به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،خاورمیانه همچنان در التهاب است. پرحادثه خیزترین منطقه سیاسی جهان امروز درگیر پرونده های بیشمار سیاسی است که نه تنها همکاری کشورهای منطقه ای بلکه به نوعی همصدایی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای را می طلبد. پرونده سوریه همچنان بر روی میز کار اعضای شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد و همچنان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای بر سر آن به جدل سیاسی می پردازند. بحرانی که سه سال پیش با اعتراض های مردمی آغاز شده بود اندک اندک از کنترل بازیگران آن خارج شد و امروز در عراق شاهد سرایت ویروس فعالیت گروه های تروریستی رادیکال هستیم. نام داعش این روزها در صدراخبار بین المللی و منطقه ای قرار دارد. گروهی بی خانمان که خط و مشی آن برای پیشروی با هیچ ذائقه انسانی سازگار نیست . تصاویر دلخراش از قتل عام مردم عراق اعم از شیعه و سنی در عراق توسط این گروه زنگ های خطر را برای امریکایی به صدا در آورده است که در برابر شکل گیری این جریان در سوریه تنها به این دلیل که می تواند ابزار تضعیف بشار اسد باشد ، سکوت کرد. حضور داعش در عراق با همراهی برخی اعضای حزب بعث با این گروه به تقویت آن منجر شد و امروز می بینیم که در بسیاری از رسانه های منطقه ای و  فرامنطقه ای از لزوم همکاری ایران و امریکا در این خصوص سخن به میان می آید. در خصوص اقدام های سیاسی – امنیتی ایران برای مهار بحران در عراق، رابطه ایران با عربستان و احتمال همکاری های منطقه ای دو کشور ، بحث همکاری های ایران و امریکا در عراق و آخرین وضعیت سیاسی پرونده سوریه با حسین امیرعبدالهیان ، معاون عربی- آفریقایی وزارت امورخارجه گفت و گویی داشتیم که متن آن به شرح زیر است:

اصلی ترین بحران منطقه ای که به نوعی ایران را هم درگیر خود کرده است ظهور و پیش روی های داعش در عراق است . جمهوری اسلامی ایران تا این لحظه که ما در خدمت شما هستیم برای مهار این بحران دست به چه اقدام های سیاسی و همکاری های امنیتی – سیاسی با عراق زده است؟

از همان ابتدای آغاز به فعالیت داعش در موصل و تلاش برای ناامن کردن کل عراق ، جمهوری اسلامی ایران در سطح وزیر امور خارجه با همتاهای دیگر آقای ظریف در منطقه گفتگوها  و رایزنی هایی را انجام داد. علاوه بر مقام های منطقه ای ما با دبیر کل سازمان ملل ، بان کی مون هم ارتباط هایی داشتیم. ما سعی کردیم از تمام ظرفیت ها و توانایی هایی که در چنته ما است در رایزنی های خود با وزرای امور خارجه کشورهای منطقه و سایر مقام های دیپلماتیک منطقه و از جمله مقام های سیاسی در وزارت امور خارجه عراق استفاده کنیم. ما تلاش کردیم که در گفتگوها با مقام های سیاسی عراق اگر از ظرفیت و تجربه ای سیاسی و دیپلماتیک برخوردار هستیم آن را در اختیار دوستان عراقی قرار دهیم تا بتوانند به مهار بحران بپردازند. حقیقت این است که عراق از ظرفیت بالایی برخوردار است و بویژه پس از فتوایی که مراجع صادر کردند با توجه به شرایط ویژه ای که کشور عراق دارد و از پتانسیل های خوبی برخوردار است ، به نظر می رسد که عراقی ها قادر به مهار این بحران هستند. آنچه که در خصوص حضور داعش در موصل اتفاق افتاد بیش از انکه یک عملیات سنگین نظامی و امنیتی باشد طرحی توام با خیانت بود که توسط برخی طرف های داخلی در عراق صورت گرفته است. بر اساس اخبار و اطلاعاتی که ما در اختیار داریم نیروهای داعش هنگام ورود به موصل با هیچ گونه مقاومتی روبه رو نشده اند و بدون هیچ گونه درگیری موفق به اشغال موصل شده اند. برخی از فرماندهان لشگری که در موصل بوده اند با هماهنگی های قبلی به سرعت تسلیم می شوند و شهر در اختیار این نیروها قرار می گیرد. البته تمام واقعیت اتفاق هایی که در عراق رخ داده هم به داعش مربوط نمی شود و بخش هایی از آن هم به بقایای رژیم صدام حسین مربوط است که در این موضوع دخالت داشته اند. 

