به گزارش  خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران هاشمیان، دانشیار انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف در سال های 91 و 92 مجری طرح پایش کیفیت آب دریاچه چیتگر بوده است.او بارها و بارها به عنوان یک کارشناس خبره راهکارهای پیش روی مجری طرح را برای حل مشکلات از نظر گذرانده است.این کارشناس در گفت و گو با شهرنوشت جزئیات جالبی درباره دریاچه چیتگر بیان کرد که نشان می دهد از شایعات تا واقعیات مسائل این دریاچه فاصله زیادی است و البته مسئولان برای حل مشکلات تلاش کرده اند.

دکتر هاشمیان درباره کیفیفت آب دریاچه شهدای خلیج فارس بیان کرد: هر پروژه ای که اجرا می شود آثار و تبعات زیست محیطی دارد که برخی از این آثار مثبت و برخی منفی است. البته مثبت و منفی بودن برای اشخاص متفاوت است . به طوری که وقتی جنبه های تفریحی را می بینید برای مردم خارج از منطقه دلچسب است اما ممکن است همین موضوع برای ساکنان مزاحمت ایجاد کند. بنابراین آثار و تبعات زیست محیطی هر پروژه ای از دیدگاه اشخاص متفاوت است زیرا برخی پدیده ها به نفع و بعضی به زیان افراد است.

دکتر هاشمیان افزود: به عنوان مثال درباره پارکینگ های عمومی احداثی در مناطق مختلف این واقعیتی وجود دارد که وقتی بازدیدکننده بیش از حد ظرفیت پارکینگ ها می شود، بازدیدکنندگان خودرو را در مناطق دیگر پارک کرده و این برای ساکنان محل یک نوع مزاحمت است پس این آثار و مثبت و منفی از دیدگاه افراد کاملا متفاوت است.

دانشیار انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف با این مثال ادامه داد: مجری طرح دریاچه با دانشگاه شریف قرارداد داشته است و شرایط حضور کارشناسان را در دریاچه مهیا می کرد . به طوری که مسئولیت ما بررسی شاخص های کیفی آب در رودخانه کن و دریاچه در طول سال 91 و 92 بوده و در این راستا هر هفته از این مناطق نمونه برداری شده است که برخی اندازه گیری ها در محل و برخی نمونه ها در داخل دانشگاه تست شده است .

دکتر هاشمیان درباره اهداف این طرح گفت: عموما چنین طرح هایی یک یا چند مشاور دارد که مسائل توسط آنها بررسی می شود. مشاوران پروژه های اجرایی را مشخص می کنند و در این راستا آنچه ما انجام دادیم برطرف کردن نیازهای مشاوران پروژه برای طراحی است.

وی با تاکید بر اینکه تصور این است اگر آب را راکد نگه داریم، در اثر جذب نور، در آب جلبک تشکیل شده و پرورش می یابد و در نهایت رنگ و کیفیت آب تغییر پیدا می کند، اظهارکرد: از این رو مشاور طرح برای اینکه مطمئن شود که چه فرآیند تصفیه ای قبل از ورود آب به دریاچه باید انجام شود و یا در صورت لزوم، آبی که مدت طولانی در دریاچه است نیازمند چه اقدامات تصفیه ای می باشد، کاربررسی شاخص های کیفی آب را به ما واگذارد کرد. ما نیز نتایج را در اختیار مجری طرح گذاشتیم. به طوری که مشاوران با استفاده از این نتایج درباره نوع تصفیه آب تصمیم گیری کردند.

*انتظار نداریم نظرات مردم کارشناسی باشد

دکتر هاشمیان درباره اظهار نظرات مردمی درباره نامطلوب بودن اثرات آب بر محیط زندگی شان  نیز گفت: طبعا انتظار نداریم اظهارات مردم کارشناسی باشد. چناچه اگر مردم از یک پروژه راضی باشند اظهار رضایت می کنند و به هر دلیل که ناراضی باشند، از آن شکایت می کنند اما آنچه مهم است موضوع و زمان شکایت است و باید دید ماجرای حیوانات موذی کی بوده است.

وی با بیان اینکه زمانی که یک پروژه شکل می گیرد، شرایط زیست محیطی جدیدی در منطقه حکمفرما می شود، گفت: این شرایط به تدریج آثار و تبعات خود را نشان می دهد. به طوری که به طور عموم هر کجا آب هست پشه در آن تخم ریزی می کند و پرورش می یابد. این در حالی است که در بدنه آبی ماهی شکل می گیرد و مجری پروژه برای ایجاد تعادل در آب در آن بچه ماهی می ریزد. بدین ترتیب ماهی های گوشتخوار لارو حشرات را که در آب تخم ریزی کرده اند می خورند . طبعا زمانی که ماهی نبوده یا واریته خاص ماهی نبوده ،لارو پشه شکل گرفته و اگر در این فاصله مجری طرح ،بچه ماهی گوشتخوار را به سیستم اضافه کرده باشد، طبعا ماهی ها، لارو پشه هایی که در آب تخم ریزی کرده اند را خورده و بدین ترتیب یک تعادل ایجاد می شود. یعنی ماهی ها لارو پشه را می خورند و جمعیت پشه را کنترل می کند.

