.
خبرنگار: اجازه بدهید در مورد عراق از شما سوالی داشته باشم. ایران چگونه از نفوذ خود در آنجا استفاده خواهد کرد؟ آیا نوری المالکی باید برود؟
ظریف: ما معتقدیم که این تصمیمی است که مردم عراق باید بگیرند.
خبرنگار: هیچ کس باور ندارد که شما نفوذ بسیار زیادی بر دولت عراق نداشته باشید.
ظریف: البته که ما نفوذ بسیار زیادی در عراق داریم چراکه سیاست‌های درستی را در پیش گرفتیم. ما تابع انتخاب‌های مردم عراق بوده‌ایم. در افغانستان، در عراق، در بقیه کشورهای منطقه همین سیاست را داشته‌ایم و به همین دلیل است که ما دارای نفوذ زیادی در آنجا هستیم، نه به دلیل اینکه قدرت نظامی داریم، نه به این دلیل که در صدد کنترل ملت‌ها هستیم. بلکه صرفا به این جهت که ما همواره به ملت‌ها احترام گذاشته‌ایم. توصیه من به آمریکا هم همین است: سعی کنید به ایرانیان احترام بگذارید. سعی کنید به ملت‌های منطقه ما احترام بگذارید. و این هم برای منافع خودتان و هم برای آینده [منطقه] بهتر است. احترام گذاشتن متضمن دو چیز است: اول اینکه در شرایط کنونی که یک کشتار تروریستی بسیار خطرناک در عراق در جریان است و نه تنها شیعیان عراقی بلکه تک تک اعضای جامعه عراق را هدف قرار می‌دهد...
خبرنگار:... شما دارید در مورد دولت اسلامی عراق و شام صحبت می‌کنید...
ظریف: بله من دارم در مورد گروه به اصطلاح دولت اسلامی عراق و شام صحبت می‌کنم. تعداد سنی‌هایی که این گروه در سوریه کشته است به مراتب از تعداد شیعیانی که کشته است بیشتر است و تعداد سنی‌هایی که در عراق در معرض تهدید و خطر ناشی از این گروه هستند از تعداد شیعیانی که در چنین وضعی بوده‌اند بیشتر است. ما نیاز داریم که با این معضل بسیار جدی برخورد کنیم، معضلی که نه تنها برای عراق بلکه برای عربستان سعودی، برای سوریه، برای ترکیه، برای همه یک مساله امنیتی جدی خواهد شد.
خبرنگار: برای ایران هم خطر امنیتی جدی خواهد بود؟
ظریف: بله برای ایران هم. برای تمام منطقه.
خبرنگار: آیا ایران احساس می‌کند که آینده عراق می‌تواند یک نگرانی مشترک با ایالات متحده باشد؟ آیا شما تمایل دارید عراق یکپارچه باقی بماند؟ آیا فکر می‌کنید عراق تجزیه خواهد شد؟
ظریف: من معتقدم حفظ تمامیت سرزمینی عراق به نفع همه و به نفع ثبات منطقه است، واقعا متعقدم حفظ عراق یکپارچه به نفع همه است. تلاش‌ها برای جدایی کوته نگرانه است و حتی به کسانی که به دنبال جدایی هستند آسیب خواهد رساند. بنابراین به نفع نه تنها عراق بلکه ایالات متحده و کشورهای دیگر است که عراق واحد حفظ شود.
خبرنگار: چگونه ایران و آمریکا برای شکست دادن داعش می‌توانند همکاری کنند؟
ظریف: ما باید به اصول ابتنا کنیم. باید به اراده ملت عراق احترام بگذاریم. باید از همه نفوذ خود در عراق و همینطور در افغانستان بهره بگیریم تا جریان‌های مختلف داخل این کشور‌ها را مجاب کنیم که بهترین راه برای اداره امور از طریق مشارکت دادن همه و همیاری و همکاری است. این چیزی است که ما از همه عناصر جامعه عراق خواسته‌ایم. ما با افراد مختلف در داخل عراق در ارتباط هستیم. ما قبل از اینکه حادثه هولناک هجوم داعش اتفاق بیفتد، با عراقی‌ها در ارتباط بودیم و کماکان از همه نیرو‌ها در عراق می‌خواهیم برای تشکیل یک دولت فراگیر که نماینده مردم عراق باشد و به خواسته‌های مردم عراق احترام بگذارد با هم همکاری کنند. قطعا هرکس که بنا به تصمیم پارلمان عراق به عنوان رئیس پارلمان و نخست وزیر عراق انتخاب شود، این تصمیم مورد احترام ایران خواهد بود. توصیه ایران به عنوان یک همسایه صاحب نفوذ در عراق به آن‌ها این نیست که فلان فرد را بر فرد دیگری ترجیح دهند بکله ما توصیه می‌کنیم دولتی انتخاب کنند که نماینده کل عراق باشد و بتواند صلح و ثبات را به منطقه بازگرداند.
خبرنگار: ۱۷۰۰۰۰ نفر در سوریه کشته شده‌اند. بیش از یک سوم آن‌ها از غیرنظامیان بوده‌اند. چرا ایران به حمایت از رژیم اسد ادامه می‌دهد؟
ظریف: سوال این است که چرا ایالات متحده به حمایت از گروه‌هایی همچون داعش که دارد منطقه ما را به هم می‌ریزد حمایت می‌کند؟ مساله اینجاست. آمریکا و برخی از متحدین غربی‌اش..
خبرنگار: آیا منصفانه است که بگوییم آمریکا از داعش حمایت می‌کند؟ آمریکا از سایر گروه‌های مخالف حمایت می‌کند.
ظریف: آمریکا از کسانی حمایت می‌کند که در صدد نابودی سوریه هستند؛ یعنی استفاده از این تاکتیک‌ها برای از بین بردن سوریه. شما نمی‌توانید گزینشی عمل کنید. این یک واقعیت است که...
خبرنگار: آیا این همان کاری نیست که ایران دارد انجام می‌دهد؟
ظریف: این واقعیت موجود در سوریه است. ما از ابتدا از همه دعوت کردیم به خواست مردم سوریه احترام بگذارند، به مردم سوریه اجازه بدهند آینده‌شان را خودشان تعیین کنند، به مردم سوریه اجازه بدهند که از فرآیندهای سیاسی برای رسیدن به این هدف استفاده کنند. چگونه...
خبرنگار: اما آقای وزیر این مشت اسد است نه خواست مردم، چنین نیست؟
ظریف: خیر.
خبرنگار: شما در مورد خواست مردم سخن می‌گویید...
ظریف: اینطور نیست. نگاه کنید به تعداد سوری‌هایی که در لبنان به پای صندوق‌های رای رفتند. آن‌ها نگران مشت اسد نبودند. نکته اینجاست که ما از فرد یا گروه خاصی حمایت نمی‌کنیم. آنچه ما می‌گوییم این است که چرا ایالات متحده از پیش شرط گذاشتن برای مردم سوریه مبنی بر اینکه چه کسی باید بر آن‌ها حکومت براند، دست بر نمی‌دارد؟ اجازه بدهید فرآیند سیاسی شکل بگیرد. بگذارید مردم سوریه اراده و امکان تعیین آینده خود را داشته باشند. شما این را برای خودتان می‌خواهید. می‌خواهید که مورد احترام باشید. فکر می‌کنم در پرداختن به منطقه ما، این موضوع یک مساله اساسی است. احترام گذاشتن به این معنا است که اجازه بدهید مردم خودشان تصمیم بگیرند. شما برای ما تصمیم نگیرید. بگذارید خودمان برای خودمان تصمیم بگیریم، آنوقت خواهید دید که جهان امن‌تر و بهتری خواهیم داشت.
خبرنگار: اجازه بدهید به همان بحثی که مصاحبه را با آن شروع کردیم برگردیم و یک سوال پایانی در مورد مذاکرات هسته‌ای داشته باشم. شما چند بار تکرار کردید که بسیار مهم است که غرب یعنی آمریکا به ایران احترام بگذارد. به نظر می‌رسد آنچه برای آمریکا و غرب مساله بزرگی است، موضوع اعتماد به ایران باشد. چندین موضوع باعث شده که این عدم اعتماد معتبر جلوه کند، مثلا تلاش‌های ایران برای مخفی نگاه داشتن تاسیسات هسته‌ای مثل فوردو. یا عدم اجازه به بازرسان برای دسترسی به تاسیساتی که در نزدیکی تهران ایجاد شده است. ایران همچنین مطالعاتی برای ارزیابی مدت زمان لازم برای تولید سلاح اتمی انجام داده است. این ذهنیت کماکان وجود دارد. رئیس جمهور روحانی در کتابش که سه سال قبل منتشر شد صحبت از این می‌کند که چگونه وی در گذشته برای خرید زمان جهت پیشبرد برنامه هسته‌ای ایران، به مذاکره با غرب پرداخت. اگر شما این موارد را کنار هم بگذارید، متوجه خواهید شد که مردم احساس می‌کنند چیزهایی در اینجا در حال انجام است که ایران دوست ندارد جهان شاهد آن باشد.