داعش یک تهدید ملی برای یک کشور خاص نیست. تهدیدی ست که از سوریه آغاز شد امروز به عراق رسیده است و مقصدی هم برای فردای این گروه می توان متصور شد. آیا ایران بنایی برای پیشقدم شدن در مهیا کردن مقدمات یک نشست منطقه ای با حضور کشورهایی چون عربستان و ترکیه را ندارد ؟ آیا فکر نمی کنید امروز برای مهار این جریان به همکاری منطقه ای مشخصی نیاز است ؟

ما در جریان سه سال گذشته و با توجه به تحولات سوریه به شکل مستمر با کشورهای منطقه ای ، فرامنطقه ای و غربی ها و حتی به شکل غیرمستقیم با امریکایی ها پیام های را راجع به این مساله رد و بدل کرده ایم. نکته مهم این است که مجموعه عواملی باعث شکل گیری داعش در سوریه و منطقه شد تا کار به جایی برسد که امروز  شاهد امتداد یافتن آن در عراق باشیم. در نگاهی دقیق تر متوجه می شویم که جریان های افراطی و به شکل مشخص جریان هایی مثل جبهه النصره و یا داعش در سوریه شکل گرفت اما برخی جریان های مرتبط با القاعده مانند احزاب الاسلام  را در داخل عراق داریم که از ابتدای ورود امریکایی ها به عراق شاهد فعالیت آنها بوده ایم. در داخل سوریه چه عوامل منطقه ای و بین المللی باعث شد که داعش بتواند به سازمان دهی نیروهای خود بپردازد؟ عامل اصلی این بود که تامین سلاح و تسهیل تردد داعش از سوی برخی کشورهای منطقه ای و برخی کشورهای خارج از منطقه بخصوص امریکا منجر به تقویت این جریان شد. ما بارها به امریکایی ها هشدار دادیم که این سلاح و افرادی که از ملیت های مختلف بویژه از اروپا و امریکا به نام جریان های افراطی و گروه های جنگجو وارد سوریه می شوند خطری جدی نه فقط برای سوریه که برای کل منطقه به حساب می آید. از آنجا که تاکتیک امریکایی ها در سوریه این بود که از تمام ابزارها برای سرنگونی دولت بشار اسد و تغییر نظام سیاسی در سوریه استفاده کند ، به تقویت منظم این گروه ها پرداخت و این گروه ها هم به شکل سیستماتیک با امریکا یا با واسطه منطقه ای و یا سرویس های امنیتی  ارتباط داشتند. مساله مهم و اساسی در عراق این است که شرایط عراق با شرابط سوریه متفاوت است . امکان محقق کردن تحرکاتی که داعش توانست در سه سال گذشته در سوریه داشته باشد در عراق به راحتی ممکن نیست. اخباری که ما داریم حاکی از این است که پیشروی های داعش از حدود سه روز پیش متوقف شده است و آنها درگیری های پراکنده ای در برخی نقاط در داخل عراق دارند و البته موصل همچنان در اختیار آنها است و همچنان داعش به عنوان تهدیدی جدی برای عراق به شمار می رود و احتمال سرایت آن به سایر کشورها هم وجود دارد. نیروهای داعش و القاعده اعلام کرده اند که هدف بعدی ما اردن است .

زمزمه های خبری در رسانه های غربی به گوش می رسد مبنی بر اینکه ایران نیروی نظامی به داخل عراق فرستاده است. آیا این اخبار را تایید می کنید؟

ما هیچ گونه نیروی نظامی به عراق اعزام نکرده ایم. منظور من از نیروی نظامی این است که ما نیروی جنگجو و مبارز به داخل عراق اعزام نکرده ایم. مقام های عراقی در برخی موضوعات به مشورت هایی نیازمند بودند که این مشورت ها هم در سطوح مبارزه با تروریست  و هم  در سطوح سیاسی بین ما انجام شده است. فراموش نکنیم که ما از عراقی صحبت می کنیم که دارای یک ارتش منظم است .

