با فرارسیدن وفات حضرت خدیجه(س)
با فرارسیدن وفات حضرت خدیجه(س)
به گزارش
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، همین
اخلاق نیکو که پیامبر در بسیاری از احادیث امت خویش را به آن سفارش کرده
است، دلیلی شد خدیجه(س)، یکی از زنان ثروتمند قریش، امور تجاری خود را به
ایشان بسپارد و در نهایت با وی ازدواج کند. (زیدان، 1382، 20) یکی از
وقایعی که در زندگی پیامبر رخ داد و شاید تاثیر زیادی در افکار خدیجه(س)
داشت، شرکت داشتن پیامبر در پیمان حلفالفضول بود.
بر طبق این داستان، قبیلههایی که در مکه در
کنار هم زندگی میکردند، پیمانی بسته بودند که بر اساس آن هیچ قبیلهای
متعرض قبیله دیگر نمیشد. این امر باعث شده بود مکیان در آرامش و صلح در
کنار یکدیگر زندگی کنند، اما این پیمان مشمول کسانی که دور از مکه بودند و
صرفا با این شهر داد و ستد میکردند، نمیشد. با چنین اوضاعی مردی برای
تجارت به مکه آمد. یکی از مکیان کالای او را خرید، ولی بهای آن را نپرداخت.
مرد از قریشیان کمک خواست، اما قریشیان بهخاطر همپیمان نبودن او را از
خود راندند. مرد در مظلومیت خود شعرها خواند و این باعث شد قریشیان از کار
خود پشیمان شوند و با خود پیمانی بستند که از آن پس به هیچ غریبی ستم نشود.
پیامبر که در این پیمان شرکت کرده بود، بعدها
شادمانی خود را از دفاع از فردی غریب اینچنین بیان کرد: «اگر بهجای شرکت
در این پیمان به من شتران سرخ مو میدادند تا این حد خشنود نمیشدم.»
(شهیدی، 1383، 39) احتمالا این واقعه و وقایع دیگری از این دست در زندگی
پیامبر اثر زیادی در انتخاب خدیجه(س) داشته است، چرا که او دختر خویلد از
خویشاوندان پیامبر به شمار میرفته و شناخت کاملی از پیامبر داشت. حضرت
خدیجه در چهل سالگی با پیامبر ازدواج کرد و از او صاحب شش فرزند شد؛ دو پسر
و چهار دختر که پسران در کودکی از دنیا رفتند. (زرینکوب، 1389، 249) حضرت
فاطمه کوچکترین دختر پیامبر بود که بنا به روایتی دو یا پنج سال بعد از
نخستین وحی به دنیا آمد. او از این موهبت برخوردار بود که برخلاف رسم آن
روزگار که کودک به دایه سپرده میشد، در کنار پدر و مادر خویش بزرگ شد و در
همان مدت اندکی که با مادر خود به سر برد از مهربانیهای او بهرهمند
گردید. در این مدت پیامبر بهخاطر متمولبودن خدیجه(س) از درگیریهای مادی
به دور بود و این عاملی بود برای این منظور که به خلوت پناه برد و درباره
مسائلی که همواره ذهن ایشان را درگیر خود میکرد، تفکر کند.
پیامبر پیش از بعثت خود هر سال ماهی یکبار به
غار حرا میرفت و خلوت میگزید. در این مدت هر اتفاقی که برایشان رخ
میداد، برای خدیجه(س) بازگو میکرد. پیامبر نخستین وحی را؛ وحیای که طی
آن جبرئیل بر پیامبر نازل شد و او را به خواندن اقرا باسم ربک الذی خلق
دعوت کرد، برای خدیجه(س) باز گفت. (زرین کوب، 1389، 250) خدیجه(س) که به
پیامبر ایمان داشت، به او دلگرمی داد آنچه به او وحی شده، بر حق است. او
پسرعموی فاضلی به نام ورقه بن نوفل داشت که کتب انبیاء سلف را خوانده و
انسانی معتقد به خداوند و متنفر از بتان بود. او از فترتیان به شمار
میرفت. (فترتیان گروهی بودند که حد فاصل بین نبوت عیسی(ع) و بعثت
پیامبر(ص) میزیستند. آنها یکتا پرست بودند و قیامت را باور داشتند.) او
وقتی از مکشوفشدن وحی بر پیامبر اطلاع یافت، خدیجه(س) را مژده داد که
پیامبر در کار خویش استوار است و آنچه بر وی رخ داده همگی حق و حقیقت بوده
است. (مسعودی، 1390، 57 و 66) پیامبر با شنیدن این پیام دلگرم شد و با قوت
رسالت خویش را آشکار کرد و خدیجه(س) نخستین زنی بود که اسلام آورد و اموال
خود را در راه اسلام بخشید. بخشش وی در گسترش اسلام سهم بسزایی داشت.
خدیجه(س) هنگام محاصره در شعب ابیطالب که دو
یا سه سال به طول انجامید، یار و یاور پیامبر بود. مواد خوراکی پنهانی و
توسط چند تن از خویشاوندان او به یاران پیامبر میرسید. در این مدت آن عده
از مسلمانان که در محاصره بودند، به سختی روزگار میگذراندند، اما در هر
صورت توانستند مشکلات را پشت سر گذارند و از این محاصره به سلامت بیرون
روند. این در حالی بود که پیامبر در این مدت با درگذشت خدیجه(س) روبهرو شد
و پشتیبانی وی را از دست داد. درگذشت خدیجه(س) با فوت ابوطالب عموی پیامبر
مصادف شد و پیامبر را در غم و اندوهی بسیار فرو برد. ولی نه این مسائل و
نه مشکلاتی که سران قریش در گسترش اسلام بهوجود آوردند، باعث نشد پیامبر
در دعوت خود متزلزل شود. ایشان همچنان با شور و حرارت همگان را به اسلام
فرا میخواندند: «برای پول و جاه و مقام دعوت نمیکنم. خداوند مرا به
پیامبری برگزیده و کتاب بر من فرستاده و مرا فرموده که شما را مژده و بیم
دهم. من پیغام خدا را به شما میرسانم و شما را پند و اندرز میدهم.»
(زیدان، 1382،23)
پیامبر در راه رسالت خود با موانع زیادی روبهرو شد. آوردن دینی نو در
میان قومی که فقط آیین گذشتگان خویش را باور داشتند و دست از تعصبات قومی
خود برنمیداشتند امری بسیار سخت بود، اما خداوند که یاور بندگان صبور خود
است، خدیجه(س) را برای پیامبر فرستاد تا در این راه صعب پشتیبان او باشد.