این استاد دانشگاه به یکی از مشکلات دریاچه چیتگر که حل شده است،پرداخت و تاکید کرد: در ابتدای آبگیری دریاچه مشکل قورباغه ایجاد شد یعنی شکل گیری یک بدنه آبی سبب ورود قورباغه و پرورش آنها شد. به طوری که  قورباغه ها شروع به تخم ریزی کردند و بدین ترتیب با بیرون آمدن قورباغه ها از آب ، این موضوع ایجاد نگرانی برای ساکنان کرد .بدین ترتیب بهره بردار دردسر زیادی برای مقابله با جمعیت مزاحم قورباغه ها داشت.

وی ادامه داد: مجری طرح در این مرحله با دعوت از یک گروه شیلات از آنها خواست که واریته خاصی از ماهی را وارد دریاچه کنند. بدین ترتیب بچه قورباغه های ریز خورده شد و در نهایت جمعیت قورباغه به سرعت کنترل شد.

هاشمیان با بیان اینکه تصور می کنم شکایت های صورت گرفته درباره مشکلات حال حاضر نیست، افزود: به نظر شکایت به واسطه نگرانی های اتفاق افتاده در ابتدای پروژه است و عموما شکایت با هدف پیشگیری انجام شده است تا اگر قرار است کاری صورت بگیرد زمان کافی باشد اما آنچه امروز در واقعیت دیده می شود حاکی از آن است که با تعادلی که در محیط آبی ایجاد شده به اندازه کافی شکارچی در محیط آب هست تا جمعیت قورباغه جنبه مزاحمت پیدا نکند.

دانشیار انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف همچنین گفت: با رها کردن ماهی های قرمز از سوی مردم و نیز رها کردن یک سری ماهی از سوی مجری طرح اکنون تعادلی ایجاد شده و دیگر مشکل بچه قورباغه ها که شبیه آنچه در ابتدای آبگیری بود را نمی بینیم .

*دریاچه رطوبت مطلوبی به هوای منطقه داده است

وی درباره وضعیت پشه های دریاچه گفت: باید از ساکنان پرسید در چه فصل و زمانی خاصی شاهد این موضوع هستند و آیا در طول شب این پشه ها دیده می شوند؟ بنابراین باید ازکسانی که در طول شب و در طول روز در آن محل ساکن هستند، پرس و جو شود تا دقیق بگویند اگر نگرانی در این باره دارند، چه فصلی چه زمانی از شبانه روز با این مشکل مواجهند و به طور حتم مجری طرح می تواند برای تمام دردسرها، راه حلی پیدا کند.

دکتر هاشمیان با تاکید بر اینکه وجود منابع آبی نزدیک مراکز مسکونی چیز عجیبی نیست و در تمام دنیا چنین بدنه هایی نزدیک مناطق مسکونی وجود داشته و دارد تصریح کرد: در دنیا مردم به طور کامل با این طرح ها سازگار شده اند و از نزدیک بودن به چنین طرح هایی شکایت ندارند.

وی درباره وضعیت آب و هوای منطقه نیز اظهار کرد: این موضوع می تواند توسط سازمان هواشناسی مورد توجه و اندازه گیری قرار گیرد. اگر شهرداری درخواست کند، رطوبت هوای تهران به طور کامل قابل اندازه گیری است اما تصور شخصی من آن است که هوای این منطقه از خشکی خارج شده و درصد رطوبت مطلوبی به واسطه دریاچه ایجاد می شود که البته میزان آن به اندازه رطوبت شرجی جنوب خوزستان که کسل کننده است، نمی باشد اما هواشناسی بهتر می تواند نتیجه قطعی را در این باره اعلام کند.

*عدم بکار گیری تصفیه خانه منجر به تخریب کیفیت آب نشد

مجری طرح پایش کیفیت آب دریاچه چیتگر اعلام کرد: مشاوران طرح آماده آبگیری نبودند و در واقع مجری دریاچه را زودتر از زمان موعد نظر آنها آبگیری کرده است. این در حالی بود که اعتقاد مشاور بر این بوده که یک واحد تصفیه خانه بزرگ احداث کند تا آب دریاچه چیتگر با هدف کاهش غلظت فسفات ، تصفیه و به دریاچه بریزد.