البته در تحولات موصل ما شاهد همکاری برخی فرماندهان ارتش با داعش بودیم.

بله، درست است که یکی از لشگرهای عراق و بخشی از  نیروهای نظامی عراق در موصل به دلیل به تعبیر ما در جریان سازشی که بین فرماندهان آن لشگر با برخی جریان های داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای انجام شده بود ، تسلیم شدند اما این وضعیت در مورد سایر لشگرها در عراق صدق نمی کند . مساله دوم این است که در عراق ظرفیت هایی از گذشته مانند سپاه بدر و جبش المهدی وجود داشته و جریان هایی بوده اند که دارای سازمان دهی و تجاربی هستند که می توانند از آن برای برقراری امنیت در مناطق خود استفاده کنند. نکته سوم هم این است که دولت به سرعت توانست خود را پیدا کرده و کنترل امور را در دست بگیرد. بر اساس اطلاعاتی که به دست آورده ایم اتاق فکر این طراحی ها در سیستم های امنیتی ایالات متحده وجود دارد و بقیه طرف های منطقه ای و داخلی در عراق صرفا مجری هستند و هرکسی با نیت و هدف خود وارد این موضوع شده است . طراحی اقدام داعش به گونه ای بود که در زمانی که عراق وارد یک خلا سیاسی می شود این بحران شکل بگیرد. بر اساس این طراحی ها درست سه روز مانده به اتمام دوره پارلمان که پس از این تاریخ بر اساس قانون اساسی مجلس باید تشکیل شود و دقیقا در مقطعی این بحران شکل می گیرد که شورای عالی دادگاهی فدرال در عراق نتیحه انتخابات را هم تایید نهایی نکرده بود که البته خوشبختانه سه روز پیش این اتفاق رخ داد. لذا عراق در وضعیتی قرار ندارد که نیازمند کمک نظامی باشد. به همین دلیل است که ما حتی نسبت به ورود هرگونه نیروی خارجی ، علیرغم اینکه امریکایی ها بارها اعلام کرده اند که ما قصد ورود به عراق را داریم ، تحفظ جدی داریم و معتقد هستیم که رهبران سیاسی عراقی ها  از شیعه و سنی و کرد فعالانه وارد عمل شده اند . علاوه بر این ما هفته گذشته  مشورت های بسیار خوبی با نیچروان بارزانی تهران داشتیم و جریان های کردی نسبت به تهدید خطرهای داعش و تامین امنیت اکراد در عراق اشراف بسیار خوبی دارند . بر این اساس ما نیازی به حضور هیچ طرف خارجی از جمله امریکا و ایران نمی بینیم.

به هرحال امریکا یک نیروی فرامنطقه ای است و شاید بازگشت نظامی این کشور به عراق هم از بسیاری از جهات چندان به نفع نباشد . وضعیت ایران بسیار متفاوت است و  مرز مشترک ما با عراق بر نگرانی های داخلی در خصوص احتمال سرایت این ناآرامی ها به داخل افزوده است. آیا در شرایطی که هدف دفاع از ایران باشد و ارتش  دولت عراق به هر دلیلی قادر به مهار این سرایت نباشند باز هم نسبت به  ورود نظامی به بحران عراق حذر دارید؟

طبیعی است که در چارچوب حقوق بین المللی اگر درخواستی از سوی عراق مطرح شود و وضعیت خاصی در عراق پیش بیاید برای دفاع از امنیت ملی کشور خود هراقدامی که لازم باشد انجام خواهیم داد.

به نظر شما داعش در این مرحله فعالیت در عراق و نه روزهای فعالیت در سوریه همچنان هم از سوی قدرت یا قدرت های منطقه ای حمایت می شود؟

متاسفانه از حمایت های مالی ، اطلاعاتی و لجستیکی برخی کشورهای منطقه برخوردار است.