ظریف: اولا باید بگویم که این چیز‌ها در خلا اتفاق نمی‌افتد. چرا ایران مجبور بود برنامه اتمی‌اش را مخفی نگاه دارد؟ هر چیزی که ما انجام دادیم قانونی بود اما به محض اینکه برنامه‌مان را علنی کردیم، آمریکا در صدد ممانعت از دسترسی ما به تسهیلات مختلف برآمد، حتی مانع از تهیه سوخت برای راکتوری که خودش ساخته بود شد. آمریکا مانع از این امر شد. نکته دیگر اینکه ما صاحب تاسیسات غنی سازی اورانیوم در خارج از ایران هستیم، هیچ کس نمی‌تواند در این امر تردید کند. ۱۰% از یورودیف متعلق به ایران است اما نتوانسته‌ایم حتی ۱ گرم اورانیوم از یورودیف بگیریم. شما مدام از تاسیسات هسته‌ای ما، از تاسیسات فوردو، سخن می‌گویید. وقتی آمریکا تهدید به بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران و نابود کردن ان‌ها می‌کند، انتظار دارید ایران چه کار کند؟ ایران اقدام به ساخت تاسیساتی نمود که در معرض خطر بمباران نباشد. این کاری است که هر کشور عاقلی انجام می‌دهد. اینطور نیست که ما بخواهیم در این تاسیسات تسلیحات هسته‌ای تولید کنیم. این، برنامه صلح آمیز هسته‌ای ما است. شما آن را تهدید می‌کنید، منظورم شخص شما نیستید، آمریکا و اسرائیل تهدید به حمله به آن می‌کنند، تهدید می‌کنند با بمب‌های سنگرشکن آن را منهدم می‌کنند، بنابراین ما ناچار می‌شویم آن را به مکانی منتقل کنیم که نتوان آن را منهدم نمود.
شما در مورد سایر تاسیسات صحبت کردید. اگر شما یک بیمار سرطانی در ایران باشید و نیاز به رادیو ایزوتوپ‌های درمانی جهت معالجه داشته باشید نمی‌توانید آن‌ها را دریافت کنید. شما شاید بتوانید بعد از طی مراحل متعدد تنها یک دوز از دارو دریافت کنید که این هم حالا دیگر نمی‌توانید چون آمریکا با فشار و تهدید همه بانک‌ها را از پذیرش پول ایران بر حذر داشته است. بنابراین شما ناچارید که پولتان را در چمدان بگذارید و جایی در اروپا پیدا کنید که با این پول نقد یک دوز از رادیوایزوتوپ بخرید تا بیمار سرطانیتان را معالجه کنید.
ایران کشوری است برخوردار از نیروی انسانی مستعد، برخوردار از فناوری و بهره‌مند از منابع انسانی، که از ثروت و منابع لازم بهره‌مند است – کما اینکه بیشتر دانشمندان ایرانی که در آمریکا زندگی می‌کنند در زمره بهترین دانشمندان هستند؛ کشوری با این همه ظرفیت و توانمندی را از دسترسی به بازرهای بین المللی محروم کردید. و بعد هم انتظار دارید که چنین کشوری دست روی دست بگذارد و هیچ تحرکی نکند. چنین چیزی هرگز اتفاق نمی‌افتد.
آنچه ما نیاز داریم این است که یک پارادایم جدید بنا بگذاریم. این پارادایم جدید این است که مشوق‌هایی را به ایران بدهید که به دکترین راهبردی خود مبتنی بر عدم نیاز به تسلیحات هسته‌ای ادامه دهد اما ما نمی‌توانیم خودمان را از دانش و فناوری که بقیه دنیا دارد محروم کنیم.
من به شما اطمینان می‌دهم که ظرف ۱۱ روز آینده می‌توانیم به توافقی دست پیدا کنیم که همه نگرانی‌ها، همه نگرانی‌هایی که جدی هستند، را رفع کند. البته اگر شما نخواهید دست از نگرانی بردارید، خب هرگز نگرانیتان رفع نخواهد شد. اما اگر واقعا بخواهید به این نگرانی‌های بپردازید، همه این نگرانی‌ها قابل رفع هستند.
اگر شما حتی یک گریز هسته‌ای فرضی مد نظرتان باشد، ما می‌توانیم زمان لازم برای چنین وضعیت خیالی را به ۳ تا ۴ سال افزایش دهیم، نه ۳ تا ۴ ماه بلکه به صورت واقعی به ۳ تا ۴ سال در همه ابعاد برنامه هسته‌ایمان. به نحوی که حتی تصور اینکه به دنبال بمب برویم هم دیگر وجود نخواهد داشت. ما آماده‌ایم که همه این اقدامات را انجام دهیم اما در یک چارچوب واقعگرایانه. ما ایده‌های خودمان در این مورد را هم ارائه کرده‌ایم. ما مشغول گفتگوهای بسیار جدی با طرف‌های مذاکراتیمان در گروه ۱+۵ هستیم. من امیدوارم که آن‌ها بر مبنای واقعیت‌ها و نه با تکیه بر توهمات [برای رسیدن به تفاهم] کار کنند.
خبرنگار: آقای وزیر، مایلم یک قدم شما را یک قدم به عقب برگردانم و بخواهم آنچه در خاورمیانه در حال وقوع است را برای من تحلیل کنید. خیلی در مورد نوعی واقعیت‌های مشابه قبل از جنگ جهانی اول بحث می‌شود. از نظر ایران، خطر‌ها چسیت؟ ظرفیت‌های بالقوه کدام است؟
ظریف: مهم‌ترین خطر در منطقه ما در حال حاضر این حس بی‌عدالتی است که موجب دامن زدن به این افراطی‌گری می‌شود، و این افراطی‌گری به خاورمیانه محدود نخواهد ماند. در واقع به دلیل پدیده جهانی شدن، دیگر هیچ چیز منطقه‌ای نیست، هیچ چیز محلی نیست. هرچیزی که در هر بخش از جهان رخ دهد، بلافاصله جهانی می‌شود- حتی احساسات. شما رسانه‌ها نقش مهمی در جهانی سازی احساسات ایفا می‌کنید. لذا همه چیز جهانی شده است، و پیام این است که – پیام بسیار هولناک این است که این گروه‌های افراطی، رهبران عوام فریب آن‌ها، از این حس بی‌عدالتی ذاتی که نتیجه سال‌ها سرکوب است استفاده می‌کنند، از این امر استفاده می‌کنند تا جوانان معصوم را تحریک نمایند که بروند و با خود بمب حمل کنند و خودشان و تعداد زیادی مردم بیگناه را بکشند. این خطرناک است. ما باید به ریشه‌های بنیادین این موضوع بپردازیم، باید این روند را متوقف کنیم، از طریق پایان بخشیدن به سیاستهایی که به این حس بی‌عدالتی دامن زده است.
خبرنگار: در مورد...
ظریف: فلسطین یک مساله بنیادین است. یک مساله بنیادین. اما حتی اساسی‌تر از آن، نبود احترام است. در منطقه ما این احساس وجود دارد که غرب برای مردم این منطقه احترامی قائل نیست. و این مردم خواستار احترام هستند. خواهان این هستند که به آن‌ها اجازه داده شود سرنوشتشان را خود تعیین کنند. ما نباید تصمیم بگیریم که چه کسی باید بر فلان یا به‌مان کشور حکومت کند، ما باید به مردم این کشور‌ها اجازه دهیم که خودشان تصمیم بگیرند،....
.... برای مدت زمان بسیار طولانی، بسیار طولانی، و اگر اندکی تاریخ خوانده باشید حتما این را خواهید دانست، ایالات متحده و غرب از وحشی‌ترین دیکتاتور‌ها در منطقه ما حمایت کردند، از جمله شاه ایران. و ببینید این چه ارمغانی برای شما داشته است؟ توجه به این موضوع مهم است، و تلاش برای تغییر این پارادایم، تغییر این رویکرد. و من فکر می‌کنم ما واقعا نیاز داریم این پارادایم را تغییر دهیم. این را باید عوض کنیم.
خبرنگار: بگذارید از شما سوال کنم، چرا که برخی از این موارد را می‌توان به خود ایران برگرداند. منظورم این است که بیایید به آخرین نمونه موجود توجه کنیم. آشکار است که در یک نگاه تاریخی، هر طرف ادعا‌ها و بحث‌های خودش را دارد. اما درگیری‌های عراق را در نظر بگیرید؛ منظورم این است که در این موضوع، ایران در حمایت از شبه نظامیان شیعه که نیروهای نظامی آمریکایی را هدف قرار می‌دادند دست داشت. حالا آمریکا رفته است و حالا آن حمایت چه برای ایران چه به همراه آورده است؟ اوضاعی افتضاح در مرز‌هایش. دولتی که در حال فروپاشی است و یک گروه تروریستی سنی آشوبگر که حالا شاید مجبور باشید در مرزهای خود با آن دست و پنجه نرم کنید. زمانی که به طور گسترده در حال اعمال نفوذ برای شکل دادن به آینده عراق بودید، قاعدتا چنین چیزی مد نظر شما نباید بوده باشد.
ظریف: در واقع، تمام اعمال نفوذ ما در خصوص آینده عراق، عبارت بوده است از تاثیرگذاری بر نیروهای مختلف [تاثیرگذار] در عراق برای اینکه با یکدیگر کار کنند. متاسفانه برخی افراد با منافع سیاسی کوته نگرانه خود، بعد از صدام حسین و پس از اینکه حکومت اقلیت، حکومت ظالم اقلیت در عراق ساقط شد، شاهد ظهور یک عدم توازن از دید خودشان بودند به دلیل امکانی که بوجود آمد برای اکثریت که بتوانند آینده خود را تعیین کنند. منتهی به شکلی فراگیر و بدون حذف اقلیت. و این توصیه و مشورتی بود که ما به هر عراقی می‌دادیم. شیعه، سنی و کرد. متاسفانه، از همان آغاز، متحدین دیرینه و مهم آمریکا در منطقه ما سعی در ناآرامی عراق کردند. و این چیزی است که حالا در مقابل خود داریم. خیزش این گروه‌های افراطگرا نتیجه نهایی یک سیاست ده ساله حمایت از خشونت‌های فرقه‌ای در عراق به امید این توهم است که زمامداری اقلیت در عراق مجددا ایجاد گردد. این اتفاق رخ نخواهد داد.