وی خاطر نشان کرد: تصور مشاور طرح بر این بود که که اگر غلظت فسفات را کاهش ندهیم به تدریج در اثر ماندن در دریاچه و جذب نور به شدن سبز رنگ و جلبکی شده و ایجاد بو خواهد کرد، اما با وجود آنکه مجری اقداماتی کرد که سریع تر از نظر مشاور طرح بود، در عمل دیدیم عدم احداث و بکار گیری تصفیه خانه منجر به تخریب کیفیت آب و جلبکی شدن آب نشده است و کیفیت آب از ثبات خوبی برخوردار است.

*براساس فرآیندها کیفیت آب در حد مطلوب باقی مانده است

این استاد دانشگاه صنعتی شریف افزود: آب دریاچه تبخیر شده و آب باقی مانده شور تر می شود. بدین ترتیب آبگیری فقط در فصل پر آبی رودخانه اتفاق می افتد؛ یعنی در اواخر زمستان و اول بهار با انجام آبگیری کیفیت آب دریاچه بهبود پیدا می کند و پس از آن تا آبگیری فصل بعد کیفیت آب کاهش پیدا می کند .

وی اعلام کرد: نتایج گزارش های ما نشان می دهد دریاچه به لحاظ بیولوژیکی به تعادل رسیده و جلبک تولید شده توسط ماهی ها خورده شده و ماهی تکثیر شده توسط پرندگان مهاجر خورده شده و با این فرآیندهای طبیعی کیفیت آب در حد مطلوب باقی مانده است.
دکتر هاشمیان اعلام کرد: به عبارتی بعضی ها معتقدند تصفیه آب رودخانه جهت ورود به دریاچه الزامی نیستف البته مفید است.

وی در خصوص نگرانی ها در خصوص ورود رطوبت به پی ساختمان ها نیز اظهار کرد: مشکلی وجود ندارد چرا که در همه جا بخشی از باران به زمین نفوذ می کند اما آب بند شدن کف دریاچه دلایل دیگری داشته است به طوری که می توان گفت به دلیل محدودیت آب در تهران کف دریاچه آب بند شده و حتی از وسعت آن کم شده است تا از طریق فرار کنترل نشده آب ، تامین نیاز آبی از حد توان فراتر نرود.
وی با تاکید بر اینکه بحث ورود رطوبت به ساختمان ها به هیچ وجه مطرح نیست، افزود: این منطقه حتی نیاز دارد به صورت مصنوعی در فصول بی آبی، آب به زمین تزریق شود و این نیاز منطقه است.

این استاد دانشگاه شریف اعلام کرد: اگر دریاچه چیتگر به دریاچه اختصاصی مردم منطقه تبدیل می شد شاید هیچ شکایتی صورت نمی گرفت. هرچقدر جمعیت بازدیدکننده بیشتر شود طبیعی است ساکنان بومی منطقه ناراضی باشند. هر کس از دیدگاه و خواسته های خود به موضوع نگاه می کند.

دکتر هاشمیان افزود: در بررسی اثرات زیست محیطی باید ببینیم اثرات احداث یک پروژه به نفع چه کسی و به ضرر چه کسی است. از کسانی که منتفع می شوند عوارضی را بگیریم تا جبران زیان افراد ناراضی شود ، قبل از احداث دریاچه قیمت زمین در منطقه کم بوده و بعد از آن بالا رفته و به خاطر دریاچه ساکنان جدید هزینه بیشتری داده اند اما باید دید آنچه نصیبشان شده بیشتر از آن چیزی است که پرداختند و اگر به این نکات توجه شود به طور حتم میزان شکایت کاهش پیدا می کند.

*ساخت تصفیه خانه به هیچ عنوان ضروری نیست

وی با اشاره به اینکه توقعات بعضی ها به برخی شکایات دامن زده است، گفت: واقعیت آن است وقتی ساخت تصفیه خانه کنسل شده است، عده ای متضرر شده اند یعنی در جریان هر تصمیمی عده ای متضرر می شوند و عده ای بهره مند می شوند اما برای افزایش تعداد راضی ها و کاهش ناراضی ها مجری بایستی اقداماتی را در دستور کار قرار دهد ولی در نهایت ساخت تصفیه خانه به هیچ عنوان ضروری نیست و با اضافه کردن مواد لازم به آب کن می توان کیفیت آب دریاچه را در حالت مطلوب نگه داشت.

مجری طرح پایش کیفیت آب دریاچه چیتگر خاطرنشان کرد: گاهی علت نارضایتی ها چیز دیگری است اما طرح موضوع به صورت خاص مطرح می شود مثلا طرح موضوع پشه و دریاچه چیتگر از زبان محترم وزیر بهداشت در گفت و گو با رسانه ها از آن دسته بود. چرا که برای من به عنوان کارشناس اکنون آب نه بو دارد و نه مساله پشه نگران کننده است و این در حالی است که برای هر بار نمونه برداری از آب چندین ساعت بر روی آب بوده ام.

دکتر هاشمیان گفت: باید دید چرا ساکنان به طرح این موضوعات می پردازند تا بررسی اظهارات آنها جدی تر و ریزبینانه تر دنبال شود.