آتشکده آذر برزین مهر متعلق به دوره ساسانی بوده و دارای قدمت2700 سال است و همواره به عنوان یکی از قدیمی ترین آثار شهر بیهق از آن نام برده می شود و طی سالیان اخیر به خاطر فعالیت های غیرقانونی گنج یابان حدود 60 درصد از این بنا تخریب شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار گفت: تاکنون سه فصل مرمت بر روي این آتشکده صورت گرفته اما به خاطر قرار گرفتن این بنا بر روی کوه امکان مرمت آن قدری مشکل و سخت است.

حبیب‌پور افزود: سالیانه اعتباری در راستای مرمت این بنا تخصیص داده می شود تا به نوعی از تخریب آن ممانعت صورت گیرد اما به خاطر اینکه امکان دسترسی به این بنا محدود است نمی توان از ادامه تخریب آن جلوگیری کرد.

وی بیان کرد: قاچاقچیان آثار تاریخی و گنج یابان غیرقانونی شبانه به تخریب این اثر می‌پردازند تا گنج و ثروت بادآورده‌ای را به چنگ آورند اما ما با اقدامات خود تلاش می‌کنیم تا تیر گنج یابان به سنگ بخورد.

در حال حاضر بسیاری از باستان شناسان اعتقاد دارند که در صورت حفاظت‌های گسترده از این اثر تاریخی می‌توان مانع دست‌درازی گنج یابان شد زیرا این اثر نه تنها در ایران بلکه در میان برخی از کشورهای جهان نیز شناخته شده و باارزش است اما همواره به خاطر سهل‌انگاری‌های صورت گرفته از سوی میراث داران آثار تاریخی شاهد ادامه روند تخریب این بنا بوده ایم.

محمدتقی بیلوندی که یک باستان شناس است در رابطه با این اثر تاریخی به خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد گفت: در حال حاضر گنج یابان غیر قانونی و قاچاقچیان آثار تاریخی برای دست یافتن به ثروتی عظیم به غارت و تخریب این اثر در منطقه ریوند سبزوار پرداخته اند و شاید اگر میراث فرهنگی برای حفاظت از این بنا دغدغه داشت امروز ردپای گنج یابان را در دور و اطراف و داخل این اثر نمی دیدیم.

وی ادامه داد: نگهداری و حفاظت از یک اثر تاریخی کار ساده‌ای نیست و باید در نظر داشت که آتشکده آذر برزین مهر در دل کویر و بالای کوه ریوند قرار گرفته و همین امر مراقبت و حفاظت از این بنا را سخت و غیرممکن ساخته است.

وی بیان کرد: میراث فرهنگی علی‌رغم تمام سختی‌هایی که در مسیر نگهبانی و حفظ این اثر وجود دارد باید منطقه ریوند را مورد نظارت جدی قرار داده و مانع دست یابی گنج یابان و تخریب آتشکده شود زیرا این آثار سرمایه های ملی و تاریخی ما هستند.

این باستان شناس با اشاره به ویژگی‌های این بنای تاریخی اظهار کرد: سالانه گردشگران و دانشجویان رشته باستان شناسی به این محل می‌آیند و از نزدیک به تماشای این اثر می نشینند چرا که طی سالهای اخیر باستان شناسان ابعاد ناشناخته بسیاری را از این آتشکده کشف کرده اند.

وی بیان کرد: این آتشکده بدون هیزم و چوب‌ به خودی خود می‌سوزد و مطابق آنچه در متون زرتشتی و روایت های شفاهی وجود دارد، "آتش این آتشکده دست را نمی سوزانده و بدون هیزم و چوب‌های خوشبو به خودی خود می‌سوزخته و آب و خاک بر آن اثر نداشته است."

بیلوندی تاکید کرد: این بنا در سال 1380 و به شماره 4035 به سمت ملی رسید و به نظر می رسد این اثر در صورت توجه قابلیت ثبت جهانی را داشته باشد زیرا گردشگران خارجی زیادی نیز با این اثر آشنایی دارند./س