اما عراق لازم نیست یک دولت فرقه‌ای باشد. عراق می‌تواند جامعه‌ای باشد با یک حکومت فراگیر. و من اعتقاد دارم که در ساختار قانون اساسی که هم اکنون در عراق فراهم است، عناصر مختلف، گروه‌های قومی، گروه‌های مذهبی عراق در نهادهای مختلف قوا در عراق حضور داشته و می‌توانند در آینده نیز حضور داشته باشند.
به عبارت دیگر قدرت در عراق انحصاری نیست. هرکسی نقشی دارد. همه می‌تواند با هم ایفای نقش کنند. اما شرط آن این است که همه باید بپذیرند که عراق دارای گروه‌های مختلفی است، یک اکثریت، یک اقلیت، و این گروه‌ها باید با یکدیگر کار کنند. این بدان معنا نیست که اکثریت باید دیکتاتوری ایجاد نماید، اما بدان معنا هم نیست که اقلیت توقع داشته باشد که بر اکثریت حکومت نماید. این وضع گذشته عراق بود. متاسفانه همین وضع در برخی دیگر از کشورهای همسایه ما نیز وجود دارد که یک اقلیت کوچک بر اکثریت حکومت می‌کند. و متاسفانه شاهد واکنشی از سوی غرب نیز نیستیم.
خبرنگار: می‌توانم از شما در مورد اینترنت بپرسم؟
ظریف: بله، بفرمایید.
خبرنگار: خود شما، و آقای رییس جمهور روحانی در توییتر فعال هستید. پیام تبریک شما به مناسبت جشن یهودی روش-حشانا. و بعد البته بسیاری پیام‌های منفی در مورد اسراییل. من به طور کلی کنجکاو هستم، به نظر می‌رسد این بخشی از یک تلاش است برای باز کردن فضا و ایجاد درک بهتری از ایران در مردم. با این حال توییتر در ایران غیرقانونی است. از چه می‌ترسید؟ چرا بیش از این فضا را باز نمی‌کنید؟
ظریف: من از چیزی نمی‌ترسم، وگرنه از آن استفاده نمی‌کردم، در واقع...
خبرنگار: ولی چه کسی... ادامه دهید. پاسخ دهید.
ظریف: ایران یک جامعه تک صدایی نیست. ما یک جامعه تکثرگرا هستیم که در آن عقاید مختلفی داریم و دیدگاه‌های متنوع، و یک جمعیت بسیار بزرگ محافظه کار داریم که مخالف ابتذال هستند، مخالف برخی پیام‌های غیراخلاقی، فحشا و... که اینترنت برای گسترش آن‌ها مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. این تنها استفاده‌ای نیست که از اینترنت می‌شود، اما یک گروه، یک بخش از مردم ما به اینترنت در پرتو این امر نگاه می‌کند، و انتظار دارد که فرزندان آن‌ها در برابر این بی‌حرمتی‌ها و در برابر پورنوگرافی و فحشا و سایر موارد ابتذال مورد حمایت قرار گیرند.
خبرنگار: ولی می‌توان این را به عنوان توجیهی برای سرکوب آزادی بیان و افکاری که مخالف زمامداران کشور هستند نیز به کار برد.
ظریف: اما این یک بحث بسیار جدی است. من درک می‌کنم که ایالات متحده در ارتباط با این موضوع بخصوص از چه سابقه و جایگاهی برخوردار است. اما شما نیز باید درک کنید که ما باید در این مورد یک اجماع بوجود آوریم. حالا کسانی در ایران هستند، تعداد بسیار زیادی در دولت، خارج از دولت، که اعتقاد دارند اینترنت بیش از این‌ها در ایران قابل دسترسی باشد. در واقع، در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر که این نوع حساسیت‌های عمومی در ارتباط با این موضوعات وجود ندارد، ایرانیان بسیار بیشتری در حال استفاده از اینترنت هستند.
واقعیت این است که ما باید به دیدگاه‌های آن بخش بسیار بزرگ جمعیت که حتی ممکن است اکثریت باشند نیز احترام بگذاریم. راهی برای تخمین درصد این جمعیت وجود ندارد. ولی مسلما من یکی از آن‌ها نیستم. من اعتقاد دارم مردم باید این انتخاب را صورت دهند. اما من نمی‌توانم دیدگاه خود را بر بقیه مردم تحمیل نمایم.
خبرنگار: ولی به نظر می‌رسد که شما و رییس جمهور در حال ترسیم چهره‌ای مترقی‌تر از دولت ایران برای جهان هستید. با این حال، مردم در گوشه و کنار دنیا همچنان در خصوص اعدام‌ها می‌خوانند که روند آن شدت یافته است، خصوصا در ارتباط با جرایم مربوط به مواد مخدر. و سرکوب شدید همجنس گرایان مرد و زن با مجازات‌های کیفری بسیار شدید. آیا این تصاویر واقعا در تضاد با یکدیگر نیستند؟ آن تصویر تبلیغاتی از یک دولت مترقی مهربان و این تصویر جائرانه؟
ظریف: اگر شما به اندازه ما با مشکل مواد مخدر روبرو بودید این گونه صحبت نمی‌کردید. من نمی‌گویم که اعدام قاچاقچیان مواد مخدر بهترین راه حل برای برخورد با این موضوع است. بحثی جدی و سالم در ایران در جریان است که بهترین راه برخورد با این مساله چیست.
اما قاچاق مواد مخدر که ما در ایران از آن صحبت می‌کنیم، با قاچاق مواد مخدر که در آمریکا وجود دارد بسیار متفاوت است. در ایالات متحده زمانی که به اندازه یک پوند کوکایین قاچاق از آمریکای مرکزی به دست می‌آید، از کشف یک محموله بزرگ صحبت می‌شود. در ایران زمانی می‌گوییم کشف یک محموله بزرگ که به اندازه بار یک تریلی که مورد حمایت هلیکوپترهای جنگی هم هست، کشف و مصادره صورت گرفته باشد.
این‌ها نتایج اسف بار یک اقتصاد جنگی هستند که در افغانستان طی سی سال گذشته شکل گرفته است، جایی که جنگ سالاران و گروه‌های جنایتکار مانند طالبان و القاعده کار دیگری به جز وارد شدن در جرایم سازمان یافته ندارند و قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان از زمره آن‌ها است.
لذا گزینه‌ها محدود هستند. من طرفدار اعدام قاچاقچیان مواد مخدر نیستم، اما برای اتخاذ تصمیم، باید در چنان موقعیتی قرار داشته باشید. و من به شما می‌گویم که یک بحث سالم در ایران در جریان است. اما باز مساله این است که ما در خط اول دفاع برای حفظ اروپا در برابر قاچاق مواد مخدر هستیم.
اگر ما مانع انتقال این مواد مخدر به اروپا نشویم می‌دانید که هشتاد و پنج درصد کل کشفیات مواد مخدر جهان در ایران صورت می‌گیرد. ما خط مقدم دفاع را تشکیل می‌دهیم. می‌دانید موضوع چیست؟ اروپایی‌ها مانع فروش رادارهای لازم برای شناسایی قاچاقچیان انسان و قاچاقچیان موادمخدر به ایران می‌شوند تا مواد مخدر به ایران وارد شود.
این مشکلی است که ما در کشورمان با آن روبرو هستیم. اگر این را به عنوان یک مشکل جهانی ببینید، آنوقت در کنار ایران قرار خواهید گرفت تا مانع ورود این مواد به ایران شوید و ما هم مجبور به این انتخاب سخت نخواهیم بود که چگونه با قاچاقچیان مواد مخدر برخورد کنیم که از ابتدایی‌ترین نیازهای اقتصادی مردم سواستفاده می‌کنند تا این مواد را در سرتاسر کشور پخش نمایند.
خبرنگار: سوال آخر. مجددا در خصوص گفتگوهای هسته‌ای می‌خواهم سوال کنم. اگر به توافقی دست پیدا نکنید، اگر مهلت تمام شود، اگر تمدیدی صورت نگیرد، اگر فقط به یک بن بست منتهی شود، آیا اوضاع و احوال رو به وخامت چرخش خواهد کرد؟ به نظر شما وضعیت چگونه خواهد شد؟
ظریف: من فکر می‌کنم این گزینه‌ای است که ما باید از آن پرهیز کنیم، اما در عین حال باید در فکر کردن به آن واقع گرا باشیم. ما از احتمالات سخن می‌گوییم. من فکر می‌کنم بهترین احتمال این است که با یکدیگر مشارکت کنیم و راه حلی برای این مساله پیدا کنیم. در غیراین صورت، ایران به آژانس اجازه نخواهد داد بازرسی‌های اضافه داشته باشد. هم اکنون ما بازرسی‌های عادی را داریم اما اضافه بر آن...
خبرنگار: تاثیر تحریم‌ها را هم خواهید داشت که می‌تواند بازگردد، درست است؟
ظریف: تحریم‌ها در جریان بوده اند---- برای سی و پنج سال، ایالات متحده به طرق مختلف ایران را مورد تحریم قرار داده است. این تحریم‌ها واقعا یک حس بی‌عدالتی در مردم ایران ایجاد کرده است. همانطور که به شما گفتم، اگریک بیمار سرطانی در ایران نتواند با پول خود دارو خریداری نماید به دلیل اینکه بانک‌ها از دریافت پول ایران خودداری می‌کنند تا وی بتواند دارو را از خارج ایران تهیه نماید، آنگاه آنان آمریکا را مقصر خواهند دانست، چرا که می‌بینند که دولت خودشان نهایت تلاش خود را برای یافتن راه حل به خرج داده است. یک راه حل قابل قبول. راه حلی که نگرانی‌ها را رفع می‌کند.