شما برای مهار این حمایت ها حرکت و رایزنی خاصی انجام داده اید؟

گفتگوهای فراوانی را با کشورهای منطقه داشته ایم. به صراحت به کشورهای خاصی که این حمایت لجستیک را انجام می دهند گفته ایم که امنیت مقوله تفکیک ناپذیری است  و اینطور نیست که شما فکر کنید که یک گروه تروریستی امروز می تواند برای تحقق برخی از اهداف شما مورد استفاده قرار بگیرد و در اینده امنیت کشور شما را به مخاطره نیندازند. به نظر من در مساله تشکیل داعش ، پیچیدگی های فراوانی وجود دارد و یکی از این پیچیدگی ها این است که ترکیب نیروهای داعش ، ترکیبی چند ملیتی است و شاید بیش از 40 درصد نیروهایی که در قالب گروه تروریستی داعش فعالیت می کنند از اروپا و امریکا وارد شده اند. هرکدام از اینها می توانند در بازگشت به کشورهای خود ، تهدیدی برای امنیت ملی این کشورها باشند . در قصه سوریه ما موردی را داشتیم در یکی از کشورهای اروپایی که افرادی که در سوریه می جنگیدند پس از بازگشت در حالی دستگیر شدند که در حال آموزش ساخت بمب به تعدادی نیروی دیگر در اروپا بودند. قطعا این خبری نیست که صرفا متوجه سوریه ، عراق و یا منطقه ما باشد. این خطری است که کل نظام بین الملل را تهدید می کند.

آیا ارتباط مستقیم و یا غیر مسقیمی با امریکا در خصوص داعش در عراق داشته اید؟

پیشنهادهایی از سوی امریکایی ها مطرح شده است و ما به صراحت تاکید کرده ایم که ضرورتی به همکاری نمی بینیم.

اگر مانند سالهای 2001 و 2003 که بحث همکاری های ایران و امریکا در افغانستان و عراق مطرح شد ، ضرورتی احساس شود ، ایران از این همکاری استقبال خواهد کرد؟

با شناختی که از وضعیت عراق داریم ، شرایطی که در این کشور وجود دارد و با توجه به ورود مرجعیت و بسیج عمومی که در سطح شیعیان و اهل سنت معتدل و اکراد  شکل گرفته است ، تصور می کنیم که از آن دوران عبور کرده ایم و مجددا به آن نقطه بازنخواهیم گشت.

شما اخیرا مصاحبه ای با شرق الاوسط داشته اید و در آن مصاحبه تاکید کرده بودید که تفاوت هایی میان تهران – ریاض بر سر برخی پرونده های منطقه ای وجود دارد. امروز این تفاوت در دیدگاه را در کدام پرونده های منطقه ای بیشتر احساس می کنید؟

در موضوعات دو جانبه مشکل جدی و خاصی میان تهران و ریاض وجود ندارد و عمده تفاوت دیدگاه ما به حوزه های منطقه ای بازمی گردد. پرونده های سوریه و عراق بخشی از موضوعات مورد اختلاف ما هستند و در حوزه خلیج فارس در پرونده بحرین ما دارای تفاوت دیدگاه هستیم . ما اعتقاد داریم که موضوع بحرین صرفا یک مساله داخلی است.من در ملاقاتی که در حاشیه مراسم تحلیف السیسی در قاهره با پادشاه بحرین داشتم تاکید کردم که مساله بحرین یک موضوع داخلی است و نسبت دادن این جریان به ایران یا طرف دیگری کمکی به حل موضوع نمی کند. ما از ابتدا اعلام کردیم که ورود نظامی عربستان سعودی به بحرین شرایط را پیچیده تر می کند. در حال حاضر وضعیتی در بحرین بوجود آمده است که حتی پادشاه و ولیعهد هم قادر به پیشبردن طرح سیاسی در این کشور نیستند. نیروهای تندرو و افراطی در درون حاکمیت وجود دارند که این فرصت را حتی از پادشاه هم گرفته اند. معارضه بحرین هم معارضه معقولی است که به راهکار سیاسی معتقد است . ضروری است که تهران و ریاض از طریق گفتگوهای جدی و منظم در مسیر حل این اختلاف ها گام بردارند. تهران و ریاض دارای ظرفیت های فراوانی هستند که می توانند در حل مسایل معقول منطقه ای وارد شوند .

دست هایی از خارج از منطقه به دنبال دامن زدن بر درگیری های شیعه و سنی و درگیری های فرقه ای هستند و این اهداف کشورهایی از خارج از منطقه است که طرح جدیدی را برای تجزیه منطقه دنبال می کنند . باید تاکید کنم که به ثمر رسیدن این طرح به معنای اسیب دیدن تمام کشورهای منطقه است بنابراین همکاری ایران و عربستان می تواند کمک شایانی به دفع این طرح ها بکند.

