پله‌های نمور و تاریک و هوای خنکی که از دالان آب انبار و به واسطه دوستی آب و بادگیر، در هوای گرم کویری به صورت می‌خورد، تنها و تنها می‌تواند آب‌ انبار را در ذهن تداعی کند

آب انباری که با صدها پله، عطش رسیدن به آب را دو چندان می‌کند اما با ورود به دالان، ابتدا خنکای هوا، گرمای جسمت را می‌گیرد و با رسیدن به پایاب، نوشیدن چند جرعه از آب خنک آب انبار که کولر طبیعی بادگیر آن را خنکای مطبوعی بخشیده است، عطشت را فرو می‌نشاند.

این حکایت مردمان سختکوش کویر است که سال‌ها پیش هر روز و هر روز برای آنها تکرار می‌شد، مردمانی که برای دسترسی به یک کوزه آب باید ده‌ها پله را در تاریکی می‌نوردیدند و از آنجا بود که آب برای مردم یزد تقدس یافت.

نیاز به آب و آب انبار، در شهری که کم آب‌ترین شهر کشور نام گرفته به حدی بود که آب انبار کم‌کم با زندگی مردم عجین شد و در هر محله و کوی و برزنی، نشانی از یک آب انبار بود

***آب انبار میراث فکر و فناوری گذشتگان ما

آب انبارها، آن روزها عطش مردم به آب را فرو می‌نشاندند و امروز میراثی گران‌بها از رنج آبا و اجدادی را برای ما به یادگار گذاشته‌اند، این سازه‌های به جا مانده از اعصار و قرون متمادی، امروزه مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند و کم کم به دست فراموشی سپرده می‌شود و با تخریب آنها و ادامه این روند، ظرف چند سال آینده، اثری از آب انبارها بر جای نخواهد ماند

نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شود. ته‌نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌ها است.

وجود بادگیر بر روی آب انبارها برای خنک نگه داشتن آب و جلوگیری از تعفن آب، ضروری بود از این رو آب انبارها و بادگیرها، سرنوشتی در هم گره خورده دارند

اهمیت آب‌انبار در گذشته به حدی بود که بسیاری از خیران اقدام به وقف آب‌انبار می‌کردند اما این آب‌انبارهای موقوفه اکنون به دلیل بی‌نیازی مردم به کاربری آنها، به حال خود رها شده‌اند و به تدریج رو به تخریب می‌روند.

آب‌انبارهای شش بادگیری و پنج بادگیری از آب‌انبارهای معروف یزد هستند که میراث فرهنگی توانسته تنها به ترمیم ورسیدگی این دو آب انبار معروف بپردازد و بقیه آنها کمتر مورد رسیدگی قرار گرفته و بسیاری از آنها نیز به رغم آنکه دارای شماره و پلاک ثبتی هستند، ویران شده‌اند و تنها نمایی از آنها باقی مانده است.

آب‌انبار حوض و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته می‌شود. در مناطق کم‌آب و کویری آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند.

در ایران قزوین را به نام شهر اب انبارها می‌شناسند که اب انبارهای زیادی مانند اب انبار سردار در ان وجود دارد.

***وجود 300 آب انبار در شهر یزد/ لزوم نگهداری از این میراث گرانبها

از آنجا که در شهر یزد و در مجموعه استان، بیش از 300 آب‌انبار موجود است و بسیاری از آنها دارای ارزش و قدمت تاریخی هستند، گرچه این روزها آب‌انبارها دیگر برای مردم کاربری ندارند اما حفظ این سازه‌های مهم استان یزد، ضروری است زیرا یزد را با بادگیر و آب انبار و قناتش می‌شناسند.

تبدیل آب‌انبارها به فضاهای قابل استفاده نظیر زورخانه و .... که نمونه آن نیز در استان یزد کم نیست، می‌تواند از تخریب این سازه‌ها جلوگیری کند.

از آنجا که فضای آب انبارها خاص است و به جز یک یا دو مورد نظیر زورخانه، نمی‌توان استفاده دیگری از آن کرد، باید برای حفظ آنها حداقل در ظاهر و تغییر کاربری فضاهای درونی آن به منظور جلوگیری از ویرانی‌هایی که بر اثر مرور زمان ایجاد می‌شود، چاره اندیشی کرد.

آب انبار شش بادگیری ،امیرچقماق و دو آب انبار در ناحیه تاریخی مهم ترین آب انبارهای مهم یزد و کشور هستند که تاریخ 300 ساله دارند/س