ما نمی‌خواهیم به ضرب الاجل‌ها، خطوط قرمز و مانند آن بپردازیم چرا که ضرب الاجل، زمانی در آینده است. ما قرار نیست تسلیم تصمیم‌های خودسرانه شویم. ما انقلاب کردیم که بتوانیم خودمان برای خودمان تصمیم بگیریم. و می‌خواهیم که ایالات متحده به این امر احترام بگذارد. اما ما آماده هستیم که هر تضمینی را به آنان بدهیم که این برنامه صلح آمیز باقی خواهد ماند.
گزینه‌های بدیل، چندان خوشایند نخواهد بود. ده سال پیش، آقای رئیس جمهور روحانی، که در آن زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی بودند، و من، که در آن زمان نماینده دائم ایران در سازمان ملل بودم، کار مذاکره در خصوص توافق هسته‌ای را بر عهده داشتیم. فرصت مغتنمی برای رسیدن به توافق وجود داشت. اما متاسفانه غرب این توهم را داشت که می‌تواند ایران را متوقف نماید.
در آن زمان ما کمتر از ۲۰۰ سانتریفیوژ در حال چرخش داشتیم. حالا ۲۰۰۰۰ داریم. در آن زمان، راکتور اراک تنها در مرحله طراحی بود. حالا یک رآکتور آب سنگین کامل آماده است تا ظرف یک سال آغاز به کار نماید. در آن زمان، فوردو در کار نبود، چرا که تهدیدی برای حمله نظامی وجود نداشت. حالا بعد از تهدید حمله نظامی، فوردو را ساخته‌اند که بتواند در پناه کوه‌هایمان قرار داشته باشد. لذا آنچه از آن زمان رخ داده است، یک افزایش صدبرابری در نگرانی‌هایی است که ظاهرا غرب در ارتباط با برنامه هسته‌ای ما دارد.
راه تعامل با این مساله این است که به آن گزینه بدیل توجه داشته باشیم. ما باید به گزینه تحریم‌های بیشتر توجه کنیم. و غرب باید نگران گزینه سانتیفیوژهای بیشتر و بازرسی‌های کمتر باشد. فکر می‌کنم اگر در آن مسیر حرکت نماییم هیچ کداممان قادر به پیشبرد اهداف خود نخواهیم بود. این را در ده سال گذشته آزموده‌ایم.
لذا این ایده نامعقول مبتنی بر توافق خوب یا بد، توفیقی به دنبال نخواهد آورد. باید یک توافق پایدار صورت داد. توافقی که شدنی باشد. و توافق، اصولا نیازمند آن است که دو طرف یکدیگر را درک کنند و بتوانند نگرانی‌های یکدیگر را مرتفع سازند. توافق با تحمیل متفاوت است. توافق مبتنی بر موافقت است. من اینجا هستم و در ۱۰ روز گذشته اینجا بوده‌ام. برای ۱۰ روز آینده نیز اینجا خواهم بود، و اگر لازم باشد بیشتر، تا به توافق برسیم، چرا که مصمم هستم روند تاریخ را تغییر دهم.
خبرنگار: جناب وزیر امور خارجه، از شما خیلی ممنونم.
انتهای پیام/
خبرنگار: جناب وزیر به برنامه meet the press خوش آمدید.
ظریف: خوشحالم که با شما هستم.
خبرنگار: از اینکه در این برهه زمانی بسیار مهم در وین دعوت من برای مصاحبه را پذیرفتید تشکر می‌کنم. به نظر می‌رسد چالش واقعی در این مذاکرات در مورد آینده هسته‌ای ایران بر سر این واقعیت است که ایران ظاهرا به دنبال ظرفیت هسته‌ای بسیار بیشتری است. رهبر عالی ایران سخن از ده‌ها هزار سانتریفوژ کرده‌اند که بسیار بیشتر از چیزی است که آمریکا و غرب می‌خواهند ایران داشته باشد. حال به فرض اینکه نیازهای شما در حوزه انرژی برآورده شود، نیازهای مربوط به فناوری پزشکی شما برآورده شود، اگر دنبال تسلیحات هسته‌ای نیستید پس دیگر چه نیازی به این همه ظرفیت اضافی دارید؟
ظریف: من فکر می‌کنم آنچه ما گفته‌ایم باید به همگان این اطمینان را داده باشد که ما به دنبال تسلیحات هسته‌ای نیستیم. ما گفته‌ایم که کل برنامه انرژی هسته‌ای ما در قالب یک تصویر بسیار روشن و کاملا تعریف شده جای می‌گیرد. به این معنا که ما می‌خواهیم برای نیروگاه‌های هسته‌ای خودمان سوخت تولید کنیم. ما قراردادی داریم که سوخت لازم برای آن نیروگاه را برای ما فراهم می‌کند اما قرارداد مزبور در ۷ یا ۸ سال دیگر منقضی می‌شود.
خبرنگار: اما تمدید آن نباید مشکل نباشد. همانطور که آمریکایی‌ها هم به شما گفته‌اند...
ظریف: واقعیت این است که موضع پیچیده‌تر از آن است که شما فکر می‌کنید. ایالات متحده در دهه ۱۹۵۰ یک راکتور برای ما ساخت. ما در ۲۰ سال گذشته برای تامین سوخت راکتور مزبور به همه جا مراجعه کردیم. آمریکا نه تنها خود به تعهدش برای تامین سوخت راکتور وفا نکرد بلکه مانع از تامین سوخت توسط دیگران نیز گردید تا جاییکه چند سال قبل، سه یا چهار سال قبل، ما چاره‌ای ندیدیم جز اینکه اعلام کنیم اگر شما به ما سوخت ۲۰ درصد برای ادامه فعالیت راکتور ساخت آمریکا در تهران ندهید، خودمان تولید می‌کنیم. آن‌ها فکر می‌کردند که ما نمی‌توانیم اما ما این کار را کردیم. و حالا آن راکتور دارد با سوخت ساخت خودمان کار می‌کند. در عین حال ما می‌خواهیم با جامعه بین المللی کار کنیم. ما می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که هیچ کسی نسبت به برنامه‌های هسته‌ای تهران نگرانی نداشته باشد.
خبرنگار: در مورد همین نکته‌ای که اشاره کردید، اگر این موضوعی است که می‌خواهید بگویید، لازم است که مخاطبان ما این را خوب متوجه شوند. وقتی ما در مورد سانتریفیوژ و برق هسته‌ای صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که سانتریفیوژ‌ها اقدام به غنی سازی اورانیوم می‌کنند. غنی سازی اگر با سرعت مشخصی صورت گیرد جزء کلیدی برای تولید یک سلاح هسته‌ای است و مرحله بعدی تسسلیحاتی کردن است. اگر شما واقعا می‌خواهید به جامعه بین المللی نشان دهید که دنبال تسلیحات هسته‌ای نیستید، آیا حاضرید که بخش عمده‌ای از ظرفیت هسته‌ای خودتان را منهدم کنید یعنی تعداد سانتریفیوژهایی که در حال حاضر دارید را کاهش دهید؟
ظریف: فکر نمی‌کنم هدف مورد نظر از این طریق محقق شود. به عنوان کسی که تمام زندگیش را مصروف عدم تکثیر هسته‌ای کرده است، به شما می‌گویم که بهترین راه برای اطمینان از اینکه برنامه ایران هیچگاه [به سمت نظامی شدن] منحرف نخواهد شد این است که برنامه هسته‌ای ایران تحت نظارت بین المللی ادامه یابد. چراکه ما فناوری لازم را داریم، دانش لازم را داریم. تجهیزات مورد نیاز را داریم. پس اگر واقعگرا باشیم، تنها راه برخورد با این موضوع این است که یک برنامه علنی و واقعی صلح آمیز داشته باشیم که به شیوه‌ای شفاف عمل نماید بدون اینکه نیازی به اعمال محدودیت‌های خودسرانه باشد.
خبرنگار: با احترام، جامعه بین المللی در مورد خیلی مسائل اختلاف نظر دارد اما در مورد یک چیز اختلاف نظری وجود ندارد و آن اینکه نیت ایران خیر نیست و به دنبال سلاح هسته‌ای است. حال چرا قاطعانه اعلام نمی‌کنید که بخش عمده ظرفیت و بخش اعظم سانتریفیوژهای خود را نابود خواهید کرد تا به جهان نشان د هید که «ما واقعا سر ستیز نداریم. ما حقیقتا سلاح هسته‌ای نخواهیم ساخت.»
ظریف: اولا شما از یک «جامعه بین المللی» متفاوتی صحبت می‌کنید. روزی که من به جلسه ۵ بعلاوه ۱ یا ۳ بعلاوه ۳ رفتم، آن‌ها گفتند که ما نماینده جامعه بین المللی هستیم. من به ان‌ها گفتم که درست قبل از اینکه پیش شما بیایم ریاست جلسه‌ای را بر عهده داشتم متشکل از ۱۲۰ کشور به نام جنبش عدم تعهد که ایران ریاست آن را بر عهده دارد و آن‌ها از ما حمایت می‌کنند. در واقع صد و هشتاد و اندی کشور عضو معاهده عدم اشاعه اعتقاد دارند و این را مکررا در ۱۹۹۰ و در سال ۲۰۱۰ تاکید کرده‌اند که انتخاب‌های کشور‌ها در خصوص چرخه سوختشان باید محترم شمرده شود. پس آنچه شما از آن صحبت می‌کنید «جامعه بین المللی» نیست بلکه تعداد اندکی از کشور‌ها هستند که نگرانی‌هایی دارند. ما داریم با آن‌ها صحبت می‌کنیم تا به نگرانی‌های آن‌ها بپردازیم. اما برای پرداختن به آن ملاحظات ضوابط بین المللی وجود دارد. ما فرصت‌هایی در اختیار آن‌ها قرار داده‌ایم برای یافتن راه حل، راه حل‌هایی واقعگرایانه به منظور رفع آن نگرانی‌ها. و همانطور که رهبر ما اشاره فرموند، ما درست همین فردا به این ظرفیت نیاز نداریم. لذا یکی از این راه حل‌ها فرا‌تر نرفتن از وضع فعلی برای این دوره است. می‌توان در یک دوره زمانی این ظرفیت را ایجاد کرد. ما آماده‌ایم تا با ۱+۵، با اعضای ۱+۵ و با سایرین برای اعتماد سازی کار کنیم.