ما شاهد دعوت رسمی عربستان از آقای هاشمی رفسنجانی بودیم و همچنین ادعا شده است که از آقای ظریف هم دوبار برای سفر به عربستان دعوت رسمی شده است. شما یک بار تاکید کرده بودید که انجام این سفر به مقدماتی نیازمند است. این مقدمات چیست که با وجود تاکید دولت بر بهبود رابطه با همسایگان و گذشت یک سال از عمر دولت تدبیر و امید هنوز محقق نشده است؟

اقای دکتر روحانی از ابتدای کار نشانه های مثبت بسیاری نسبت به عربستان سعودی داشته اند. توقع ما این است که این اشاره های مثبت با واکنش مثبت عربستان سعودی هم رو به رو شود. در مقطعی بحث انتقال پیام اقای روحانی به عربستان سعودی مطرح شد و طبیعی است که زمانی که قرار است پیام رئیس یک کشور به کشور دیگری منتقل شود، رئیس آن کشور باید وقتی را اختصاص دهد. اگر اقای ظریف به عنوان وزیر امور خارجه ایران قصد سفر به عربستان را داشته باشند حتما یکی از برنامه های قطعی که باید از قبل تنظیم شده باشد ، برنامه دیدار با رئیس آن کشور است  . البته ما وضعیت جسمی اقای ملک عبدالله را درک می کنیم اما به هرحال از منظر پروتکل دیپلماتیک این مباحث باید به شکل دقیق مورد بررسی قرار گیرد.

مساله دوم این است که در ارتباط با دیدار وزرای امور خارجه دو کشور ما گفتگوهای مقدماتی را با مقام های سعودی انجام دادیم تا به دستور کار مشخصی برسیم. صرف نظر از اینکه در حوزه خلیج فارس در کشورهای اسلامی ، نفس دیدار در حوزه مناسبت های دیپلماتیک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است اما دو طرف مصمم هستیم که این دیدارها به نتایج ملموسی برسد که هم در حوزه مناسبات دوجانبه و هم در حوزه مناسبات منطقه ای و هم سطوح همکاری های بین المللی دارای پیامدها و تاثیرات مثبتی باشد. من در مصر با قائم مقام وزیر امور خارجه عربستان سعودی در ارتباط با مقدمات سفر اقای ظریف گفتگوهای خوبی داشتم .

انتخابات در سوریه برگزار شد اما به نظر می رسد که برخی کشورهای منطقه ای همچنان با پذیرش بشار اسد در راس هرم قدرت در این کشور کنار نیامده اند. آیا ایران برای نزدیک شدن دیدگاه های منطقه ای به هم در خصوص سوریه برنامه خاصی را دنبال می کند؟  

طرح چهارماده ای که اقای ظریف در حدود شش ماه پیش به اقای اخضر ابراهیمی به عنوان راهکار سیاسی ارائه داد همچنان بر روی میز شورای امنیت باقی است و اعضای دایم شورای امنیت در حال بحث بر روی آن هستند.علاوه بر این برخی گفتگوها هم در این خصوص مابین ما ادامه دارد. علاوه بر این ما اعتقاد داریم که موضوع مذاکرات ژنو به پایان رسیده است و گفتگوهای ژنو 1 و 2 نتوانست به یک راهکار سیاسی برسد که موافقت طرفین را جلب کند. دلیل این شکست هم نگاه غیرواقع بینانه برخی کشورهای درگیر به مسایل جاری در سوریه بود. ثالثا ما فکر می کنیم که حل مساله سوریه در یک سطح مهم و عملیاتی در داخل منطقه ممکن است . کشورهای موثر و بازیگران تاثیرگذار از جمله ایران ،ترکیه و عربستان سعودی می توانند بخشی از این راه حل باشند. در دوره جدید مقام های مصر هم علاقه مند هستند که با دیدگاه های متوازنی که نسبت به تحولات منطقه دارند و با نگاه واقع بینانه ای که به بحث مبارزه با افراط گرایی دارند ؛ در مذاکراتی که می تواند به یافتن راهکاری سیاسی کمک کند، دخیل باشند. علاوه بر این در سطح بین المللی هم باید هرتوافق منطقه ای مورد توجه قرار گیرد.