خبرنگار: ولی شما حاضر به پذیرش محدودیت در تعداد سانتریفیوژ‌هایتان نیستید. به بیان دیگر شما حاضر به برچیدن بخش عمده ظرفیت خود نیستید.
ظریف: خیر، من حاضر به پذیرش آن چیزی هستم که تضمین‌های معتبر برای جامعه بین المللی ایجاد نماید مبنی بر اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست. برای اینکه ما واقعا به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم. ما هیچ فایده‌ای در ساخت سلاح‌های هسته‌ای توسط ایران نمی‌بینیم.
خبرنگار: چگونه ممکن است که فایده‌ای نبینید؟ منظورم این است که شما یک دولت شیعه هستید در محاصره دولتهای سنی، که بسیاری از آن‌ها دشمنان شما هستند. شما به خوبی از عنصر بازدارندگی که یک کشور دارنده سلاح هسته‌ای مانند پاکستان می‌تواند در جامعه بین المللی داشته باشد آگاه هستید. شما می‌توانید نفوذ بیشتری در سطح منطقه کسب کنید. به اعتقاد صاحب نظران شکاک، «چرا شما نباید به دنبال یک سلاح هسته‌ای باشید؟»
ظریف: واقعیت این است که همه این محاسبات نادرست هستند. در واقع همین حالا هم ما همسایگان خود را آسوده خاطر می‌نماییم که می‌خواهیم در صلح و آرامش با آنان زندگی کنیم، این به خاطر مقتضیات جغرافیایی است، اینکه ما بزرگ‌تر هستیم، اینکه ما نیرومند‌تر هستیم، اینکه ما جمعیت بیشتری داریم، اینکه از تکنولوژی بهتری برخورداریم، اینکه منابع انسانی ما به مراتب توسعه یافته‌تر از بیشتر همسایگانمان است. این‌ها همه موجب می‌شود ما به طور ذاتی از منابعی از قدرت برخوردار باشیم که ما را از تلاش برای دستیابی به سایر ابزار‌ها بی‌نیاز می‌سازد.
خبرنگار: اما اگر این چنین است...
ظریف: به همین دلیل است که هیچ کس همسایگان پاکستانی ما را صرفا به خاطر داشتن تسلیحات هسته‌ای قدرتی نیرومند‌تر از ایران در منطقه نمی‌داند. در واقع، من معتقدم در منطقه ما، داشتن سلاح هسته‌ای باعث کاهش نفوذ کشورهای دارنده سلاح می‌شود. سلاح هسته‌ای به هیچ کس کمکی نمی‌کند. اینکه در جامعه بین المللی این باور وجود دارد- چیزی که ایالات متحده و روسیه و دیگران به آن تکیه می‌کنند- که با توسل به انهدام قطعی متقابل یعنی توانایی از بین بردن کامل یکدیگر برای ۱۰۰ بار می‌توان صلح و امنیت را تضمین نمود، خیلی جنون آمیز است. و به همین دلیل است که فکر نمی‌کنم لازم باشد این توهم که سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند امنیت بیاورد را تکرار کنیم. مگر سلاح‌های هسته‌ای پاکستان را امن‌تر کرده است؟ مگر اسرائیل را امن‌تر کرده است؟ یا ایالات متحده را امن‌تر کرده است؟ روسیه را امن‌تر کرده است؟ همه این کشور‌ها آسیب پذیر هستند. می‌بینید که سلاح‌های هسته‌ای یا اصولا هیچ میزانی از قدرت نظامی نمی‌تواند امنیت بیاورد. بنابراین ما نیاز داریم که در یک پارادایم متفاوتی زندگی کنیم. و این چیزی است که ما می‌خواهیم.
خبرنگار: اجازه بدهید که در مورد چند موضوع دیگر از شما سوال کنم و بعد در انت‌ها مجددا به بحث هسته‌ای خواهم پرداخت. در مورد جنگ غزه سوالی دارم. ایران در گذشته از حماس حمایت کرده است. اسرائیل معتقد است که راکت‌هایی که به اسرائیل پرتاب می‌شود توسط ایران در اختیار حماس قرار داده شده است. نظر شما وضعیت فعلی به کجا می‌انجامد؟
ظریف: بسیار تاسف بار است که مردم غزه کشتار می‌شوند؛ صد‌ها مرد و زن و کودک بی گناه دارند سلاخی می‌شوند، بیش از ۱۰۰ نفر کشته و بالغ بر ۵۰۰ نفر زخمی شده‌اند و ایالات متحده هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد. ما می‌دانیم که همه تسلیحاتی که توسط اسرائیل در حمله به غیرنظامیان در غزه مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط آمریکا به این رژیم داده شده است. هیچ تحرکی از سوی آمریکا برای محکوم کردن این اقدامات هم نمی‌بینیم.
خبرنگار: پس حماس که اقدام به پرتاب راکت به داخل اسرائیل می‌کند چطور؟
ظریف: ما از شورای امنیت خواستیم که برای پایان دادن به درگیری وارد عمل شود.
خبرنگار: شما حماس را محکوم می‌کنید؟
ظریف: ما مردمی که از خودشان دفاع می‌کنند را محکوم نمی‌کنیم. ما معتقدیم اقداماتی که غیرنظامیان را در غزه در معرض خطر قرار داده است، اقداماتی که مانع از دسترسی غیرنظامیان به دارو، به غذا شده است همگی در جهت از بین بردن تدریجی مردم از طریق به قحطی کشاندن جمعیت غیرنظامی است. این اقدامات باید قاطعانه از سوی جامعه بین المللی محکوم شوند. آمریکا و سایر اعضای شورای امنیت مسئولیت اخلاقی و تکلیف قانونی دارند که به این وضعیت خاتمه دهند و به این واقعیت بپردازند که هیچ اقدامی برای برخورد با این مساله انجام نداده‌اند.
خبرنگار: اجازه بدهید در مورد عراق از شما سوالی داشته باشم. ایران چگونه از نفوذ خود در آنجا استفاده خواهد کرد؟ آیا نوری المالکی باید برود؟
ظریف: ما معتقدیم که این تصمیمی است که مردم عراق باید بگیرند.
خبرنگار: هیچ کس باور ندارد که شما نفوذ بسیار زیادی بر دولت عراق نداشته باشید.
ظریف: البته که ما نفوذ بسیار زیادی در عراق داریم چراکه سیاست‌های درستی را در پیش گرفتیم. ما تابع انتخاب‌های مردم عراق بوده‌ایم. در افغانستان، در عراق، در بقیه کشورهای منطقه همین سیاست را داشته‌ایم و به همین دلیل است که ما دارای نفوذ زیادی در آنجا هستیم، نه به دلیل اینکه قدرت نظامی داریم، نه به این دلیل که در صدد کنترل ملت‌ها هستیم. بلکه صرفا به این جهت که ما همواره به ملت‌ها احترام گذاشته‌ایم. توصیه من به آمریکا هم همین است: سعی کنید به ایرانیان احترام بگذارید. سعی کنید به ملت‌های منطقه ما احترام بگذارید. و این هم برای منافع خودتان و هم برای آینده [منطقه] بهتر است. احترام گذاشتن متضمن دو چیز است: اول اینکه در شرایط کنونی که یک کشتار تروریستی بسیار خطرناک در عراق در جریان است و نه تنها شیعیان عراقی بلکه تک تک اعضای جامعه عراق را هدف قرار می‌دهد...
خبرنگار:... شما دارید در مورد دولت اسلامی عراق و شام صحبت می‌کنید...
ظریف: بله من دارم در مورد گروه به اصطلاح دولت اسلامی عراق و شام صحبت می‌کنم. تعداد سنی‌هایی که این گروه در سوریه کشته است به مراتب از تعداد شیعیانی که کشته است بیشتر است و تعداد سنی‌هایی که در عراق در معرض تهدید و خطر ناشی از این گروه هستند از تعداد شیعیانی که در چنین وضعی بوده‌اند بیشتر است. ما نیاز داریم که با این معضل بسیار جدی برخورد کنیم، معضلی که نه تنها برای عراق بلکه برای عربستان سعودی، برای سوریه، برای ترکیه، برای همه یک مساله امنیتی جدی خواهد شد.
خبرنگار: برای ایران هم خطر امنیتی جدی خواهد بود؟
ظریف: بله برای ایران هم. برای تمام منطقه.
خبرنگار: آیا ایران احساس می‌کند که آینده عراق می‌تواند یک نگرانی مشترک با ایالات متحده باشد؟ آیا شما تمایل دارید عراق یکپارچه باقی بماند؟ آیا فکر می‌کنید عراق تجزیه خواهد شد؟
ظریف: من معتقدم حفظ تمامیت سرزمینی عراق به نفع همه و به نفع ثبات منطقه است، واقعا متعقدم حفظ عراق یکپارچه به نفع همه است. تلاش‌ها برای جدایی کوته نگرانه است و حتی به کسانی که به دنبال جدایی هستند آسیب خواهد رساند. بنابراین به نفع نه تنها عراق بلکه ایالات متحده و کشورهای دیگر است که عراق واحد حفظ شود.
خبرنگار: چگونه ایران و آمریکا برای شکست دادن داعش می‌توانند همکاری کنند؟
ظریف: ما باید به اصول ابتنا کنیم. باید به اراده ملت عراق احترام بگذاریم. باید از همه نفوذ خود در عراق و همینطور در افغانستان بهره بگیریم تا جریان‌های مختلف داخل این کشور‌ها را مجاب کنیم که بهترین راه برای اداره امور از طریق مشارکت دادن همه و همیاری و همکاری است. این چیزی است که ما از همه عناصر جامعه عراق خواسته‌ایم. ما با افراد مختلف در داخل عراق در ارتباط هستیم. ما قبل از اینکه حادثه هولناک هجوم داعش اتفاق بیفتد، با عراقی‌ها در ارتباط بودیم و کماکان از همه نیرو‌ها در عراق می‌خواهیم برای تشکیل یک دولت فراگیر که نماینده مردم عراق باشد و به خواسته‌های مردم عراق احترام بگذارد با هم همکاری کنند. قطعا هرکس که بنا به تصمیم پارلمان عراق به عنوان رئیس پارلمان و نخست وزیر عراق انتخاب شود، این تصمیم مورد احترام ایران خواهد بود. توصیه ایران به عنوان یک همسایه صاحب نفوذ در عراق به آن‌ها این نیست که فلان فرد را بر فرد دیگری ترجیح دهند بکله ما توصیه می‌کنیم دولتی انتخاب کنند که نماینده کل عراق باشد و بتواند صلح و ثبات را به منطقه بازگرداند.
خبرنگار: ۱۷۰۰۰۰ نفر در سوریه کشته شده‌اند. بیش از یک سوم آن‌ها از غیرنظامیان بوده‌اند. چرا ایران به حمایت از رژیم اسد ادامه می‌دهد؟
ظریف: سوال این است که چرا ایالات متحده به حمایت از گروه‌هایی همچون داعش که دارد منطقه ما را به هم می‌ریزد حمایت می‌کند؟ مساله اینجاست. آمریکا و برخی از متحدین غربی‌اش..
خبرنگار: آیا منصفانه است که بگوییم آمریکا از داعش حمایت می‌کند؟ آمریکا از سایر گروه‌های مخالف حمایت می‌کند.
ظریف: آمریکا از کسانی حمایت می‌کند که در صدد نابودی سوریه هستند؛ یعنی استفاده از این تاکتیک‌ها برای از بین بردن سوریه. شما نمی‌توانید گزینشی عمل کنید. این یک واقعیت است که...
خبرنگار: آیا این همان کاری نیست که ایران دارد انجام می‌دهد؟
ظریف: این واقعیت موجود در سوریه است. ما از ابتدا از همه دعوت کردیم به خواست مردم سوریه احترام بگذارند، به مردم سوریه اجازه بدهند آینده‌شان را خودشان تعیین کنند، به مردم سوریه اجازه بدهند که از فرآیندهای سیاسی برای رسیدن به این هدف استفاده کنند. چگونه...
خبرنگار: اما آقای وزیر این مشت اسد است نه خواست مردم، چنین نیست؟
ظریف: خیر.
خبرنگار: شما در مورد خواست مردم سخن می‌گویید...
ظریف: اینطور نیست. نگاه کنید به تعداد سوری‌هایی که در لبنان به پای صندوق‌های رای رفتند. آن‌ها نگران مشت اسد نبودند. نکته اینجاست که ما از فرد یا گروه خاصی حمایت نمی‌کنیم. آنچه ما می‌گوییم این است که چرا ایالات متحده از پیش شرط گذاشتن برای مردم سوریه مبنی بر اینکه چه کسی باید بر آن‌ها حکومت براند، دست بر نمی‌دارد؟ اجازه بدهید فرآیند سیاسی شکل بگیرد. بگذارید مردم سوریه اراده و امکان تعیین آینده خود را داشته باشند. شما این را برای خودتان می‌خواهید. می‌خواهید که مورد احترام باشید. فکر می‌کنم در پرداختن به منطقه ما، این موضوع یک مساله اساسی است. احترام گذاشتن به این معنا است که اجازه بدهید مردم خودشان تصمیم بگیرند. شما برای ما تصمیم نگیرید. بگذارید خودمان برای خودمان تصمیم بگیریم، آنوقت خواهید دید که جهان امن‌تر و بهتری خواهیم داشت.
خبرنگار: اجازه بدهید به همان بحثی که مصاحبه را با آن شروع کردیم برگردیم و یک سوال پایانی در مورد مذاکرات هسته‌ای داشته باشم. شما چند بار تکرار کردید که بسیار مهم است که غرب یعنی آمریکا به ایران احترام بگذارد. به نظر می‌رسد آنچه برای آمریکا و غرب مساله بزرگی است، موضوع اعتماد به ایران باشد. چندین موضوع باعث شده که این عدم اعتماد معتبر جلوه کند، مثلا تلاش‌های ایران برای مخفی نگاه داشتن تاسیسات هسته‌ای مثل فوردو. یا عدم اجازه به بازرسان برای دسترسی به تاسیساتی که در نزدیکی تهران ایجاد شده است. ایران همچنین مطالعاتی برای ارزیابی مدت زمان لازم برای تولید سلاح اتمی انجام داده است. این ذهنیت کماکان وجود دارد. رئیس جمهور روحانی در کتابش که سه سال قبل منتشر شد صحبت از این می‌کند که چگونه وی در گذشته برای خرید زمان جهت پیشبرد برنامه هسته‌ای ایران، به مذاکره با غرب پرداخت. اگر شما این موارد را کنار هم بگذارید، متوجه خواهید شد که مردم احساس می‌کنند چیزهایی در اینجا در حال انجام است که ایران دوست ندارد جهان شاهد آن باشد.
ظریف: اولا باید بگویم که این چیز‌ها در خلا اتفاق نمی‌افتد. چرا ایران مجبور بود برنامه اتمی‌اش را مخفی نگاه دارد؟ هر چیزی که ما انجام دادیم قانونی بود اما به محض اینکه برنامه‌مان را علنی کردیم، آمریکا در صدد ممانعت از دسترسی ما به تسهیلات مختلف برآمد، حتی مانع از تهیه سوخت برای راکتوری که خودش ساخته بود شد. آمریکا مانع از این امر شد. نکته دیگر اینکه ما صاحب تاسیسات غنی سازی اورانیوم در خارج از ایران هستیم، هیچ کس نمی‌تواند در این امر تردید کند. ۱۰% از یورودیف متعلق به ایران است اما نتوانسته‌ایم حتی ۱ گرم اورانیوم از یورودیف بگیریم. شما مدام از تاسیسات هسته‌ای ما، از تاسیسات فوردو، سخن می‌گویید. وقتی آمریکا تهدید به بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران و نابود کردن ان‌ها می‌کند، انتظار دارید ایران چه کار کند؟ ایران اقدام به ساخت تاسیساتی نمود که در معرض خطر بمباران نباشد. این کاری است که هر کشور عاقلی انجام می‌دهد. اینطور نیست که ما بخواهیم در این تاسیسات تسلیحات هسته‌ای تولید کنیم. این، برنامه صلح آمیز هسته‌ای ما است. شما آن را تهدید می‌کنید، منظورم شخص شما نیستید، آمریکا و اسرائیل تهدید به حمله به آن می‌کنند، تهدید می‌کنند با بمب‌های سنگرشکن آن را منهدم می‌کنند، بنابراین ما ناچار می‌شویم آن را به مکانی منتقل کنیم که نتوان آن را منهدم نمود.
شما در مورد سایر تاسیسات صحبت کردید. اگر شما یک بیمار سرطانی در ایران باشید و نیاز به رادیو ایزوتوپ‌های درمانی جهت معالجه داشته باشید نمی‌توانید آن‌ها را دریافت کنید. شما شاید بتوانید بعد از طی مراحل متعدد تنها یک دوز از دارو دریافت کنید که این هم حالا دیگر نمی‌توانید چون آمریکا با فشار و تهدید همه بانک‌ها را از پذیرش پول ایران بر حذر داشته است. بنابراین شما ناچارید که پولتان را در چمدان بگذارید و جایی در اروپا پیدا کنید که با این پول نقد یک دوز از رادیوایزوتوپ بخرید تا بیمار سرطانیتان را معالجه کنید.
ایران کشوری است برخوردار از نیروی انسانی مستعد، برخوردار از فناوری و بهره‌مند از منابع انسانی، که از ثروت و منابع لازم بهره‌مند است – کما اینکه بیشتر دانشمندان ایرانی که در آمریکا زندگی می‌کنند در زمره بهترین دانشمندان هستند؛ کشوری با این همه ظرفیت و توانمندی را از دسترسی به بازرهای بین المللی محروم کردید. و بعد هم انتظار دارید که چنین کشوری دست روی دست بگذارد و هیچ تحرکی نکند. چنین چیزی هرگز اتفاق نمی‌افتد.
آنچه ما نیاز داریم این است که یک پارادایم جدید بنا بگذاریم. این پارادایم جدید این است که مشوق‌هایی را به ایران بدهید که به دکترین راهبردی خود مبتنی بر عدم نیاز به تسلیحات هسته‌ای ادامه دهد اما ما نمی‌توانیم خودمان را از دانش و فناوری که بقیه دنیا دارد محروم کنیم.