آیا کار برای دولت بشار اسد در حالی که از سوی برخی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای به رسمیت شناخته نشود، مشکل نخواهد بود؟

 این مساله که این کشورها دولت بشار را به رسمیت بشناسند و یا ملزم توجه به این مساله است که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در سوریه ما با یک درخواست از سوی سازمان ملل و البته امریکایی ها روبه رو شدیم که حاکی از این بود که ما طرح چهار ماده ای شما را به دقت مورد بررسی قرار خواهیم داد اما از شما هم می خواهیم از بشار اسد بخواهید که برگزاری انتخابات را به تعویق بیندازد. پاسخ ما این بود که شما می توانید بر روی طرح چهارجانبه ایران کار کنید اما این مساله که انتخابات در سوریه به تعویق بیفند نیازمند تضمینی جدی برای این مساله است که آیا همگان یا حداقل کشورهای موثر بر روی راهکار سیاسی که جمهوری اسلامی ایران ارائه کرده است اتفاق نظر دارند یا خیر؟ برخی از اظهاراتی که مقام های امریکایی در محافل دیپلماتیک داشتند و پیام هایی که ما از این محفل ها دریافت کردیم دال بر این بود که امریکا با روی کارماندن بشار اسد تا دو سال دیگر کنار آمده است و به دنبال این است که در این مدت به یک راهکار سیاسی برای پایان دادن به بحران نایل آید. البته شرط امریکایی ها این بود که اسد انتخابات را برگزار نکند. ما در گفتگوهایی که با روس ها داشتیم در این خصوص بسیار بحث و مناقشه داشتیم. حرف روس ها این بود که این چه سیاستی است که امریکا یک روز ادعا می کند که بشار اسد نامشروع است و روز دیگر با برگزار نکردن انتخابات حاضر به ماندن بشار اسد در قدرت می شوید.

آنچه مهم است انتخاب مردم سوریه است . مردم سوریه در یک روند سیاسی با تصمیم داخلی مبتنی بر قانون اساسی رئیس جمهور مورد نظر خود را انتخاب کردند. البته ممکن است که عده ای این مساله را مطرح کنند که این انتخابات با دو یا سه رقیب بیشتر برگزار نشد و بسیاری از مخالفان هم نتوانستند در ان شرکت کنند. فراموش نکنیم که ما در منطقه خاورمیانه عربی زندگی می کنیم. در این منطقه بسیاری از کشورها نظام های سلطنتی دارند  بسیاری هم نظام های خانوداگی برای اداره امور مملکت دارند. در بسیاری از کشورها هم انتخاباتی که برگزار می شود انتخاباتی نیست که با مدل انتخابات در ایران و سوئیس و امریکا و نقاط دیگر برابر باشد. ما شاهد هستیم که در بحرین انتخابات پارلمانی برگزار می شود و بخش عمده ای از جامعه بحرین انتخابات را تحریم می کنند و حداکثر بین 12 تا 17 درصد واجدین شرایط شرکت می کنند اما این انتخابات به دلایل سیاسی از سوی بسیاری از طرف ها به رسمیت شناخته می شود. در انتخابات اخیر که در مصر برگزار شد ، دو کاندیدی که در رقابت قرار داشتند هم وزن و برابر با هم نبودند و آن رقابت فشرده سیاسی را در مصر هم نمی دیدیم. اما علیرغم اینکه بخشی از جامعه انتخابات را تحریم کردند باز هم انتخابات برگزار شد. لذا همانطور که ما از دموکراسی اروپایی و دموکراسی امریکایی حرف می زنیم و شاخص های مشخصی را در نظر می گیریم در منطقه ما هم زمانی که از دموکراسی حرف می زنیم دموکراسی عراقی ، دموکراسی افغانی و دموکراسی مصری هرکدام مدل خاص خود را دارد . مردم سوریه با نگاه به واقعیت های منطقه انتخاب خود را انجام دادند و این انتخاب هم حق طبیعی آنها بود. ما امیدواریم که در سوریه با نزدیک شدن به یک راهکار سیاسی در سطخ منطقه ای و فرامنطقه ای و ابتکاری که جمهوری اسلامی ایران داشته است شاهد حل سیاسی بحران باشیم.