من به شما اطمینان می‌دهم که ظرف ۱۱ روز آینده می‌توانیم به توافقی دست پیدا کنیم که همه نگرانی‌ها، همه نگرانی‌هایی که جدی هستند، را رفع کند. البته اگر شما نخواهید دست از نگرانی بردارید، خب هرگز نگرانیتان رفع نخواهد شد. اما اگر واقعا بخواهید به این نگرانی‌های بپردازید، همه این نگرانی‌ها قابل رفع هستند.
اگر شما حتی یک گریز هسته‌ای فرضی مد نظرتان باشد، ما می‌توانیم زمان لازم برای چنین وضعیت خیالی را به ۳ تا ۴ سال افزایش دهیم، نه ۳ تا ۴ ماه بلکه به صورت واقعی به ۳ تا ۴ سال در همه ابعاد برنامه هسته‌ایمان. به نحوی که حتی تصور اینکه به دنبال بمب برویم هم دیگر وجود نخواهد داشت. ما آماده‌ایم که همه این اقدامات را انجام دهیم اما در یک چارچوب واقعگرایانه. ما ایده‌های خودمان در این مورد را هم ارائه کرده‌ایم. ما مشغول گفتگوهای بسیار جدی با طرف‌های مذاکراتیمان در گروه ۱+۵ هستیم. من امیدوارم که آن‌ها بر مبنای واقعیت‌ها و نه با تکیه بر توهمات [برای رسیدن به تفاهم] کار کنند.
خبرنگار: آقای وزیر، مایلم یک قدم شما را یک قدم به عقب برگردانم و بخواهم آنچه در خاورمیانه در حال وقوع است را برای من تحلیل کنید. خیلی در مورد نوعی واقعیت‌های مشابه قبل از جنگ جهانی اول بحث می‌شود. از نظر ایران، خطر‌ها چسیت؟ ظرفیت‌های بالقوه کدام است؟
ظریف: مهم‌ترین خطر در منطقه ما در حال حاضر این حس بی‌عدالتی است که موجب دامن زدن به این افراطی‌گری می‌شود، و این افراطی‌گری به خاورمیانه محدود نخواهد ماند. در واقع به دلیل پدیده جهانی شدن، دیگر هیچ چیز منطقه‌ای نیست، هیچ چیز محلی نیست. هرچیزی که در هر بخش از جهان رخ دهد، بلافاصله جهانی می‌شود- حتی احساسات. شما رسانه‌ها نقش مهمی در جهانی سازی احساسات ایفا می‌کنید. لذا همه چیز جهانی شده است، و پیام این است که – پیام بسیار هولناک این است که این گروه‌های افراطی، رهبران عوام فریب آن‌ها، از این حس بی‌عدالتی ذاتی که نتیجه سال‌ها سرکوب است استفاده می‌کنند، از این امر استفاده می‌کنند تا جوانان معصوم را تحریک نمایند که بروند و با خود بمب حمل کنند و خودشان و تعداد زیادی مردم بیگناه را بکشند. این خطرناک است. ما باید به ریشه‌های بنیادین این موضوع بپردازیم، باید این روند را متوقف کنیم، از طریق پایان بخشیدن به سیاستهایی که به این حس بی‌عدالتی دامن زده است.
خبرنگار: در مورد...
ظریف: فلسطین یک مساله بنیادین است. یک مساله بنیادین. اما حتی اساسی‌تر از آن، نبود احترام است. در منطقه ما این احساس وجود دارد که غرب برای مردم این منطقه احترامی قائل نیست. و این مردم خواستار احترام هستند. خواهان این هستند که به آن‌ها اجازه داده شود سرنوشتشان را خود تعیین کنند. ما نباید تصمیم بگیریم که چه کسی باید بر فلان یا به‌مان کشور حکومت کند، ما باید به مردم این کشور‌ها اجازه دهیم که خودشان تصمیم بگیرند،....
.... برای مدت زمان بسیار طولانی، بسیار طولانی، و اگر اندکی تاریخ خوانده باشید حتما این را خواهید دانست، ایالات متحده و غرب از وحشی‌ترین دیکتاتور‌ها در منطقه ما حمایت کردند، از جمله شاه ایران. و ببینید این چه ارمغانی برای شما داشته است؟ توجه به این موضوع مهم است، و تلاش برای تغییر این پارادایم، تغییر این رویکرد. و من فکر می‌کنم ما واقعا نیاز داریم این پارادایم را تغییر دهیم. این را باید عوض کنیم.
خبرنگار: بگذارید از شما سوال کنم، چرا که برخی از این موارد را می‌توان به خود ایران برگرداند. منظورم این است که بیایید به آخرین نمونه موجود توجه کنیم. آشکار است که در یک نگاه تاریخی، هر طرف ادعا‌ها و بحث‌های خودش را دارد. اما درگیری‌های عراق را در نظر بگیرید؛ منظورم این است که در این موضوع، ایران در حمایت از شبه نظامیان شیعه که نیروهای نظامی آمریکایی را هدف قرار می‌دادند دست داشت. حالا آمریکا رفته است و حالا آن حمایت چه برای ایران چه به همراه آورده است؟ اوضاعی افتضاح در مرز‌هایش. دولتی که در حال فروپاشی است و یک گروه تروریستی سنی آشوبگر که حالا شاید مجبور باشید در مرزهای خود با آن دست و پنجه نرم کنید. زمانی که به طور گسترده در حال اعمال نفوذ برای شکل دادن به آینده عراق بودید، قاعدتا چنین چیزی مد نظر شما نباید بوده باشد.
ظریف: در واقع، تمام اعمال نفوذ ما در خصوص آینده عراق، عبارت بوده است از تاثیرگذاری بر نیروهای مختلف [تاثیرگذار] در عراق برای اینکه با یکدیگر کار کنند. متاسفانه برخی افراد با منافع سیاسی کوته نگرانه خود، بعد از صدام حسین و پس از اینکه حکومت اقلیت، حکومت ظالم اقلیت در عراق ساقط شد، شاهد ظهور یک عدم توازن از دید خودشان بودند به دلیل امکانی که بوجود آمد برای اکثریت که بتوانند آینده خود را تعیین کنند. منتهی به شکلی فراگیر و بدون حذف اقلیت. و این توصیه و مشورتی بود که ما به هر عراقی می‌دادیم. شیعه، سنی و کرد. متاسفانه، از همان آغاز، متحدین دیرینه و مهم آمریکا در منطقه ما سعی در ناآرامی عراق کردند. و این چیزی است که حالا در مقابل خود داریم. خیزش این گروه‌های افراطگرا نتیجه نهایی یک سیاست ده ساله حمایت از خشونت‌های فرقه‌ای در عراق به امید این توهم است که زمامداری اقلیت در عراق مجددا ایجاد گردد. این اتفاق رخ نخواهد داد.
اما عراق لازم نیست یک دولت فرقه‌ای باشد. عراق می‌تواند جامعه‌ای باشد با یک حکومت فراگیر. و من اعتقاد دارم که در ساختار قانون اساسی که هم اکنون در عراق فراهم است، عناصر مختلف، گروه‌های قومی، گروه‌های مذهبی عراق در نهادهای مختلف قوا در عراق حضور داشته و می‌توانند در آینده نیز حضور داشته باشند.
به عبارت دیگر قدرت در عراق انحصاری نیست. هرکسی نقشی دارد. همه می‌تواند با هم ایفای نقش کنند. اما شرط آن این است که همه باید بپذیرند که عراق دارای گروه‌های مختلفی است، یک اکثریت، یک اقلیت، و این گروه‌ها باید با یکدیگر کار کنند. این بدان معنا نیست که اکثریت باید دیکتاتوری ایجاد نماید، اما بدان معنا هم نیست که اقلیت توقع داشته باشد که بر اکثریت حکومت نماید. این وضع گذشته عراق بود. متاسفانه همین وضع در برخی دیگر از کشورهای همسایه ما نیز وجود دارد که یک اقلیت کوچک بر اکثریت حکومت می‌کند. و متاسفانه شاهد واکنشی از سوی غرب نیز نیستیم.
خبرنگار: می‌توانم از شما در مورد اینترنت بپرسم؟
ظریف: بله، بفرمایید.
خبرنگار: خود شما، و آقای رییس جمهور روحانی در توییتر فعال هستید. پیام تبریک شما به مناسبت جشن یهودی روش-حشانا. و بعد البته بسیاری پیام‌های منفی در مورد اسراییل. من به طور کلی کنجکاو هستم، به نظر می‌رسد این بخشی از یک تلاش است برای باز کردن فضا و ایجاد درک بهتری از ایران در مردم. با این حال توییتر در ایران غیرقانونی است. از چه می‌ترسید؟ چرا بیش از این فضا را باز نمی‌کنید؟
ظریف: من از چیزی نمی‌ترسم، وگرنه از آن استفاده نمی‌کردم، در واقع...
خبرنگار: ولی چه کسی... ادامه دهید. پاسخ دهید.
ظریف: ایران یک جامعه تک صدایی نیست. ما یک جامعه تکثرگرا هستیم که در آن عقاید مختلفی داریم و دیدگاه‌های متنوع، و یک جمعیت بسیار بزرگ محافظه کار داریم که مخالف ابتذال هستند، مخالف برخی پیام‌های غیراخلاقی، فحشا و... که اینترنت برای گسترش آن‌ها مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. این تنها استفاده‌ای نیست که از اینترنت می‌شود، اما یک گروه، یک بخش از مردم ما به اینترنت در پرتو این امر نگاه می‌کند، و انتظار دارد که فرزندان آن‌ها در برابر این بی‌حرمتی‌ها و در برابر پورنوگرافی و فحشا و سایر موارد ابتذال مورد حمایت قرار گیرند.
خبرنگار: ولی می‌توان این را به عنوان توجیهی برای سرکوب آزادی بیان و افکاری که مخالف زمامداران کشور هستند نیز به کار برد.
ظریف: اما این یک بحث بسیار جدی است. من درک می‌کنم که ایالات متحده در ارتباط با این موضوع بخصوص از چه سابقه و جایگاهی برخوردار است. اما شما نیز باید درک کنید که ما باید در این مورد یک اجماع بوجود آوریم. حالا کسانی در ایران هستند، تعداد بسیار زیادی در دولت، خارج از دولت، که اعتقاد دارند اینترنت بیش از این‌ها در ایران قابل دسترسی باشد. در واقع، در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر که این نوع حساسیت‌های عمومی در ارتباط با این موضوعات وجود ندارد، ایرانیان بسیار بیشتری در حال استفاده از اینترنت هستند.
واقعیت این است که ما باید به دیدگاه‌های آن بخش بسیار بزرگ جمعیت که حتی ممکن است اکثریت باشند نیز احترام بگذاریم. راهی برای تخمین درصد این جمعیت وجود ندارد. ولی مسلما من یکی از آن‌ها نیستم. من اعتقاد دارم مردم باید این انتخاب را صورت دهند. اما من نمی‌توانم دیدگاه خود را بر بقیه مردم تحمیل نمایم.
خبرنگار: ولی به نظر می‌رسد که شما و رییس جمهور در حال ترسیم چهره‌ای مترقی‌تر از دولت ایران برای جهان هستید. با این حال، مردم در گوشه و کنار دنیا همچنان در خصوص اعدام‌ها می‌خوانند که روند آن شدت یافته است، خصوصا در ارتباط با جرایم مربوط به مواد مخدر. و سرکوب شدید همجنس گرایان مرد و زن با مجازات‌های کیفری بسیار شدید. آیا این تصاویر واقعا در تضاد با یکدیگر نیستند؟ آن تصویر تبلیغاتی از یک دولت مترقی مهربان و این تصویر جائرانه؟
ظریف: اگر شما به اندازه ما با مشکل مواد مخدر روبرو بودید این گونه صحبت نمی‌کردید. من نمی‌گویم که اعدام قاچاقچیان مواد مخدر بهترین راه حل برای برخورد با این موضوع است. بحثی جدی و سالم در ایران در جریان است که بهترین راه برخورد با این مساله چیست.
اما قاچاق مواد مخدر که ما در ایران از آن صحبت می‌کنیم، با قاچاق مواد مخدر که در آمریکا وجود دارد بسیار متفاوت است. در ایالات متحده زمانی که به اندازه یک پوند کوکایین قاچاق از آمریکای مرکزی به دست می‌آید، از کشف یک محموله بزرگ صحبت می‌شود. در ایران زمانی می‌گوییم کشف یک محموله بزرگ که به اندازه بار یک تریلی که مورد حمایت هلیکوپترهای جنگی هم هست، کشف و مصادره صورت گرفته باشد.
این‌ها نتایج اسف بار یک اقتصاد جنگی هستند که در افغانستان طی سی سال گذشته شکل گرفته است، جایی که جنگ سالاران و گروه‌های جنایتکار مانند طالبان و القاعده کار دیگری به جز وارد شدن در جرایم سازمان یافته ندارند و قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان از زمره آن‌ها است.
لذا گزینه‌ها محدود هستند. من طرفدار اعدام قاچاقچیان مواد مخدر نیستم، اما برای اتخاذ تصمیم، باید در چنان موقعیتی قرار داشته باشید. و من به شما می‌گویم که یک بحث سالم در ایران در جریان است. اما باز مساله این است که ما در خط اول دفاع برای حفظ اروپا در برابر قاچاق مواد مخدر هستیم.
اگر ما مانع انتقال این مواد مخدر به اروپا نشویم می‌دانید که هشتاد و پنج درصد کل کشفیات مواد مخدر جهان در ایران صورت می‌گیرد. ما خط مقدم دفاع را تشکیل می‌دهیم. می‌دانید موضوع چیست؟ اروپایی‌ها مانع فروش رادارهای لازم برای شناسایی قاچاقچیان انسان و قاچاقچیان موادمخدر به ایران می‌شوند تا مواد مخدر به ایران وارد شود.
این مشکلی است که ما در کشورمان با آن روبرو هستیم. اگر این را به عنوان یک مشکل جهانی ببینید، آنوقت در کنار ایران قرار خواهید گرفت تا مانع ورود این مواد به ایران شوید و ما هم مجبور به این انتخاب سخت نخواهیم بود که چگونه با قاچاقچیان مواد مخدر برخورد کنیم که از ابتدایی‌ترین نیازهای اقتصادی مردم سواستفاده می‌کنند تا این مواد را در سرتاسر کشور پخش نمایند.
خبرنگار: سوال آخر. مجددا در خصوص گفتگوهای هسته‌ای می‌خواهم سوال کنم. اگر به توافقی دست پیدا نکنید، اگر مهلت تمام شود، اگر تمدیدی صورت نگیرد، اگر فقط به یک بن بست منتهی شود، آیا اوضاع و احوال رو به وخامت چرخش خواهد کرد؟ به نظر شما وضعیت چگونه خواهد شد؟
ظریف: من فکر می‌کنم این گزینه‌ای است که ما باید از آن پرهیز کنیم، اما در عین حال باید در فکر کردن به آن واقع گرا باشیم. ما از احتمالات سخن می‌گوییم. من فکر می‌کنم بهترین احتمال این است که با یکدیگر مشارکت کنیم و راه حلی برای این مساله پیدا کنیم. در غیراین صورت، ایران به آژانس اجازه نخواهد داد بازرسی‌های اضافه داشته باشد. هم اکنون ما بازرسی‌های عادی را داریم اما اضافه بر آن...
خبرنگار: تاثیر تحریم‌ها را هم خواهید داشت که می‌تواند بازگردد، درست است؟
ظریف: تحریم‌ها در جریان بوده اند---- برای سی و پنج سال، ایالات متحده به طرق مختلف ایران را مورد تحریم قرار داده است. این تحریم‌ها واقعا یک حس بی‌عدالتی در مردم ایران ایجاد کرده است. همانطور که به شما گفتم، اگریک بیمار سرطانی در ایران نتواند با پول خود دارو خریداری نماید به دلیل اینکه بانک‌ها از دریافت پول ایران خودداری می‌کنند تا وی بتواند دارو را از خارج ایران تهیه نماید، آنگاه آنان آمریکا را مقصر خواهند دانست، چرا که می‌بینند که دولت خودشان نهایت تلاش خود را برای یافتن راه حل به خرج داده است. یک راه حل قابل قبول. راه حلی که نگرانی‌ها را رفع می‌کند.
ما نمی‌خواهیم به ضرب الاجل‌ها، خطوط قرمز و مانند آن بپردازیم چرا که ضرب الاجل، زمانی در آینده است. ما قرار نیست تسلیم تصمیم‌های خودسرانه شویم. ما انقلاب کردیم که بتوانیم خودمان برای خودمان تصمیم بگیریم. و می‌خواهیم که ایالات متحده به این امر احترام بگذارد. اما ما آماده هستیم که هر تضمینی را به آنان بدهیم که این برنامه صلح آمیز باقی خواهد ماند.
گزینه‌های بدیل، چندان خوشایند نخواهد بود. ده سال پیش، آقای رئیس جمهور روحانی، که در آن زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی بودند، و من، که در آن زمان نماینده دائم ایران در سازمان ملل بودم، کار مذاکره در خصوص توافق هسته‌ای را بر عهده داشتیم. فرصت مغتنمی برای رسیدن به توافق وجود داشت. اما متاسفانه غرب این توهم را داشت که می‌تواند ایران را متوقف نماید.
در آن زمان ما کمتر از ۲۰۰ سانتریفیوژ در حال چرخش داشتیم. حالا ۲۰۰۰۰ داریم. در آن زمان، راکتور اراک تنها در مرحله طراحی بود. حالا یک رآکتور آب سنگین کامل آماده است تا ظرف یک سال آغاز به کار نماید. در آن زمان، فوردو در کار نبود، چرا که تهدیدی برای حمله نظامی وجود نداشت. حالا بعد از تهدید حمله نظامی، فوردو را ساخته‌اند که بتواند در پناه کوه‌هایمان قرار داشته باشد. لذا آنچه از آن زمان رخ داده است، یک افزایش صدبرابری در نگرانی‌هایی است که ظاهرا غرب در ارتباط با برنامه هسته‌ای ما دارد.
راه تعامل با این مساله این است که به آن گزینه بدیل توجه داشته باشیم. ما باید به گزینه تحریم‌های بیشتر توجه کنیم. و غرب باید نگران گزینه سانتیفیوژهای بیشتر و بازرسی‌های کمتر باشد. فکر می‌کنم اگر در آن مسیر حرکت نماییم هیچ کداممان قادر به پیشبرد اهداف خود نخواهیم بود. این را در ده سال گذشته آزموده‌ایم.
لذا این ایده نامعقول مبتنی بر توافق خوب یا بد، توفیقی به دنبال نخواهد آورد. باید یک توافق پایدار صورت داد. توافقی که شدنی باشد. و توافق، اصولا نیازمند آن است که دو طرف یکدیگر را درک کنند و بتوانند نگرانی‌های یکدیگر را مرتفع سازند. توافق با تحمیل متفاوت است. توافق مبتنی بر موافقت است. من اینجا هستم و در ۱۰ روز گذشته اینجا بوده‌ام. برای ۱۰ روز آینده نیز اینجا خواهم بود، و اگر لازم باشد بیشتر، تا به توافق برسیم، چرا که مصمم هستم روند تاریخ را تغییر دهم.
خبرنگار: جناب وزیر امور خارجه، از شما خیلی ممنونم.
انتهای پیام/
